Morgunblaðið - 18.02.1944, Blaðsíða 8

8
Föstudagur 18. febrúar 1944.
MORGUNBLAÐIÐ
Sveinn Steindórsson
IMokkur kveðjuorð
HANN varð þrítugur fyrir
nokkrum vikum síðan. — Við
Cengum heim til hans á af-
lælisdaginn, tuttugu til þrjá-
jtíu Hvergerðingar, til þess að
sárna honttm heilla og taka
þátt í gleðí hans.
Það var full ástæða til að
samgleðjast honum. — Hann
vaí- gæfumaður, áttí góða
konu, góða móður og mann-
væhleg systkini, hann var al
veg óvenjulega vinsæíl, öllum
sem þ«4ctU itann var Vel tii
•hans. Lífið brosti víð honum
[— og það var rjett nýbyrjað.
■ Með framúrskarandi dugnaði,
hagsýni og atorku hafði hann
komið sjer upp garðyrkjustöð
og íbúðarhúsi, lagt fjárhags-
legan grUndvöll fyTÍr góðri
framíiöarafkomu fyrir sig og
sína. Það vár útlit fyrir, að
hann gæti í náinni framtíð far-
ið að starfa að því hugðarefni
sínu, sem lífsbaráttan hafði að
mestu bægt honum frá fram
að þessu, en það var skáld-
skapurinn. Hann langaði til að
verða skáid. Og hann var gott
skáldefni, hafði ágæta frá-
sagnargáfu og var prýðilega
orðhagur.
Við glöddumst með honum
þennan afmælisdag, fluttum
honum ræður og kvæði. — Við
vonuðum að eiga með honum
langa og ánægjuríka samleið
og hugðum gott til. Húsið hans
á árbakkanum dundi af hlátr-
um, því jafnan var kátt i
kringum Svein. Hann var allra
manna glaðastur og svo fynd-
inn og orðheppinn að af bar.
Þessa mannfagnaðar er hjer
minst af þeim sökum, að þetta
var í rauninni sigurhátíð í lífi
Sveins Steindórssonar. Hann
hafði háð langa og örðuga bar-
áttu síðan hann misti föður
sinn laust eftir fermingu. —
Hann var elstur af fimm syst-
kinum, efni engin, afkomuskil-
yrði hin krönpustu sem verða
mátti, en allþung skuldabyrði
á dánarbúinu, eins og gerist og
gengur þegar einyrkjar falla
frá börnum í ómegð. Fimmtán
ára gamall gerðist Sveinn fyr-
irvinna stórrar fjölskyldu. —
Hann hóf baráttuna, við hlið
móður sinnar, og sveitungun-
um varð brátt ijóst að honum
var ekki fisjað saman. Skuld-
ir búsins greíddí hann, jafn-
framt því að hann sá fyrir syst
kýium sínum þar til þau gátu
farið að hjálpa til sjálf. Ailir,
sem til þektu, dáðust að þraut-
seigju hans, verkhyggni og
framkvæmdasemi. — Engum
duldist, að hjer var að vaxa
upp glæsilegt mannsefni. Það
var enginn svikinn á handa-
verkunum hans. Hann vann
frækilegan sigur á örbirgðinni
og erfiðleikunum. Fjölskylda
hans var orðin sjálfbjarga, nú
gat hann faríð að hugsa um
sína eigin framtíð. Enda þótt
hann væri blásnauðuf, rjeðst
hann í miklar framkvæmdir
og var þar kominn svo vel á
veg, að örugt Var um að heppn-
ast myndi. Hann hefði alveg á
næstunni getað farið að stunda
skáldskapinn, en það þráði
hann mjög. Að því takmarki
vann hann með ósveigjanlegri
festu og stórhug. ■— „Jeg skal
komast á fastan grundvöll efna
lega — og svo fer jeg að
skrifa!“ Honum var vel ijóst,
að einnig á þeim vettvangi
myndi bíða hans þrotlaust
strit og örðugleikar, en hann
hlakkaði til að hefja þá bar-
áttu. Hann var alltaf bjart-
sýnn, hugrakkur og reifur,
enda þrótt þreytan hefði þegar
rist glöggar rúnir í andlit hans.
Hann var til þess bortinn að
sigra og fann það innra með
sjer. Jeg hef lesið handrit hans
og efast ekki um að hann hefði
náð langt á skáldabrautinni.
Honum var margt prýðilega
gefið til þess. Dugnaðinn hafði
hann og þolinmæðina, við-
tæka lífsreynslu, mannþekk-
ingu og orðfegurð.
