Morgunblaðið - 27.02.1944, Blaðsíða 2

2
MORGUNBLAÐIÐ
Sunnudagur 27. februar l94í
Stjórnarkosning á þjóð-
ræknisfjelags þinginu
WINNIPEG 24. febr.
í GÆR lauk Þjóðræknisfje-
lagið við að skipa niður störf-
um fyrir hið komandi ár. Bisk-
up íslands var viðstaddur á
flestum fundum fjelagsins og
ræddi við marga fulltrúana.
Stjórn og heiðurs-
fjelagar.
Stjórnarkosning fyrir næsta
ár fór þannig, að Richard Beck
var endurkosinn forseti fjelags
ins, sjera V. J. Eylands var
kjörinn varaforseti. — Aðrir
stjórnarmeðlimir eru þessir:
Sjera S. Ólafsson frá Selkirk
ritari, frú Jonson aðstoðarrit-
ari, Ásmundur Jóhannsson
gjaldkeri, Dr. Z. Björnsson að-
stoðargjaldkeri og Ólafur
Pjetursson skjalavörður. — A
kvöldfundinum voru þeir Sig-
urgeir Sigurðsson biskup, Ás-
mundur Jóhannsson og Gunn-
ar Björnsson frá Minneapolis
kjörnir heiðursfjelagar. Forseti
fjelagsins skipaði fimm menn
í nefnd, sem starfa skyldi kom-
andi ár að málefnum, sem
varða íslendinga bæði í Amer-
íku og heima á íslandi. Nú þeg
ár hefir sjerstök nefnd verið
skipuð til þess að undirbúa út-
varp til Islands í tilefni af
hinni væntanlegu stofnun lýð-
veldis 17. júni.
Samþyktir voru gerðar til
þess að auka og bæta íslensku-
kenslu í laugardagsskólunum.
Frumvarp þessu viðvíkjandi
var borið fram af ýmsum deild
um fjelagsins og peningaupp-
hæð var sett til hliðar til þess
að mæta kostnaði viðvíkjandi
kenslunni.
Þakkarávörp.
Nokkur þakkarávörp voru
lög'ð fram, til þess að votta
þakklæti Þjóðræknisfjelagsins
í garð íslendinga fyrir hina
nánu og vinsamlegu samvinnu
þeirra. Þakkarávörp til þessara
manna voru samþykt í einu
hljóði: til Sveins Björnssonar,
ríkisstjóra Islands, fyrir hljóm-
plötu kveðju hans; til ríkis-
stjórnar íslands fyrir hið skraut
skrifaða kveðjuskjal hennar;
til Háskóla íslands, íþrótta-
sambandsins, Hjálparfjelags
kvenna og' fjölda einstaklinga,
sem höfðu sent kveðjur.
Ræða Valdimars
Eylands.
Afmælishátíðinni lauk þann
23. febr. með upplestri kvæðis
eftir Einar Pál Jónsson, velþekt
Winnipeg-skáld, og ávarpi síra
Valdimars Eylands, prests við
Lútherskirkjuna í Winnipeg,
sem var endurkosinn varafor-
seti Þjóðræknisfjelagsins. Síra
Valdimar fór í stuttu máli yfir
markmið fjelagsins. Hann sagði
að Islendingar hefðu stundum
rifíst og þrætt, en eitt afl hefir
þó altaf tengt þá traustlega,
það er ást’ þeirra á öllu, sem
íslenskt er. Síra Eylands ljet
svo um mælt, að afköst Þjóð-
ræknisfjelagsins sjeu nú orðin
töluverð. Það sjer um útgáfu
blaðsins ,.Tímarit“, sem hefir
jafnvel kaupendur á íslandi.
Það hefir gengist fyrir íslensku
kenslu í laugardagsskólunum,
saga þess um íslendinga í
Ameríku er langt komin og það
hefir stofnað sjóð, sem nota
skal til þess að styrkja ís-
lenska námsmenn til náms.
„Heimsókn biskupsins er okk-
ur mikið gleðiefni“, sagði hann,
,,því með því vitum við, að
erfiðleikar okkar hafa ekki orð
ið til einskis og eru nú að bera
ávöxt“. Síðan las hann upp
þakkarávarp til biskupsins,
sem Þjóðræknisfjelagið hefir
samið.
