Morgunblaðið - 18.01.1944, Síða 7

I>riðjudagur 18. janúar 1944
'wORGUNBLAÐÍÐ
7
ÞEGAR JEG GERÐIST KOMMÚNISTI
ÞEGAR jeg nú horfi aftur til
þess tíma, er jeg gerðist með-
limur kommúnístaflokksins,
finn jeg ljóslega, að jeg muni
þá hafa talið mig píslarvott
göfugs málstaðar. f háskólan-
um höfðu laun okkar verið
lækkuð um þriðjung, kenslu-
stundum fjöigað,, og það sem
verra var — ákveðin blöð
höfðu haldið uppi ósæmilegum
áróðri gegn prófessorum. Við
trúðum því, að rektor háskól-
ans styddi leynílegar þessar
árásir á andlegt frelsi okkar.
Frjálslyndir starfsmenn há-
skólans mynduðu af þessum
sökum með sjer samtök, og á
umræðufundi í samtökum þess
um bar fundum mínum og
kommúnistaleiðtoga nokkurs
saman. Fyrir tilmæli* hans
flutti jeg ræður á fundum
verkalýðsf jelaga, og smám sam
an talaði jeg mig á þenna hátt
inn í flokkinn.
Er jeg gekk í flokkinn, virt-
ist mjer augljóst, að sameig-
inleg átök allra frjálslyndra
samtaka undir forustu komm-
únista væru óumflýjanleg, ef
koma ætti í veg fyrir að fas-
isminn færi sem eldur í sinu
um landið, og prófessora''nir
yrðu jafn rækilega múlbundn-
ir og i sumum löndum Ev-
rópu. Jeg gekk í flokkinn í
þeirri trú, að harui myndi eíla
og vernda það dýrmæta frelsi,
sem við Ameríkumenn metum
svo mikils. Hinn kommúnist-
iski vinur minn bljes mjer •
brjóst þeirri tilfinningu, að jeg
væri nú að minsta kosti orð-
inn maður en ekki innibyrgt
sníkjudýr.
Fyrsti fundurinn.
Á FYRSTA funtímum hitti
jeg tvo aðra háskólamenn og
konur þeirra og átta aðra em -
bættismenn. Var okkur skip-
að í sjerstaka sellu, sem svc>
var tengd fjölmennari samtök-
um iðnaðarverkamanna. For-
inginn skýrði fyrir okkur.
hvernig Bandaríkjunum v?ui
skift í tólf fylki, og væri fvlk-
isstjóri yfir hverju þeirra. —
Fylkjum þessum væri siðrn
skift í minni umdæmi með sjer
stökum foringja og „agitprop'1.
„Hvað er „agitprop”, spurði
jeg.
„Hann er f jelagi sá, sem hef-
ir með höndum áróður og ú(-
breiðslustarfsemi”, sagði for-
inginn. „Hann prófar yður i
kenningunum, gefur leiðbein-
ingar um það, hvað þjer eigið
að lesa, og sjer að öðru leyti
um andlegan þroska yðar”.
„Jeg er „agitprop”, sagði lít-
ill maður með rytjulegt yfir-
skegg.
Jeg þekti, að hjer var kom-
inn bókhaldari húsgagnaversl-
unar nokkurrar niðri í borg-
inni. Þessi bókhaldari, sem
aldrei hafði vakið neina sjer-
staka furðu mína með skyn
semi sinni, er jeg kom í hús-
gagnaverslunina til þess að
greiða hinar mánaðarlegu af-
borganir af húsgögnum mín-
um, átti nú að sjá um andlegan
þroska minn.
Næst vorum við kyntir með
hinum nýju flokksheittum okk
ar. Öryggis síns vegna notar
enginn meðlimur flokksins
Eftir Stuart Browne
í grein þessari lýsir amerískur prófessor á-
stæðunum fyrir því, að hann gerðist kommúnisti,
veru sinni í floklfiium, og hvernig á því stóð, að
hann gekk úr honum afíur. Biríist greinin fyrir
nokkru í mánaðarritinu Reader’s Digest.
raunverulegt nafn sitt. Aílir
nota titilinn fjelagi. Af þess-
ari kynningu lokinni, fjekk jeg
flokksbók mína og „agitprop”
sýndi mjer, hvernig jeg ætti að
reikna út fjelagsgjöld min. •—
Árslaun mín voru kr. 22.750.09.
