Morgunblaðið - 15.02.1944, Blaðsíða 5

Þriðjudagui' 15. febvúar 1944
MORGUNBLAÐIÐ
5
—
Fyrirkomulag Æskulýðshallarinhar
Hjer birtast kaflar úr áliti
nefndar þeirrar, er skipuð
var til að athuga stofnun
Æskulýðshallar, en í henni
áttu þeir sæti, sem kunn-
ugt er: Ingimar Jóhannes-
son kennari, Einar Erlends
son húsameistari og Einar
B. Pálsson verkfræðingur.
MEÐ BRJEFI kenslumála-
ráðherra dags. 31. ág. og brjef-
um borgarstjórans í Reykjavík
dags. 27. ág. og 30. sept. vor-
um við undirritaðir skipaðir í
nefnd til að undirbúa byggingu
æskulýðshallar í Reykjavík.
Við nefndarstörf okkar höf-
um við lagt til grundvallar
..Tillögur til Bæjarráðs Reykja
víkur um æskulýðshöll og tóm-
stundaheimili“ (dags. 30. júní
1943) eftir Ágúst Sigurðsson.
Og þar eð nefndin er tillögum
þessum sammála í öllum aðal-
atriðum, eru nokkrir kaflar í
eftirfarandi nefndaráliti sam-
hljóða tilsvarandi köflum í
fyrnefndum tillögum Ágústs
Sigurðssonar.
Þar sem í skipunarbrjefum
nefndarmanna er aðeins talað
um undirbúning æskulýðshall-
ar, hefir nef»din samið áætl-
anir sínar samkvæmt því.
Þörfin á æskulýðshöll.
Nefndin telur, að brýn þörf
sje íyrir hina fyrirhuguðu
æskulýðshöll, þar eð bæði vant
ar hjer tómstundaathvarf fyr-
ir ungt fólk og húsnæði fyrir
starf æskulýðsfjelaganna.
Það er mjög mikilvægt, að
þörfum ungs fólks fyrir fjelags
líf og skemtanir sje fullnægt á
þann hátt, að stuðlað sje að
auknum fjelagsþroska og
prúðri framkomu um leið og
fjelagslífið veitir nauðsynlega
tilbreytingu frá daglegum
störfum.
En því fer fjarri, að í skemt-
analífi bæjarins hafi yfirleitt
gætt slíkra sjónarmiða.
Hinsvegar hefir skemtana-
þörf fólks verið gerð að fje-
þúfu, en ekki verið ástundað
að sama skapi áð veita fólki
góðá skemtun og fjölbreytta.
Fjöldi ungs fólks hjer í bæn-
um eyðir flestum frístundum
sínum að heiman, en það á sjer
ekkert athvarf, þar sem það
geti dvalist í vistlegu um-
hverfi, og eyðir því tima sín-
um á skemtistöðum borgarin"n-
ar, sem því nær allir eru rekn-
jr í þeim ejna tilgangi að græjða
peninga á fólki. — Enda skort-
jr mikið á, að skemtanalífið í
bænum geti talist heilbrigt eða
holt.
Markmið æskulýðs-
hallarinnar.
Æskulýðshöllin á að verða í
senn menningarmiðstöð og sam
komustaður fyrir æskulýð liöf-
uðstaðarins og — að nokkru
leyti — fyrir bæjarbúa yfir-
leitt.
Æskulýðshöllin þarf að geta
hýst —- og hlúð að —- starfsemi
æskulýðsfjelaga, sem stefnir að
því að manna æskulýðinn,
þroska hann fjelagslega og
hjálpa honum til að vinna að
hollum verkefnum við hæfi
ungs fólks. Og æskulýðshöllin
•— sem stofnun — á einnig að
vinna sjálfstætt starf, sem
stefnir að þessu sama marki —
auk þess sem hún á að hafa
með höndum menningar- og
fræðslustarf fyrir aðra bæjar-
búa.
Æskulýðshöllin á að verða
athvarf ungs fólks í bænum í
frístundum þess, staður, þar
sem það getur unnið að hugð-
arefnum sínum — hvort sem
þau eru fjelagsstarf, nám, lest-
ur, handavinna, tafl eða önn-
ur heilbrigð viðfangsefni; —
þar á það að geta hvílst frá
störfum dagsins og notið hollr-
ar skemtunar.
Vegna þess hve vin er oft
misnotað á almannafæri, telj-
um við sjálrfsagt að leyfa alls
ekki neyslu áfengis i æskulýðs-
höllinni.
