Morgunblaðið - 01.02.1944, Blaðsíða 6

6
f3t
MORGUNBLAÐIÐ
Lriðjudagur 1. febrúar 1944-.
JIUfgtittHftMfe
Útg.: H.f. Árvakur, Reykjavík
Framkv.stj.: Sigfús Jónsson
Ritstjórar:
Jón Kjartansson,
Valtýr Stefánsson (ábyrgðarm.)
Frjettaritstjóri: ívar Guðmundsson
Auglýsingar: Árni Óla
Ritstjórn, auglýsingar og afgreiðsla,
Austurstræti 8. — Sími 1600.
Áskriftargjald: kr. 7.00 á mánuði innanlanda,
kr. 10.00 utanlands
í lausasölu 40 aura eintakið, 50 aura með Lesbók.
Samgönguleiðin austur
ÚRRÆÐALEYSIÐ og hringlandahátturinn í aðalsam-
göngumáli, Sunnlendinga — þ. e. vegarsambandinu milli
Reykjavíkur og Suðurlandsláglendisins — hefir kostað
þjóðina mikið fje, beint og óbeint. Og enn er ekki sjeð,
hver verða éndalok þeirrar hringavitleysu, því að fullyrt
er, að ýmsir þingmenn hafi fengið nýtt Krýsuvíkur-kast.
Verði það langvarandi og nái til að smita frá sjer, getur
vel farið svo, að enn verði ára bið eftir góðum og örugg-
um samgöngum á þessari fjölförnustu leið á landinu.
★
Eftir að horfið var frá lagningu járnbrautar á þessari
samgönguleið, vegna þess að bílarnir þóttu hentugra
samgöngutæki, fóru sjerfræðingarnir strax að rannsaka,
hvaða leið bæri að velja og hvernig unt væri að tryggja
samgöngurnar að vetrarlagi. Vitanlega völdu sjerfræð-
ingarnir þá leiðina, sem skemst var, en jafnframt örugg
til flutninga að vetrarlagi.
Alþingi fjekk þetta mál fyrst til meðferðar veturinn
1931 (á reglulega þinginu) og aftur á sumarþinginu sama
ár. En það dagaði uppi í bæði skiftin. Svo var málið flutt
á ný á vetrarþinginu 1932 og náði þá samþykki Alþingis,
sbr. lög nr. 25, 23. júní 1932, um nýjan veg frá Lækjar-
botnum austur í Ölfus. Segir svo í 1. gr.: „Nýjan veg
skal leggja af Suðurlandsbraut hjá Lækjarbotnum sunn-
an við Lyklafell, um svonefnd Þrengsli og Eldborgar-
hraun, niður 1 Ölfus vestanvert alt að Suðurlandsbraut
hjá Reykjum“.
★
Þegar málið var fyrst lagt fyrir þingið (1931) fylgdi
því ítarleg greinargerð frá vegamálastjóra. Lagði vega-
málastjóri til, að byrjað yrði á lagningu vetrarvegar gegn
um Þrengslin, og var þetta sett í lögin (sbr. 2. gr.). Skyldi
gerð þessa kafla vegarins vera þannig, til að byrja með,
^að hann nægði fjóra vetrarmánuðina, desember—mals.
Hinsvegar var ætlun vegamálastjóra, að Hellisheiðar-
vegi yrði haldið við áfram, a. m. k. fyrst um sinn, sem
aðalvegi, enda er sú leið styst milli endastöðvanna.
Hjer var áreiðanlega lagður hinn eini rjetti grund-
völlur að lausn þessa samgöngumáls. En lögin frá 1932
komust aldrei nema á pappírinn. Úr framkvæmdum varð
aldrei. Enginn vetrarvegur var lagður gegn um Þrengsl-
in. Aldrei var snert á veginum frá Lækjarbotnum, sunn-
an við Lyklafell, enda þótt hver heilvita maður sjái, að
vel uppbygður vegur á þessari leið myndi vera öruggur
vetrarvegur.
