Morgunblaðið - 15.02.1944, Blaðsíða 6

6
MORGUNBLAÐIÐ
Þriðjudagur 15., febrúar 1944
1
j
Útg.: H.f. Árvakur, Reykjavík
Framkv.stj.: Sigfús Jónsson
Ritstjórar:
Jón Kjartansson,
Valtýr Stefánsson (ábyrgðarm.)
Frjettaritstjóri: ívar Guðmundsson
Auglýsingar: Árni Óla
Ritstjórn, auglýsingar og afgreiðsla,
Austurstræti 8. — Sími 1600.
Áskriftargjald: kr. 7.00 á mánuði innanlands,
kr. 10.00 utanlands
í lausasölu 40 aura eintakið, 50 aura meS Lesbók.
Meiri íisk. —
Aukið öryggi
UTANRÍKISMÁLARÁÐUNEYTIÐ sendi blöðunum
fyrir skömmu þá fregn til birtingar (sem leiðrjetting á
áður birtri fregn), að Bretar óskuðu að fá meiri fisk frá
okkur íslendingum. Þess var einnig getið í fregninni, að
breskri sendinefnd, sem farin væri til íslands (viðskifta-
nefndin?), hefði verið sjerstaklega falið að athuga mögu-
leikana á því að fá aukið fiskimagnið til Bretlands.
Ekki er vafi á því, að við íslendingar gætum stórlega
aukið fiskframleiðslu okkar, ef við ættum þess kost að
auka fiskiskipastólinn, og þá einkum þann, sem af-
kastamestur er, togaraflotann. En þess er enginn kostur,
meðan stríðið stendur, hvað sem síðar verður. Hins-
vegar erum við að reyna að auka bátaflotann, 'm. a. með
tilraun þeirri, sem verið er að gera, að fá smíðaða báta
í Svíþjóð.
En það má öllum ljóst vera, að fiskmagn það, sem við
íslendingar öflum handa Bretum, verður ekki aukið nú
í bráð með auknum bátaflota, sem aðeins er á pappírnum.
Bretar þurfa hinsvegar að fá fiskinn strax. Þessvegna er
eina úrræðið, til þess að auka fiskmagnið nú þegar, að
nota sem best allan þann fiskiskipaflota, sem til er í land--
inu. Annað úrræði er ekki til í augnablikinu.
Nú horfir þetta mál þannig við, að til þess að okkur
íslendingum sje mögulegt að gera út fiskiskip okkar,
þurfum við margt að sækja til Breta, sem fiskinn kaupa
og nú óska eítir meira magni. M. a. þurfum við að fá
hjá Bretum veiðarfæri eða óunnið efni til veiðarfæra-
gerðar. En þá rekum við okkur á þá staðreynd, að Bretar
hafa stórlega minkað það innflutningsmagn á veiðar-
færum (eða efni til þeirra), sem þeir höfðu heitið okkur,
þegar aðrir markaðir lokuðust á þeirri vöru. Með þessu
er okkur ekki aðeins gert ókleift að auka fiskframleiðslu
okkar, heldur hlýtur hún að minka stórum þegar á yfir-
standandi vertíð, ef ekki fæst úr þessu bætt hið bráðasta.
Skortur á veiðarfærum er nú svo mikill í öllum ver-
stöðvum, að bátar eru tilneyddir að draga stórlega saman
útgerð sína og ekki annað fyrirsjáanlegt en að margir
bátar verði alveg að hætta veiðum, ef ekki fæst úr þessu
bætt.
Ekki er von að vel fari, þegar ofan á stórlega mink-
aðan innflutning veiðarfæra bætist það, að bátar hafa í
síðasta ofviðri mist svo mikið af veiðarfærum í sjóinn,
að það samsvarar sennilega þriðjungi af ársinnflutningi
okkar.
Bretar hafa það sjálfir á valdi sínu, að auka það fisk-
magn, sem við öflum fyrir þá. Ef þeir láta okkur fá næg
veiðarfæri handa bátunum, stendur ekki á fiskimönn-
unum, að stunda sjóinn. Það hafa sjómennirnir sýnt.