Fundinum lauk með inn-
leiðslu biskupsins, sem heið-
ursfjelaga fjelagsins og síðan
var lesin upp tilkynning þess
efnis, að þeir Sveinn Björns-
son, ríkisstjóri Islands og Jarl-
inn af Athlone, yfirfylkis-
stjóri Kanacla, hefðu fallist á
að verða heiðursverndarar íje-
lagsins.
— Rússland
Framh. af 1. síðu.
eignir framvarðasveita að
ræða.
í gær (föstudag) segjast
Rússar hafa eyðilagt 36 þýska
skriðdreka og skotið niður 39
óvinaf lug vj elar.
Seint í kvöld bárust fregnir
frá Moskva um, að bardagar
væru að brjótast út á ný á víg-
stöðvunum í Hvíta Rússlandi.
— Loffárásirnar
Framh. af 1. síðu.
stöðvum. Hann tók þó fram,
að langt væri frá, að loftsókn-
in væri á enda. Þjóðverjar gætu
komið verksmiðjum sínum í
vinnuhæft stand á 3 vikum
sumsstaðar, en á öðrum stöð-
um tæki það alt að 4 mánuð-
um að .endurskipuleggja fram-
leiðsluna í verksmiðjum, sem
orðið hafa fyrir skemdum í
loftárásum. Það yrði að halda
áfram að gera árásir á þýskar
verksmiðjur aftur og aftur.
Gefa Þjóðv. ekkert tóm til að
endurskipuleggja þær. Þá
myndi varnarkraftur Þjóð-
verja verða brotinn á bak aft-
ur.
Talsmaðurinn sagði, að und-
anfarna viku hefði flugher
Bandaríkjamanna varpað 7935
smálestum af sprengjum á þýsk
ar borgir. Þeir hefðu í árásum
þessum mist 241 stóra sprengju
flugvjel og 47 orustuflugvjel-
ar, en á sama tíma skotið nið-
ur 641 þýska flugvjel og eyði-
lagt margar á jörðu niðri.
Reiknað er með, að breskg
flugliðið hafi að minsta kosti
varpað niður ■ jafnmiklu
sprengjumagni á þýskar borgir
undanfarna viku, og hefir því
14—15 þúsund smálestum af
sprengjum verið varpað á þýsk
ar borgir undanfarna viku.
Bretar unnu
Norðmenn.
London í gærkyeldi —: Knatt-
spyrnulið breska hersiris kepti
í dag við knattspyrnulið norska
hersins og fóru leikar þannig,
að Bretar unnu með 10 mörk-
um gegn engu. Þá kepti breski
flugherinn við hollenska her-
inn og vann með 6—1.
Hafnargerð
Ólafsfjarðar
SÝSLUNEFND Eyjafjarðar-
sýslu synjaði Ólafsfjarðar-
hreppi um ábyrgð á láni til
hafnargerðar í Ólafsfirði, en
sú ábyrgð er skilyrði fyrir
styrk úr ríkissjóði til fram-
kvæmdanna.
Þessi synjun sýslunefndar
kom Ólafsfirðingum mjög á
óvart, en þeir höfðu trygt kaup
á efni til háfnargerðarinnar.
Til þess að missa ekki af efn-
inu flytja þeir Bernh. Stefáns-
son, Garðar Þorsteinsson og
Þóroddur Guðmundsson svo-
hljóðandi þingsályktunartill. í
Sþ.:
„Alþingi álj'ktar að heimila
ríkisstjórninni að verja úr rík-
issjóði alt að 200 þúsund krón-
um til kaupa á efni til hafnar-
gerðar í Ólafsíirði“.
I greinargerð segir:
Nauðsynlegt er að gerá nú
þegar kaup á efni til hafnar-
gerðar í Ólafsfirði, sem nú hef-
ir fengist útflutningsleyfi á frá
Ameríkú. Að öðrum kosti
hljóta fyrirhugaðar fram-
kvæmdir við hafnargerðina í
Ólafsfirði að falla niður næsta
sumar, en það hefði hinar skað
legustu afleiðingar, svo sem
kunnugt er. Hins vegar er ekki
að svo stöddu hægt að full-
nægja skilyrðum 2. gr. hafnar-
laga fyrir Ólafsfjörð, um trygg
ingar fyrir láni. Er því lagt til,
að ríkið kaupi nauðsynlegt efni
til bráðabirgða og selji síðar
hafnarsjóði.
