Morgunblaðið - 04.01.1944, Blaðsíða 7

Þriðjudagur 4. janúar 1944.
MORGUNBLAÐIÐ
7
EKKERT SAMKOMULAG UM NIÐUR-
SVO SEM KUNNUGT er,
skipaði forsætisráðherra í sept
ember s. 1. sex manna nefnd,
til þess að leita að samkomu-
lagsleiðum um níðurfærslu
verðbólgunnar.
Voru þrír nefndarmenn til-
nefndir af Alþýðusambandi Is-
lands og þrír af Búnaðarfje-
lagi íslands. Nefndin var skip-
uð þessum mönnum: Frá Al-
þýðusambandi ísiands: Her-
mann Guðmundsson form.
verkam.fje. Hlífar Hafnarfirði,
Sæmundur Olafsson gjaldkeri
Alþýðusambandsins, Þóroddur
Guðmundsson alþm. Frá Bún-
aðarfjelagi islands: Jón Hann-
esson bóndi í Deildartungu,
Pjetur Bjarnason bóndi Grund,
Steingrímur Steinþórsson bún-
aoarmálastjóri.
Nefndin hefir nú lokið
störfum. Ilún hjelt alls 23
fundi. Á fundi nefndarinnar 9.
des. f. á. voru lagðar fram eft-
irfarandi tillögur:
1. Frá fulltrúum Alþýðu-
sambandsins:
„Leggjum til afnám tolla á
allri nauðsynjavöru'’.
Frá fulltrúum Búnaðarfje-
lagsins:
„Leggjum til, að verðlag á
landbúnaðarafurðum á innlend
um markaði og kaupgjald verði
l'ært niður hlutfalislega á þeim
grundvelli, sem segir í ályktun
f íðasta Búnaðarþings, sbr. bls.
97, Búnaðarþingstíðindi 1943”.
FÆRSLU DÝRTÍÐARINNAR
Nýja sex-manna nefndin klofin
ssynjav. og vísitalan lækknð
á þann. hátt. Þær rannsóknir,
sem nefndin hefir látið gera
um það efni, benda til að það
iðarfjelags
íslands í nefnd- áliti vísitölunefndar landbún-' muni vera ódýrari aðferð fyr-
alt inni hefir í aðalatriðum verið arins eru þáð full 90% af ir ríkissjóð til að borga niður
báta eru miklu lægri og eru*
tekjur þeirra sumsstaðar
niður í 4 til 6 þúsund krón- bygð á þeirri tillögu, sem Bún framleiðslukostnaði varanna, verðbólguna, en suint. af því,
ur á ári. Ilinsvegar er það aðarþing 1943 samþykti varð- lækki í sama hlutfalli. sem nú er gert 5 því efni.
alkunna, ay mikill auður hef- andi dýrtíðarmálin, og er
ir hlaðist upp á einstakra þannig:
manna hendur síðustu árin og | „Búnaðarþing ályktar, fyr-
meiri en dæmi eru Til nokkru j,- hönda bænda, að lvsa yfir
rPil þess að leita samkomu Þrátt fyrir ]>etta höfum við
lags báru fulltrúar Bf. Lsl. þó ekki getað fylgt þeim í því
fram þá tillögu í nefndinni, :l,ö leggja tiL, einhliöa, að
að verðlagsupphót skyLdi benda á þessa Leið. Einkum
því að
Þessari
mæltu
bót skyldi ekki greidd nema stundarsakir, og eigi* viðun- )n-1> að loforð fengist um, að
ó 90% af grunnkaupi og land-jandi að Lögbundið verði verð- gi'unnkaupsliækkun skyldi
biinaðarafurðir Lækka í sam-
fæmi við það. \’ið viljum enn-
fremur taka það fram, að
framkvæmd þessara tillögu
hefði ekki lækkað - verðbólg-
una eða dýrtíðarvísitöluna
nema mjög lítið. Eftir því,
lag á þeim vörum. án þess að ckki R'pi'ð-
jafnframt sje tryggt. að yinnal Fulltmar 'Búnaðarfjelags-
sú. sem lögð er fram við í'ram ins telja, aö at.huganir þær,
leiðslu landbúnaðarvara, verði sem nefndin Ijet framkvtema
eins vel launuö og önnur sam-. varðandi afkomu þeirra at-
V°ru báðar þessar tillögur sem næst verður komið, hefði
ítarlega ræddar í nefndinni. vísitalan varla lækkað við
Fór svo að lokum, að báðir að- það nema ea. 4_5
iljar hjeldu fast við sína til- , A..v ... , . ,,
' íð hlutum þvi af framan-
logu og naðist pvi ekkert sam- ) . , .. . v
komulag. gremdu að greiða atkvæði ins
gegn þessari tillögu, en lögð
Birtast hjer
beggja aðilja.
