Morgunblaðið - 02.02.1944, Blaðsíða 7

Miðvikudagur 2. febrúar 1944
MORGUNBLAÐIÐ
Horfumst í augu við staðreyndirnar
MO SKVAR AÐSTEFN-
AN hefir rjettilega verið
lofuð sem glæsilegur sigur
fyrir samningalipurð banda
manna, því að yfirlýsingar
þær, sem þar hafi verið und
irritaðar, hafi rutt úr vegi
mörgum ágreiningsatriðum
sem hættuleg hefðu getað
reynst framtíðar friði í Ev-
rópu. Rússneska einræðis-
ríkið, breska heimsveldið og
Bandaríkjalýðveldíð gengu
í Moskva frá skynsamlegu
samkomulagi um hin ýmsu
hagsmunamái sin.
Þetta er ágætt, svo langt
sem það nær. Sumir amer-
ískir áróðursmenn, bæði
innan og utan stjórnarinnar
í Washington, eru þó ekki
ánægðir með þessa hrein-
skilnislegu túlkun á sam-
komulaginu. Þeír halda því
fram, að Moskva-yfirlýsing-
arnar sjeu úrslitasigur fyrir
lýðræðið í heiminum, At-
lantshafsyfirlýsinguna og
kenningauna um hina fjóra
þætti frelsisins.
Þetta er nákvæmlega
samskonar rangfærsla og
ruglað hefir í fortiðinni hugi
margra Ameríkumanna og
leitt þá á vilHgötur. Ef vjer
nú ekki sópum þessum
blekkingum til hliðar og
horfumst í augu við stað-
reyndirnar, munu þær í
framtíðinni valda enn meiri
ruglingi og misskílningi. —
Ura nokkurra ára skeið hafa
áróðursmenn í landi voru
meðhöndlað oss eins og
börn, sem verður að sefa
með álfasögum um heim
þann, sem vjer lifum í. —
Samkomulagið í Moskva,
sem áreiðanlega markar
tímamót í sambúð þjóð-
anna, skapar Ameríku-
mönnum ágætt tækifæri til
þess að koma hugsunum
sínum á raunhæían grund-
völl. Athuga nákvæmlega,
hvar vjer stöndum í dag og
hvernig vjer höfum kornist
þangað.
Blekkingavefurinn
í ALLMÖRG ár hafa nú
verið gerðar tilraunir til
þess að umlykja Banda-
ríkjaþjóðina þokuhjúp, í
því skyni, að leyna fvrir
henni hinum kalda raun-
veruleika heimsstjórnmál-
anna. Er jeg kom heim aft-
ur árið 1941, eftir fjögurra
ára dvöl í hinni stríðandi
Evrópu, var mjer innan-
brjósts eins og Alicu í
Undralandinu. Allír Evrópu
menn vissu þá, að Banda-
ríkin voru þá þegar flækt í
Evrópustyrjöldina, þar sem
þau höfðu framkvæmt marg
víslegar fjandsamlegar ráð-
stafanir gagnvart Þýska-
landi.
Með láns- og leigulögun-
um höfðum vjer tekið að oss
að byrgja óvini Þýskalands
að vopnum og fje og veita
þeim að öðru leyti alla þá
aðstoð, er vjer getum í tje
látið. Herskip Bandaríkj-
anna fylgdu skipalestum
gegnum hættusvæði kaf-
bátanna, og sum herskipa
vorra höfðu þtgar átt í
Eftir Demaree Bess
Fyrri grein
í þessari athyglisverðu grein ræðir ameríski blaðamaðurinn Demaree Bess,
um mál, sem nú er mjög ofarlega á baugi, en það er sambúð bandamanna-
þjóðanna bæði nú og eftir stríð. Höfundurinn er þektur blaðamaður, sem
ferðast hefir víða um heim og ritað margt um alþjóðastjórnmál. Eftir að yf-
irstandandi styrjöld braust út, hefir hann heimsótt flestar styrjaldarþjóðirn-
ar í Evrópu. Grein sii, sem hjer birtist, er sjerstaklega rituð fyrir hið kunna
ameríska vikublað „The Saturday Evening Post“, og er tekið fram í formála
greinarinnar, að hún túlki sjónarmið blaðsins í þessum málum.
vopnaviðskiftum við þýska
kafbáta og flugvjelar. Hvað
eftir annað hafði Roosevelt
forseti, heitið á oss, að „upp
ræta Hitlerismann“, sem
hlaut að vera sama og sigra
Þýskaland, og augsýnilega
studdi meiri hluti Banda-
ríkjaþjóðarinnar stefnu for-
setans.
Allt fyrir þetta neituðu
stjórnvöldin að viðurkenna,
að vjer værum í styrjöld við
Þýskaland, og þjóðin var svo
rugluð, að allt til þess tíma,
er árásin var gerð á Pearl
Harbor, var haldið uppi
harðvítugum kappræðum
um það, hvort Bandaríkin
ættu að gerast stríðshlut-
takandi eða ekki.
