Morgunblaðið - 11.12.1943, Blaðsíða 2

2
MORGUNBLAÐIÐ
Laugardagur 11. des. 1943,
650 stúdentar og 250 abrir
fangar sendir til Þýskalands
ÞAÐ voru 650 stúdentar sera
sendir voru í fyrsta hópnum til
Þýskalands á fimtudagsmorg-
un. Með sama skipi voru sendir
250 fangar úr fangabúðunum
við Falstad, segir í fregn frá
norska blaðafulltrúanum í gær.
Stúdentar komu með járn-
brautarlest frá Larvík til Oslo.
Var mikið varðlið með lestinni
og stúdentunum' tilkynt, að ef
þeir.reyndu að flýja, þá yrðu
þeir skotnir umsvifalaust.
Mikill mannfjöldi hafði safn
ast saman umhverfis járnbraut
arstöðina í Oslo, og eins við
höfnina. En lögregla og þýskir
hermenn dreifðu mannfjöldan-
um.
Áðrir fangar 250 að tölu, sem
sendir voru með sama skipi
komu frá fangabúðunum við
Falstad í Þrændalögum. Er þeir
voru fluttir til Þrándheims var
mikið þýskt lið við járnbrautar
stöðina þar, er hafði vjelbyss-
ur að vopnum.
Sagt er að aðbúð stúdent-
anna, sem eftir eru í Larvík, sje
óumræðilega slæm.
Þýskur hervörður mjög vopn
aður er nú nótt og dag umhverf
is hinn lokaða háskóla í Olso.
Leppblað Nasista í Oslo,
Aftenbladet, segir að öll þjóðin
beri meðaumkun í brjósti gagn-
vart foreldrum þeirra stúdenta,
■er sendir hafa verið til Þýska-
lands.
Eltingaleikur Gestapo.
.Gestapo-menn halda áfram
að elta uppi stúdenta þá, sem
sluppu við handtökuna þ. 30.
nov.
Mótmælum rignir
yfir Nazistana
tíð verða tii hindrunar vísinda
iegu samstarfi þjóða í milli.
Hinn þýski tónlistamaður
Fúrthwangler hjelt hljómleika
í tónlistarfjelaginu í Stokk-
hólmi á sunnudaginn _ var. —
Það lá við að hljóm^eikarnir
yrðu stöðvaðir. En vegna fram
komu Þjóðverjans hefir komið
til mála að tónlistafjelagið
missi rjettindi sín til hljómleika
Ávarp frá breska kenslu-
málaráðherranum.
Kenslumálaráðherra Breta,
Butler, kallaði nýlega kenslu-
málaráðherra Norðmanna,
Hjelmtveit á sinn fund, og um
leið kenslumálaráðherra ann-
ara ríkisstjórna er hafa aðset-
ur í London.
Hann afhenti norska kenslu-
málaráðherranum ávarp, þar
sem skýrt er frá hinni miklu
samúð bresku stjórnarinnar og
bresku þjóðarinnar í hinum síð
ustu raunum Norðmanna.
í ávarpinu segir m. a.:
Við Bretar erum agndofa yf
ir því ofbeldi sem herveldið
þýska beitir gagnvart stúdent-
um og kennurum Osloháskóla.
Þjóðverjar hafa handtekið og
hótað að flytja úr landi blóman
af æsku Noregs í þeim tilgangi
að bæla niður hinn andtega við
námsþrótt þjóðarinnar, og herja
á þann hluta þjóðarinnar, sem
mest þörf er fyrir, þegar til
endurreisnarinnar kemur eftir
styrjöldina.
Við höfum dáðst af hinni
vopnlausu baráttu, sem norska
þjóðin hefir háð í þrjú ár. Við
höfum sjeð hvernig þjóð yðar,
hr. ráðherra, hefir notfært sjer
þá menning er hinir ágætu skól
ar hennár hafa >eitt henni, og
sem hefir gefið þjóð yðar þrótt
til þess að standast allar árásir
ofbeldismannanna. •
Þessi tilraun þeirra, sem hin
ar fyrri mun engan árangur
bera.
