Morgunblaðið - 27.01.1944, Blaðsíða 6

6
MORGUNBLAÐIÐ
Fimtudagur 27. janúar 1944
íimM&Mtfr
Útg.: H.f. Árvakur, Reykjavík
Framkv.stj.: Sigfús Jónsson
Ritstjórar:
Jón Kjartansson,
Valtýr Stefánsson (ábyrgðarm.)
Frjettaritstjóri: ívar Guðmundsson
Auglýsingar: Árni Óla
Ritstjórn, auglýsingar og afgreiðsla,
Austurstræti 8. — Sími 1600.
Askriftargjald: kr. 7.00 á mánuði innanlanda,
kr. 10.00 utanlands
í lausasölu 40 aura eintakið, 50 aura með Lesbók.
Uppsögn Dagsbrúnar
STJÓRN verkamannafjelagsins Dagsbrún hefir sagt
upp kaupsamningi sínum við atvinnurekendur frá 22.
febrúar n.k. að telja.
Svo sem kunnugt er, var uppsögnin ákveðin eftir að
fram hafði farið allsherjaratkvæðagreiðsla innan fjelags-
ins um það, hvort segja skyldi upp samningum eða ekki.
Alls eru skráðir fjelagar í Dagsbrún 2980 verkamenn og
höfðu þeir atkvæðisrjett. Með uppsögninni voru 1308, en
188 á móti; 20 seðlar voru auðir, en 6 ógildir.
Þegar litið er á úrslit atkvæðagreiðslunnar og hún at-
huguð í skjóli þess, sem á undan var gengið, er undravert
hve þátttakan varð lítil. Fulltrúaráð Dagsbrúnar byrjaði
með því, þegár það ákvað að láta atkvæðagreiðsluna fara
fram, að hvetja verkamenn eindregið til, að segja upp
samningum. Fyrir atkvæðagreiðsluna og meðan hún stóð
yfir, var rekinn látlaus áróður af hálfu þess blaðs, sem
næst stendur stjórn fjelagsins, fyrir uppsögninni. Svo
langt gekk þessi einhliða áróður, að síðasta daginn, sem
atkvæðagreiðslan fór fram, var því beinlínis lýst yfir, að
þeir verkamenn sem heima sætu (þ. e. tækju ekki þátt
í atkvæðagreiðslunni), yrðu taldir á móti uppsögninni.
★
Vafalaust er það ekki tilgangur vinnulöggjafarinnar,
að slíkur einhliða áróður sje rekinn, þegar fram fer at-
kvæðagreiðsla um jafn þýðingarmikið mál, sem hjer um
ræðir. En sleppum því. Hitt hlýtur að vera alvarlegt í-
hugunarefni fyrir stjórn Dagsbrúnar, að ekki skyldi
helmingur fjelagsmanna fást til þess, að gjalda uppsögn-
inni jákvæði, eftir það, sem fram hafði farið með vitund
og vilja fjelagsstjórnarinnar, meðan atkvæðagreiðslan
stóð yfir.
Það er vitanlega engin afsökun, nema síður sje, sem
einn af ráðamönnum Dagsbrúnar upplýsir í Þjóðviljanum
í gær, að hundruð fjelagsmanna hafi ekki getað tekið þátt
í atkvæðagreiðslunni, vegna fjarvistar úr bænum. Þetta
sannar aðeins, að atkvæðagreiðslan hefir ekki farið fram
með þeim hætti, sem vera bar. Að sjálfsögðu átti að haga
atkvæðagreiðslunni þannig, að fjelagsmönnum væri al-
ment gefinn kostur á þáttöku í henni, eins þeim, sem
voru við störf utan bæjar.