Fjelagsgjöldin voru frá þrett-
án aurum á viku fyrir þá, sem
atvinnulausir voru, en jcg
hverri. Við þetta bættist svo
skyldi greiða kr. 22.75 á viku
sjerstakt gjald til alþjóðasam-
bansins og ameríska flokks-
þingsins. Þar að auki voru bæk
ur, bæklingar, tímarit og b’öð
og einu sinni á ári gáfum við
daglaun til reksturs blaðsins
Daily Worker.
Samtals námu greiosiue' mín
ar til flokksins á hálfu öðru ári
um það bil kr. 5,450,00. Eftir
að jeg hafði verið eitt ár með-
limur flokksins, neyddist jcg'
til þess að leggja niður hálfs-
mánaðar leyfi mitt. Ei’ nig
gekk jeg úr tveimur sagnfræði
fjelögum, hætti að kaupa þrju
timarit og varð einnig að hætta
að kaupa bækur í fræðigrein
minni.
Alt fór fram með mikilli lofnd.
DEILDARFUNDIRNfR vc ru
haldnir á heimilum fjelaganna,
nema þar sem konurnar voru
ekki í flokknum. San særis-
blær var yfir hverjum fundi
Menn sáu fasista í hverju
skúmaskoti. Ef hiti hljóp í um-
ræðurnar og einhver gerðisr
óþarflega hávær, var þegar
þaggað niður i honum. — Ff
grandlaus gestur hringdi dyra-
bjöllunni, varð dauðaþögn. —
Fyrsta árið Ijet jeg konu míno
ekki vita, að jeg væri meðlim-
ur flokksins. Jeg varð að bera
fyrir mig lygi, er jeg var að
afsaka fjarveru mína. Eftr: oð
jeg komst til fulls inn í starfið
voru í mesta lagi tvö kvöld í
viku, sem jeg gat helgað fjöl-
skyldu minni.
Er jeg kom heim klukkan 3
eina nóttina, sat konan mín
fyrir framan arininn og grjet.
„Komdu hjerna og talaðu
við mig”, sagði hún. „Hvað er
á sej>ði? I langan tíma hefi jeg
beðið þess, að þú skýrðir mjer
frá þvi, en nú hefi jeg alveg
mist stillinguna’L Eftir stutta
þögn, sagði hún lágum rómi:
„Elskarðu einhverja aðra?”
Jeg var sá bjáni, að mjer
hafði aldrei komið í hug, að
hún kynni að efast um ást
mína. Jeg skýrði henni nú frá
því, að jeg hefði gengið í kom-
múnistaflokkinn. Við rædd-
umst við fram í dögun. — Jeg
mun aldrei gleyma fögr^iði
mínum næstu daga, er jeg var
laus við þessar endalausu lyg-
ar.
Viku síðar sagði konan r.ún
við mig: „Ef flokkur þessi er
nógu góður fyrir þig, hlýtur
hann að vera nógu góður fyrir
mið. Ef við þurfum endilega
að ljúga og blekkja, þá skul-
um við gera það sameigin-
lega”. Flokkurinn veitti henni
móttöku, þó með nokkrum efa-
semdum um „stjórnmálaleean
þroska” hennar, en „agitprop”
lofaði að veita henni sjerstaka
mentun.
Á einum fyrsta deildarfund-
inum, sem hún sat, fór hún
nokkrum meinleysislegum
gamanyrðum um skegg Stal-
ins, Alla setti hljóða við þessi
orð hennar, Var hanni tjáð, að
slík gamanyrði mætti aðeins
hafa um Hitler, Roosevelt og
þeirra lika. „Þeíta er stríð,
stjettarstríð”, sagði foringi
okkar. „Ef við ekki verjum
Sovjetríkin, er við svikarar við
stjettarbaráttu verkalýðsins”.
Kona mín fer að hlæja.
ER JEG hjelt að kona mín
væri sofnuð nóttina eftir þenna
fund, rak hún alt í einu upp
skellihlátur. Þegar jeg spurði
hana, KVáð henni fyndist svona
rlægilegt, svaraði hún: „Skegg
ið á S<talin. Það er þáttur í
stjettarbaráttu verkalýðsins”.
