Morgunblaðið - 09.01.1944, Blaðsíða 6

6
MORGUNBLAÐIÐ
Sunnudagur 9. janúar 1944.
Samtal við Gísla Jónsson alþm. um:
Stjórnmdlaviðhorf og athafnalíf
í Barðasstrandarsýslu
GÍSLI JÓNSSON alþm. er ný-
kominn vestan úr Barða-
strandarsýslu, þar sem hann
hefir haldið þingmálafundi,
bæði á Bíldudal og Patreks-
firði. Fór hann hjeðan á ný-
ársdag og kom aftur til bæjar-
ins á miðvikudagskvöld með
togara frá Patreksfirði. Dvaldi
hann aðeins einn dag á hverjum
fundarstað. Hitti blaðið Gísla
að máli og spurði hann al-
mennra frjetta af ferðalaginu
og fundahöldunum.
— Hvert er viðhorf Barð-
strendinga til þjóðmálanna og
hinna pólitísku flokka?, spyr
blaðið Gísla.
— Þegar litið er á allar að-
stæður, verður ekki annað
sagt, en að fundarsókn hafi
verið ágæt. Á Bíldudal sátu á
þriðja hundrað manns fund-
inn og á Patreksfirði á annað
hundrað, en það samsvarar
því, að annar hver kjósandi á
þessu svæði hafi sótt fundina.
Staðfestir þetta það, sem jeg
hefi ávalt vitað, að Barðstrend
ingar hafa óvenjulega fróð-
leiksfýsn um alt, sem snertír
þingmál. Jeg flútti á hvorum
fundi tveggja klukkustunda
erindi um þingmálin og stjórn
málaviðhorfið. Rakti orsakirn-
ar fyrir því ástandi, sem nú
ríkir í þinginu og fyrir þeirri
lítilsvirðingu, sem almenning-
ur ber orðið fyrir þessari meik
ustu og elstu stofnun þjóðar-
innar. Mjer finst betra að tala
fyrir Barðstrendingum en
flestum öðrum áheyrendum
vegna þess, hve vel þeir hlusta
og hve mikla kyrð og samúð
þeir skapa umhverfis ræðu-
manninn á meðan talað er, svo
að hann veit ekki af því, hvern
ig tíminn líður. Á þetta jafnt
við um þá alla, af hvaða flokki
sem þeir eru, eða í hvaða stjett.
— Hvaða mál bar aðallega a
góma?
— Afgreiðsla fjárlaganna
vakti að sjálfsögðu mikla undr
un, og menn yoru alment mjög
hissa á því, áð fjármálaráð-
herra skyldi taka við fjárlög-
unum þannig, eftir að þmgið
hafði hækkað þau um nál 30
milj. kr. frá frumvarpi stjórn-
arinnar. Hinsvegar mildaði það
mikið óánægju manna yfir af-
greiðslu f járlaganna, þegar
Ijóst var, að langsamlega mest-
um hluta af þessum 30 miljón-
um er varið tfl verklegra fram
kvæmda og til dýrtíðarráð-
stafana. Menn ljetu einnig á-
nægju sína í Ijós yfir framlög-
um til sýslurmar og þóttust nú
sjá roða fyrir nýjum degi í
samgöngumálunum, bæði á sjó
og landi, enda ér þess engin
vanþörf, \svo mjög sem sýslan
hefir verið vanrækt í þeim at
riðum.
Breytingar og endurbætur á
tryggingarlöggjöfinni, svo sem
alþýðutryggingunum, hluta-
tryggingunum, striðsslysatrygg
ingunum, ófriðartryggingunum
og ennfremur lögin um skipa-
smíðastöðina, vöktu almenna
ánægju manna, ekki síst vegna
þess, að þeir litu svo á, að sá
stórhugur og viðsýni, sem fram
kemur í þessum lögum mætti
verða til þess að færa saman
bestu menn þingsins í órjúfan-
lega heild um önnum hags-
munamál þjóðarinnar.