VirkjUfl AfláakHsár
PJETUR Ottesen og Bjarni
Ásgeirsson flytja svohljóðandi
þingsályktunartillögu í Sþ.:
„Alþingi ályktar að heimila
ríkisstjórninni að gera nauð-
synlegar ráðstafanir til þess,
með fjárframlagi úr ríkissjóði
eða lántöku og ábyrgð fyrir
hönd ríkissjóðs, að hafin verði
smíði á vjelum og nauðsynlegu
efni í fyrirhugaða virkjun
Andakílsár.
Jafnframt fellur niður heim-
ild sú, er ríkisstjórninni var
veitt með þingsályktun «m
sama efni frá 12. apríl 1943“.
í gteiiaargerð segir:
Breyting sú, sem lagt er til
að gerð verðl á þingsályktun-
artillögu þessari, er sú ein að
fella niður úr tillögunni, að
efniskaupin fari fram í Banda-
ríkjunum. Það hefir komið í
ljós, að ódýrara er að kaupa
efni til virkjunarinnar frá Sví-
þjóð.
Rjett þykir að láta það vera
óbundið í tillögunni, hvar efn-
ið sje keypt.
Brunairyggingar
bæjarins
BRUNATRYGGINGAR bæj-
arins lágu fyrir bæjarráðsfundi
í fyrradag. Hagfræðingarnir
Björn Björnsson og Ólafur
Björnsson skyldu skila álits-
gjörð um þau tilboð, er fram
höfðu komið.
Mótmæli gegn álitsgjörð hag
fræðinganna komu frá Sjóvá-
tryggingarfjelagi Islands h.f.
og Fiermans Insurance Com-
pany.
Málinu Var frestað
32. daga hrakningar
á Indiandshafi
NORSKA blaðafulltrúanum
hjer hefir verið símað frá Lon-
don frásögn um árás á norskt
skip í Indlandshafi og hrakn-
inga þess hluta skipshafnarinn
ar, sem af komst í björgunar-
bát.
Skipstjórinn á skípinu, Edg-
ar Waaler, hefir skýrt frá
þessu sögulega og sorglega
ferðalagi. Frásögn hans er eitt-
hvað á þessa leið:
Fyrsta kúlan frá japanska
árásarskipinu fór í gegnum
klefa minn. Þrýstingurinn var
svo mikill, að jeg kastaðist
fram úr „kojunni“. Setti jeg
þegar á mig björgunarbelti og
þaut upp í brúna. Það fyrsta,
sem jeg kom auga á, var loft-
skeytamaðurinn, sem hrökkl-
aðist út úr loftskeytaklefanum,
en kúla hafði eyðilagt öll sendi
tæki áður en hægt var að gefa
neyðarmerki. Tveir menn lágu
fallnir í brúnni. Eina byssan,
sem við höfðum var eyðilögð,
og nú hæfðu tvær -tundur-
skeytasprengjur skipið. Það
eina, sem til mála kom, var
því að leita i björgunarbátana,
en við höfðum fimm báta og
jafnmarga björgunarfleka. Var
nú reynt að koma bátunum á
flot, hverjum eftir annan, en
það gekk illa, því að japanska
skipið, sem var vopnað flutn-
ingaskip, var komið mjög ná-
lægt okkur og ljet vjelbyssu-
skothríðina dynja á bátum og
mönnum. Ennfremur var kvikn
að í skipinu. Loks tókst að
koma einum bátnum á flot og
komust allir, sem á lífi voru,
í hann. Skipshöfnin var alls
58 menn, en aðeins 22 stóðu
eftir, allir meira eða minna
særðir. Aðeins fjórir sluppu
með nokkur brunasár. Á bátn-
um voru 27 göt. Japanarnir
skutu enn á hið logandi skip,
þar til það hvarf í djúpið.
Við rannsókn kom í ljós, að
í bátnum voru fæðutegundir,
sem nægðu í 16 daga fyrir 22
menn, þar með taldir um 75
lítrar af vatni. —• Við tróðum
bómull úr sáraumbúðapökkum
og spýtum, sem við fengum úr
sætunum, í kúlugötin. — Strax
morguninn eftir, ljest annar
stýrimaður af sárum sínum. —
Líkið var jarðað í hinni votu
gröf.
