Morgunblaðið - 13.01.1944, Blaðsíða 2

2
MORGUNBLAÐIÐ
Fimtudag'ur 13. janúar 1944,
Lýðveldisstjórnarskráin
lögð fram á Alþingi
Einnig þingsályktun um
niðurfelling sambands-
lagasamningsins
Á ALÞINGI í gær voru lögð fram tvö höfuðmálin, sem
þingið fær að þessu sinni um að fjalla. Þessi mál eru:
1) Frumvarp til stjórnskipunarlaga um stjórnarskrá
lýðveldisins íslanda. Er það fyrsta mál þingsins og lagt
fyrir neðri deild.
2) Tillaga til þingsályktunar um niðurfeliing dansk-
íslenska sambandslagasamningsins og um rjett danskra
ríkisborgara, heimilisfastra á íslandi. Er það annað mál
þingsins og lagt fyrir sameinað þing.
Laxfoss sfrandaður
Laxfoss á strandstaðnum: Myndin er tékin úr Örfirisey, og
er skipið í um 200 metra fjarlægð frá ey n 11 i.
Hæpib að Laxfoss
náist út
Botninn mikið brotinn
SKIPSHÖFNIN Á ÆGI vann að því í gærdag, að at-
huga möguleika á því að ná Laxfossi af skerinu við Eff-
ersey. Verður að svo stöddu ekkert fullyrt hvort nokkur
tök verði á að ná skipinu út og jafnvel talið fremur hæpið.
..... I ■ ■■ I
'jy s-sir.vmmt
Bæði þessi mál eru flutt
af ríkisstjórninni, en milli-
þinganefndin í stjórnar-
skrármálinu hefir gengið frá
þeim báðum.
Lýðveldisstjórnarskráin
Frumvarp milliþinga-
nefndarinnar er lagt fram
óbreytt, eins og nefndin
gekk frá því og fylgir álit
•og greinargerð nefndarinn-
ar.
Þetta mál er lesendum
blaðsins svo kunnugt, að ó-
þarft er að rekja efni þess
hjer, enda hafa tveir fvrstu
kaflar frumvarpsins verið
birtir hjer í blaðinu nú ný-
lega, en í þeim eru þær
meginbreytingar, sem gerð-
ár verða á stjórnskipan
landsins.
Svohljóðandi greinargerð
fylgir frumvarpinu af hálfu
ríkisstjórnarinnar:
,,Samkv. þingsályktun-
,um 22. maí og 8. sept. 1942
setti Alþingi nefrttl til at-
hugunar á breytingum þeim
er gera mætti á stjórnskip-
unarlögum landsins samkv.
stjórnarskrárbreytingu, er
staðfest var 15. desember
1942, og gera þyrfti, er
stofnað yrði lýðveldi á ís-
landi. Tillögur sínar um
þessar breytingar á stjórn-
arskránni, ásamt skýrslu
um skipun nefndarinnar
■og störf, sendi nefndin for-
sætisráðherra með brjefi 20.
apríl f. á. til geymslu. Þann
30. nóv. f. á. ákváðu þrír
íiokkar þingsins að bindast
fyrir því, að stofnun lýð-
veldis yrði samþykt á Al-
þingi því, er saman kemur
10. janúar 1944. Ríkis-
stjórnin, sem er samþvkk
þessu áformi, hefir talið
rjett að leggja frumvarp
nefndarinnar til stjórn-
skipunarlaga um stjórnar-
skrá lýðveldisins íslands
fyrir Alþingi óbreytt.
Er gert ráð fvrir því, að
Alþingi skipi nefndir til at-
hugunar frumvarpinu, og
mun stjórnin þá koma á
framfæri þeim tillögum til
breytinga á einstökum á-
kvæðum frumvarpsins, sem
hún telur æskilegar.
Að öðru leyti skírskotast
til skýrslu og athugasemda
st j órnarskrárnefndar,
þeirra, er hjer fylgja“. —
(Álit milliþinganefndar
með skýringum, er því
næst prentað í heilu lagi).
