Morgunblaðið - 16.12.1943, Page 6

6
MORGUNBLAÐIÉ
Fimtudagur 16. des. 1943.
Útg.: H.f. Árvakur, Reykjavík
Framkv.stj.: Sigfús Jónsson
Ritstjórar:
Jón Kjartansson,
Valtýr Stefánsson (ábyrgðarm.)
Frjettaritstjóri: ívar Guðmundsson
Auglýsingar: Árni Óla
Ritstjórn, auglýsingar og afgreiðsla,
Austurstræti 8. — Sími 1600.
Áskriftargjald: kr. 7.00 á mánuði innanlands,
kr. 10.00 utahlands
{ lausasölu 40 aura eintakið, 50 aura með Lesbók.
2.
3.
4.
5.
6.
Rannsókn mjólkurmála
MÖRG ORÐ hafa Tímamenn skrafað og skrifað um til-
lögu Gunnars Thoroddsen um rannsóknarnefnd mjólk-
urmála, og mörgu hafa þeir logið í eyru bænda í sam-
bandi við þetta mál.
Nú hefir þingið afgreitt málið á þann veg, sem G. Th.
lagði til í tillögu sinni. Skipuð verður nefnd til að rann-
saka mjólkurmálin í heild. Er þingsályktunin, sem Nd.
samþykti svohljóðandi:
„Skipuð skal sex ma:«.na nefnd til athugunar á framleiðslu og
sölu mjólkur og mjólkurafurða á verðjöfnunarsvæði Reykjavík-
ur og Hafnarfjarðar. I nefndinni eiga sæti yfirdýralæknir ríkis-
ins, og sje hann formaður nefndarinnar, 2 menn úr bæjarstjórn
Reykjavíkur og kosnir af henni, 1 úr bæjarstjórn Hafnarfjarðar,
skipaður af henni, mjólkurfræðingur, skipaður af stjórn Bún-
aðarfjelags íslands, og 1 skipaður af stjórn mjólkursamsölunnar.
Nefndin skal rannsaka og gera tillögur um þau atciði, sem
hjer segir:
1. Á hvern hátt Reykjavik og Hafnarfirði verði best trygð góð
og holl neyslumjólk.
Á hvern hátt. verði trygt, að sem best verði fullnægt þörfum
neyslusvæðisins fyrir mjólk og mjólkurafurðir, svo , sem
smjör, skyr og rjóma, alt árið.
Athuga, hversu mikið mjólkurmagn hefir síðustu árin farið
til neyslu og hversu. mikið til vinslu mjólkurafurða.
Rannsaka dreifingar- og flutningsfyrirkomulagið að því
leyti, sem það getur haft áhrif á gæði mjólkurinnar og trygt
það, að jafnan sje á markaðinum næg sölumjólk. Jafnframt
skal athugað, hvort ekki sje rjett að taka upp skömtun á
mjólk þá tíma árs, er minst mjólku'rmagn berst á markaðinn,
pg gera tillögur um þessi atriði. *
Gera tillögur um, hversu auka megi mjólkurneyslu íslend-
inga, eftir að hið erlenda setulið hættir mjólkurkaupum.
Gera tillögur um, hversu best verði háttað friðsamlegum við-
skiftum framleiðenda og neytenda um mjólkursölumálin.
Nefndin skal hefja störf sín og Ijúka þeim svo fljótt sem verða
má. Skylt er stjórn mjólkursamsölunnar og framkvæmdarstjóra
hennar að veita nefndinni allar þær upplýsingar, er hún kann að
óska eftir og lúta að starfi hennar”.
Athygli mun það vekja, að í niðurlagi ályktunarinnar,
er lögð sama skylda á herðar stjómar mjólkursamsölunn-
ar og G. Th. fór fram á í tillögu sinni, en þetta hneykslaði
mest Tímaliðið.
Vonandi vinst það við þessa nefndarskipan, að gagn-
gerðar umbætur fáist á mjólkurskipulaginu í heild,
Og þá hefir vissulega ekki til einskis verið af stað farið.