★
En hvernig stenSur á því, að ekkert varþ úr fram-
kvæmdum á þessari leið? Ástæðan er öllum kunn. Það
var Krýsuvíkur-dellan, sem nokkrir þingmenn urðu gagn-
teknir af, sem stöðvaði allar framkvæmdir. Var nú farið
að moka fje í Krýsuvíkurveginn og því haldið áfram, þar
til ríkissjóður var þurausinn. Þá var tiltölulega stuttur
kafli búinn af þeim vegi, sem kostað hafði mikið fje, en
það sem ógert er, kostar þó margfalt meira. Eru þing-
menn nú farnir að tala um hálfan eða jafnvel heilan tug
miljóna, sem á vanti, til þess að fullgera Krýsuvíkur-
veginn. Mun nú verða róið að því, að fá þetta fje.
★
Hvað sem þingmenn kunna að gera í þessu, er fásinna
að halda að framtíðar samgönguleiðin austur liggi um
Krýsuvík. Sú leið er um 40 km. lengri en Hellisheiðar-
leiðin. Með því væri óbærilegur skattur lagður á alla
flutninga.
Öll vitleysan í þessu samgöngumáli liggur í því, að
ekki var strax hafist handa um framkvæmdir samkv.
lögunum frá 1932. Sú leið verður framtíðar leiðin, og
ber því strax að byrja framkvæmdir þar. Hár og vel
lagður vegur á þessari leið, með fullkomnum, nýtísku
tækjum til snjóruðnings, myndi gera samgöngurnar
austur öruggar, Og þar sem þetta er stysta leiðin, verður
hún altaf sú ódýrasta.
Hæstirjettur:
Deilf um
síldarlunnur
HÆSTIRJETTUR kvað í gær
upp dóm í málinu: Oskar Hall-
dórsson h.f. gegn Tunnuverk-
smiðju Siglufjarðar s.f. Var
Tunnuverksmiðjan sýknuo af
kröfum áfrýjanda
Segir svo i forsendum dóms
Hæstarjettar:
.Áfrýjandi, sem skotið héfir
máli þessu til hæstarjettar :.neð
stefnu 19. apríl 1943, krefst
þess, að stefnda verði dæmt að
afhenda honum 2000 hálftunn-
ur undir síld, og 1000 heiltunn-
ur undír- síld gegn 8 króna gagn
gjaldi fyrir hverja hálftunnu
og 16 króna gagngjaldi fyrir
hverja heiltunnu eða greiða
honum ella 8 krónur vegna
hverrar heiltunnu, sem ekki
verði staðið skil á, og 4 krón-
ur vegna hverrar hálftunnu,
sem ekki verði af hendi látin,
auk 5% vaxta af skaðabótum
þessum frá 10. sept. 1941 til
greiðsludags. Loks krefst hann
málskostnaðar ur hendi stefnda
bæði í hjeraði og fyrir hæsta-
rjetti eftir mati dómsins.
Stefndi krefst staðfestingar
hjeraðsdóms og málskostnaðar
fyrir hæstarjetti úr hendi áfrýj-
anda eftir mati dómsins.
Áfrýjandi hefir staðhæft, að
hann hafi samið við Ingólf
Árnason f. h. stefnda um tunnu
kaup þau, er í málinu greinir.
Ingólfur hefir andmælt því, að
slíkir samningar hafi tekist með
þeim, og hefir áfrýjandi hvorki
leitt sorfnur að því nje hinu,
að Ingólfur hafi verið bær til
að binda stefnda til slíkrar
sölu.
Samkvæmt þessu hafði ekki
sá samningsgrundvöllur skap-
ast með aðiljum, að áfrýjandi
ynni nokkurn rjett á hendur
stefnda, þótt stefndi Ijeti ósvar
að símskeytum frá 9. febrúar
og 28. apríl 1941, þar sem á-
frýjandi vitnar til fyrr gefins
söluloforðs.
Ber því að staðfesta sýknu-
ákvæði hjeraðsdóms.
Eftir atvikum þykir rjett, að
málskostnaður í hjeraði falli
niður, en áfrýjandi greiði kr.
500.00 í málskostnað fyrir
hæstarjetti“.