a eftir sjerálit
Sjerstaða fulltrúa Al-
þýðusambands íslands.
EITT me'ð fyrstu verkum
nefndarinnar var að Leita sier
!ur kaupir nú niður vísitöluna
ltosta hver tvö stig um 2 milj.
að svo sje ekki, og verður því arafurða á innlendum mark-
að teljast, að þörfin til aö aði llicð 11111 15 niiljónum kr.
lækka verðbólguna sje hvergi kilir okkar tillögum myndu
nærri eins brýn einsog ef svo ),vl ilver - vísitölústig ekki
hefði verið. Ikosta ríkissjóð nema 0,8ó
Frá byrjun tókum við það'lnilJ- kl'-» C11 cills ríkissjóð-
fram í neíndinni, að ráðstaf-
anir þær, er gerðar kynnu að
verða til að lækka verðbólg-
una mættu á engan hátt verða
á kostnað launþega og bænda,
en yrði að vera á kostnað há-
tekju- og eignamanna. Sam-
kvæmt niðurstöðum hinnar
svok'ölluðu sexmannanefndar
eru meðaltekjur sjómanna,
verkamanna og iðnaðarmanna
kr. 12400,00 eða sem svárar
kr. 14000,00 með núverandi
vísitölu, og með samkomulagi
nefndarinnar eru bændum með
meðalbú tryggðar kr. 14500,00
í árstekjur, fái þeir það verð
fyrir allar afurðir sínai’, sem
nefndin reiknaði út, en nú
mun fengin trygging fyrir, að
svo verði. Okkur er kunnugt,
að meðaltekjur hlutasjómanna
og aitgerðarmanna smæstu
sinni í sögu þjóðarinnar. Að að það geti eins og nú er á-1 greidd af 90% grunnlaunanna Þar sGh ekki varð samkomu-
])essu athuguðu, virðist okkur statt samþykt, að verð það, l()R' verð landbúnaðarvara laR rini tillögu okkar í neinni
ekki verða um deilt, að sann- 'sem var á landbúnaðarvöriun' skyldi lækka hlutfallslega við mynd, að þoka niður vinnu-
gjarnast og rjettast sje að a innlendum markaði 15. des.' ),a kauplækkun, en ]>að leiddi laununum og afurðaverði, auk
þessir menn beri þungan af s.l. verði fært niður, ef sam- <lkkl I'1 samkomulags. þess sem ekki var unt að fá
lækka verðbólguna.1 tímis fér fram hlutfallsleg1 Fulltriium Búnaðarfjelags- bjá þeim neinar tillögur um,
skoðun okkar mót-'l]ækkun á launum og kaup- ins var Ljóst, að slík niðurfell- a<5 til jöfunar og samræming-
fulltrúar Búnaðfjel.' gjaldi. .Jafnframt vill líúnað- inR a einhverjiun hluta verð- ar kæmi framlag frá þeim að-
ekki en till. sú, sem þeir fluttu’arþingið taka það fram, að lagsuppbóta var gagnslaus, iljum, er hagræð.i hefðu af
í nefndinni, um lækkun verð- það telur mjög varhugavért nema jafnframt væri tryggt, þessum aðgerðum.