Æskulýðshöllin á að starfa
á ópólitiskum grundvelli, og
ætti ekki að leyfa neipskonar
pólitískan áróður i húsinu.
Stofnkostnaður.
Rekstur. Stjórn.
Um þessi atriði leggur nefnd
in til:
1) Æskulýðshöllin verði stofn
un Reykjavíkurbæjar, og ann-
ist bærinn einn rekstur stofn-
unarinnar og hafi á hendi
stjórn hennar. — Nefndin tel-
ur sanngjarnt, að ríkissjóður
greiði 1/3 af stofnkostnaði.
2) Bæjarstjórn skipi þriggja
manna forstöðunefnd.
3) Framkvæmdastjórnin sje
falin forstjóra, er valinn sje af
bæjarstjórn að fengnum tillög-
um forstöðunefndar.
4) Forstjórinn ráði annað
starfsfólk æskulýðshallarinnar.
5) Forstöðunefndin skal — í
samráði við forstjórann — setja
æskulýðshöllinni starfsreglur,
er ganga í gildi, þegar þær hafa
hlotið samþykki bæjarstjórnar.
6) Þær kröfur verður að
gera til væntanlegs forstjóra,
að hann sje fyrst og fremst fær
um að veita forstöðu hinu
menningarlega stai’fi æskulýðs
hallarinnar.
7) Forstjórinn þarf að hafa
Vel hæfan aðstoðarmann, er
geti starfað sem fulltrúi hans,
auk þess sem hann ynni nauð-
synleg skrífstofustörf.
8) Eftirtalið starfsfólk áætl-
ar nefndin, að muni þurfa að
ráða til starfa við æskulýðshöll
ina auk fulltrúa forstjói'ans:
Húsvörð, ráðskonu, er hafi
umsjón með framreiðslu og
störfum í eldhúsi, a- m. k. 5
stúlkur við framreiðslu og eld-
hússtörf, a. m. k- 4 stúlkur við
fatageymslu og sölu aðgöngu-
miða, fólk til ræstingar, mann
til að sýna kvikmyndir.
Ennfremur mun þurfa að
kosta nokkru fje til eftirlits í
smíðastofu og borðtennisstofu.
Húsnæði. — A, Húsnæði
fyrir tómstiindaheimili.
1) Kaffistofa með sætum fyr
ir 120 manns. Þar væri hægt að
fá keypt kaffi, mjólk, gos-
drykki. öl, smurt brauð og
kökur. Eí það yrði talið æski-
legt, væri einnig hægt að hafa
matsölu í kaffistofunni, t. d.
fyrir skólafólk. Nefndin gerir
ráð fyrir, að gestir sæki sjálfir
veitingar að afgreiðsluborði og
greiði þær þar. — Ef þetta fyr-
irkomulag þætti ekki gefast
vel, mætti síðar taka upp fram-
reiðslu eins og tíðkast á veit-
ingahúsum.
2) A. m. k. fjórar setustof-
ur með ca. 60 sætum alls. Þar
lægju frammi dagblöð, tímarit
og töfl. Reykingar væri bann-
aðar, a. m. k. í einm setustof-'
unni. Hátalara, er stæði í sam-
bandi við útvarpsgrammófón,
mætti koma fyrir í kaffistof-
unni og setustofunum.
3) Dyngja (með ca. 20 sæt-
um), þ. e. sjerstök setustofa
fyrir konur. Væri veitt þar til-
sögn í hannýrðum á ákveðnum
tímum.
4) Smíðastofa (í kjallara).
Væru þar ýmis áhöld fyrir
handavinnu pilta.
5) Herbergi fyrir borðtennis
(í kjallara).
6) Fjórar—sex stoíur fyrir
kenslu með námsflokkafyrir-
komulagi og aðra fræðslustarf-
semi éða klúbbstarfsemi á
menningargrundvelli.
Laugardaga og sunnudaga
mætti nota stofurnar fyrir
fundí, og myndi það auka mjög
samkomuhúsnæðið, þegar þess
er mest þörf. Á vorin og sumr-
in mætti nota stofurnar sem
gistiherbergi fyrir flokka, sem
kæmu frá æskulýðsfjelögum
utan Reykjavíkur, til þess að
taka þátt í mótum æskulýðsfje-
laganna hjer í bænum.