Guðmundur frá
Miðdal gefur lista-
mannssfyrk sinn
STJÓRN FJELAÓS íslenskra
myndlistamanna hefir borist
brjef frá Guðmundi Einarssyni
frá Miðdal, þar sem hann af-
hendir fjelaginu listamanna-
laun þau, er honum voru veitt
á þessu ári, að upphæð 1200
krónur, ásamt verðlagsuppbót
á það. Skal fje þetta lagt inn
á sjerstaka bankabók og á sín
um tíma varið til þess að gera
uppdrátt af frambúðarsýningar
húsi í Reykjavík. I brjefinu
hvetur hann fjelagsmenn til
þess að láta eitthvað af hendi
rakna í sama augnamiði.
Brjefið var lesið upp á aðai-
fundi fjelagsinÁ 28. janúar.
Fyrrverandi forrnaður Jón
Þoíleifsson, þaKkaði hiria-vog-
legu gjöf f. h. fjelaghins.
'\Jdwerji áhrlpur:
t
lyfr dctafe
CiCýleCýCi
inu
Vandræðj að losna
við sorp.
SÍÐAN Hitaveitan kom í bæ-
inn hafa aukist erfiðleikar fólks
að losna við sorp og úrgang frá
heimilum sínum. Það, sem áður
var brent í miðstöðvunum, verð
ur nú að fleygja í sorpílát, en
þau eru víðast það lítil, að þau
taka ekki alt sorp, er safnast fyr
ir á heimilum milli þess, sem
hreinsað er. Víða eru miðstöðv-
arherbergi að fyllast af pappírs-
rusli vegna þess, að fólk þorir
ekki að brenna því í miðstöðv-
um sínum.
Eins og skýrt er frá í leiðar-
vísi þeim, sem Hitaveitan hefir
gefið út, þá er óhætt að brenna
rusli í miðstöðvum, þó hitaveit-
an sje á, ef vel er gætt, að ekki
sjóði á miðstöðvarkatlinum, en
best væri, ef hægt væri að finna
leiðir til að losa bæjarbúa við
sorpið, og helst að hagnýta það
á einhvern hátt.
Bæjarstjórnin skipaði á sínum
tíma menn í nefnd til að athuga
þetta mál, en ekki hefir verið
birt neitt úm, að hvaða niður-
stöðu þeir komust. Fer nú að
verða tímabært að heyra eitt-
hvað frá þessari nefnd.
•
Nýting úrgangs.
S. M. Ó. skrifar mjer nýlega
um þetta vandamál. húsmæðr-
anna, og segir hún á þessa leið
í brjefi sínu:
„Kynstrin öll af hverskonar
úrgangi fellur dagjega til frá
heimilunum og öðrum rekstri,
og er komið fyrir í sorpílátin.
Kennir þar margra grasa, og
miklu fleygt, er vinna mætti úr
aftur, ef tök væru á því.
AÐ SÖGN notfæra sumar aðr-
ar þjóðir sjer slíkan úrgang, telja
það ómaksins vert, því til sparn-
aðar og efnisaukninkar eiði, og
hvað mun þá ekki hjá okkur, er
vantar svo mjög hrá- og trjá-
efni.
Mætti vel hugsa sjer að það
borgaði sig fyrir bæinn að koma-
upp stöð, er hefði það hlutverk
að taka á móti öllum slíkum úr-
gangi, vinna úr þeim, er nothæf-
ur reyndist, en koma fyrir katt-
arnef öllu ónýtu. Það er engu
minni þörf nú að gera þessu
spursmáli gaum, þó hitaveitan
sje komin til.sögunnar, því fyrst
er nú það að fyrirferðarmeira er
það, sem nú er látið í stað ösk-
unnar, eða alt það er brent var
áður í ofnum af því tæi; sorp-
ílátin fyllast fyrr og verður því
meira af að taka og þá tíðara að
losa þau. -— Hitt ber einnig á að
líta, að Nitaveitan með rafmagn-
ið sjer við hlið, mun gera okkur
kleifara að ráða framúr og ráð-
ast í ýmsar þessháttar fram-
kvæmdir og aðrar.
Á sinni tíð óraði engum fyrir,
að rafmagnið myndi fæða af
sjer þvílíka atvinnumöguleika og
komið hefir á daginn, og eru þeir
kostir sist ofmetnir, þótt þeir
heimti til sín stöðugt meiri orku.