Nokkuð fór hann dult með
skáldskap sinn. En hitt var á
allra vitorði, að hann var fram
úrskarandi hugkvæmur á verk
lega sviðinu. Reyndi hann að
brjóta þar nýjar brautir, þótt
oft yrði lítið úr sökum fjár-
skorts. Skal það ekki rakið
hjer. En geta má þess, að á
síðastliðinu ári gerðist hann
hvatamaður þess að gerðar
voru tilraunir til framleiðslu
á raforku með gufu. Er það án
efa vísir til stórkostlegra fram
kvæmda, þótt síðar verði.
Við Hveragerðingar munum
lengi njóta handaverka hans á
þessu sviði, því hann fram-
kvæmdi allar jarðboranir hjer
í þorpinu. Ylurinn sem fyllir
húsin okkar í vetrarhörkun-
um er að miklu leyti ávöxtur
starfs hans.
Og þetta er táknrænt fyrir
Svein, því fáa tnenn hefi jeg
þekt, sem ljetu eftir sig meiri
hlýju og yl, í öllum skilningi,
Eins og handaverk hans munu
halda áfram að híýja okkur
um ókomin ár, mun og minn-
ingin um þennan góða og hrein
[lynda; vin ylja okkar innra
manni, það sem eftir er æfinn-
ar. Því Sveinn var maður, sem
ekki gleymist þeim, er áttu því
láni að fagna að þekkja hann.
Hann var maður í sjón og raun,
sviphreinn og karlmannlegur;
skapgerðin mótuð af bjartsýni,
glaðværð, festu og trygð. Okk-
ur leið vel í návist hans. Betri
fjelagi var ekki til.
Það sló þögn á litla þorpið
okkar við andlátsfregnina. •—
Þögn, — jeg get ekki orðað
það öðru vísi. Það var eins og
hver einasta fjölskylda hefði
mist son eða bróður. — Okkur
fanst þetta sviplega slys óskilj
anlegt, grimt og tilgangslaust.
En enginn maður þekkir rök
tilverunnar. Vel getur verið að
æfistarf Sveins hafi verið full-
komnað, ætlunarverki hans
lokið? — Hann varð ekki þekt
skáld, en líf hans er falleg
saga, sem skráð er óafmáan-
lega í minningu þeirra, sem
áttu samfylgd með honum. •—
Jeg veit að fordæmi hans mun
reynast mörgum drjúgur styrk
ur; æfi hans, þótt stutt yrði,
er ekki kastað á glæ. Og það
er holl raun að syrgja góðan
mann. — Sveinn er dáinn, eins
og það er kallað. Og enginn
annar getur nokkru sinni skip-
að hans rúm í huga okkar og
hjarta. En er nokkur arfleifð
dýrmætari en einmitt það?
Hveragerði, 10. febrúar 1944.
Kristmann Guðmundsson.
— Kaupkröfurnar
BEST AÐ AUGLÝSA 1
MORGUNBLAÐTNU.
Framh. af bls. 5.
Að greiða Við skipavinnu
hærra kaup en við aðra verka-
mannavinnu er algengt úti um
land og stafar frá þeim tíma
þegar upp- og útskipun fór
fram á bátum. Þá fylgdi vinnu
þessari mikil vosbúð, og hún
var sjerstaklega erfið á vond-
um höfnum. Er svo enn á ýms-
um stöðum úti um land. Auk
þess er skipavinna úti um land
víðast hvar algjört aukaatriði.
Skipin koma ekki við á flest-
um höfnum nema ef tii vill einu
sinni eða tvisvar í mánuði.
Hjer í Reykjavík víkUr þessu
alt öðruvísi við.
Vinnan við skip er hjer yfir
höfuð alls ekki erfiðari en flest
önnur verkamannavinna, t. d.
við byggingar, og meira að
segja að talsverðu leyti unniii
inni í húsum.
Því er haldið fram, að greiða
þurfi hærra kaup fyrir skípa-
vinnu vegna þess að hún sje
stopulli. Þetta er ekki rjett,
hvað Reykjavík snertir.
★
FYRIR STRÍÐ var sótt um
það eins og embætti að komast
í vinnuflokk hjá Eimskipafje-
lagi Islands, en þar er eingöngu
um skipa- og pakkhúsvinnu að
ræða. Sýndi það að verkamenn
bæði töldu vinnuna góða og
vissu að árstekjur þeirra voru
betri við þessa vinnu með sama
kaupi, en aðra verkamanna-
vinnu.