Ágætt kort var í bátnum,
ennfremur áttaviti og þrjár
klukkur. Við reiknuðum út, að
við gætum náð til Ceylon á 40
dögum, en eyjan var í 2400 sjó
mílna fjarlægð. Allar fæðuteg-
undir voru skamtaðar sam-
kvæmt þessum útreikningi. —
Sex fyrstu dagana voru kuldar
miklir og stormur, og snjóaði
á nóttunni. En á sjöpnda degi
lægði og hitnaði í veðri. Urð-
um við þá varir við mikið af
flugfiskum og fugli. Fuglunum
gátum við ekki náð, en flug-
fiskarnir flugu yfir bátinn,
ráku sig á seglin og fjellu svo
að segja í fangið á okkur. Þá
borðuðum við hráa. Strax eft-
ir fyrstu vikuna vorum við
farnir að líða af vatnsskorti og
á ellefta degi varð að bæta við
vatnsskamtinn. Á þrettánda
degi höfðu þrír þeirra, er kom-
ust í bátinn, dáið, og aðeins
voru eftir 19. Til allrar ham-
ingju fór nú að rigna svo við
gátum aukið vatnsskamtinn
enn. Á 32. öðrum degi urðum
við varir við skip og reyndum
að vekja athygli þess á okkur,
en árangurslaust. Litlu seinna,
sama dag, sáum við svo til
lands.
Það var sandströnd, er við
komum að. Flestir voru mjög
þjakaðir. Báturinn var brotinn
í spón og gerður úr honum bál-
köstur mikill. Innfæddir fiski-
menn komu á staðinn nokkru á
eftir og fluttu okkur til smá-
bæjar, þar sem við vorum skoð
aðir af innfæddum lækni, sem
sá fljótt, að við yrðum að kom-
ast til Kalkútta til hjúkrunar
eins fljótt og unt væri. Allan
þennan tíma hafði jeg aðeins
verið í náttbuxunum og með
björgunarbelti. Skeggið var 36
daga gamalt og hafði jeg ljettsfc
um 30—40 pund.
Eftir 14 daga sjúkrahúss-
veru voru allir orðnir það
hrcseir. að þeir gátu farið til
Bombay og þar um borð í ann-
að norskt skip, sem flutti þá
til New York.
„Kölski í sálna-
leil"
GAMLA BÍÓ sýnir um þess-
ar mundir sjerkennilega kvik-
mynd, sem nefnd er „Kölski í
sálnaleit“.Kvikmyndin er bygð
á amerískri þjóðsögu um fá-
tækan bónda, sem seldi kölska
sál sína fyrir 7 ára velmegun
í auði og allsnægtum.
Amerískur rithöfundur, Step-
hen Vincent Benet, samdi sögu
upp úr þessári gömlu þjóðsögu
sem hann nefndi „Kölski og
Daniel Webster“. Var sagá
þessa fyrst birt í „Saturday
Evening Post“ árið 1936 og hef
ir síðan verið endurprentuð
víða í hinum enskumælandi.
heimi. Daniel Webster var þing;
maður fyrir Massachusetts ár-
ið 1813. Hann var lögfræðing-
ur að ment og eínhver snjall-
asti ræðumaður síns tíma. — í
kvikmyndinni tekst honum
með málsnild sinni að sannfæra
,,draugakviðdóm“ kölska um
að hinn ungi bóndi eigi að fá
að halda sál sinni og kölski
gamli missir þar af einni sál.
Walter Huston leikur kölska
af mikilli list og Edward Arn-
old fer snildarlega með hlut-
verk Daniels Webster. James
Craig leikur bóndann, sem
lendir í klónum á Mr. Scratch,
því nafni ncfndu þeir í Nýja
Englandi skrattann. — Anne
Shirley leikur hina trúföstu
eiginkonu hins afvegaleidda
bónda, en franska leikkonau
Simone Simon leikur freistar-
ann, sem kölski sendir bónda.
Kvikmyndin er sjerlega vel
lcikin og munu margir, sem'
kunna að meta góðan leik, hafa,
gaman af að sjá hana.
Leikfjelag Reykjavíkur sýnig
Óla smaladreng kl. 4.30 í dag.