Morgunblaðið - 14.12.1943, Blaðsíða 6

6
MORGUNBLAÐIC
Þriðjudag'ur 14. des. 1943.
Útg.: H.f. Árvakur, Reykjavík
Framkv.stj.: Sigfús Jónsson
Ritstjórar:
Jón Kjartansson,
Valtýr Stefánsson (ábyrgðarm.)
Frjettaritstjóri: fvar Guðmundsson
Auglýsingar: Árni Óla
Ritstjórn, auglýsingar og afgreiðsla,
Austurstræti 8. — Sími 1600.
Áskriftargjald: kr. 7.00 á mánuði innanlands,
kr. 10.00 utanlands
í lausasölu 40 aura eintakið, 50 aura með Lesbók.
Ný snurða á Fram-
sóknarþræði
ÞAÐ HEFIR VERIÐ heldur mæðusamt á Framsóknar-
heimilinu á síðastliðnu ári.
Þóttu nokkur tíðindi, er það surðist á sínum tíma, að
bornar væru á bál ritsmíðar formanns flokksins, er skyldu
á ,,þrykk út ganga“ í Tímanum.
Meiri þóttu síðari tíðindi, er formaður flokksins var út-
lægur ger og hrakinn frá Tímanum, sem hann hafði varið
mestum hluta æfi sinnar til að rita í.
Og enn þóttu tíðindi, engu minst, er Eysteinn Jóns-
son settist í formannsstólinn við hliðina á Jónasi og tjáði
honum, að hann mætti áfram vera formaður „út á við“,
en sjálfur ætlaði hann að vera formaður „inn á við“, í
þingflokknum, þar sem hin pólitísku ráð væru ráðin.
Og loks er hlaupin ný snurða á þráðinn, en mörgum
þóttu endarnir þegar orðnir æði ógreiðir. Kemur nú fram
á sjónarsviðið sá maður, sem Tíminn segir, að ,,á síðustu
árum hafi borið höfuð og herðar yfir alla foringja sam-
vinnumanna á Suðurlandi“. — Hann gerir sjer hægt um
hönd, ritar blaðagrein og segir við bændur: Látið Fram-
sóknarflokkinn eiga sig, vegna þess (eftir því sem frá er
skýrt í Tímanum) að hann „hefir lent í höndum æfin-
týramanna, sem helst megi telja verkfæri kommúnista".
Stofnið nýjan flokk! Flokk framleiðenda!
Loftið í baðstofu Framsóknar þyngir. Madama Fram-
sókn varpar öndinni mæðulega. „Og þú líka, — barnið
mitt Brútus!“ Því að hún sjer nú einn sinna bestu sveina
bregðast sjer, þar sem er hennar ágæti kaupfjelagsjöfur,
Egill í Sigtúnum.
Nú voru góð ráð dýr! Enda hafa þeir „tvíhent atgeir-
inn“ Tímasveinarnir og sent Agli kveðju í tveim blöðum,
ekki litla að fyrirferð.
Tilræði við útgerðina
SJOMENN og utgerðarmenn hafa að vonum risið upp
og mótmælt einum rómi hinni nýju aðferð „vinstri“
flokkanna á Alþingi gegn togaraútgerðinni, er fram kem-
ur í skattafrumvörpum þeirra. Stjórn Farmanna og fiski-
manna sambands íslands og Fjelag íslenskra botnvöru-
skipaeigenda sendu þinginu í gær harðorð mótmæli og
ljetu fylgja ítarlegar og rökstuddar álitsgerðir. Morgun-
blaðið birtir í dag álitsgerð útgerðarmanna, en álitsgerð
stjórnar F. F. S. í. barst blaðinu svo seint í gærkvöldi, að
hún getur ekki birst fyr en í næsta hlaði.
í álitsgerð útgerðarmanna segir m. a.:
^Verði skattar þessir lagðir á útgerðarfyrirtækin, telj-
um vjer víst, að mikill hluti útgerðarinnar muni stöðvast,
er þeir koma í framkvæmd.------Vjer teljum það stór-
háskalegt fyrir framtíðarafkomu þjóðarinnar, ef endur-
nýjun togaraflotans, annars fiskiskipaflota landsmanna og
bygging nýtísku tækja til hagnýtingar sjávarafurða, á
nær eing'ngu að byggjast á fjárhagsgetu ríkisins á ár-
unura eftir stríðið, þegar búast má við að kreppa muni að.
í báðum álitsgerðunum segir, að nýbyggingarsjóðir
togarafjelaganna* sjeu nú um 430 þúsund krónur að með-
altali á skip, eða „um % hluti þess verðs, sem líklegt er
að nýtísku togari muni kosta að styrjöldinni lokinni“, eins
og segir í áliti útgerðarmanna. En í álitsgerð sjómanna
segir svo:
„Það er öllum heilvita mönnum ljóst, að fyrir slíka upp-
hæð fæst enginn togari endurnýjaður, og ef háttvirt Al-
þingi ber ekki gæfu til þess nú, þegar styrjöldin virðist
vera að nálgast endalok, að sjá svo um, að margfalt meira
fje fáist í nýbyggingarsjóði skipanna, er stórkostleg þjóð-
arhætta á ferðum“. \
Stjórn FFSÍ bendir ennfremur á, að á s.l. ári hafi 28
smál. mótorbátur kostað 320 þús. kr. og segir svo: „Sá
kotungs-hugsunarháttur verður að hverfa, að ætla sjer
að láta togara fæða af sjer 30—40 smál. mótorbát“.
