Morgunblaðið - 19.12.1943, Blaðsíða 9

Sunnudagur 19. des. 1943.
MORGCNBLADIÐ
9
Þingið.
ÞINGIÐ stóð yfir að þessu
sinni í 110 daga. Venjan hefir
verið sú, að. afgreiðsla fjárlagt*.
anna hefir reynst tafsgmust
þingstarfanna; og lengd þing-
setunnar farið eftir því, hvenær
þau væru afgreidd.
í þetta sinn var það ekki svo,
því fjárlögin voru afgreidd
nokkru fyrir þínglausnir, og
hefðu getað veríð afgreidd
mikið fyr, ef eigi hefði komið
fyrir sjerstök töf, enda var sú
tilætlun formanns fjárveitinga-
nefndar, Pjetur Ottesen, er með
miklum dugnaði rak áfram
verk nefndarinnar.
En þegar til átti að taka, var
ekki hægt að taka fjárlögin
til 3. umræðu, vegna þess að
ríkisstjórnin hafði ekki haft for
ystu um öflun tekna, sem nauð-
syn krafði.
Fjárlög þau, sem þingið af-
greiddi nú, eru hin langsam-
lega hæstu, er samþykt hafa
verið.
Hækkuðu fjárlögin mjög í
meðferð þingsins, sem eðlilegt
var, þegar Iitið er á heimils-
ástæðurnar þar. Því meðan rík-
isstjórn er utanveltu og enginn
meiri hluti í þingínu, er ásamt
ríkisstjórn ber ábyrgð á hvað
þar nær fram að ganga, er hætt
við að hver oti sínum tota, og
hugsi um það eitt að skara eld
að sinni köku, stjettar sinnar
eða hjeraðs, umfram það, er
góðu hófi gegnir. Enda varð nið
urstaðan af fjárlagaumræðum,
er útvarpað var á eldhúsdegi,
ao allir flokkar og ráðherra sá,
er tók til máls, komust að þeirri
hinni sömu niðurstöðu, að slíkt
stjórnarfyrirkomulag, sem nú
er, mætti ekki halda áfram.
Það var formanní fjárveit-
inganefndar fyrst og fremst að
þakka, að fjárlögin frá þessu
stjórnlitla þingi urðu þó ékki
ennþá hærri. Naut hann til
þess stuðnings Sjálfstæðis-
manna í nefndinni o. fl. í þessu
efni tók hann að sjer það hlut-
verk, sem annars er í höndum
ríkisst j órnarinnar.
Úlfaþytur
frá vinstri.
Alþýðuflokksmenn og komm
únistar hafa reynt að blása upp
úlfaþyt út af því, að bændur
bæru óeðlilega háan hlut frá
borði með núverandi skipun af-
urðaverðs. En hjer er um
skrípaleik að ræða frá þeirra
hendi, eins og allír sjá, er fylgst
hafa með í þeim málum.
Fulltrúar þessara flokka láta
í ljós megnustu óánægju út af
verðuppbótum, sem ákveðnar
eru, á útfluttar Jandbúnaðaraf-
urðir.
Eins og menn muna, sam-
þykti Alþingi í vor einróma,
með atkvæðum Alþýðuflokks
og kommúnista, að ef sex
manna nefndin, sem sat á rök-
stólum í sumar, yiði sammála
um verð á landbúnaðarafurð-
um, þá skyldi það verðlag gilda
til ófriðarloka. Með þessu móti
lögfesti þingið verðlagið, með
atkvæðum Alþýðuflokks og
kommúnista.
Úr því, sem þíngið samþykti
í vor, var aðeins um tvent að
velja. Að hækka vörurnar á inn
lenda markaðinum, svo þar
fengist uppbótarfje á útflutn-
inginn, en dýrtiðarvi,sitalan
hækkaði í leiðinni upp í a. m.
k. 300, eða að taka ábyrgð á
verðlagi útflutningskjötsins.

Men.nrVilja ekki láta samþykt
þingsin's ' um valcl 'áex manna!
nefndar verða til þess að gefa
dýrtíðarhækkun lausan taum.
Og þá er ekki um annað að
ræða en verðbæta útflutning-
inn.