★
En þessi atkvæðagreiðsla í Dagsbrún gefur einnig til-
efni til íhugunar um annað atriði. Er það heppilegt fyrir-
komulag, að slíkt fjelag sem Dagsbrún, sem er fjölmenn-
asta verklýðsfjelagið á landinu, sje óskift heild? Væri
ekki rjettara, að fjelagið starfaði í deildum, þar sem
t. d. ein deildin væri fyrir þá verkamenn, er vinna við
höfnina, ein fyrir byggingarverkamenn, ein fyrir þá
verkamenn, sem vinna hjá bænum o. s. frv. Hugsum okk-
ur til dæmis, að hafnarverkamenn vilji fá lagfæringar
á samningi sínum, en aðrir uni við sín kjör, þá er það
alt of viðurhlutamikið, að Dagsbrún þurfi að segja upp
heildarsamningi, til þess að fá lagfæringar á einum hluta
hans.
A það má einnig benda, að margir menn eru skráðir
fjelagar í Dagsbrún, sem alls ekki stunda verkamanna-
vinnu að staðaldri, heldur aðeins lítinn hluta ársins. Er
nokkurt vit í því, að þessir menn geti ráðið úrslitum um
það, hvort verkfall skuli verða eða ekki? Með þessu er
alls ekki sagt, að þessir menn hafi hjer ráðið úrslitum.
En hitt er ljóst, að með fyrirkomulagi því, sem nú er á
fjelaginu, getur þessi orðið niðurstaðan. Auðvitað er eðli-
legast að þeir verkamenn — og þeir einir — sem eiga
lífsafkomu sína í vinnunni við þá atvinnugrein, sem þeir
starfa hjá, ráði í þessum málum.
Stjórn Dagsbrúnar hefir ekki enn sett fram kröfur
sínar við væntanlega samninga. Hún hefir alls engar til-
lögur gert til atvinnurekenda. Er því ekki vitað, hvað
fyrir henni hefir vakað, er hún hvatti verkamenn til þess
að segja upp gildandi samningi. Þetta upplýsist væntan-
lega bráðlega.
Leiðrjetting varð-
Morgunblaðinu hefir borist
eftirfarandi frá pólska kon-
súlatinu:
í SAMBANDI við grein J. C.
Johnstone í Morgunblaðinu í
dag um „Curzon”- og „Riga”-
línurnar vill konsúlatið taka
fram eftirfarandi:
Það er ranghermi, að pólski
herinn hafi ráðist á Rússland
að fyrra bragði árið 1920. Það
voru Rússar sem rjeðust að Pól
verjum til að hrifsa undir sig
á ný þau pólsku hjeruð. er
Þjóðverjar tóku af Rússum í
Brest-Litovsk 3. mars 1920, og
afhent voru sjálfstæðu Pól-
landi af bandamönnum, er sigr
uðu þýska keisaradæmið eftir
að rússnesku kommúnistarnir
höfðu samið friðinn í Brest-
Litovsk, sem að ofan getur.
Pólverjar hafa aldrei verið
árásarþjóð en hafa um margra
alda skeið átt í vök að verjast
fyrir áleitni Rússa og Þjóð-
verja sameiginlega og sitt í
hvoru lagi.Þannig var það ekki
í fyrsta skiftið nú í þessari
styrjöld, sem pólski fáninn var
reistur í fylkingarbroddi þeirra
þjóða, er berjast gegn friðar-
spillunum og einræðisherrun-
um í Evrópu.
,,Curzon”-línan virðist vera
sanngjörn eins og Johnstone
segir, en að nánar athuguðu
máli sjást þess glögg merki að
hún hvorki er nje getur verið
það. Trúarbragða sinna og lífs-
skoðana vegna vilja þjóðbrotin
og smá-kynflokkarnir, er Pól-
vérjum lutu 1939, heldur vera
þegnar kristins pólsks lýðveld-
is, en annara þjóða á þessum
slóðum. Þetta kom greinilega í
ljós þau fáu ár, er sjálfstæði
Póllands naut við og mun óefað
koma enn greinilegar í ljós, er
pólska lýðveldið verður end-
urreist að sigri Pólverja og
annara bandamanna loknum.
Pólska konsúlatið í Reykjavík,
v 26. janúar 1944.