Eftir að kona mín hafði ver-
ið viku i flokknum, var okk-
ur sameiginlega fengio verk-
efni í hendur. — Faðir konu
minnar á litla verksmiðju, þar
sem vinna ófjelagsbundnir
verkamenn. Áttum við að fá
hann til þess að segja okkur,
hvaða ráðagerðir forstöðu-
menn vérksmiðjunnar hefðu á
prjónunum um andróður gegn
-því, að verkamenn þessir
gengju í samtökin. Ætluðu for-
stöðumennirnir sjer að láta
hart mæta hörðu? Hverja á-
formuðu þeir að reka? Þetta
áttum við alt að veiða upp úr
honum, meðan við sátum sem
gestir við borð hans.
Dag nokkurn kom deildar-
foringinn heim til mín og bað
mig um 130.00 framlag í styrkt
arsjóð flokksins, því að flokk-
urinn hafði lent i nokkrum
vandræðum. Jeg tjáði honum,
í síðustu baráttu sinni fj'rir
Browder í forsetakosningunum
beittu flokksforingjarnir allri
orku sinni til þess að fella Lan-
don. Var þessi stefna í sam-
ræmi við „línu”, sem fjelagi
Dimitroff hafði gefið. Einn
meðlimanna spurði þá, hvers
vegna þeir segðu ekki ákveðið,
að þeir vildu Roosvelt kjörinn,
ef það væri stefna þeirra. ■—
Hann var kvaddur fyrir rjett,
þar sem dómarnir höfðu alltaf
orðið, en honum varð ekki
hvikað. „Og jeg ætla mjer að
kjósa Roosevelt”, sagði hann.
Það varð dauðaþögn. Mjer
fanst eins og við værum í
Moskva, og þessi maður væri
svikari og njósnari, sem dæma
bæri til dauða. Að lokum sagði
foringinn. „Skilaðu bók þinni.
Hjeðan í fró ertu ekki með-
limur flokksins”. Jeg þurkaði
mjer um augun og gekk út að
glugganum. Nú viðurkendi jeg
í fyrsta sinn fyrir mjer þá löng
un mína að vera laus úr flokkn
um.
Brottför okkar var dálítið
raunaleg, nokkurskonar þreytu
leg uppgjöf á gagnslausu starfi.
okkar var aldrei fjölmenn þótt Er jeg skýrði deildarforingj-
margvíslegar tilraunir væru anum frá ákvörðun minni,
gerðar til þess að afla nýrra virtist honum bregða nokkuð,
meðlima. — Þegar jeg gekk í og bað hann mig að koma á
deildina voru meðlimirnir 13, ■ deildarfund og útskýra þetta.
en þegar jeg fór, voru þeir Jeg syaraði því, að jeð teldi
sextján. j hæpið, að hann óskaði þess, að
Fundirnir voru langir og jeg skýrði deildinni frá að-
þreytandi. Voru þar ræddar finslum mínum.
reglur og áætlanir, en þess á I
milli fluttar lofgerðarrollur um Vegna hvers jeg gekk
- „Jeg geri varla ráð fyrir
því”, sagði foringinn, „að við
getum vænst þess að geta sam-
ræmt einhverjar miðstjettar-
hugmyndir fylstu hollustu við
flokkinn. Jeg myndi svíkja
ömmu mina, ef það gæti gagn-
að málstað byj,tingarinnar”.
Starfið er þreytandi og
tilbreytingarlaust.
PENINGASÖFNUN var eitt
helsta hlutverk deildar okkar.
Á hverjum fundi ræddurft við
um efnafólk, sem kynni að
vera auðið að láta leggja eitt-
hvað af mörkum til fyrir-
tækja, sem einungis voru til
í höfði meðlima flokksins. —
Okkur var falið að efna til
máltíða og skemtiferða fyrir
verkamenn og fá fólk til þess
að leggja fram fje í því skyni.
Þess var krafist, að við hjeld-
um samkomum á heimilum
okkar, seldum kunningjum
okkar aðgang að Ijetum siðan
fjeð renna til flokksins. Deild
afreksverk flokksins í fortíð-
inni. Jeg minnist táknrænnar
úr flokknum.