Skipasmíðastöðin
lögfest
í GÆR var afgreidd sem lög frá Alþingi breyting á
hafnarlögum Reykjavíkur. Felst breytingin 1 því, að nú
er styrkur og ábyrgðarheimild ríkissjóðs miðuð við bygg-
ingu skipasmíðastöðvar í Reykjavík.
A það hefir oftsinnis verið bent hjer í blaðinu, að bygg-
ing fullkominnar skipasmíðastöðvar í landinu væri eitt
af stærstu framfaramálum þjóðarinnar. íslendingar hljóta
í framtíðinni að byggja öll sín skip sjálfir, smá og stór.
Til þess hafa þeir að mörgu leyti ágæt skilyrði. Orkan er
frumskilyrði þess, að iðnaður verði rekinn. En af orkunni
hafa íslendingar nóg. Þess eru ýms dæmi, að þjóðir, sem
hvorki hafa orku nje hráefni, hafa komið upp hjá sjer
miklum skipasmíðaiðnaði.
Að því verður að vinda eins bráðan bug og unt er, að
koma upp hinni fyrirhuguðu skipasmíðastöð hjer í Rvík.
Eftir styrjöldina verður brýn nauðsyn á slíku fyrirtæki
hjer. Er því vel, að Alþingi hefir með samþykt fyrgreindr-
ar lagabreytingar, lagt grundvöll að framkvæmdum í
málinu. En svo er annað. Æskilegt væri, að ungir íslend-
ingar hæfu nám í skipabyggingum og byggju sig þannig
undir slík störf. Nú þegar hafa nokkrir slíkir menn aflað
sjer slíkrar mentunar og þarf þekkingarleysi í þessum
efnum. því ekki að standa í vegi fyrir framkvæmdum.
Hernaðyringi
í Kyrrahafi
EFTIR RAYMOND
GRAHAM SWING
NU SEM STENDUR eru mörg
og margvísleg verk í fram-
kvæmd í Kyrrahafinu, sem, ef
'til vill mynda markverðasta
þátt hinnar margskiptu sóknar
Bandamanna til Tokyo. Þau
benda frekar en nokkuð annað
á óumflýjanlegagan sigur
B?ndaraanna og skilyrðislausa
uppgjöf Japana.
Það, að Bandamenn skuli
geta beint ógrynni liðs að ein-
um stað í umsáturshring sínum
um Tokyo og jafnframt haldið
uppi þýðingarmiklum árásum á
margar stöðvar, skýrir þá stað
reynd, að Japanir hafa ekki
lengur frumkvæðið í Kyrrahaf
inu.
Undanfarnar vikur hefir at-
hygli manna beinst að árásum
Bandamanna á Rabaul, Gas-
mata og Cape Gleucester, her-
námi Finschafen og Empress
Augusta Bay, landgöngunni við
Tarawa, sem varð til þess, að
Bandamenn náðu Gilberts-eyju
unum á, sitt vald og hinum á-
köfu árásum Bandamanna á
stöðvar Japana, flugvjelar
þeirra og skip. við Marshall-
eyjar.
Síðastliðna viku var rúmlega
700 tonnum af sprengjúm varp-
að yfir Cape Gloucester, þar
sem Japanir höfðu komið sjer
upp f lugvjelabækistöð. Þetta
sprengjumagn virðist ekki stór-
kostlegt miðað við magn það,
sem áttundi flugher Bandarikj-
anna hefir varpað yfir megin-
land Evrópu, en í Kyrrahafinu,
þar sem bækistöðvar allar eru
tiltölulega smáar, er þetta
sprengjumagn óskaplegt.
Auk árásanna á Gloucester.og
Gasmata gerði flotinn fyrstu á-
rás sína á vesturhluta Nýja-
Bretlands. Hve flota vorurp er
frjálst um snúning á þessum
svæðum — þar sem nýlega ein
göngu japönsk skip gátu leikið
laugum hala — er ágætt vitni
þesp, að Bandamenn hafa nú
algjörlega náð yfírhöndinni í
loftinu. Frekari dæmi þess eru
hinar stöðugu'árásir á Bougain
ville, en þar urðu flugmenn
sprengjuflugvjela Bandamanna
varir við aðeins eina japanska
njósnaflugvjel, þetta sýnir, að
Japanir hafa ekki lengur
nokkra flugvelli á Bougain-
ville.