Niðurfelling sambands-
lagasamningsins
Þingsályktunartillagan
um niðurfelling dansk-ís-
lenska sambandslagasamn-
ingsins og um rjett danskra
ríkisborgara, heimilisfastra
á Islandi, er svohljóðandi:
„Alþingi ályktar að lýsa
3?fir því:
að niður sje fallinn samn-
ingur sá, sem fólst í
dansk-íslenskum sam-
bandslögum frá 1918,
að allir danskir ríkisborg-
arar, sem þegar hafa
öðlast heimilisfang á ís-
landi, skuli, þar til öðru
vísi verður ákveðið með
lögum, halda jafnrjetti
við íslenska ríkisborg-
ara.
Ályktun þessa skal leggja
undir atkvæði allra kosn-
ingabærra manna í landinu
til samþyktar eða synjunar,
og skal atkvæðagreiðslan
vera leynileg. Ályktunin
tekur gildi, er Alþingi hefir
samþykt hana af nýju, að
afstaðinni þessari atkvæða-
greiðslu“.
Tillögunni fylgir svohljóð-
andi greinargerð frá ríkis-
stjórninni: __________
Stjórnarskrárnefndin hef-
ir samiðjiramangreinda til-
lögu og sent stjórninni
hana, ásamt stjórnarskrár-
frumvarpi sínu, með brjefi
20. apríl f. á. Stjórnin hefir
ákveðið að flytja tillögu
þessa óbreytta á Álþingi. —
Gert er ráð fyrir því, áð Al-
þingi skipi nefnd til að at-
huga tillöguna, og mun
stjórnin þá koma á fram-
færi tillögu til breytingar á
tillögunni, er æskileg kynni
að þykja.
Að öðru leyti vísast til at-
hugasemda við stjórnar-
skárfrumvarp það, sem
stjórnin leggur fram í neðri
deild.
Glæpum fer fækk-
andi í London
ÞAÐ er álitið að í ljós komi,
er yfirlögreglustjóri Lundúna-
borgar gefur innanríkisráð-
herranuin ársskýrslu sína í
])etta sinn, að síðan 1937 irafa
ekki verið drýgðir færi-i alvar-
legir glæpir í borginni en í ár
(1943). Minna mun hafa verið
um innbrot. en nokkru sinm
áður, þótt hinn mikli gimsteina
þjófnaðafaraldur gengi um
West End í mánuðumnn sept-
embei; og októlrer. *
Þá tvo mánuði eina voru
tilkynt 1,603 innbrot og inn-
brots])jófnaðir, og voni 489
meiin handteknir í því sam-
bandi. Það er álitið að fámenn
ur, æfður flokkur háfi staðið
að flestum innbrotunum í
West End. f
Tuttugu og eitt morð hafa
verið drýgð á árinu í London
og úthvcrfum, þar af hefir
komist upp um öll nema eitt,
hver valdur var að ódæðinu.
Þrátt fyrir hinn óskaplega
fólksfjölda í borginni, hefir
heldur dregið úr fjölda þeirra
rána, sem komið hafa fyrir,
en þau voru flest framin er
myrkvuð var borgin, menn
barðir og rændir. Slíkt kom
fyrir 150 sinnum árið 1942.
Næturlífið í London hefir
tekið mikluni framförum, síð-
an lögreglan ljet loka mörg-
um miður sæmuegum nætur-
klúbbum.
Loks hefir drykkjuskapar-
afbrotum fækkað rnjög, meira
að segja svo, að á síðasta ári
voru þau helmingi færri en
síðasta árið fyrir stríðið, og
var þó lítið um þau þá.
700 norskir
stúdentar til Þýska-
lands
Frá norska blaðafulltrúanum.
FRÁ STOKKHÓÓLMI er
símað, að sænsk blöð skýri frá
því, að Þjóðverjar hafi á laug-
ardaginn var flutt 400 norska
stúdenta til Þýskalands. Með
sömu ferð voru fluttir 60 fang-
ar, sem verið hafa í fangabúð-
unum á Grini.
Stúdentarnir vbru í þýsku
fangabúðunum í Stavern, 10
km. fyrir sunnan Larvik. Þeir
voru fluttir til Larvik með
leynd og þar í skip, er skyldí
sigla með þá til Þýskalands. —■
Eru þá alls um 700 norskir stú-
dentar farnir til Þýskalands.