Áherslu ber að leggja á, að
húsnæði tómstundaheimilisins
sje vistlegt og hlýlegt. í kaffi-
stofunni þarf að hafa hvíta
dúka á borðum og teppi eða
dregla á gólfinu. Setustofurn-
ar þurfa að vera búnar þægi-
legurn, en íburðarlausum stól-
um. Teppi þarf að hafa á gólf-
unum, snotra skápa fyrir töfl,
blöð, tímarit og e. t. v. eitt-
hvað af bókum. Æskilegt væri,
að málverk og teikningar
prýddu veggina. — Húsnæði,
sem væri þannig útbúið, 2ð það
væri sem líkast smekKlegu
heimili, myndi bæði laða fólk
til sín og ósjálfrátt stuðla að
prúðmannlegri framkomu gest
anna.
B. Bæjarbókasafn
Reykjavíkur.
Þar sem sjálfsagt væri, að
bókasafn og lessalur væru í
æskulýðshöllínni, virðist eðli-
legra og hagkvæmara, að Bæj-
arbókasafni Reykjavíkur væri
ætlað rúm þar, heldur en að
stofnað væri nýtt bókasafn og
hafður sjerstakur lessalur fyr-
ir æskulýðshöllina.
Einnig liggur nærri að álíta,
að notkun bókasafnsins myndi
aukast við það, að því væri
fenginn staður í húsi,- þar sem
fjöldi ungs fólks kæmi á hverj-
um degi.
Eftirfarandi áætlun um hús-
næðisþörf safnsins er miðuð
við núverandi bindafjölda þess,
að viðbættri væntanlegri aukn
ingu á næstu 10 árum. Þó
þyrfti að vera hægt að stækka
útlánssalinn verulega síðar.
C. Sajnkomuhúsnæði.
1) Þrír litlir fundarsalir, sem
rúrni 40, 80 og 120 manns í
sæti, Væru s.alirnir ætlaðir fyr
ir u.mræðufundi, deildarfundi
og hin fámennari kaffikvöld
æskulýðsfjelaganna. Miðað við
núverandi starfsemi fjelaganna
má gera ráð fyrir, að þessi húsa
kotsur myndi leysa brýnustu
þarfir þeirra.
2) Stór samkomusalur, er
rúmi ca. 300 manns í sæti.
Þyrfti salurinn að vera búinn
kvikmyndatækjum, og þar
þyrfti að vera gott hljóðfæri.
Leiksvið sje fyrir enda salsins,
og gerir nefndin ráð fyrir, að
það yrði notað fyrir leiksýn-
ingar áhugamanna, fyrir söng-
flokka, hljómsveitir, listdans,
leikfimissýningar o. fl.
Samkomusalinn mætti nota
•fyrir fyrirlestra, kvikmynda-
sýningar, söngskemtanir, hljóm
leika, skemtikvöld, kaffikvöld
æskulýðsfjelaganna og leik-
kvöld.
Áætlun um stofn-
kostnað.
Samkv. framanritaðri áætl-
un um húsnæði í æskulýðshöll-
inni gerir nefndin ráð fyrir, að
byggingin þyrfti að vera ca.
3000 ferm. tið gólfplássi auk
þakhæðar, en ca. 10000 ten-
ingsm. Með verðlagi árið 1939
(á „normal“ tímum) má því á-
ætla byggingarkostnaðinn ca.
600 þús. kr», en með nágildandi
verðlagi ca. il milj. kr. Húsbún
aður og áhöld áætlar nefndin
að muni kosta með verðlagi
1939 190 þús. kr., en með nú-
gildandi verðlagi 700 þús. kr.
Reksturskostnaður.
Nefndin hefir reynt að
kynna sjer eftir föngum, hve
miklu má búast við, að hinir
ýmsu tekjuliðir og útgjaldalið-
ir muni nema. Hún sjer sjer
ekki fært að semja rekstrar-
áætlun, en álítur eftir þessar
athuganir, að æskulýðshöllin
muni ekki þurfa að fá rekstr-
arstyrk til árlegra útgjalda, ef
sú tilhögun verður höfð um
starf hennar, sem gert er ráð
fyrir hjer að framan.
Nefndin gerir ráð fyrjr, að
allan stofnkostnað muni þurfa
að afskrifa þegar í byrjun.
Staður fyrir æsku-
lýðshöllina.
Hvað snertir val á hússtæði
fyrir æskulýðshöllina vill
nefndin leggja áherslu á, að
hún verði bygð þar, sem hún
fær notið sín sem best og ligg-
ur vel við samgöngum.