I Morgunblaðinu
fyrir 25 árum
Veturinn var mildur framan
af.
•13. des.
,,Hvít jörð var hjer í gær-
morgun og þykir það nú tíðind-
um sæta, því að stöðug blíðviðri
og þíðviðri hafa verið í haust
og vetur. Er sama tíð um land
alt og mun nær eins dæmi, að
norðanlands skuli haldast auð
jörð fram undir jól“.
★
Hreindýrum vegnar vel í Al-
aska.
16. des.
„Fysr 20 árum var dálítil
hjörð hreindýra send frá Finn-
mörk til Alaska í tilraunaskyni.
Nokkrir Finnar fóru með dýr-
unum og áttu þeir að leiðbeina
Alaskabúum í meðferð dýranna.
Tilraunin hefir hepnast svo vel,
að nú eru 200.000 í landinu af
þessum kynstofni og hreindýra-
ræktin besta tekjugrein".
Vafalaust er ísland mjög vel
fallíð til hreindýraræktar, þó að
eigi fjölgi stofni þeim, sem hjer
er í landinu að neinum mun. —
Sennilega er um úrkynjun að
ræða“.
★
Þá var hávaðasamt á götun-
um.
17. des.
„Ryskingar og ólæti voru með
mesta móti á götum bæjarins í
fyrrakvöld. Voru það aðallega
unglingar um og innan við tví-
tugt, sem stóðu fyrir því, og
flestir meira eða minna ölvaðir.
Lögreglan tók tvo fasta. — Það
mætti gjarna fara að gefa ís-
landi nýtt nafn og kalla það
„Vínland hið nýja“. Það ætti að
minsta kosti betur við heldur en
bannlandsnafnið".
★
Þá var góð tíð og mokafli fyr
ir austan. í skeyti frá Seyðis-
firði segir:
18. des.
„Öndvegistíð er um alt Aust-
urland og snjólaust með öllu
nema á fjöllum. Er hvergi far-
ið að gefa fje ennþá. — Óvana-
lega góður afli er hjer nú, þeg-
ar róið er, þetta 7—8 skippund
í róðri“.
★
Gangverð erlendrar myntar
var þá:
21. des.
„Sænsk króna 108.85
Norsk króna 104.50
Mark 46.00
Pund Sterling 17.57
Dollar 372.00“.
★
Akureyringar fá borgar-
stjóra. Um það segir í frjetta-
skeyti frá Akureyri:
22. des.
„Hjer fór fram atkvæða-
greiðsla um það í gær, hvort Ak-
ureyri skyldi hafa sjerstakan
borgarstjóra framvegis, og voru
201 atkvæði með því, en 168 á
móti. Með því ganga hin nýju
bæjarstjórnarlög í gildi
★
Manntjófi Frakka í styrjöld-
inni 1914—18.
29. des.
„Því var lýst yfir í neðri deild
franska þingsins, að fram til
nóvember hafi Frakkar mist
42.600 liðsforingja og 1.789.000
hermenn.
Ástand gatnanna í
bænum.
ÞAÐ HAFA FÆSTIR verið
ánægðir það ástand, sem götur
bæjarins hafá verfð í undanfarin
ár, en allir hafa verið sammála
um, og sjeð ástæðurnar fyrir
því. Það hefði verið tilgangslaust
eyðsla á fje af bæjarins hálfu
að láta gera við götur, og steypa
þær eða malbika, en síðan hefði
þurft að rífa allt saman upp
skömmu síðar vegna hitaveitu-
lagna. Það er ekki fyr en nú,
þegar veður batna með vorinu,
að fyrir alvöru er hægt að fara
að hugsa um að koma götunum
í lag, en þá verður líka vonandi
tekið til óspilltra málanna, eftir
því, sem efni og ástæður leyfa.
Annars er það merkilegt hve
vel hefir tekist að koma götum
í samt lag, eftir að búið var að
rífa þær upp til að leggja í þær
hitaveitulagnir. Menn þurfa ekki
nema að líta á Austurstrætið nú
og hugsa sjer það fyrir nokkr-
um dögum, sundurgrafið. Sama
er að segja t. d. um Suðurgötuna
og margar fleiri götur. Það virð-
ist sem malbikuðu göturnar lati
minst á sjá, að þær hafi verið
grafnar upp og sundurtættar,
hinsvegar er því miður ei.ki
hægt að segja það sama um
margar götur, sem aðeins eru
ofaníbornar með sandi. Þær eru
margar eitt flag síðan* hitaveitu-
lagnirnar voru lagðar. Það aru
þessar götur, sem hafa eyðilagst
vegna uppmokstursins, sem eitt-
hvað þyrfti að gera fyrir og það
undir eins og tækifæri gefst.
Ekkert göturyk.