Ef kommúnistar og Alþj'ðu-
flokksmenn eru óánægðir yfir
því, að sjávarútvegurinn fari á
mis við fjárstyrki vegna þess-
ara verðuppbóta, þá mega þeir
sjálfum sjer um kenna, ekki sið
ur en öðrum. Því ekki er hægt
að nota sömu fjárupphæð nema
í einu augnamiði. Þeir settu lög
in um valdsvið sex manna
nefndarinnar, geip þeirra um
verðuppbæturnar, sém þeir
sjálfir hafa samþykt, fellur því
máttlaust niður.
Deilan um stjórnar-
heimild.
Deila reis um það á öndverðu
hinu nýlokna þingi, hvort ríkis-
stjórnin hefði rjett til að kaupa
verðvísitöluna niður með rík-
isfje. Stjórnin leit svo á, að hún
hefði þessa heimild, og voru
Framsóknarmenn á sama máli.
Aðrir þingmenn, undir forystu
Sjáifstæðismanna, voru á öðru
máli, litu svo á, að stjórnin
hefði ekki vald til þessa, nema
Alþingi gerði um það samþykt.
Stjórnin beygði sig fyrir því.
Nú í þinglokin báru Sjálf-
stæðismenn og Framsóknar-
menn fram þingsályktunartil-
lögu um það, samkvæmt ósk
ríkisstjórnarinnar, að stjórninni
j'rði .fyrst um sinn heimilað að
greiða niður vísitöluna, uns Al-
þingi tæki aðrar ákvarðanir.
En með því að stjórnin fór
fram á heimild þessa, og Fram-
sóknarmenn voru meðflutnings
menn tillögunnar, viðurkendu
bæði stjórnin og Framsókn, að
heimildin var ekki fyrir hendi,
nema að fenginni samþykt
þingsályktunarinnar.
Neyðarúrræði.
Framlenging heimildarinnar
nær fyrst og fremst til þess
tíma, er þing kemur saman í
janúar. Er þetta fullkomlegt
neyðarúrræði, en engin lausn
á dýrtíðarmálinu, eins og allir
vita. Dýrtíðin getur eftir sem
áður hækkað raunverulega,
endaþótt hún sje keypt niður
fyrir almannafje.
Þingið samþykti ekki sjer-
staka skattstofná, er notaðir
yrðu til þess sjerstaklega að
greiða niður dýrtíðina. En hún
hafði farið fram á að fá slíkar
tekjulindir. Frumvarp, sem hún
bar fram, var þess efnis, að lagt
yrðu 15% á núverandi tekju-
skatt og 2% á innflutningsvör-
una^ Frumvarp þetta fjekk
kaldar móttökur á þingi, og
fjell stjórnin frá því.
Heildarsvipurinn
Aðaleinkenni þingsins hafa í
haust og vetur verið þessi. Þar
er stjórnlaust, enginn, sem ber
ábyrgðina, enginn, sem stjórn-
ar skútunni.
Það hefir sannast, sem Sjálf-
stæðismenn í upphafi spáðu um
utanþings stjórnina og afleið-
I ingar ,af þeirri ráðaþreytni. Er
ólíklegt að nokkru sinni verði
á ný .tekinn upp sá stjórnar-r
. háttur, eftir að koroist hefir
18. desember.
verið yfir þá erfiðleika og þann
glundroða allan, sem stafar af-
núverandi stjórnarfyrirkomu-
lagi.
Þrátt fyrir allan glundroðann
bar þingið þó gæfu til þess að
taka ákvörðun um lýðveldis-
stofnunina, að undanskildum
Alþýðuflokknum, sem þó er
klofinn í undanhaldi sínu. En
Alþýðuflokksbrotið getur á eng
an hátt hindrað það, að þing
komi saman í janúar, til að
ganga frá lýðveldisstjórnar-
skránni.
Einkennilegur fundur.
Eitt af siðustu tiltækjum und
anhaldsmanna í sjálfstæðismál-
inu var fundahald með ein-
kennilegum hætti. Þeir vita
sem er, að þeir hafa í hóp sín-
um allmargt af þessum 270
mönnum, sem skrifuðu undir
skjalið í sumar.
Þeir kalla saman fund meoal
þessa fólks og fá hóað saman
um 100 manns. — Utan þessa
þrönga hrings, var mönnum ó-
kunnugt um fundinn. Þarna er
svo skrafað og skeggrætt og
samþykt gerð, til að birta í út-
varpi og Alþýðublaði. Og þar
er þannig að orði komist, að
reykvískir og hafnfirskir borg-
arar hafi gert svohljóðandi sam
þykt í sjálfstæðismálinu rjett
eins og þarna hafi verið um
almennan borgarafund að ræða
en ekki leynilega haldinn kliku
fund, þar sem ekki gerðist ann
að en þ'að, að þeir menn, sem
þangað voru kallaðir, samþyktu
það, sem þeir hafa áður haldið
fram, eða eins og einhver komst
að orði; þeir samþyktu að vera
með sjálfum sjer. — Og þótti
engum mikið.