Enda þótt Þjóðverjar hafi
látið hópa af stúdentum lausa,
alls nokkur hundruð, af þeim,
sem teknir voru höndum í nóv-
emberlok, hefir þýska leynilög-
reglan haldið áfram að leita
uppi þá stúdenta, sem sluppu
þá úr klóm Þjóðverja. Hefir
það því komið í ljós, að mót-
mæli Svía í Berlín gegn stú-
dentahari'dtökunum hafa engan
árangur borið.
Hasley ræðir
Kyrrahafsstríðið
Washington í gærkveldi,
HASLEY flotaforingi, yfir-
maður Kyrrahafsflota Banda-
ríkjamanna, sagði í viðtali við
blaðamenn í gær, að japanski
flotinn hefði goldið allmikið
afhroð í viðureignum við Banda
ríkjamenn. „Jeg býst við“, sagði
Hasley, „að verða viðstaddur
úrslitaorustuna“. Hasley sagði
það vera líklegt, að Japanár
söfnuðu saman herskipum og
flugvjelum nærri heimastöðv-
um sínum, til þess að vera við-
búnir árásum þar. Einnig lýsti
hann því yfir, að Bandaríkja-
flotinn væri reiðubúinn að
mæta Japönum hvar og hvenær
sem væri.
Hasley sagði, að japanski
kaupskipaflotinn væri orðinn
illa útleikinn af árásum banda- 1
manna, bæði flugvjela- og kaf-
bátaárásum, en ýmsir vitnis-
burðir bentu í þá átt, að Jap-
önum myndi takast að bæta sjer
upp tjón á beitiskipum og flug-
vjelaskipum, og stefndi skipa-
smíðaáætlun þeirra að þessu, en
það vonum við að gangi ekki
vel“, sagði Hasley. „Jeg býst
við, að árásir Japananna hafi
dvínað sökum framleiðslu erf-
iðleika og vegna þess, að við
veitum þeim mörg högg og
þung“, sagði Hasley, og einnig
að japanskar flugvjelar væru
altaf að batna, en þá vantaði
■
mjög góða flugmenn, og væri
það alvarlegra en þótt lítið væri
af flugvjelum.
„Herstyrkur vor er altaf að
aukast“, sagði Hasley. „Við
höfum nú greinilega yfirburði
í lofti og á sjó, og þjer getið
verið vissir um það, að þjarm-
að verður að Japönum úr öll-
um áttum. — Reuter.
Kafari hefir skoðað botii
skipsins og segir hann mikiðj
skemdan. Það er eingöngm
undir veðrinu komið, hvort
nokkur von er til að ná Laxi
íossi af skerinu. Verði vtöm*
þannig, að menn geti unniði
við nauðsynlega þjettingu á]
botninum og annað, sem geraj
þarf áður, en hægt er að hugsa'
til að draga skipið af skerinu„
er ekki alveg vonlaust, að,
Laxfoss náist út eftir rnikla
vinnu. 1 gær tókst að þ.jetta'
nokkur göt á botni skipsinS
og var unnið áfram í nótt aðj
gera við Laxfoss.
Ekki hefir tekist að bjarga}
neinu áf pósti, eða farþega-t
fararigri úr Laxfossi, öðru eií
því, seni rekið hefir. Er lnætta'
á, að þó cinhverju ver'ði náð,
þá sje það nú orðið mjög illaJ
farið eftir að háfa legið í sjói
svo lengi.
----»■■*-■*-- r >•
— Loftárásir
Framh. af bls. 1.
sem flugvjel hans var í,
hafi haft frið fyrir þýskurn
orustuflugvjelum í einar 3;
mínútur af þeim tíma sem
þær voru yfir Þýskalandi,
en annar segir frá því, að
einhverju sinni hafi heill
hópur af Messerschmitt 110
orustuflugvjelum ráðist á
flugvjelahóp hans og skot-
ið að honum úr rakettubvsa
um, en síðan komið nær,
sumar í ekki nema 50 feta
fjarlægð og skotið af fall-
byssum. Er þetta til marks
um hörkuna í bardögunum.
London í gærkveldi. — I gær
gerðu flugvirki frá N.-AfríkU
mikla loftárás á Pireus, hafnar-
borg Aþenu og var árás þess-
ari svo fylg't eftir af breskum
Wellington-flugvjelum, sem
rjeðust á borgina í nótt sem
leið. — Reuter.