Nú á stríðstímunum hafa
tekjur verkamanna við skipa-
vinnu orðið hærri en hjá flest-
um öðrum verkamönnum. Sem
dæmi má nefna að á síðastl.
ári hafði einn verkamaður í
kaup við skipavinnu hjá h.f.
Kveldúlfi kr. 28.100.00 — tutt-
ugu og átta þúsund og eitt
hundrað krónur. — Annar
verkamaður, sem vann þar alls
ekki í 3 mánuði ársins, hafði í
kaup fyrir 9 mánuði kr.
24.100.00 — tuttugu og fjögur
þúsund og eitt hundrað kr. —
Þriðji maður hafði kr. 21.800.00
fyrir 8 mánaða vinnu. Hjá Eim-
skipafjelaginu komst kaup
verkamanna hærra ep 26.000
— tuttugu og sex þúsund kr. —
síðastl. ár. Á annað hundrað
verkamanna hjá fjelaginu hafði
að meðaltali yfir 18.000 kr.
árið sem leið.
Þannig mætti lengi telja.
Þessar kaupupphæðir krefst
svo Dagsbrún að verði hækk-
aðar um rúmlega 28%!!
3. flokkur, krafist kr. 2.90 pr.
klst.
Undir þenna flokk á sam-
kvæmt kröfum Dagsbrúnar að
heyra: Kolavinna, saltvinna,
saltfiskvinna, sementvinna, lýs
isvinna, handlöngun hjá múir-
urum, tjöruvinna, bifreiða-
stjóm, vjelgæsla (vegheflar,
þjapparar, hrærivjelar o. s.
frv.), hjálparvinna í vjelsmiðj-
um, ísvinna (útskipun), vjel-
gæsla í togurum í höfn, öll
slippvinna, kantlagning og fag-
vinna, er ófaglærðir verkamenn
(gerfismiðir) stunda.
Undir þenna flokk mundi
falla koía- og sementsvinna sú,
sem nú er í 2. flokki núgild-
andi samnings með kr. 2.75
kaupi pr. klst. Sú vinna á því
að hækka um 15 au. pr. klst.
En öll önnur vinna, sem nú
á að vera í þessum nýja flokki,
er (að gerfismíðavinnunni und-
antekinni) sú vinna, sem sam-
kvæmt núgildandi samningi er
greidd með kr. 2.10 pr. klst.,
og á sú vinna þannig að hækka
upp í kr. 2.90 pr. klst., eða um
hvorki meira nje minna en rúm
lega 39% frá núgildandi kaupi.
Sem dæmi þess hvernig þessi
hækkun mundi verka, má
nefna það, að maður, sem síð-
astl. ái; starfaði hjá h.f. Kveld-
úlfi við vjelgæslu i togurum
hjer í höfninni hafði í kaup yf-
ir árið kr. 33.700.00 — þrjátíu
og þrjú þúsund og sjö hundruð
kr. — með núgildandi tíma-
kaupi fyrir venjulega verka-
mannavinnu. Kaup þessa
manns ætti nú samkvæmt kröf-
um Dagsbrúnar að hækka um
39% og verða kr. 46.843.00 —
fjörutíu og sex þúsund og átta
hundruð fjörutíu og þrjár
krónur!! —
4. flokkur, krafist kr. 3.60 pr.
klst.
I þessum flokki er box- og
katlavinna sem samkvæmt nú-
gildandi samningi er í 3. flokki
með sama kaupi.
En samkvæmt kröfum DagS-
brúnar, á svo ennfremur að
falla undir þenna flokk ryð-
hreinsun með rafmagnsverk-
færum, öll vinna við botnhreins
un innanborðs á skipum (botn-
tankar undir vjel o. s. frv.) og
X - 9
Eftir Robert Storm
IOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOO’
ALEX, THE &REA7, 7HE EöCAPED
ONVICT, DASHEö ACROBS 7HE S7REET...
'7
oooooooooooooooooo<xxxxxxxx>V
r TAKE A LOOK tN
/ THAT SHRUBBERV,
SEKGEANT —i'LL
SEAPCH THE
V GREENHOUGE!
Alexander strokufangi stekkur yfir götuna. — Stúlkan í bílnum. Hamingjan góða, jeg hefi ekið Athugaðu runnana, liðþjálfi. Jeg ætla að skoða
Maður kallar til hans: — Gættu að þjer. á manninn. , gróðurhúsið.
X—9 og lögregluþjóninn leita í garðinum. X—9:
)