Morgunblaðið - 07.01.1944, Blaðsíða 6
6
MORGUNBLAÐIÐ
Föstuáagur 7. janúar 1944.
Útg.: H.f. Árvakur, Reykjavík
Framkv.stj.: Sigfús Jónsson
Ritstjórar:
Jón Kjartansson,
Valtýr Stefánsson (ábyrgðarm.)
Frjettaritstjóri: ívar Quðmxmdsson
Auglýsingar: Árni Óla
Ritstjórn, auglýsingar og afgreiðsla,
Austurstræti 8. — Sími 1600.
Áskriftargjald: kr. 7.00 á mánuði innanlands,
kr. 10.00 utanlands
í lausasölu 40 aura eintakið, 50 aura með Lesbók.
Vonlaust verk
LEIÐTOGAR stjórnmálaflokkanna hafa að vonum, í
áramótahugleiðingum sínum, minst á öngþveitið sem nú
ríkir á Alþingi. Allir eru þeir sammála um, að ástandið
sje óviðunandi. Sn trúin er ekki jafn sterk hjá þeim öll-
um, að auðvelt sje úr að bæta.
En eitt er eftirtektarvert. Foringjar Framsóknarflokks-
ins minnast aldrei svo á öngþveitið á Alþingi, að þeir
ekki samtímis kasti fram því, sem þeir segja að sje undir-
rót allra meinsemda í stjómmálunum, sem sje kjördæma-
breytingin síðasta. Vitanlega á í þessu að felast þung
ákæra á hendur þeim flokkum, sem stóðu að þessari al-
mennu rjettarbót, þjóðfjelagsþegnunum til handa. En
hjer kemur einnig fram mikilsverð játning frá sjálfum
foringjum Framsóknarflokksins. Og hún er í því fólgin,
að Framsóknarflokkurinn hefir, síðan kjördæmabreyt-
ingin var lögfest, rekið hreina hefndarpólitík. Þetta er
hið sanna í málinu. Og einmitt þetta er frumorsök glund-
roðans og öngþveitisins, sem nú ríkir á Alþingi.
★
Það er augljóst mál, að sá stjórnmálaflokkur getur ekki
átt neina framtíð í lýðfrjálsu landi, sem rekur hefndar-
pólitík fyrir það, að borgurunum eru trygð þau rjettindi,
sem sjálf stjórnarskráin segir að þeir skuli hafa. Fyr eða
síðar hlýtur sá flokkur að líða undir lok. Enda hafa mik-
ilsmegandi menn í Framsókn þegar gert þær kröfur opin-
berlega, að stofnaður verði nýr flokkur í stað Framsókn-
arflokksins.
Það er vonlaust verk fyrir foringja Framsóknarflokks-
ins, að ætla að þvo sig hreina með því að kasta allri sök-
inni á kommúnista. Allir vita, að kommúnistar eru ekki
nema fimti partur af þinginu. Einir geta þeir því engu
ráðið. En meðan svo er, að fjölmennur borgaraflokkur
er í þinginu, sem hefir ekki annað sjónarmið en að reka
ábyrgðarlausa hefndarpólitík og skapa sem mesta upp-
lausn í þjóðfjelaginu, ætti það að vera auðskilið mál, áð
kommúnistar kunna að notfæra sjer þetta ástand. Enda
hafa þeir gert það, og nægir í því sambandi að minna á
aðíarirnar í skattamálunum.
★
Því er mjög haldið að bændum um þessar mundir, að
þeim sje brýn nauðsyn að skipa sjer öllum í einn og sama
flokk, harðsnúinn stjettarflokk. Þessu sama hefir verið
haldið fast að bændum í full 27 ár, eða síðan Tíminn
hóf göngu sína. En árangurinn hefir ekki orðið annar en
sá, að helmingur (ýmist yfir eða undir) allra kjósenda í
sveitakjördæmum hefir jafnan fylgt að málum þeim
flokki, sem hefir yfirlýst- í stefnuskrá sinni, að hann sje
flokkur allra stjetta. Þannig er það enn þann dag í dag.