Enn hafa Nasistar sýnt, að
það er áform þeirra, að bæla
niður alt þrek og menningu.
En fordæmi Oslo-stúdentanna
munu styrkja frelsisvini um all
an heim.
Kenslumálaráðherrar þeir, er
saman voru komnir á þessum
fundi gerðu samþykt í sama
anda og ávarp Butlers.
, Norski kenslumálaráðherrapn
þakþaði velvild þá og stuðn-
ing er hjer kæmi fram við mál-
stað Norðmanna og mintist á
að yfirlýsingar fundarins
myndu mjög gleða þá Norð-
menn er heima sitja.
Fjelag breskra kvenstúdenta
hefir sent norsku þjóðinni sam
úðarkveðju út af stúdéntahand-
tökunum.
Samkv. fregn frá Oslo til
norsku frjettastofunnar í Lond
, on hefir varðliðið við landa-
mæri Svíþjóðar verið aukið
meira en nokkru sinni áður.
Eru allar lestir gaumgæfilega
rannsakaðar og öllum vegum
lokað. Þýskir varðmenn stöðva
alla vegfarendur á austurleið-
um. Hafa margir stúdentar ver
ið handteknir á flótta’.
Þó hin opinberu blöð í Nor-
egi hafi ekki minst einu orði á
afstöðu Svía til þessara mála,
þá er norsku þjóðinni kunnugt
utn hana, enda hefir verið .sagt
frá henni í Ieyníblöðunum,
Tilmæli sænskra
vísindamanna. *
Sænska vísindafjelagið hefir
sent tilsvarandi fjelögum í Ber-
t lín, Munchen, Léipzig og Göt—
ylingen tilmæli um það, að þess-
ar þýsku vísindastofnanir beiti
sjer fyrir því, að komið verði
í veg fyrir þessa geigvænlegu á-
rás á norskt mentalíf.
Segir í ávarpi Svíanna, að ef
það takist ekki að hindra þetta
ofbeldisverk, muni það verða
erfitt fyrir sænska vísindamenn
um langa framtíð að taka upp
nokkra samvinnu við Þjóðverja
á hinu vísindalega sviði.
Kennararáð listaháskólans í
Stokkhólmi hefir samþykt að
fylgja mótmælum Tiáskólanna
og annara æðri skóla. Og Lækna
fjelag Svía hefir sent harðorð
mótmæli út af handtökunum,
sem muni um ómælanlega fram
Vopn lögreglunnar
Framh. af bls. 1. <
Vopnin frá 1933. ekki
nógu örugg.
Lögreglustjóri sagði blaða-
mönnum frá því, að hin gömlu
vopn lögreglunnar hafi að
ýmsu leyti verið úrelt og ekki
nógu örugg. Fyrsta skilyrði
fyrir lögreglumann væri að
hafa. góða æfingu í meðferð
vopna og hafa yfir að ráða
nákvæm og góð vopn. Lög-
reglumaðurinn ætti, andstætt
við hermanninn, að valda
sem minstu tjóni á andstæð-
ing sínum. Aðalatriðið vferí að
lögreglumaðurinn gæti stöðvn
að mann þann, sem hann ætti
í höggi við, en um leið yrði
hann, að forðast að slasa hann,
eftir því, sem mögulegt væri.
'Þessvegna væri svo nauðsyn-
legt að lögreglan næði lcikni
(í meðferð vopna sinna. Ör-
jvggi væri fyrsta skilyrðið.
Nú væri lögreglan búin að fá
!vopn, sem væru örugg. Þjálf-
un í meðferð skotvopna gerði’
lögreglumanninn ekki aðeinsí
j öruggan, heldur og varfærinn'
Hversvegna lörreglan
þarf vopn.