Okkur íslendingum er það ljóst, að okkar ágæta við-
skiftaþjóð, Bretar, hafa nú í mörg horn að líta. En hjer
er um að ræða sameiginlegt hagsmunamál beggja þjóð-
anna. Bretar óska að fá meiri fisk frá okkur. Við viljum
fúslega láta þá fá meiri fisk, en getum það ekki, vegna
þess að okkur vantar veiðarfæri. Úr þessu geta Bretar
bætt. Vonandi rætist því vel úr þessu máli.
Aðra ósk hafa Islendingar fram að bera til þeirra í
sameiningu, Breta og Bandaríkjamanna. Hún er sú, að
við eigum kost betri og öruggari veðurfregna en fengist
hafa að undanförnu. Bátaflota okkar er beinn voði bú-
inn, ef ekki fæst úr þessu bætt. í síðasta ofviðri höfum
við mist átta fiskibáta, fimm í sjóinn, þar af þrjá með
allri áhöfn, og þrjá báta hefir rekið á land, sem verða
ófærir til róðra í bráð. Auk þess er veiðarfæratjónið gíf-
urlegt.
Ekki er vafi á því, að herstjórnin mun líta á þetta
nauðsynjamál með skilningi og velvilja. Fórn sjómanna
oljkar er orðin svo gífurleg, að ekkert má láta ógert til
þess að auka öryggi þeirra. ,
Yfirlýsing frá
Stúdentaráði
. Blaoinu hefir borist eft-
irfarandi frá Stúdenta-
, ráði Háskólans:
í BLAÐINU Hvöt, sem S. B.
S. sjer um útgáfu á — en ríkið
ber kostnaðinn af — birtist
grein eftir Guðmund Sveinsson
stud. theol., sem á að vera svar
til Stúdentaráðs, viS yfirlýs-
ingu þess varðandi útvarps-
ræðu, sem stúdent þessi flutti
á vegum S. B. S. —- 30. jan. s.
1. — og fræg er orðin.
í grein þessari leggur höf-
undur aðaláhersluna á þrjú
eftirfarandi atriði:
1. Að hann hafi ekki flutt
ræðuna í þeim tilgandi að
sverta skólafjelaga sína nje Há
skólann í augum þjóðarinnar.
2. Að Stúdentar hafi með yf-
irlýsingu sinni tekið upp hansk
ann fyrir drykkjuskap og
óreglu.
3. Að fyrnefnda yfirlýsingu
Stúdentaráðs sje ekki að
marka, — því að lögreglan
hafi neitað Stúdentaráði um
yfirlýsingu þess efnis, að skemt
unin hafi farið sómasamlega
fram.
Við þetta hefir Stúdentaráð
eftirfarandi að athuga:
1. Enginn stúdentaráðsmað-
ur hefir látið þá skoðun upp,
að tilgangur Guðmundar Sveins
sonar með ræðunni hafi verið
sá, að rýra álit háskólastúd-
enta eða háskólans með ræðu
sinni, — enda mun ómögulegt
ao ráða það af yfirlýsingu stúd
entaráðs. Þar segir, að Stúdenta
ráði þyki það miður, að háskóla
stúdent skuli hafa gert sig sek-
an í þessu, en það hefir Guð-
mundur Sveinsson vissulega
gert, og mun það stafa af því,
að hann hefir ekki gert sjer
ljóst, hvernig umtal ræða hans
mundi vekja meðal þjóðarinn-
ar. Hjer er því skammsýni hans
um að kenna, en ekki illgirni,
og hróflar það í engu við yfir-
lýsingu Stúdentaráðs.
2. I yfirlýsingunni er enga
vörn að finna fyrir drykkju-
skap og óreglu. Stúdentaráð
gerði aðeins þá skyldu sína að
verja stúdenta fyrir órjett-
mætum áburði, sem vissulega
gat verið skaðlegur hagsmun-
um þeirra og heiðri. í yfirlýs-
ingunni leggur það áherslu á,
að umrædd skemtun hafi farið
það sómasamlega fram, að um-
vandanir Guðmundar Sveins-
sonar og safnaðar hans sjeu
ástæðulausar.
Hvort þessi skoðun Stúdenta
ráðs á skemtuninni er rjettari
heldur en ummæli G. S. verður
hver að gera upp vig sig eftir
eigin siðfræði. En til þess að
skera ótvírætt úr um, hvor að-
ilinn hafi á rjettu að standa
þyrfti rjettarrannsókn og síð-
an dóm.