Almenningur í Banda-
ríkjunum var svo enn meir
ruglaður í ríminu með
þeirri fullyrðingu og skír-
skotun áróðursmannanna til
tilfinninga vorra, um það,
að styrjöldin væri barátta
milli einræðis og lýðræðis.
.Þetta yar svo stórfeld rang-
færsla, að hún hleypti illu
blóði í marga hugsandi
Bandaríkjamenn og beindi
athygli almenning frá því,
sem raunverulega var bar-
ist um.
Enda þótt það væri fylli-
lega rjett, að hernaðarvjel-
inni þýsk-ítölsku væri
væri stjórnað af einvalds-
herrum, þá var það einnig
staðreynd, að meðal and-
fögnuðu og átu upp orð' þess, sem flestir Banda-
Winston Churchills, þegar ríkjamenn hafa haldið að
hann sagði: ,,Látið oss hafa
verkfærin, og vjer munum
ljúka verkinu“. Áróðurs-
menn vorir stóðu á því fast
vjer sendum þangað!
var teflt svo tæpt, að ef eitt
hvert mikilvægt og óvænt
atvik hefði komið fyrir,
hefði ósigur verið óumflýj-
anlegur.
Þegar bandamenn áttu
stjórnmálalegar viðræður
við franska herleiðtoga, sem
með völdin fóru í Norður-
Afríku, braúst fram stór
gagnrýnisalda í Bretlandi
og Bandaríkjunum, og því
var haldið fram, að vjer
værum að „leika okkur við
fascistana“. Þessir gagn-
rýnendur misskildu alger-
lega bina raunverulegu
hernaðaraðstöðu. — Þeir
töldu víst, að bandamenn
væru nægilega sterkir til
þess að gera hvað sem þá
lysti í Norður-Afríku, þar
sem þeir þó í rauninni voru
Ástæðurnar í Evrópu
EF TIL VILL er þessi síð svo hernaðarlega vanmátt-
ar en fótunum, löngu eftir' arnefnda rangfærsla rjett- ugir, að ef franska ný-
að hið gagnstæða varð aug-Jlætanleg af hernaðarlegum lendustjórnin hefði ekki
ljóst, að vjer gætum sigrað ástæðum. Henni kann að gengið í lið með oss, hefðu
Þjóðverja með því einu að hafa verið ætlað að blekkja herir vorir átt ósigur í
veita óvinum þeirra vopn Þjóðverja og fá þá til þess hættu.
og birgðir. I að trúa því, að vjer sendum Meginþungi átakanna á
Þetta var það blekkinga ( til Evrópu fleiri hermenn _ Miðjarðarhafi hvíldi einnig
og meiri hergögn en vjer í
rauninni gerðum, eða gát-
um gert, án þess að eiga
andrúmsloft, sem vjer önd-
uðum að oss, þar til þess að
lokum var formlega hrund-
ið út í styrjöldina með hinni frekari ófarir í hættu á
svívirðilegu árás á Pearl Kyrrahafi. Engu að síður
Harbor.
í þann mund vorum vjer
aðeins að hálfu leyti undir
varð þetta þó til þess að
blekkja almenning, bæði í
Bandaríkjunum og Eng-
styrjöld búnir hernaðarlega landi. Úr því Bretar og
og algerlega óundirbúnir j Bandaríkjamenn höfðu ver
andlega. Þetta sálræna und
irbúningsleysi var svo enn
aukið með tvennskonar rang
færslum áróðursmanna
vorra.
í fyrsta lagi voru tvær að
skildar styrjaldir túlkaðar
sem allsherjarátök milli
ríkja, spm kölluð voru mönd1
ulveldin, annars vegar, og
ríkja, sem kölluð voru hin-
ar sameinuðu þjóðir, hins-
vegar. í reyndinni hefir
aldrei verið um slíkan sam-
runa^að ræða. Japanar háfa
háð sitt stríð upp á eigin
spítur, án þess að láta sjer
mjög ant um velferð mönd-
ulríkjanna í Evrópu, og
stæðinga þessara þjóða voru margir bandamanna vorra
einnig nokkur einræðisríki:
Rússland, Júgóslavía, Gríkk
land, Pólland, Albanía. —
Þegar einræðisstjórnir þess-
ara ríkja buðu Þýskalandi
og Ítalíu byrginn, og innrás
var hafin í lönd þeirra,
hjeldu flestar þeirra áfram
starfsemi sinni í London og
ríkisstjórn Bandaríkjanna
viðurkendi þær opinberlega
löngu fyrir árásina á Pearl
Harbor.
Sannleikanum v.ar leynt
JAFNHLIÐA þessu starf-
aði annar hópur áróðurs-
manna að flytja stöðugar
blekkingar um hernaðar-
mátt Þjóðverja í því skyni
að hafa áhrif á lægstu hvat-
ir þeirra Bandaríkjamanna,
sem hrylti við því, að heyja
„blóðuga styrjöld“. Oss var
tjáð, að vjer gætum sigrað
Þýskaland með því að gerast
aðeins að hálfu leyti stríðs-
aðilar og láta aðrar þjóðir
úthella blóði og tárum, og
raargir Bandaríkjamcrm
í Evrópu láta sig Kvrra
hafsstvrjöldina litlu varða.