Játning.
Síðan farið var að setja
Reykjaveituna í samband við
hitalagnir húsa hjer í bænum,
hafi andstæðingablöð Sjálfstæð
ismanna lostið upp endurnýjuð
um ópum um þá ósvinnu Sjálf-
stæðismanna, að þeir skuli hafa
gert Hitaveituna að flokksmáli.
Er þannig t. d. skrifað í Þjóð-
viljanum, að með þessu móti
hafi Sjálfstæðisflokkurinn taf-
ið framkvæmd verksins.Ef Sjálf
stæðismenn hefðu ekki verið
svo ósvífnir að gera Hitaveit-
una að flokksmáli, þá myndi
hún hafa komist í kring áður
en ófriðurinn skall á, segir
blaðið.
í þessu tali andstæðingablað-
anna felst mikil og eftirtektar-
verð játning, sem eigi er vert
að fari fram hjá mönnum.
Meðan stóð á undirbúningi
Hitaveitunnar undruðust bæjar
búar mjög, hve Alþýðuflokk-
urinn, Framsókn og kommún-
istar snerust öndverðir í máli
þessu. Ekki var hægt að kom-
ast hjá því, að láta sjer detta
í hug, að andúð þeirra stafaði
af því, að þetta væri áhugamál
Sjálfstæðismanna. Ef fram-
kvæmdin gengi greiðlega, þá
yrði það til hagsbóta fyrir Sjálf
stæðisflokkinn. Jafnvel var á
því ymprað hjer í blaðinu, að
andstaða Framsóknarmanna og
annara, hefði orðið til þess, að
tefja málið svo, að Hitaveitian
kæmist ekki á fyrir stríð. Þetta
þess að Sjálfstæðismenn bæru
það frám'og berðust!íyrir því.
voru þungar ásakanír, o‘g erfitt
að færa fullar sönnur á.
En nú kemur Þjóðviljinn og
meðgengur, segir,- að Hitaveit-
an hefði komist á í tæka tíð fyr-
ir stríð, ef hún hefði ekki verið
flokksmál, ef andstæðingar
Sjálfstæðisflokksins hefðu ekki
af bölvun sinni og meinfýsi, taf
ið málið.
Flokksmál.
Játningar andstæðingablað-
anna um það hvernig þeir, af
ráðnum hug spiltu og töfðu
hitaveitumálið, eru út af fyrir
sig mikilsvirði. En hugsana-
gangur þeirra er aftur á móti
óskýr um það, hvernig hrinda
átti málinu í framkvæmd, án
Eklti er annað vitað, en það
hafi fram til þessa verið
„fiokksmár’ Framsóknar, að
tefja framfaramál Reykjavíkur.
Og vel muna menn kosningabit
ann í Alþýðuflokknum 1937, er
flokkurinn barðist fyrir því, að
hitinn yrði sóttur alla leið upp
í Hengil eða suour í Krýsuvík.
Þær veitur hefðu orðið dýrar
með stríðsprísum og stutt komn
ar nú.
En hvernig stjórnmálaflokk-
ar eiga að koma nytjamálum
fram, án þess að gera þau að
flokksmáli, er erfitt að segja,
meðan við þá andstæðinga er að
eiga, sem leggjast gegn góðum
málum af bláberri öfund,
skammsýni og meinfýsi.

1 Norsku æf intýrin |
1 Ásbjömsens og Moa eru komin út.
i I. hefti. I
Þau verða vinsælasta bama- og unglingabókin
i um þessi jól og framvegis.
| Bókaútgáfan Heimdallur 1
i Pósthólf 41.
ÍM imilMIMMMIMMMMMIMMiMMMMMIMirMMMn-'IMMMMmiMMmMMMMIMMMMIIIMIIMMMMIMItMMIMIMIMMIMMMiMll
UNGLINGA
vantar til að bera blaðið á
Laugaveg II
Laugaveg III
Bræðrahorgarstíg
Flókagötu
Aðalstræti
Skólavöruðustíg
Talið strax við afgreiðsluna, sími 1600.