Sjálfstæðisflokkurinn hefir svipað fylgi í sveitakjördæm-
unum og Framsóknarflokkurinn. Enginn þarf að halda,
að breyting verði á þessu meðan íslenskir bændur eru
frjálsir athafna sinna og skoðana.
★
Nauðsyn
belra Sífs
i.
í bók Waerlands, „Matur og
megin”, er óefað margt, sem að
gagni getur orðið, og má benda
á það sem sjerstaklega eftir-
tektarvert heilræði, að drekka
volgt vatn svo sem 2 tímum
eftir aðalmáltíð. Það er líka vel
gert að vara við að drekka
kalt, og þá sjerstaklega, iskalt
vatn. En rjettara hygg jeg, að
fylgja ekki því ráði höfundar,
að taka salatið framyfir spínat.
Hið mun verra bragð salatblað
anna virðist mjer þar nægi-
lega skýr bending. Mjer gæti
jafnvel komið í hug — án þess
að jeg hafi þó nægilega þekk-
ingu til að fullyrða það — að
í salatblöðunum væri eitthvað
af efni líku því sem frænd-
jurtirnar, fíflarnir, framleiða
til þess að verjast ásækni snígl-
anna. En þótt fjarskyldir sjeu
— um mjög margar miljónir
ára að rekja til sameiginlegs
foreldris — þá er mjer þó nokk
ur grunur á, að það sem er
sníglunum eitur, sje mönnun-
um ekki allskostar holt.
Eitt sem jeg tel mestu nauð-
syn á að vara við. þó að Waer-
mann hvetji mjög til þess, er
að eta hráan lauk. Slikt athæfi
er beinlínis tilraun til að gera
sjálfan sig að viðbjóði; svo iil-
ur er sá andi sem því fylgir.
Sbr. þessar ljóðlínur úr Sturl-
ungu: „Andi er Ingimundar •—
ekki góðr á bekkjum”. Saga,
sem lesa má í 1001 nótt, er
einnig mjög íhugunarverð í
þessu sambandi. Hefðarfrú sá
á götu mann sem henni leist
mjög vel á og ljet bjóða heim
til að þiggja hjá sjer veislu.
Þá maðurinn boðið. En þegar
frúin fann að gestur hennar
hafði etið hráan lauk, Ijet hún
þjóna sína misþyrma hooum
og fleygja síðan út. Svo óholt
reyndist laukátið þeim manni.
II.
Jeg sje að Waermann hefir
skrifað bækur, sem mjer er
ennþá meiri hugur á að sjá en
þessa viðurværisbók hans —
þó að mjög mikilsverð sje og
merkileg — og nauðsynlega
þyrftu að koma hjer í bóka-
búðir. Læt jeg þar nægja að.
nefna „Várldsaltets Gáta (Al-
heimsgátan). Þykir mjer ekki
ólíklegt, að svo greindur og yel
mentaður maður sem þessi
landi Linnés og Swedenborgs
auðsjáanlega er, mundi ekki
hafa ráðist í að skrifa um það
efni, ef hann gæti ekki eitt-
hvað um það sagt, sem vert ‘er
að lesa.
í seinustu hugleiðingum Gáins (Af sjónarhól sveita-
rnanns), er að þessu vikið, og segir þar m. a.;
„Það hefir verið sagt um íslenska bændur, að þeir
skoðuðu sig ekki sem stjett, heldur sem' þjóð. Þau um-
mæli eru það mesta hrós, sem þeir hafa fengið, og sem
betur fer held jeg að þeir eigi það skilið. Framundir síð-
ustu aldamót var þjóðin bændur, og bændurnir voru
þjóðin, og enn eimir mikið eftir af þeirri þjóðartilfinn-
ingu hjá þeim, enda þótt margar aðrar stjettir virðist
vera að gleyma skyldum sínum og hlutverki í þjóðar-
heildinni“.
Hjer kemur einmitt fram hið rjetta sjónarmið íslenskra
bænda, og er það aðalsmerki þeirra. Er það því vonlaust
verk með öllu, að ætla að knýja bændur í þröngsýnan
stjettarflokk.
20. des.
Helgi Pjeturss.
Leiðrjetting.