Athugasemd
1 tilefni af timmælum í
Morgunblaðinu í gær um
barnaheimili, vill Barnasum-
ardvalarfjelag Oddfellowregl-
unnar taka það fram, að það
hefir staðið fyrir sumardvöl
þarna í 25 ár, þar af fyrst í
Borgarfirði um nokkur ár, en
síðan að Silungapolli, eins og
flestum bæjarbúum mun kunn
ugt. Yoru fyrst 20 börn í.sum-
ardvöl á Vegum fjelagsins, en
síðustu sumur hafa þau verið
70—80 að Silungapolli.
Verkföll í Bretlandi
London í gærkveldi.
VERKFOLL eru nú á ýms-
um stöðum í Bretlandi, eink-
um meðal námumanna, og eru
orsakir flestra kaupdeilur. —
Nýlega hafa 1700 námumenn
snúið aftur til vinnu í börg'
nokkurri, en í annari borg
gerðu 400 manns verkfall í
dag.
—Reuter.
\JihverfL áhripar:

vjr clactlt

inu
ísland í erlendum
blöðum.
NÝLEGA HEFI jeg fengið all-
mikið af úrklippum úr erlend-
um blöðum. Virðist svo, sem á-
hugi erlendra blaðamanna fyrir
íslenskum málefdum sje að auk-
ast á ný. En í úrklippum þoss-
um kennir enn ýmsra grasa. Vill
enn bregða við, að erlendir blaða
menn misskilji ýmislegt, sem
þeir vilja skýra fyrir lesendum
sínum viðvíkjandi Islandi. Eink-
um leitast þeir við að draga fram
einhverja firruna um kulda í
landinu sjálfu og óvináttu ís-
lendinga í garð erlendra manna.
Þeir B. L. Jacot blaðamaður
og James Jarché Ijósmyndari,
sem komu hingað í haust hafa
skrifað ágætar greinar og birt
margar fallegar ljósmyndir. Þó
bregður við í greinum þessum,
að þeir fjelagar hafa ekki feng-
ið hjer þá leiðsögn, sem þeir
hefðu átt að fá, eða ekki haft
áhuga til að kynna sjer til hlýt-
ar þau málefni, sem þeir skrifa
um.
T. d. rek jeg mig á þessa setn-
ingu í grein hjá Jacot i Illu-
strated; „ísand hafði lengi verið
nýlenda Danmerkur, þegar Þjóð-
vérjar gerðu innrás í Danmörku".
•
Mátvælafram-
leiðsla Islendinga.
SKRÍTNA GREIN hefi jeg
rekið mig á í Lundúnablaðinu
„Daily Sketch“, þar sem rætt er
um matvælaframleiðslu Islend-
inga. Segir blaðið, að stóraukn-
ing á íslenskri matvælafram-
leiðslu hafi verið ákveðin og
muni sú aukning koma Bretum
að góðu haldi eftir stríðið.
„íslenska ríkisstjórnin“, segir
umrætt blað, „er í sambandi við
bresku stjórnina gegnum
UNRRA og ráðgert hefir verið
að auka verulega kjöt, fisk og
þurmjólkurframleiðslu á Islandi.
Til þess að þetta verði hægt þarf
að fá tæknislega aðstoð frá Bret-
um og Bandaríkjamönnum. Með
þessari hjálp er ráðgert að hægt
verði að auka matvælafram-
leiðslu íslendinga um 150%.
Þetta segir hið breska blað,
em getur ekki um heimildir.
•
Hvað útlendingar
segja hjer.
ÞETTA var í stuttu máli það,
sem sagt hefir verið um okkur á
erlendum vettvangi undanfarið.
Hjer heima eru enn margir út-
lendingar. Sýnishorn af þeirra
áliti á landi og þjóð má m. a.
sjá í setuliðsblaðinu „Hvíti Fálk-
inn“. Þar hafa verið lagðar
spurningar fyrir nokkra ame-
ríska hermenn, ameríska Rauða-
kross-stúlkur og breskan flug-
mann. Gæti verið, að mörgum
þætti gaman að heyra álit
þeirra.
Spurningin, sem blaðamaður
setuliðsblaðsins lagði fyrir, er á
þessa leið; „Hvað hafði mest á-
hrif á yður er þjer kpmuð fyrst
til íslands?“
•
„Fólkið og bygg-
ingarnar“.