Æskilegt væri að' æskulýðs-
höllin yrði bygð sem næst Mið-
bænum og ekki of langt frá
helstu umferðargötum, og ættj
hún að áliti nefndarinnar ekki
að standa utan þess svæðis,
sem afmarkast af Garðastræti
að vestan, Hverfisgötu að norð
an, Frakkastíg að austan, en
Skothúsvegi að sunnan.
Nefndin telur sig hinsvegar
naumast geta bent á ákveðið
hússtæði fyrir æskulýðshöll-
ina fyrst og fremst sökum þess,
að framtíðarskipulag bæjarins
er enn ekki ákveðið.
Bráðabirgða-
ráðstafanir.
Ef ekki verður þegar hafist
handa um byggingu æskulýðs-
hallar, er gegni því hlutverki,
sem gert er ráð fyrir í framan-
rituðu áliti, þá vill nefndin
leggja til, að reynt verði að fá
húsnæði fyrir tómstundaheim-
ili, sem byrjað yrði að starf-
rækja við allra fyrstu hentug-
leika — og yrði það starfrækt
þar til æskulýðshöllin tæki til
starfi. — Slíkt bráðabirgða-
tómstundaheimili yrði að vera
vistlegt og myndarlega útbúið
frá byrjun, vegna þess að tóm-
stundaheimili, sem ekki upp-
fylti þessar kröfur, gæti spilt
fyrir starfi æskulýðshallarinn-
ar síðar.
Nefndin vill færa tvær meg-
inástæður fyrir þessari við-
aukatillögu:
1) Þörfin á tómstundaheim-
ili er svo brýn, að það má ekki
dragast lengur en óhjákvæmi-
legt er, að það taki til starfa.
2) Mjög æskilegt væri, að
nokkur reynsla fengist um slíka
starfsemi áður en æskulýðshöll
in kemst upp.
16 þús. króna
gjöf fil S.I.B.S.
í GÆR barst Vinnuheim-
ilissjóð S. I. B. S. 10.000 króna
gjöf frá firmanu Helgi Magn-
ússon & Co. — Auk þess hefir
S. I. B. S. borist eftirfarandi
gjafir:
Sigurður B. Sigurðsson kr.
1.000.00. Stárfsfólk Sjóvátrygg
ingaríjel. ísl. kr. 1.825.00. Skip
verjar b.v. Haukanes kr. 1.850-
00. Starfsfólk bæjarskrifstof-
anna kr. 1.000.00. Þrír Odd-
fellowar kr. 700.00. Starfsfólk
ísaflodarprentsmiðju, bók-
bandsst. kr. 395.00. Þórarinn
Olafsson & frú, Borgarnesi kr.
200.00. Hjörtur Helgason, Borg
arfirði kr. 100.00. Ungmenna-
fjelagið Trausti kr. 135.00. —
Samtals kr. 17.235.00.
Álykfun um skemt-
unalíf æskunnar
Sanmband bindindisfjelaga
í skólum ef'ndi á sunnuda ginn
var til almenns fundar um.
skemtana- og fjelagslíf æsk-
lunnar í landinu. Fundurinn vai*
fjölsóttur og samþvkti hanii
eftirfarandi ályktuun:
„Almennur fundur haldinn
13. febr. 1944 að tilhlutun Sain;
bands bindindisfjelaga í skól-
um, skorar á skólastjórnir, ís-
lenska skólaæsku og önnur
æskulýðs- pg jneriuingarfjelög,
að einbeita kröftum sínum afí
gagngei-um endurbótum á|
skemtanalífi og fjelagslífi a'skí
unnar í landinn.
Jafnframt heitir funduriiui
i' stjórnarvöld landsins að veita,
iillum tilraunum í þessa át.a
öílugan stuðning. Telur fundur
inn í því sambnndi brýna nauð
yn á því, að a-skan eigi aðgartg
að sjerstöku æskulýðsheimili x
höfuðborg landsins.
Ennfremur skörar fundur-
inn. á. æskulýð þjóðarinnar,
að sameinast, til verndar og*
eflingar þjóðlegum verðmæt-
vih og andspyi nu gegn óhollum
og siðspillandi venjum“.
Skýrslur liggja nú fyrir um
manntjón hjer í Bretlandi í jan-
úar af völdum loftái-ása. Fór-
ust í þessum mánuði als 170
menn, en 270 meiddust svo að
flytja varð þá á sjúkrahús.