bólgunnar, var þó um það,1 gagvart landbúnaðinum að að grunnkaupshækkun vröi Það erá valdi Alþingis að
að það skyldi eingöngu gert lækka útsöluv'erð á landbún- ckki R'crð tU ]>ess að vega upp fara þessa leið, sem fulltrúar
á kostnað launþega og bænda,1 aðarvörum með greiðslu névt- l)a kauplækkun; sem vrði og Alþýðusambands íslands
eða með því að býrtíðarupp- endastyrks úr ríkissjóði um var t)V1 t)CSsl tillaga bygð á betnía á, með tollann. Og er
Alþingi ekki síður fært, en'
nefndinni, að meta. kosti þess
og galla. Benda skal þó á, að
þetta verður nokkuð lengi að
verka, vegna birgða þeirra,
sem í landinu eru, Álnayara
og fatnaður, sem mest mundi
muna um, er samtvinnað iðn-
aði landsins, svo setn innlendri
dúkagerð og fatasaumi, og;
myndi þar konía nokkur
flækja í málið, sem styrka
hönd þyrfti að hafa á, nm
verðlagseftirlit, til þess að
þar næðist tilgangur sá, sem
að er stefot. Kaupmenn mvndti
una illa lækkunar ó verði því,
sem þeir gætu lagt kostnað
sinn á, og þyrfti ]>ar líka að
taka á með hörku, svo að ekki
dragi ur árangrinum. Þetta
væri mikil röskun á tollakerfi,
landsins. Dvgði engin skyndi-
ráðstöfun til eins árs, t.il
þess að þæta ríkissjóði þann
tekjumissi, sem af þessu hlyt-
ist, því að vel gæti dregist
um langt árabil, þar til fært
þætti að koma þessum gjald-
stofni upp aftur. Allt þetta
veldur því, að við höfum
ekki sjeð 'okkur fært að fylgja
þessari tillögu fulltrúúa Al-
. *
þýðusambandsins. þar sem
þess er þá einnig að gæta,
að rannsókn sú, sem nefndin
hefur látið framkvæma, er
ekki svo , ýtarleg, að við
treystum okkur til að byggja
ákveðnar tillögur á henni, þótt
við hins vegar hefðum vilj-
að benda á þessa leið, ef
sámkomulag hefði náðst um
víðtækari ráðstafanir til þess
að draga úr verðbólgu og
dýrtíð.
Eins og kunnugt er, hefur
kaupgjald í sveitum um all-
mörg ár verið háð því kaupi,
sem greitt er í vegavinnu,
þannig að vorkaup manna
hefur verið svipað og vega-
virmukaupið, og þá tekið til-
lit til þess. að bændur láta
mönnum í tje fæði, en kaup
um sláttinn hjer uni bil það,
sem menil töldust fá í vega-
í'ramh. á 8. síðu.
bærileg vinna í jandinu, þann-
ig að ekki i-askist hlutfall
það milli kaupgjalds og af-
urðaverðs, sem gilti 15. des.
1942.“
F u 111rú a r Bú n a ð a r f j el a gs-
telja, að verðákvörðun
vísitöluneíndar landbúnaðar-
ins frá s.l. ■sumri, hafi í öllum
höfuðatriðum staðfest, að
hlutfall það, sein Búnaðar-
þing miðaði við milli kauj)-
gjalds' og verðlags á landbún-
aðarvörum innanlands, hafi
verið nálægt rjettu lagi. En
samkvæmt því samkomulagi,
sem varð í vísitöhmefnd land
um hinsvegar til, að tollar
væru afnnmdir af nauðsynja-
vörum. Eftir útreikningum hr.
hagfr. Torfa Ásgeirssonar að
dæma, myndi það lækka dýr-
tíðarvísitöluna fljót-lega um
úpplýsinga um og láta fara!a' m' k- sliS- ku sllk ruð'
fram rannsókn á afkomu nokk siciun myu(li kosta ríkissjóð
urra greina atvínnuveganna, j1 iækkuðum tolltekjum um
svo sjeð yrðí, hvort nokkui'ý’ð mil.í- króna a ari. Nú erjInúiaðarins um hlutfall milli
atvinnurekstur hefði stöðv- j t)að kunnugt, að í'íkissjóður .kaupgjalds og verðlags land-
ast eða væri við það'að stöðv kalliJlr niður vísitöluna um búnaðarvara, og sem Búnað-
ast vegna verðbólgunnar. Þessi 111 1 ð sl1"’ uicð niður- arfjelag Islands hefir sa*tt sig
rannsókn v-irtist leiða í ljós, g'J'PÍðslu a verði landhunað- vifyrþ’ hönd bænda telja
fulltrúar Búnaðárfjelagsins
sjálfsagt að mioa nú við; þann
grundvöll, sem þar var lagð*
ur.