í greininni „Nýall og San-
nýall”, Mbl. 30. nóv. s. 6, hafði
misprentast: í bókabúð hjá
Guðm. Gamalíelssyni, f.: í
bókabúð Guðm. Gamalíels-
sonar.
H. P
ÞÝSKA frjettastofan segir í
dag, að Rússar hafi gert allhart
áhlaup á Kirjálaevígstöðvunum
en Finnar hrundið því eftir
snarpan bardaga. —Reuter.
A
'UdwerjL ihripa
íl Á
ar:
agíecici
líj-inu
'1
Skroppið austur fyrir
Fjall.
ÞAÐ SKRUPPU nokkrir
blaðamenn austur fyrir Fjall
í gærmorgun. Þeir lögðu af stað
hjeðan úr bænum klukkan
10,30 og voru aftur komnir
heim til sín klukkustund síð-
ar. Þeir voru ekkert að flýta
sjer neitt sjerstaklega og held-
ur ekki voru þeir að reyna að
seja neitt nýtt hraðamet milli
Ölfusár og Reykjavíkur, því
þeir lögðu krók á leið sína og
skruppu svona rjett i leiðinni
suður á Reykjanes.
Fyrst var meira að segja
haldið nórður yfir Reykjavíkur
höfn og ekki beygt í suðurátt
fyr en komið var vestur fyrir
Seltjarnarnes og síðan haldið
með ströndinni austur fyrir
Eyrarbakka og þá fyrst snúið
við heim á leið og farið sem
leið liggur vestur yfir Hellis-
heiði til Reykjavíkur. 55. mín-
útna ferðalag og þykja senni-
lega ekki nein sjerstök tíðindi,
hvað þá neitt til að stæra sig
af.
Rjett er nú það. En eitt hefðu
blaðamennirnir átt að geta orð-
ið sammála um, að það er ekki
langt á eftir tímanum að rifast
ujn hvort heldur skuli velja
Krísuvikurleiðina, eða Hellis-
heiðarleiðina austur yfir fjall..
Leið framtíðarinnar hjer á
landi liggur mikið hæn a. Loft-
ið er leiðin ög er eitt gott við
það, að ekki þarf að rifast um
„hvar vegurinn skuli lagður”,
eða hvaða spræna skuli, brúuð.
Það lokar vitanlega enginn
augunum fyrir því, að þunga-
vara verður enn um stund flutt
milli hafna á skipum og á bif-
reiðum á landi, en farþegaílutn
ingur, póstflutningur og annar
ljettaflutningur flyst meira og
meira í loftið. Þetta er þegar
orðin staðreynd víða 'erlendis
og mun verða hjer, þvi fá lönd
hafa eins mikinn hag af f’ug-
vjelinni og möguleikunum. sum
hún bíður upp á eins og eiri-
mitt stór en strjálbýl lönd, veg -
lítil og ill yfirferðar.
Þægindi og hraði.
ÞÓ FLUGIÐ sje ekki lengur
neinum neitt undrunarefni í
sjálfu sjer og almenningur sje
farinn að taka það, sem sjálf-
sögð þægindi. Þá er margt í
sambandi við loftskipin, sem
getur vakið til umhugsunar
Flestir Reykvíkingar sjá dag
lega stórar og smáar flugv.iel-
ar fljúga yfir Reykjavík. Börn-
in eru hætt að ,,húrra“ fyrir
flugvjelum, sem svífa yfir bæn
urn og menn nenna ekki leng-
ur að líta upp þótt þeir heyri
flugvjelaskrölt yfir höfði sjer.
En hugsið ykkur, að flugvjel,
sem þið sjáið hjerna yfir bæn-
um um hádegið þegar þjer far-
ið til vinnu yðar eftir matinn,
er lent í Skotlandi um það leyti,
sem þjer eruð að drekka mið-
dagskaffið. Eða stóra hvítmál-
aða flugvjelin, sem þjer komuð
auga á í morgun þegar þjer
fóruð til vinnu. Hún er kannske
komin til New York áður en
þjer ieggist til hvílu i kvöld.