Lögreglustjóri færði ýmsar
ástæður fyrir því, að lögregl-
unni hjer yæri nauðsynlegt
sð hafa vopn og kunna með
þau að fara. Lögreglumenn
væru oft kallaðir til að af-
lífa húsdýr vegna slysa, eða
af öðrum ástæðum. Ennfrem-
ur væri beðið um aðstoð
þeirra er dýr slyppu úr haldi
og þyrfti þá oft að nota skot-
vopn. Það væri ekki öruggt
að senda inohn til þessara
starfa nema að þeir hefðu góð
vopn og kynnu með þáu að
fara.
Þá ryfjaði lögreglustjóri,
upp nokkur at.vik, þar sem;
lögreglan hefir komist í hami
krappan og þurfti á vopnum,
að halda. Hann drap á upp-
reisn pólska skipstjórans, sem
beitti vopnum gegn lögregl-
unni og skaut á lögreglu-
menn, 14. mars 1941. Breska
skipstjórann, sem skaut á
Geirjón Ilelgason í myrkri í
Bjarnaborg. Á amerísku skips*
höfnina, þar sem drukknir
menn höfðu yfirbugað. skip-:
stjóra sinn. 1 öllum þessum
tilfellum voru hinir erlendu
menn háðir íslenskum lög-
um. — Fleiri dæmi nefndi
lögreglustjóri máli sínu til
sönnunar. Lögreglustjóri sagði
að það væri staðreynd, að er-
lendir ofbeldismepn virtu að
engu óvopnaða löggæslumenn
og af þcim ástæðum einum
væri nóg ástæða fyrir lög-
regluna að hafa skotvopn.
Útvarpið og brjef 14-menninganna:
Dómsmáiaráhherra
gefur Alþingi
skýrslu í málinu
EINS OG ÁÐUR var getið
hjer í blaðinu, beindi Sig-
urður Bjarnason þm. N.-ís-
firðinga fýrirspurn til ríkis-
stjómarinnar s.l. mánudag,
varðandi það tiltæki Ríkisút-
varpsins, að Iáta lesa í frjetta
tíma br.jef 14-menninganna,
en í brjefinu væri farið móðg
andi og meiðandi ummælum,
um Alþingi og ríkisstjórn í
sambandi við lausn lýðveld-
ismálsins.
Spurðist S. B.j. fyrÍT' um á-
lit ríkisstjórnarinnar á þessu.
Skýrsla dómsmálaráðherra.
Dómsmálaráðherra Einar
Arnórsson kvaddi sjer hljóðs
utan dagskrár í Nd. í gær og
gaf skýrslu í þessu máli. Ráð-
herrann mælti á þessa leið:
Laust fyrir mánaðamótin
síðustu rituðu 14 menn st.jórn
arskrárnefnd brjef, Þar segir
m. a., að stofnun lýðveldis
beri að haga svo, að í engu
sje „vikið frá gerðum samn-
ingum og drengilegri máls-
meðferð“.
Ennfremur segir þar svo:
„Ef Alþingi fellir samning-
inn úr gildi, án þess að full-
nægt sje minstu kröfum sam-
bandslaganna, —og stofnar
lýðveldi á Islandi við þær að-
stæður og á þann hátt, sem
misbýður . drengskapar-. og
sómatilfinningu þjóðarinnar
og rjettarvitund þeirra, sem
henni hefir verið innrætt af
ágætustu leiðtogum hennar í
100 ára sjálfstæðisbaráttu,
munu þau hörmulegu tíðindi
gerast, að Alþingi neyði þjóð
ina til þess að vera sundur-
lynda um lausn þessa stór-
máls. Vjer munum telja það
siðferðislega skyldu vora að
leggja málstað vorn fyrir al-
þjóð íslendinga, svo að at-
kvæðagreiðsla um málið verði
sem sönnust skýrsla um vilja
þjóðarinnar. Oss er ekki nóg,
að formlega sje stofnað lýð-
veldi á íslandi. Vjer vitum,
að margvíslegar hættur geta
steðjað að frelsi voru, þjóð-
erni og menningu. Og gegn
þeim hættum verður aðeins,
barist til þrautar með sam-
huga átökum þjóðar, sem er
jafnófús að fremja rangindi
sem að þola rangindi. Vjer
erum ekki að rjúfa neina
þjóðareiningu um lausn sjálf-
stæðismálsins. Sú eining hefir
þegar verið rofin með því að
fara að nauðsynjalausu með
málin inn á brautir, sem all-
mikill hluti þjóðarinnar mun
aldrei,sætta sig við“.