3. Um yfirlýsingu lögregl-
unnar er það að segjað að lög-
regluþjónárnir, sem eftirlit
höfðu á dansleiknum, tjáðu sig
fúsa til að votta, að skemtunin
hafi farið mjög vel fram og
með ágætum, ef tillít er tekið
til fólksfjölda. Stjórn lögregl-
unnar, sem ekki var á skemt-
úninni, bannaði lögregluþjón-
Framh. á 8. 'síðtt.
'IverjL ibripar:
IjJr clcMjlecja Ííjiiui í
5
X
x
x
❖

Kveðjusamsaeti fyrir
Björn Björnson.
ÞJÓÐRÆKNISFJELAG ís-
lendinga og Blaðamannafjelag
íslands halda í kvöld í samein-
ingu kveðjusamsæti fyrir Vestur-
íslendinginn Björn Björnson
blaðamann, sem nú er á förum
til Stokkhólms fyrir útvarpsfje-
lagið National Broadcasting Com
pany. Ekki þarf að efa, að margt
verður um manninn á Hótel Borg
í þessu kveðjusamsæti, því
Björn og bræður hans hafa á-
unnið sjer mikilla vinsælda hjer
á landi.
Björn héfir dvalið hjer í borg-
inni í 2 Lí ár og unnið meira starf
til heilla fyrir land og þjóð en
flesta grunar. í hverri einustu
viku og stuhdum mörgum sinn-
um í viku hverri hefir hann út-
varpað til Ameríku. Hafa út-
varpsræður hans heyrst um .öll
Bandarikin og miljónir Banda-
rikjamanna hafa fengið fregnir
frá íslandi gegnum útvarpsræð-
ur Björns.
Það segir sig sjálft, hve það er
mikilsvert, að maður eins og
Björn skyldi vera valinn í þetta
starf. Það var sannkallað lán
fyrir okkur íslendinga. Við höf-
um því miður fengið þá reynslu,
af mörgum erlendum blaðamönn
um, að þeir hafa venjulega.—
afflutt okkar málstað á erlend-
um vettvangi. Það var því ekki
lítið atriði, að fá hingað mann,
sem talar og skilur islensku og
sem í frjettaflutningi sínum hef-
ir ávalt hugsað um að segja sem
sannast og rjettast frá öllu, sem
við kemur íslandi og íslending-
sem hefðu verið óumflýjanlegir,
metið eða launað að verðleikum.
Okkur hættir svo oft við að sjást
yfir það góða, sem um okkur er
sagt og ritað, en halda hinu, sem
verra er, á lofti og hneykslast
yfir því.
Nýtt starf.
BJÖRN BJÖRNSSON er nú á
förum hjeðan, eftir vel unnið
starf. Hans bíður nú að ýmsu
leyti þýðingarmeira og umfangs
meira starf en hann hefir haft á
hendi hjer á landi. Hann verður
frjettamaður einnar stærstu
frjettastofu Bandaríkjanna í
Stokkhólmi, sem nú er, eins og
kunnugt er, ein aðal frjettamið-
stöð Evrópu. Daglega mun Björn
segja miljónum útvarpshlustenda
í heimalandi sínu frjettir af því,
sem er að gerast í Evrópu.
En Björn fær líka tækifæri,
sem enginn hefir haft síðan Nor-
egur og Danmörk voru hertekin
í apríl 1940. Hann er fyrsti mað-
urinn, sem fer frá íslandi til
Norðurlanda. Það ér augljóst
mál, að til hans verður leitað
eftir frjettum frá íslandi og við
þurfum ekki að kvíða fyrir því,
að hann ræki það verkefni ekki
vel af hendi.
Bestu óskir fylgja Birni í hinu
nýja starfi hans í Svíþjóð, og
vinir hans hjer á landi kveðja
hann með þeirri von, að leið
hans eigi eftir að liggja aftur til
gamla Fróns. Mjer er kunnugt
um, að Björn á sjálfur ekki heit-
ari ósk en að fá tækifæri til að
kuma hingað aftur, þó ekki verði
nema rjett til að hitta gamla
kunningja sem snöggvast, og sjá
iandið, sem honum þykir orðið
svo vænt um.