I Bandaríkjunum er engin til
hneyging til þess að gera lítið
úr erfiðleikum Bandamanna. Sú
staðreynd, að árásum er haldið
uppi gegn svona mörgum stöðv-
Um í einu, sýnir, hve traustlega
Japan er varið af hinum
dreyfða tengda eyjaklassa. En
Bandamenn hafa nú þegar náð
yfirhendinni í loftinu og er það
aðeins byrjun framkvæmda,
sem mun enda með hruni Jap-
ans, eins og skýrt var frá í
hinni athyglisverðu Kairo- yf-
irlýsingu.
íslensk myndlist. í auglýsingu
um þessa bók í blaðinu í fyrra-
dag átti að standa að í henni
væri nokkrar litmyndir.
Samsöluforstjórinn
ræðir um mjólkur-
flöskulok.
FORSTJÓRI Mjólkursamsöl-
unnar, hr. Halldór Eiríksson hef-
ir sent Morgunblaðinu grein
vegna skrifa um mjólkurflösku-
lok, en eins og lesendum Morg-
unblaðsins er kunnugt skýrði
blaðið frá því á dögunum, að auð
velt myndi að fá mjólkurflösku-
lok í Ameríku, enda væru þau
auglvst með heilsíðuauglýsing-
um í amerískum tímaritum. En
nú er best að láta forstjórann
haía orðið. Grein sína nefnir
hann:
MJÓLKURFLÖSKULOKIN
„Morgunblaðið víkur að þessu
máli 10. og 11. þ. mán., og birtir
mynd af mjólkurflöskulokum, er
það segir að fáanleg muni vera
í Ameríku.
í þessum skrifum blaðsins virð
ist mjer gæta nokkurs misskiln-
ings, og ekki upplýsa þau anra
að en það, sem áður var um þetta
vitað. Til sönnunar þvi, vísa jeg
;til greinar, sem Tíminn birti
fyrir mig nýlega (27. nóvember
síðastl.), en þar ræddi jeg nokk-
uð þetta mál og för Stefáns
Björnssonar, mjólkurfræðings, til
Ameríku — en Stefán fór þá
ferð fyrst. og fremst í þeim til-
gangi að reyna að ráða bót á
þessu vandamáli.. Jeg komst þar
m. a. svo að orði
„Að vísu varð Stefán þess vís-
ari, að í Ameríku væru nú not-
aðar einskonar pappírshettur til
að loka mjólkurflöskum með, en
ógerlegt reyndist, þrátt fyrir
margítrekaðar tilraunir þá og
síðar, að fá þar keypta eða smíð-
aða vjel, sem notast yrði við
hjer til slíkra hluta“.
Að dómi þeirra manna, sem
best þekkja til þessara hluta, er
það eitt ekki nægilegt, þótt hægt
kunni að vera að fá einhverskon-
ar flöskulok, heldur hitt, að fá-
anleg sjeu lok eða efni í lok, sem
notast verður við, annaðhvort
fyrir þá flöskulokunarvjel, sem
til er, eða þá aðra fáanlega vjel,
sem hægt væri að koma við hjer.
En það er einmitt þetta, sem ekki
hefir tekist.
Af hendi Mjólkursamsölunnar
er hjer hvorki um viljaskort nje
fyrirsláA að ræða, eins og Morg-
unblaðið telur vera. Samsalan
vildi fátt frekar, en að það hefði
aldrei komið fyrir, að hætta
hefði þurft að selja mjólkina á
flöskum. Og það er áreiðanlega
vilji allra þeirra, sem að henni
standa, að .úr þessu verði bætt
eins fljótt og tök eru á.