Menn höfðu veitt því athygli
að engin ný skattalög höfðu
náð fram að ganga á þinginu,
því þó að hækkuð væri álagn-
ing á tóbaki og víni þá hefði um
leið verið ljett_af verðlækkun-
arskattinum. Var áhugi manna
mikill fyrir því, að fá að vita,
hvort hjer væri um varanlega
stefnubreytingu að ræða í
skattamálunum, eða hvort að-
eins væri um að ræða hlje á
undan nýrri og ef til vill enn
hraðari sókn þegar á næsta
þingi. Því miður gat jeg ekki
svarað því öðru en því, að úr
þeirri átt væri jafnan allra
veðra von.
Þá sýndu menn mjög mikinn
áhuga fyrir lausn dýrtíðarmál-
anna. Kom skýrt í ljós, að al-
ment var litið svo á, að þau
yrðu ekki leyst úr þeim dróma,
sem þau nú eru í, nema með
því að Alþingi beri gæfu til að
mynda sterka innanþingsstjórn
um málið og afla því síðan sam
úðar og skilning þjóðarinnar
sjálfrar. Varð jeg þess ótvírætt
var, að almenningur af öllum
flokkum þráði samkomulag um
málin og þinglega ríksstjórn
hið allra fyrsta.
— Hver er hugur Barð-
strendinga til sjálfstæðismáls-
ins?
— Eriga rödd heyrði jeg á
móti stefnu meirihluta þings í
því máli. Enda hafa Barð-
strendingar jafnan verið sem
órjúfanleg heild, hvenær sem
sjálfstæðismálið hefir verið á
dagskrá. Bárust til mín marg-
víslegar óskir um að þinginu
mætti takast vel og giftusam-
lega um afgreiðslu þess og
vona menn þar fastlega, að ein
mitt þetta merka mál mætti
bræða saman flokka, svo að út
á við og inn á við stæði þjóðin
öll um það, sem ein sál. Harma
menn mjög afstöðu Alþýðu-
flokksins til málsins og þeirra
annara, er lýst hafa sig and-
stæða afgreiðshi þess.
— Hvernig er viðhorf Barð-
strendinga til flokkanna?
—• Því á jeg erfitt með að
svara. Barðstrendingar hafa
jafnan verið tryggir þingmönn
um sínum. Þegar einhver hef-
ir náð þar kosningu, er gerð til
hans sú krafa, að hann sje víð-
sýnn og óháður, til þess að
fylgja fram hverju góðu máli.
Þegar sjálfar kosningahríðirn-
ar eru undanskildar, hefi jeg
ekki orðið var við flokkadrætti.
Jeg hefi talið mjer skylt og
enda ljúft að vera þingmaður
allra þeirra, sem í sýslunni
búa, hvaða stjórnmálaskoðun,
sem þeir kunna að hafa og
hverjum, sem þeir kunna að
hafa fylgt á kjördegi, enda hef
ir tekist svo góð samvinna á
milli mín og kjósendanna, að
jeg verð þess aldrei var í af-
greiðslu mála, hvaða flokki
menn fylgja. Þannig á það að
vera, ef nokkur árangur á að
verða af starfinu. Auk þess er
flokkaskiftingin miklu óskýr-
ari nú en endranær, vegna þess
ástands sem ríkir í þinginu. •—
Mjer fanst sú ósk vera efst á
baugi hjá langflestum, að þíng
ið bæri gæfu til að mynda
sterka stjórn innan þings, til
lausnar vandamálum þjóðar-
innar.
— Hvað getið þjer sagt um
athafnalífið í sýslunni?