Vestur-íslendingar.
ÚR ÞVI jeg fór að minnast á
Björn Björnson og dvöi hans
hjer, get jeg ekki neitað mjer
um að minnast örlítið á Vestur-
íslendinga, sem hingað hafa
komið síðustu árin. Þeir eru orðn
ir nokkuð margir, sem hafa kom-
ið hingað sem hermenn. Allir
eiga þeir það sameiginlegt, að
þeir eru ungir og fæstir hafa
litið gamla Frón áður. En þeir
eiga það líka allir sameiginlegt,
að þeir hafa lært af foreldrum
sínum, afa eða ömmu að meta
það, sem íslenskt er. Flestir tala
íslensku og eru hreyknir af að
telja sig íslendinga, þó þeir sjeu
fyrst og fremst Bandaríkjaþegn-
ar.
Það væri hægt að nefna mörg
nöfn og benda á fjölda dæma um,
hve mikið lán það hefir verið
íslensku þjóðinni, að Vestur-Is-
lendingar voru sendir hingað
með hernum. Starf þeirra hefir
ábyggilega komið í veg fyrir
marga árekstra og óþægindi,
sem hefðu verið óumflýjanlegt,
ef Vestur-íslendinga hefði ekki
notið við. Starf þeirra Björnson
bræðra, Hjálmars, Valdimars,
Björns og Jóns verður seint of
metið. Dóri Hjálmarsson majór
og fleiri Vestur-íslendingar hafa
með framkomu sinni og skilningi
á íslenskum aðstæðum og ís-
lensku hugarfari oft á tíðum
sýnt skilning á málefnum okk-
ar, sem erfitt hefði verið að
finna hjá mönnum, sem voru al-
gjörlega ókunnugir landi og
þjóð. Þá má heldur ekki gleyma
mönnum eins og Ólafi J. Ólafs-
syni og Hjörvarði Árnasyni.
Einum góðum stað
færra.
„LANDGESTUR" skrifar —:
„Mjer finst ekki óviðeigandi
að minnast Hótel íslands nokkr-
um orðum, þegar sú stofnun er
hoffin úr lífi bæjarbúa, en gisti-
1 og veitingahús þetta var lengi
mjög vinsælt fyrir margra hluta
sakir, ekki hvað síst vel fram-
reiddar og góðar veitingar,
smekklega sali og (alt þar til
fyrir fáum árum) ágæta hljóm-
list yfirleitt. Þá eru sjálfsagt
margir sammála mjer um það,
að varla hafi dansleikir verið
öllu skemtilegri en að Hótel Is-
land; það var svo einkennilega
aðlaðandi blær yfir salakynn-
unum þar, — ekki af því að þau
sjeu nú brunnin, — heldur var
þetta svona.
Sjerstaklega var þó Hótel Is-
land vinsælt af þeim mönnum,
er neyttu eftirmiðdagsdrykkjar
síns utan heimilis, ekki síst með-
an hljómsveitir ljeku þar, og
enda. altaf fram á siðasta dag,
enda var kaffið á Hótel ísland
orðið frægt í bænum, eða að
minsta kosti meðal okkar, sem
vorum þar tíðir gestir.
•
Þarf að rísa aftur.
ÞAÐ ER því mjög slæmt fyrir
bæinn að missa slíkan stað, ekki
síst þar sem hjer er heldur lítið
um veitingastaði, þar sem næði
er gott og menn geta látið fara
raunverulega vel um sig. Það er
altaf misjafnt, hvernig yfirbragð
.skemti- og veitingastaða er, sum
um geðjast að þessu, hinum að
öðru í þeim efnum. En hver
hópurinn þarf að hafa stað fyr-
ir sig, sem hann sækir helst, og
nú eru „Landmennirnir“ at-
hvarfslausir í bili, þ. e. a. s. hafa
ekki tækifæri til þess að dvelja
þar sem þeim geðjaðist allra
best. — Þetta eru auðví'táð eng-
ar ásakanir nje aðdróttanir í
garð annara veitingastaða, sem
jeg: er að skrifa, heldur vildi jeg
g.ðeins reyna að láta í ljós þakk-
Framh. á 8. síðu.