Fullt rúa r I > ún a Ö a rf j el a gs
Islands lögðu því fram í nefnd
inni tillögu, sem bygð var á
þessum grundvelli. Fulltrúar
Alþýðusambands íslands ‘
Þess ber að gæta, að ríkis-
sjóður sparar í fyrra tilfell-
inu um helming upph. í læk-k-
uðum útgjöldum vísitölulækk-
unar og í því síðara tilsvar-
andi.
Þegar sýnt var, að um tvö
svo gagnólík sjónarmið var
að ræða, eins og fram koma
í þessum tillögum okkar og
fulltrúa Búnaðarfjelagsins,
töldum við tilgangslaust að
leggja fram fleiri tillögur um
lækkun verðbólgunnar.
Hermann Guðmundsson.
Sæm. Elías Ólafsson.
Þóroddur Guðmundsson.
Sjerálit fulltrúa Búnaðar-
fjelags íslands.'
AFSTAÐA fulltrúa Bún-
vinnugreina, sem starfa að
öflun litflutningsvara, hafi
leitt í ljós, að visitala megi
lítið eða ekkert hækkft frá
því, sem nvi er, að óbreýttu af
urðaverði erlendis, til þess að
reksturinn lamist eða jafnvel
stöðvist að mestu. Vísum v.jer
í ]>'-í efni í skýrslur þær og
skýringar, er hinu sameigin-
lega nefhdaráliti fylgir.
Þar sem þetta vr sjónarmið
IUinaðarfjelagsins, og þeír
hinsvegar tel.ja algert nevðar-
úrræði að þurfa framvegis að
halda áfram að greiða niður
verð landbúnaðarvara innan-
lands í jafnstórum stíl og nvi
er gei't, telur nefndin hina
mestu nauðsyn bera til að
m'inka þær greiðslur. Ef verð-
lagsuppbót væri aðeins gréidd,
af 80% grunnlauna, mundi
hlutfalls'leg lækkun landbún-
aðarvara á innlendum mark-
aði nema ea. 11%, og lækk-
aði það verulega greiðslur
ríkissjóðs, þótt gengið væri
út frá að vísitala lijeítlist ó-
breytt.
V’ið fulltrúar Búnaðarfje-
greiddu atkvæði gegn henni, lags Islands höfum hjer lýst
með rökstuðningi, sem lýst er sjerstöðu okkar í nefndinni,
í sjeráliti þeirra. > varðandi þessi mál. Sjáurn við
Fulltrúar Búnaðarfjelagsins ekki ástæðu til að bera frarn
telja, að slík niðurfærsla hefði fastmótaðri tillögur, en hjer
átt að vera framkvæmd þann- hefir verið gert. Því að þar
ig, að verðlagsuppbót yrði að- sem ekki náðist samkomulag
eins greidd á ákveðinn hluta unr það atriðið, sem vjer tel.j-
kaupgjalds og launa, en ekki úhi að hafi verið aðalverkefni
af allri grunnkaupsupphœð- nefndarinnar, ])að er niður-
inni, eins og nú er gert. færsla kaupgjalds og verð-
Telja fulltrúar Búnaðarfje- iags landbúnaðarvara, virðist
lagsins, að hæfilegt væri að tilgangslaust af fulltrvium
greiða verðlagsuppbót af 80% Biinaðarfjelagsins að leggja
grunnlauna, og hlutfallsleg málið fyrir öðruvísi en hjer
lækkun yrði . gerð á verði hefir verið gert;
landbúnaðarvara á innlenduml Meðnefndarmenn okkar,
markaði, þannig, að sá hluti fulltrúar Alþýðusambands ís-
framleiðslukostnaðarins, sem lands, Ieggja. til, að afnumd-
er vinuulaxm, en samkvæmt ir verði allir tollar af nauð-