Það ætti og að vera nokkuð
augljóst mál, að hefði Samsalan
látið sjer á sama standa um þessa
hluti, hefði hún ekki farið að
kosta mann til Ameríkuferðar, í
þeim tilgangi að reyna að greiða
fram úr málinu. í annan stað má
og benda á það, að auk þeirra
miklu óþæginda, sem núverandi
ástand hefir í för með sjer fyrir
þá, sem mjólkina kaupa, þá or-
sakar það mjög aukin útgjöld
Samsöluna, t. d. vegna aukins
fólkshalds o. fl., og hefir hún því,
einnig að því er þá hliðina snert-
ir, síður en svo ástæðu að við-
halda því degi lengur en brýn
nauðsyn krefur, og mun að sjálf
ssgðu heldur ekki gera það. —
14. des. ’43
Halldór Eiríksson".
•
Stutt athugascmd við
greinagerðina.
ÞAÐ er alþjóð kunnugt, að
J Mjólkursamsalan er að láta reisa
nýja mjólkurstöð hjer innan við
bæinn og væntanlega eru nýjar
vjelar í þeirri stöð. ósennilegt,
að þar vanti flöskulokunarvjel.
Allar hljóta vjelar 1 stöðina að
vera keyptar í Ameríku núna
eftir að styrjöldin braust út og
ekki hefir verið yfir því kvartað,
að ekki hafi veiið hægt að fá
þær vjelar, seni nauðsynlegar
þóttu í stöðina.
Hitt er og staðreynd, að Ame-
ríkumenn hafa ekki neitað okk-
ur um eina einustu vjel, sem tal-
ist hefir nauðsynleg og það þarf
enginn að vera í neinum vafa um,
að mjólkurvinsluvjelar hefðu
ekki verið taldar síður nauð-
synlegar en aðrar vjelar, sem við
höfum fengið frá Ameríku, ekkí’
aðeins hindrunarlaust, heldur
beinlínis með forgangsrjetti fram
yfir ýmsar aðrar vörur.
Hefir samsalan leitað til inn-
lendra kaupsýslumanna um út-
vegun á flöskulokunarVjel? er
spurning sem kemðr í huga
margra þegar þetta mál er rætt.
Og enn liggur sú spurning keint
fyrir í þessu sambandi, hvort ekki
hefði verið hægt að.fá einfalda
vjel til bráðabirgða til að setja
lokur á mjólkurflöskur.
Það er vissulega ekki gaman
að þurfa að rertgja orð herra Hall
dórs Eiríkssonar eða senáimanns
hans, sem hann nefnir að hafi
farið til Ameríku í þeim aðaltil-
gangi að útvega flöskulokunar-
vjel.
En af ástæðum, sem að fram-
an eru greindar er mönnum ekki
láandi þótt þeir efist um, að
nógu vel hafi verið á þessum
málum haldið.
Hitt er svo gleðilegt að heyra,
að forstjóri Samsölunnar skuli
hafa áhuga fyrir að bæta úr þess-
um málum og að hann hef ir full-
an skilning á, að núverandi fyrir
komulag mjólkursamsölunnar er
ekki viðunandi, eins og hvað eft-
ir annað hefir verið á bent hjer
í blaðinu.
Bækur Menningar-
sjóðs eru komnar úf
Saga Islendinga, Stjórn-
málasagan, Andvari og
Almanakið.
Nýlega eru komnar út frá
Bókaútgáfu Menningarsjóðs
fyrstu bækur þessa árs. Eru það
þessar: Saga íslendinga, 6.
bindi, síðara bindi Stjórnmála-
sögunnar, Andvari og Alma-
nakið.
6. bindi Sögu íslendinga fjall
ar um tímabilið frá 1700—1770.
Höfundar þessa bindis eru tveir,
dr. Páll E. Ólason og dr. Þor-
keil Jóhannesson. Ritar dr. Páll
kaflann um tímabilið frá 1700
-—1750, en dr. Þorkell um ára-
tugina 1750—70. Er frásögn
beggja með • mjög svipuðum
hætti, svo bókin hefir sama
heildarsvip, þó höfundar sjeu
tveir.
Stjórnmálasaga síðustu 20 ára
fyrir styrjöldina, eftir Skúla
Þórðarson magister, er nú öll
komin út. Er þar, sem kunnugt
er, alment yfirlit um stjórnmál
in þessi ár, og er í bókinni tals-
vert af myndum.
I Andvdra er að þessu sinni
æfisaga Einars H. Kvaran, eftir
Framh. á 8. síðu.