Þegar þessi samstarfs- og frænd-
hjú mega sín til fuls, mun skap-
ast hjer sá atvinnugróður og
gróði, er hverjum má í hag
koma, auk birtu og ylsins er af
þeim stafar, einnig meira hrein-
læti, minni eldhætta, og vinnu-
sparnaður við eldfærin, sem ekki
hvað síst við húsmæðurnar njót-
um góðs af, og megum blessa.
•
Kaldhæðni.
VERKAMAÐUR skrifar: „Að-
faranótt laugardagsins var, vakn-
aði jeg við fjölraddaðan söng á
götunni, sem jeg bý við. Jeg
C****4*****4**4********************4*****4**^
hafði farið snemma að sofa og
var þreyttur eftir strit vikunnar.
Jeg lagði við hlustirnar, hvað
hjer væri á ferð, og varð meira
en lítið undrandi og reiður, er
jeg þekti lagið og erindið:
„Þeim gleymist oft, er girnast
söng og dans,
að ganga hljótt hjá verkamanns--
ins kofa,
ó hafið lágt við litla gluggan hans
og lofið dagsins þreytta barn
að sofa“.
Jeg leit út um gluggann, og sá
að stór hópur ungs fólks fór fram
hjá. Helst held jeg, að það hali
verið skólafólk, og ekki fanst
ímjer söngur þess lýsa tiltakan-
legri menningu. Fjöldasöngur um
nætur gerir það aldrei. —- Og
allra síst, er sungið er það lag
og Ijóð, sem þarna var um hönd
f:„tt. Mjer finst það lý^a ósvifni
og kaldhæðni".
Aurslettur bifreiðar-
stjóra.
FLESTUM VEGFARENDUM
hjer í bænum finst nóg um þessa
dagana að komast leiðar sinnar.
eftir götunum, því svo er ófærð-
in mikil, að h\«srgi er hægt að
komast þurrum fótum um göt-
úrnar. En það er ekki nóg að
menn verði að vaða snjóbleytunu
upp‘ í kálfa, ef skroppið er miilí
húsa, heldur bætast slettur frá
bifreiðunum ofan á og hefir
margur ófagra sögu að segju af
því undanfarna daga.
Það virðist ekki vera nema tak
markaður hluti bifreiðastjóra,
sem tekur tillit til gangandi
fólks. Bílstjórarnir ösla áfram
með ofsahraða í tjarnirnar á göt-
unni og skvetturnar ganga þvert
yfir gangstjettirnar upp á við
næstu hús.
Eitt dæmi.
,,PRÚÐBÚIN“ skrifar mjer um
aurslettur bifreiðastjóranna og
nefnir eitt dæmi. Vafalaust
mætti nefna hundruð slík dæmi
úr bænum undanfarna daga, en
jeg ætla að láta þetta eina
nægja: -
„Jeg var ásamt kunningja mín
um niður í miðbæ, prúðbúinn
eins og fermingarbarn. Við vor-
um á leið vestur Austurstræti.
Við vorum komnir út á mitt Póst
hússtræti er bifreið kom akandi
norður strætið, með ofsahraða,
og ekki nóg með það, á þeim
hluta götunnar er bifreiðin fór
yfir, var mikil tjörn. Gengu nú
gusurnar hátt í loft upp, og tel
jeg víst, að hefðum við ekki ver-
ið svo fljótir að átta okkur á
þessum mannbjána, er þarna
kom, hefðum við getað fengið ó-
keypis bað. Jeg tók núnier bif-
reiðarinnar upp og komst að því
hver á bílinn.
í þetta sinn ætla jeg að láta ó-
gert að segja til um númer bif-
reiðarinnar, en annars ætti það
að gera það.
Jeg er alveg sammála hinum
prúðbúna vegfarenda. Það á að
kæra þá bifreiðastjóra, sem ausa
vegfarendur bleytu. Það hlýtur
að vera hægt að fá þá dæmda
í skaðabætur er þeir eyðilegg'ja
föt manna.
„Leikfjelag Reykjavíkur“ sýn-
ir Óla smaladreng kl. 5 í dag.
Aðgöngumiðasala hefst kl. 2. —
Vopn guðanna verður sýnt ann-
aðkvöld og hefst aðgönguruiða-
salá kl. 4.