Rússum hefir einnig bless-
unarlega tekist að hevja
aðeins aðra styrjöldina í
einu.
í öðru lagi hefir Banda-
rikjaþjóðinni verið skýrt frá
því, að vjer beittum nú
meginorku vorri til þess
„fyrst að sigra Hitler“, og
einungis- leyfuntim væri
beitt til þess að halda Jap-
önum í skefjum. Þessi full-
yrðing gefur algerlega
ranga mynd af hinu raun-
verulega framlagi Banda-
ríkjanna til Evrópustvrjald
arinnar á fvrstu átján mán-
uðunum eftir Pearl Harbor.
Auðvitað urðum vjer á
þessu tímabili að beita
mestum hluta flota vors og
miklum hluta flughersins
til þess að halda Japönum í
en ekki
ið fullvissaðir upa það, að
aðalherstyrknum væri beint
gegn Þýskalandi og Ítalíu,
gátu þeir ekki skilið, eftir
hverju hershöfðingjarnir
væru að bíða, og þessi órói
þeirra og grunsemdir juk-
ust enn, þegar Rússar heimt
uðu nýjar vígstöðvar.
Sannleikurinn er sá, að
Bandaríkjamenn og Bretar
mvnduðu ekki _ nýjar víg-
stöðvar í Evrópu 1942—’43,
af þeirri einföldu ástæðu,
að þeir höfðu ekki nægileg-
an hernaðarmátt til þess.
Herstyrkur Bandaríkjanna
hafði að miklu leyti gengið
til Kyrrahafsstvrjaldarinn-
ar, þar sem hans var brýn
þörf til þess blátt áfram að
geta haldið Japönum í
skefjum. Herstyrk Breta
var aftur á móti dreift svo
strjált um Asíu og Afríku
og einnig Bretlandseyjar,
að allsherjar innrás á meg-
inlandið var ógerleg fyrr en-
bandamenn gætu þjálfað
fleiri hermenn og flutt að
meiri birgðir vopna og vista.
Þar sem veikleiki banda-
manna varð þess þannig
valdandi, að ókleift var að
mynda nýjar vígstöðvar,
komu herleiðtogar þeirra
sjer saman um það í júní
1942 að hefja takmarkaðar
hernaðaraðgerðir á Mið-
jarðarhafi, þar sem allgóð
skilyrði voru til þess að
vinna sigra með þeim tak-
markaða herafla, sem þeir
höfðu yfir að ‘ráða. — En
jafnvel við þessar hernað-
skefjum og hrekja þá smám | araðgerðir lögðu banda-
saman aftur á bak. Þar til. menn mikið í hættu, því að
nú fyrir skömmu höfum birgðaflutningaleiðirnar
vjer ekki getað sent til Ev-1 voru ótrúlega langar, Við
rópu nema nokkurn hluta herförina til Norður-Afríku
á herðum Breta
Bandaríkjamanna — eins
og margir hjer í Bandaríkj-
unum álíta — því að Bret-
ar einir höfðu á að skipa
þeim stríðsþjálfuðu her-
mönnum, foringjum og
flotastyrk, sem nauðsynleg-
ur var til þess að bera sigur
af hólmi á Miðjarðarhafi
Bandaríkjamenn geta ekki
ráðið öllu um gang styrj*-
aldarinnar.
ÞEGAR jeg kom heim nú
fvrir skömmu, eftir sex
mánaða dvöl á Miðjarðar-
hafshernaðarsvæðinu, upp-
götvaði jeg, að Bandaríkja-
þjóðin var á ný komin inn
í blekkingarandrúmsloftið.
— Ýmsir Bandaríkjamenn
voru enn haldnir þeirri mik
ilmenskukend að álíta, að
Bandaríkjamenn gætu skip-
að málum heimsins eftir
geðþótta sínum. — Aðrir
höfðu smám saman verið
lamaðir af tilfinningunni
um það, að þeir vöeru blekt-
ir.
Árangur Moskvaráðstefn-
unnar hefir í bili upprætt
þessar tilfinningar, en blekk
ingarnar og óánægjan mun
vakna á ný, ef vjer túlkum
sámþvktir þessarar ráð-
stefnu á þann hátt, sem á-
róðursmenn vorir eru að
reyna að smeygja inn hjá
oss. Vjer getum einungis
athugað málin raunsæjum
augum með því að skoða
með rólegri yfirvegun bæði
styrjöldina sjálfa og eftir-
stríðsheiminn, sem nú er
tekið að mynda.
Rjettilega túlkaðar eru
Moskvayfirlýsingarnar
hreinskilningsleg viður-
kenning á því, að þetta sje
ekki einungis stvrjöld
Bandaríkjanna. Aðrar þjóð-
ir voru stríðsaðilar löngu á
undan oss, og þessir banda-
menn vorir hafa aldrei,
hvorki nú nje áður, barist
„vorri baráttu“. Þær þarfn-
ast aðstoðar vorrar til þess
Frainhald á bls. 8