— Á Patreksfirði er athafna
lifið með miklum blóma. Syn-
ir Olafs sál. Jóhannessonar
reka þar stórútgerð, frýstihús
og verslun af hinum mesta
myndarskap. Hefir þorpið vax
ið art hin síðari ár vegna þessa
reksturs, mörg ný hús bygð
og fólki fjölgað, enda verið
jafnan fremur skortur á vinnu
afli hin síðari ár. Mótorbáta-
flotinn hefir aukist þar og mun
hafa verið flutt þaðan á síð-
asta ári út nýr fiskur til Eng-
lands fyrir 2 milj. kr., auk þess
fiskjar, sem fluttur hefir ver-
ið með togurum eða úr frysti-
húsum, en þau eru tvö þar á
staðnum. Heldur virðist þó
bátaflotinn eiga erfitt nú, eink
um á því sviði að fá menn og
er óvíst, hvort hann kemst all-
ur á flot á þessum vetri af
þeim ástæðum.
Það er einkum tvent, sem
veldur íbúunum miklum á-
hyggjum í framtíðinni. Annað
er mjólkurþurð þorpsins. Verð
ur að flytja alla mjólk að, en
þorpið er enn mjög einangrað
vegna vegleysa. Biða menn
eftir því með óþreyju, að lok-
ið verði veginum til Brjáns-
lækjar og jafnframt til Rauða-
sands og myndi það bæta mjög
úr mjólkurskortinum, og um
leið bæta hag bænda, sem þá
fengju öruggan markað fyrir
afurðir sínar.-Hitt er rafmagn-
ið, sem nú að langmestu leyti
verður að framleiða með mó-
torvjelum. Bíða menn þar með
óþreyju eftir rafmagni frá
Dynjanda, sem vonað er að
verði sem fyrst virkjaður fyrir
Vestfirðina. Myndi það ger-
breyta allri aðstöðu á Patreks-
firði, að fá ragmagn eftir þörf-
um.
Jeg sat á fundi méð hrepps-
nefnd og sjúkrahúsnefnd þar
sem rætt var um byggingu nýs
sjúkráhúss þegar á þessu ári.
Er mjög mikill áhuga manna
þar fyrir því, að unt verði að
hrinda þessu máli sem allra
fyrst í framkvæmd. Sýslan á
að vísu sjúkrahús, -en það er
hvortveggja, að það er bæði
óhentugt, of lítið og orðið úr-
elt, og því hefir verið ákveðið
að koma upp glæsilegu og góðu
sjúkrahúsi og mun Patreks-
hreppur leggja fram mikinn
hluta af því, sem á vantar til
byggingarinnar.
Þá hefir hreppurinn lagt til
hliðar stóra fjárupphæð til þecs
að byggja fyrir barnaskóla,
svo fljótt sem ástæður leyfa.
Ríkir þar stórhugur nú í flest-
um málum, enda velgengni
mikil og blómlegt atvinnulif.
— Hvernig er ástandið á
Bíldudal?
— Um Bíldudal er alt öðru
máli að gegna. Eins og yður
er ljóst, 'var þar áður allt í
auðn. Viðreisn hófst þar fyrst
1937, þegar hreppurinn bygði
frystihúsið og svo 1938 er bygð
ar voru þar verksmiðjurnar og
bryggjan. Atvinnulífið jókst
hröðum skrefum til 1940, en
þá var ekki lengur hægt að fá
nægilega hátt verð fyrir af-
urðir verksmiðjanna, svo að
þær urðu að mínka framleiðslu
sína. Frystihúsið jók þó stöð-
ugt framleiðslu sína, stækkaði
hús og vjelar og komst mjög
vel af. Smábátaútvegur var að
koma upp á staðnum smátt og
smátt. í lok ársins 1941, var
togarinn Baldur keyptur tíl
Bíldudals og nokkru síðar m.s.
Þormóður. Bætti þetta upp að
fullu þá hnekki, sem atvinnu-
lífið fjekk við þverrandi fram-
leiðslu verksmiðjanna. Fólkið
hafði nóg að starfa og vel-
megun þess og hreppsins óx
hröðum skrefum. Yfir 10 mjög
vönduð og glæsileg íbúðarhús
hafa verið bygð þar síðan 1938
í skipulögðum reitum ,og setja
þau alveg sjerstakan menning-
arbrag á þorpið.