„JEG var vissulega undrandi,
er jeg sá Reykjavík“, segir ung-
frú Tucker, sem starfar hjer fyrir
Rauða krossinn. „Jeg bjóst við
að koma til smá eyðilegs þorps
en hjer er nýtísku, i^erri því
amerísk borg.“
De Leon liðþjálfi svaraði:
„Fólkið og byggingarnar voru
mjer sannarlega undrunarefni.
Jeg er enn ekki búinn að ná mjer
að fullu, eftir að hafa sjeð jafn
smekklega klætt kvenfólk og
hjer. Byggingarnar eru einnig
samkvæmt nýjum kröfum tím-
ans.
♦ •
Ljósadýrðin í
Reykjavík og svöl
sumur.
BRESKI FLUGMAÐURINN,
Arthur Bird frá Huddersfield,
svaraði sömu spurningu á þessa
leið:
„Ljósadýrðin í Reykjavík hafði
mest áhrif á mig. Jeg skal segja
yður, að áður en jeg kom til
ReykjáVík hafði jég ekki sjeð
neitt nema myrkvaðar borgir
næstliðin 3 ár.“
James Anderson, sem er ætt-
aður frá Suðurríkjum Banda-
ríkjanna og hánn svaraði:
„Þar sem jeg er ættaður frá
Suðurríkjunum, var það hið
svala sumar, sem hafði mest á-
hrif á mig. í stað sumars virtist
mjer helst vera haUst og jeg beið
og beið eftir að það hlýnaði í
veðri“. •
Verndun og með-.
ferð fánans.
FALLEGT er það og vafalaust
áhrifamikið af Ungmennafjelög-
um landsins er þau á fundum
sínum gera ályktanir um íslenska
fánann og heita á f jelaga sína að
sýna fánanum virðingu. Jeg sá
Um þetta frjett i blöðunum á
dögunum.
Nú hefir mjer dottið í hug,
hvort ekki væri hægt að fá fleiri
fjelög til að gera slíkt hið sama.
Það eru mörg fjelög, sem
hafa á stefnuskrá sinni, að
vernda þjóðfánann og sýna hon-
um tílhlýðilega virðingu. Eitt
þeirra er skátafjelagskapurinn,
sem hefir unnið mikið á í þessa
átt. En því miður er sá fje-
lagsskapur ekki til nógu fjöl-
mennur til að hafa þau áhrif,
sem þarf. Fleiri fjelög ættu að
koma á eftir og gera samþyktir
eins og ungmennasamböndin
hafa gert.
Það er langt síðan jeg stakk
upp á því, að barnaskólabörnum
væri kent að virða fána sinn og
þar með þjóðerni. Jeg hefi hald-
ið fyrirspurn um það, hvort nokk
ur kennari hafi tekið þetta upp
hjá sjer, en hingað til fengið nei-
kvætt svar. Gæti það verið, að
það þyrfti sjerstakt lagaboð frá
Alþingi til að hrinda þessu siáif-
sagða máli í framkvæmd
o
Nokkur brjef.
ALTAF HÓPAST til mín
brjefin og kann jeg brjefritur-
um bestu þakkir fyrir tilskrif-
in. Jeg er hræddur um, að sum-
ir ykkar hafi orðið fyrir von-
brigðum yfir að fá ekkert svar.
Því miður kemst jeg ekki yfir
að svara öllum brjefum, sem jeg
fæ, og önnur eru þess eðlis, að
ekki er hægt að birta þau í
heild.
•
Myndgátan í Jóla-
lesbókinni.
ÁÐUR HEFI jeg gert mynd-
gátuna í Jólalesbókinni að um-
ræðuefni og skýrt hana nokk-
! uð. Nú hefi jeg hjer fyrir fram-
| an mig nokkur brjef um hana.
Það yrði of langt mál að fara út
í að svara þeim, eða ræða efni
þeirra í einstökum atriðum, en
| jeg vil fullvissa þá, sem spyrja,
að gátan var rjett samkvæmt
þeim skýringum, sem gefnar
voru. Það verður að nægja í
þetta sinn.