JEG skýrði honum í stórum
samkomu af þessu tagi. Við dráttum frá orsökum úrsagnar
hlustuoum á ljelega ritaða minnar: „Hinn mikli eintrján-
blaðagrein um fyrsta bindi bók ingsháttur, lömun framtaks
ar Webbs „Sovjet kommúnism- einstaklinganna og hin óhjá-
inn”.Við heyrðum skýrslur um kvæmilega blekking, sem knýr
störf ýmissa fjelaga. — Einn menn til þess að lifa tvenns-
hafði farið á fund jafnaðar- . konar lífi, eyðileggur sálarró
manna, en hafði ekki fengið mína. Jeg er kominn úr tengsl-
tækifæri til þess að afreka þar
neitt. Annar skýrði frá íundi,
er hann hafði setið í kvenna-
klúbb. Flutti hann langa frá-
um við mína gömlu vini, og
flokksmennirnir hafa engan.
tíma til vináttu. Jeg hefi eng-
ar tómstundir til lesturs ókom-
sögn af því, hvað ræoumaður múniskra bók og tímarita, sem
hefði sagt. Þessi frásögn vaí j veita manni gleði og ævintýri.
jafn tilbreytingarlaus og hún Hugsanalíf mitt er orðið dap-
var leiðinlega nákvæm, því að uriegt. Alvara sú, er flokkur-
ræðan hafði verið nákvæmlega
rakin í blöðunum þremur dög-
um áður. Þannig hjelt fundur-
inn áfram.
Eintrjáningshátturinn er
ríkjandi. ,
ÞÓTT meðal stjórnmálamað
ur geti verið þreytandi, þá hef
ir hann þó til að bera dásam-
legt hugvit og skarpskygni í
samanburði við leiðtoga kom-
múnistaflokksins. Kommún-
að jeg ætti ekki neinar 130.00 j istaleiðtogarnir eru notaðir sem
og í bjánaskap mínum j fyrirmýndir rækilegar en nokk
skýrði jeg honum frá því, að urar aðrar mannlegar verur,
orsökin væri sú, að samdæg- j sem jeg hefi þekkt. Allir eru
urs hefði gamall vinur minn þeir kreddutrúarmenn, um-
minn beðið mig að lána sjer
325,00, því að kona hans var
í þann veginn að eignast barn.
Foringinn varð rauður í
framan. „Þú ljest hann hafa
325, en neitar flokknum um
130.00. Þessi framkoma sæm-
ir ekki kommúnista”.
„En hann sagði mjer, að
kona sín væri hættulega veik
oð yrði að leggjast á sjúkra-
hús”.
luktir andrúmslofti gleði-
snauðs hátíðleika. Ef einhver
fjelagi verður á öðru máli en
foringinn, er honum skýrt frá
villu sinni, og hin „rjetta lína”
útskýrð fyrir, honum. Ef hann
enn þrjóskast, er hann sendur
í leshring, þar sem honum eru
kyntar kenningar Lenins og
Marx, eins og Lenin hefir
breytt þeim, og Stalin fram-
kvæmt þær.
inn sinir í öllum málum, þjak-
ar anda minn. Jeg trúi því ekki
að byltiingin sje yfirvofandi.
Samt er hver einasti deildar-
fundur jafn alvöruþrunginn og
hann væri haldinn í kjallara í
Madrid. Afskifti flokksins af
persónulegu frelsi mínu eru
orðin mjer óbæranleg. Áður
naut jeg þess, er jeg gekk inn
í kjörklefann, að jeg gengi
þangað einn og óháður. Sem
kommúnisti verð jeg aðgreiða
atkvæði samkvæmt „línu”, er
mjer og öllum öðrum komm-
únistum er gefin af Sjöunda
heimsþinginu i Moskva”.
I dauðaþögn þeirri, sem á
eftir fór, gat jeg ekki að því
gert að undrast hvers vegna
jeg hefði ekki fyi'r sagt mig
úr flokknum. Jeg geri ráð fyr-
ir að jeg hafi skammast mín
fyrir að játa ósigurinn, og vildi
heldur ekki gerast liðhlaupi. í
langan tima reyndi jeg að
trúa því, að flokkurinn gæti
skipulagt árangursríka mót-
spyrnu gegn helstu golluhum á
Framh. á 8. síðu.