En á s.l. ári, þegar alí var
þar í sem mestum blóma. kom
hið þunga áfall: Þormóðsslys-
ið. Þessi sár eru ekki gróin og
afleiðingarnar koma því miður
til þess að vara lengi enri. •—
Bestu kröftunum var skyndi-
lega kipt bui’tu, og sumar fjöl-
skyldurnar, sem eftir lifðu,
fluttu frá staðnum. Þormóður,
sem var einn liðurinn í fram-
leiðslukerfinu, var ekki leng-
ur til, mótorbátarnir, sem áð-
ur voru í uppsiglingu og voru
megin skilyrðið' fyrir afkomu
frystihússins, voru ýmist stöðv
aðir eða seldir burtu, vegna
þess að eigendur þeirra og
sarfslið var horfið. Engir nýir
starfskraftar fluttu inn og þeir
sem eftir voru, voru væng-
stýfðir. Það er ekki hægt að
taka á slíkum málum á sama
hátt og köldum viðskiftamál-
um. Hjer getur maður aðeins
vonað og vænst þess, að tím-
inn græði og komi öllu í eðli-
legt horf. Fólkið hefir nóg fje,
en lífið er ekki það sama. —
Takmarkalaus ^samúð hvers
með annars kjörum hefir hald-
ið því uppi, frelsað írá þvi að
missa trúna á lífið og mun að
síðustu verða sterkasti þáttur-
inn í því, að skapa þar aftur
heilbrigt og glaðvært atharíia-
lif, en það tekur tíma, og er
það ekkert að undi’a.
Besta hjálpin væri að geta
nú flutt þangað inn nokkra
thrausta, unga, og ötula sjó-
menn. Lífsskilyrðin til sjávar-
ins eru þar prýðilega góð. En
eftirspurnin eftir slíkum mönn
um er alstaðar mikil, og því
ekki að vænta, að þangað ílytj i.
menn sjerstaklega á meðan
nóg er að starfa i margmenn-
inu.
Jeg hefi þó trú á því, að alt
fari þetta vel um síðir.
Fjelagsííf
ÆFINGAR í DAG.
I Miðbæjarskólanum,
kl. 2—3 3 fl. knatt-
spyrnum. og námskeiðspilta.
. Æfingar á morgun.
I Miðbæjarskólanum kl.
8—9 íslensk glíma.
Knattspymumenn, meist-
arafl., 1. fl. og 2. fl. munið
fundinn á inánudagskvöldið;
kl. 8,30 í íjelagsheimili V. R.
Miðhæð.
Fimleikamenn.
I. fl. beðinn að koma til við-
tals í Austurbæjarskólann ld.
9,30 á mánudagskvöldið..
Mætið allir.
Stjórn K. R.
Kaup-Sala
SMURT BRAUÐ
Matsölubúðin. — Sími 2556.
>t»tttét»»ttt»tt»»»t»»ét
Tilkynning
K. F. U. M.
Almenn samkoma í kvöld kl.
8,30. Jóhann Hlíðar, stud.
theol. taiar. Allir velkomnir.
. HJÁLPRÆÐISHERINN
Ilelgunarsamkoma kl. 11.
Sunnudagaskóli kl. 2. líjálp-
ræðissamkoma kl. 8,30. Kapt.
Ó. Jónsson stjórnar. Allir vel-
komnir.
Mánudagur kl. 4 Heimila-
sambandið.
SAMKOMA
í Kaupþingsalnum, Eimskipa-
fjelagshúsinu, efstu hæð,
sunnudaginn tl. 5 e. h. Lyft-
an í gangi.
Sæmundur G. JóhannessoiC
JarSarför konunnar minnar
ÖNNU GUÐMUNDSDÓTTUR
fer fram frá Dómkirkjunni þriðjudaginn 11. þ. m., og
hefst með bæn á heimili okkar Grettisgötu 82 kl. 1
e. hád.
Sigurður Ingvarsson.