FÁTT ER EINS hvimleitt hjer
í Reykjavík eins og göturykið,
sem ávalt gerir vart við sig í
þurkatíð. Nú er von til þess, að
hægt verði að sigrast á þessum
„forna fjanda“ bæjarbúa að
miklu leyti.
Undanfarin ár hefir ekki verið
nægjanlegt vatn til þess,að hægt
væri að eyða því í götuþvott, en
nú eftir að hitaveitan flytur jafn
mikið vatn til bæjarins eins og
Gvendabrunnavatnsveitan ætti
að vera nægjanlegt vatn til að
sigrast á hinu leiða og óhclla
göturyki.
Heilbrigðisráðunautur mir.n,
þ. e. sá, sem jeg ráðfæri mig við
er jeg skrifa um heilbrigðis- og
þrifnaðarmál segir mjer, að það
eigi að þvo göturnar. Þvo þær á
hverjum degi eins og gólf eru
þvegin í heimahúsum. þá muni
rykið brátt hverfa. En það er
ekki hægt að þvo götur, nema,
sem eru malbikaðar og steinlagð
ar gangstjettir. Hinar göturnar
verður að sprauta vatni á þegar
þurkar ganga.
Mjer lýst prýðilega á þessa
hugmynd með götu og gang-
stjettaþvottinn. Það er einmitt
það, sem hefir vantað.
Afgreiðslan í mjólk-
urbúðunum.
í GÆR fjekk jeg langt brjef
frá gamalli konu vegna ummæla
sem hjer hafa birst um misjafna
afgreiðslu í mjólkurbúðum.
Gamla konan lýsir með falleg-
um orðum góðum viðskiftum,
sem hún hefir haft við mjólkur-
búðina, sem hún verslar við. Af-
greiðslustúlkurnar hafa sýnt
henni mikla kurteisi og tekið til-
lit til hennar á allan hótt. Er
þetta gott dæmi um það, hvernig
góð afgreiðsla á að vera í versl-
unum yfirleitt. Vonapdi hafa
margir sömu sögu að segja.
Það kemur aðeins fram sá
misskilningur í brjefi gömlu
konunnar, sem jeg verð að leið-
rjetta, en hann er sá, að þær
kvartanir, sem bornar hafa ver-
ið hjer fram útaf slæmri af-
greiðslu í mjólkurbúðum, sje á-
rás á afgreiðslustúlkurnar í heild
Fyrir það fyrsta dettur mjer
aldrei í hug að ráðast á einn eða
neinn í þessum dálkum, því að
jeg tel það ekki árás, þegar
minst er á það, sem aflaga fer
og gagnrýnin miðar að því, að
bætt verði úr göllunum. Það get
ur vel verið, að einhverjum hafi
sárnað, að aðfinslur skyldu koma
fram opinberlega. En þær af-
greiðslustúlkur, sem vel hafa
komið fram — og jeg vona, að
þær sjeu í miklum meiri hluta —
þurfa ekki að taka aðfinslurnar
til sín. Hinar eiga að gera það
og bæta ráð sitt.
Frjalsir Danir
á Islandi
Á FJÖLSÓTTUM funði
Dana, sem haldin var að Hót-
el ísland miðvikudaginn þ. 8.
des. fór fram kosning í nefnd
þeirri er starfað hefir síðan
1941 undir nafninu „Danske.
i Island“. Ilin nýkosna nefnd
er þannig skipuð:
Robert Bendixen birgða-
vörður, Lauritz Boeskov garð-
yrkjum., Björn Fanöe verkfr.,
Valdemar Hansen framkv.stj.,
Axel Ilerskind framkvstj.,
M. E. Jensen skólastjóri, J.
C. Klein . kaupm.jErik V
Lundgaard verkfr., G. E.
Neilsen endurskoðandi, Tvai
Pind bólstrari, Niels Tybjerg
garðyrkjumaður.
Tjlgangur og starisvið
nefndarinnar er sama og ann-
ara samtaka með sama nafni
í hirium frjálsa heimi. Það er :
að stuðla að því að Danmörk
aftur verði frjáls og óháð með
því að styðja bandamenn í mi
verandi stríði, svo og að und
irbúa og skipuleggja hjálp til
handa Dönum, sem neyð líða
vegna þvingunaraðgerða Þjóð
verja í heimalandinu.
Formaður nefndarinnar er
A. llerskind framkvæmdar-
Stjóri, en framkvædanefnd
skijja Robert Bendixen. birgð-
arvörður, Björn Fanöe verk-
fræðingur og G. E. Nielsen
endrirskoðandi.
Nefndin mun áframhaldandi
starfa í samvinnu við sendi-
herra Dana. Utanáskriftin er
„Frie Danske i Island". Póst-
hólf 811 Reykjavík.
LOFTÁRÁS
Á AMSTERDAM.
London í gærkveldi. — Maraud
erflugvjelar, sem fjöldi orustu-
flugvjela fylgdi, flugu yfir
Ermarsund í dag, og var árás-
inni beint gegn flugvöllum við
Amsterdam. Urðu miklar
sprengingar og eldar komu
upp. Reutðr,