Og þeir, sem i flugvjelinni
eru, hvort heldur það eru far-
þegar eða flugmenn. Þeir eru
ekki með lífið í lúkunum allan
tímann, rígbundnir við sæti sín
með stóra fallhlífarpoka á bak
inu. Nei, þeir sitja í þægilegum
sætum, reykja vindil sinn, eða
sigarettu, eftir eigin hentisemi
og rabba rólega saman um dag-
inn og veginn, eins og farþegar
í áætlunarbíl, milli Borgarness
og Reykjavíkur. í flugvjelinni
fá þeir meira að segja, það n.
ekki fæst í venjulegum áæti'tn-
arbíl, heitan kaffisopa og jafh-
vel heitann nýtilbúinn mat. .
•
Framtíð flugsins hjer
á landi.
FJÖLDA MARGIR ungir ís-
lendingar leggja nú fyrir sig
flugnám. Sumir læra að fara
með vjelar flúgvjela, aðrir læra
stýrimensku. Það er gott t-il
þess að vita, að ungir Islending
ar skuli hafa áhuga fyrir flug-
máhim, því þeirra er framtíð-
in. Það er ekki nokkur vafi á,
að framtíðarfarartækið hjer á
íslandi er flugvjelin. Fleiri og
fleiri eru að skilja þetta nú. AI-
þingi, sem brátt sest á rökstóla,
mun taka til meðferðar merki-
legt frumvarp frá ungum þing-
mönnum um þessi mál. En auk
þess, sem ísland hiýtur að Verða
mikið flugvjelaland í framtíð-
inni, vegna innanlandssam-
gangnanna, hafa fengist sanngn
ir fyrir því, að ísland verðúr
merkileg miðstöð í alþjóðaflug-
samgöngum, að mihsta lcosti
nokkum hhita ársins, og ef til
vill alt árið, þegar fluginu herir
fleygt enn meira fram i tækn-
islegu sjónarmiði.
•
Enn citt brjef um
mjólkursöluna.
HÚSMÓÐIR, sem býr við
Njálsgötu, skrifar mjer eftirfar-
andi brjef um mjólkursöluna í
bænum:
„Kæri Víkverji!
Þótt mikið sje nú búið að
ræða og rita um ófremdarástand
ið í mjólkurmálum okkar Reyk
víkinga, langar mig samt til að
leggja nokkur orð í þann belg.
Við erum fjögur í heimili, þ.
e. við hjónin og tvö börn, 5 og
7 ára. Við erum vön að kaupa
3 lítra af mjólk daglega. í morg
un, er jeg kom í mjólkurbúð-
ina, sem við verslum við, var
mjer sagt, að það væri komin
skömtun á mjólkina og fengi
engin fjölskylda meira en 2
lítra, hve stór sem hún væri,
og gæti jeg fengið 1V2 lítra. Jeg
spyr nú, er þetta nokkur skömt
un? Ef við vildum svo við hafá,
gæti jeg farið með mjólkurílát-
ið í eina búðina, maðurinn minn
í aðra og börnin í þá þriðju, og
þannig herjað út 4*4 lítra, eða
með öðrum orðum meiri mjóik
en við erum vön að kaupa og
höfum venjulega þörf fyrir, og
efast jeg eigi um, að þetta eru
margir neyddir til að gera. Vita
ekki’ þessir „dánumenn“, sem
þessum málum ráða, hvað bæj-
arbúar eru margir og hve mikll
mjólk berst að dáglega? Væri
ekki hægur vandi að ákveða í
hvert sinn, hve mikið mjólkur-
magn hver maður getur fengið
og biðja fólk að framvísa stofn-
unum af skömtunarseðlunum,
stimpla þá með nafni mjólkur-
búðarinnar o. s. frv. og leggja
þá til grundvallar við mjólk-
urskömtunina.
Til gamans vil jeg segja þessa
sögu: í haust sem leið kom mað
ur í mjólkurbúð (en þá var
einnig skömtun á þessari vöru)
og var hann með tvo fjögra lítra
brúsa, var að kaupa fyrir tvær
fjölskyldur og bað um 4 lítra í
annan brúsann en 2 í hinn. Af-
greiðslústúlkan ságðist eigi
mega láta svo mikið, það fengi
Framhald á bls. 8