í frjettalestri útvárpsins s.
I. föstudagskvöld var brjef
þetta lesið í heild, þ. á. m.
þessar tvær tilvithanir, er jeg,
las upp. Þett-a hefir sætt að-
finslum ýmsra. Ekki þó svo að
skilja, að útvarpið hafi á
nokkurn hátt farið rangt með,
heldur hitt, að ekki þótti
sæma að útvarpið birti orð-
rjetta þá kafla brjefsins, ei*
jeg las.
,Teg hefi að sjálfsögðn
ekkert við það að athuga, aðj
útvarpið birti það úr nefndil
brjefi, sem snerti s.jálfa frjett-<
ina. Tel það rjett og sjálfi
sagt, enda s.je gætt hlutleysisí
í frásögn. En hitt tel jeg ó-
viðeigandi að birta þá kaflai
úr brjefinu, þar sem farið er
meiðandi og móðgandi umi
mælum um meiri hluta AL
þingis og þann hluta þjóðar-,
innar, sem honum er fylgji
andi..
Þessvegna átti jeg s.l. mámj
dagsmorgun tal við rjettaú
aðila og benti honum á, að
þessi meðferð útvarpsins hefðí
vakið gremju. Hann fjelst á,
að ekki hafi verið rjett aðj
lesa þessa kafla, og lofaðf
hann að hafa gát á þessu frarrt
vegis, að ekki yrði lesin npp,
meiðandi ummæli um þing og
stjórn.
Jeg gef deildinni þessai
skýrslu vegna fyrirspurnar,
er fram hafi komið frá þm’,
N.-lsfirðinga varðandi þettai
mál.
4. þm. Reykvíkinga (Stefáif
Jóh. Stefánsson) hafði sam*
tímis hreyft athugasemdumj
viðvíkjandi fundi í kvik-f
myndahúsi Háskólans, senf
fallið hafði niður. Jeg hefi]
ekkert gert í því m áli
enda tel jeg mjer ekki skylii
að híutast til um, hverj-<
um stjórn Iláskólans lánar.
■hús sitt. Annað mál væri það,
ef Inis Háskólans væru notaði
til ótilhlýðilegs verknaðar. ÞáJ
væri ásæða til afskifta af!
hálfu ráðherra. Annars er ó*
þarfi að ræða þetta mál, þarj
sem fram er komin þál.till,
um að víta þi’já prófessoraí
fyrir afskifti þeirra af þessm
máli; gefst því tækifæri tilj
að ræða það síðar.
Umræður.
Sig. Bjarnason þakkaði ráð;
herra fyrir greinargóðaj
skýrslu og fyrir þær ráðstaf-<
anir, sem hann hefði gert.
Stefán Jóh. Stefánsson vaij
óánægður með skýrslu' ráðs
herrans og aðgerðir hans. |
þessum málum. En ráðherra,
svaraði því, .að hann gæti skiL
ið, að þessi þingmaður væri]
ekki ánægður, en_ við þaðj
yrði að sitja.
--------------- i
(hurchill enn í (alro
London í'gærkveldi.
CHURC 4IILL forsætisráð-.
herra Breta er enn staddur í
Cairo og hafi hann fund meðl
blaðamönnum í dag. Lýstf
hann þar ánæg.ju sinni yfir*
ráðstefnum þeim, er hann hef
ir setið \að undanfömu. —-
Meðan Churcliill hefir dvals
ið í Cairo, hafa þeir heimsótij
hann, Pjetur konungur Júgo-i
slafá og þjóðhofðinginn í Irs