Morgunblaðið - 03.03.1944, Qupperneq 2

2
M 0 R G U N B L A Ð I Ð
Föstudagur 3. mars 1944,
Sjerfróðir menn athugi ráð Uppdrættir Mela-
gegn rafmagnstruflunum skólans samþyktir
RAFMAGNSMAL BÆJAR-
XN-S voru rædd allmikið á bæj-
arstjórnarfundi í gær. Tók Sig-
fus Sigurhjartarson til máls
strax í fundarbyrjun, áður en
aðrir höfðu kvatt sjer hljóðs.
En síðan gerði borgarstjóri
grein fyrir aðalatriðum þeirra
rnóla, jafnframt því sem hann
svaraði Sigfúsi Sigurhjartar-
syni. í lok ræðu sinnar bar Sig
fús fram svohljóðandi tillögu:
..Bæjarstjórn ákveður að fela
þremur sjerfróðum mönnum að
framkvæma ýtarlega rannsókn
á hvað valda muni hinum tíðu
og alvarlegu bilunum á raf-
veitu bæjarins, og á hvern hátt
verði skjótast og öruggast úr
bætt, Bæjarstjórnin tilnefni
tvo menn til þessara starfa, og
fer þess á leit, að rafmagnseft-
' irlit rikisins tilnefni hinn
þriðja“.
Helgi H. Eiríksson lagði til
að þessari tillögu Sigfúsar yrði
vísað til bæjarráðs. En síðar á
fur.dinum bar Gunnar Thorodd
sen fram svohljóðandi tillögu
og var Gunnar Þorsteinsson
, meðflutningsmaður hans:
..Bæjai'stjórn felur bæjarráði
| að fá sjerfróða menn til að at-
: huga, hver ráð verði fundin til
' þess að koma í veg fýrir bil-
anir og truflanir á Sogsviikj-
un og Rafmagnsv-eitu Reykja-
víkur“.
Var þessi tillaga samþykt
með 8 atkv. gegn 4, atkv. komm
únlsta, en Alþýðuflokksmenn
greiddu ekki atkvæði. Með því
var tillaga Sigfúsar úr sögunni,
en efnismunur tilíagnanna ekki
xnikill, að öðru leyti en því, að
í tillögu Sigfúsar er talað um
að rannsaka orsakir bilananna.
En það uppíýstist mjög í um-
ræðunum, að orsakir þessa eru
yfirleitt kunnar.
Eró umræðunum.
í frumræðu sinni rakti Sig-
fús SigurhjartarsOn áætlun er
fiann hafði gert um það, hve
mikið tjón bæjarbúar biðu af
því að bærinn væri rafmagns-
laus í einn dag, svo öll iðja og
.störf, sem þurfa rafmagns,
stöðvuðust eða trufluðust. Taldi
iiann líklegt að tjón þetta
tnyndi nema 150 þús. kr. dag
iivern fyrir atvinnurekendur,
er yrðu að greiða þessa kaup-
opphæð fólki, sem yrði verk-
laust.
Síðan bar hann fram ásak-
anir í garð þeirra manna, sem
ondirbúið höfðu Sogsvirkjun-
ina, og núverándi starfsmenn
Rafveitunnar, og sagðist trúa
því, sem rafvirkjar segðu, að
raftaugakerfið innanbæjar væri
svo ónýtt, að það þyldi ekki
aukið rafmagn frá Soginu.
Svar borgarstjóra.
Næstur tók borgarstjóri til
máls. Hann sagði m. a.:
Það er mjög eðlilegt að bæj-
arfulltrúar og borgarar bæj-
arins yfirleitt óski eftir því, að
mál þessi verði sem rækilegast
athuguð.
En ásakanir í garð einstakra
manna, sem komu fram í ræðu
Sigf. Sigurhj.. eru ekki rjett-
mætar.
Frá umræðum á bæjar-
stjórnarfundi í gær
Það, sem mætti ásaka raf-
magnsstjórn fyrir, er, að gætt
hefir of mikillar barfsýni í því,
hvenær viðbótarvirkjuninni
yrði lokið. Sumar þær áætl-
anir, sem birtar hafa verið al-
menningi, hafa ekki staðist, og
hefir þetta vitanlega komið sjer
illa.
En fram til síðustu tíma hef-
ir þó ekki staðið á ftamkvæmd
um hjer á landi. Því töfin Staf-
ar af því, hve langan tíma það
tók að fá vjelar og aðrar vör-
ur, sem til framkvæmdanna
þarf. Öllum er kunnugt, að það
eru óviðráðanlegar styrjaldar-
ástæður, sem valdið hafa því,
hve seint hefir gengið að fá
vjelar þessar og vörur, og má
þá segja, að vel hafi farið, að
yfirleitt fjekst það sem þurfti
til viðbótarvirkjunarinnar, með
an styrjöldin stendur.
Krap í túrbínunum.
Boi'garstjóri skýrði frá því,
að þetta sje í annað skifti á 6
árum, sem krap hefir stöðvað
vjelarnar í Ljósafossstöðinni,
og var hin síðari stöðvun und-
anfarna daga langtum baga-
legri en hin fyrri, er var 21.
jan. 1043, og kom þá að lítilli
sök.
Þetta atriði var hugleitt
strax er stöðin var bygð og síð-
ar eftir stöðvunina í jan ’43,
hvei'nig helst myndi hægt að
fyrirbyggja slíkt. En vegna þess
að pkki er fullvíst ennþá, hvern
ig það mál yrði helst leyst, og
ekki eru til örugg ráð, og vegna
þess hve erfitt er um útveg-
anir allar, hefir ekki enn ver-
ið lagt út i neinar framkvæmd-
ir í því efni.
Bilun á aðaileiðslunni.
Borgarstjóri gat og um bil-
un þá á aðalleiðslunni, sem
stöðvaði rafstraum til bæjar-
ins einu sinni á þessum vetri
Hefðu komið fram umkvartan-
ir um það. hve viðgei'ð sú tók
langan tíma', en þær voru ekki
á rökum bygðar. Að slík óhöpp
koma fyrir, eiga sjer tvennar
orsakir. í fyrsta lagi þá, að ekki
hefir verið lagt í þanp kostnað
að leggja jarðstreng alla leið-
ina. I öðru lagi íslenskur veð-
urofsi. Meðan línan er ofan-
jarðar, geta slík óhöpp komið
fyrir.
Innanbæjarkcrfið.
Um innanbæjai'kerfið, sern
Sigf. Sigurhj. heldur fram að
sje að verða ónýtt, sagði borg-
arstjóri m. a. að í'jett væri að
taka það með í reikninginn, að
helmingurinn af því fje, sem
tekið hefði verið til viðbótar
virkjunarinnar, ætti að fara í
endurbætur á bæjaxkerfinu.
Annars benti hann ræðu-
manni á, að vandalitið væri það
að vera klókur eftir á, og full-
yrti að hvorki Sigfús Sigur-
hjartarson nje nokkur flokks-
manna hans, nje yfirleitt nokk-
ur maður hefði ái’ið 1936 getað
sagt fyrir um: öran vöxt bæj-
arins, stórfeldan vöxt iðnaðar-
ins og þar af leiðandi aukna
rafmagnsþörf, nje heldur um
þá erfiðleika, sem styrjöldin
hefði skapað í útvegun á öllu
því, sem til rafvirkjunar þarf.
Rafveitan hefði verið reist af
fátæku bæjarfj.elagi í örum
vexti, þegar enginn gat sagt
fyrir um það, hvað framundan*
væri, og ef hún hefði verið reist
í upphafi með þá rafmagnsþörf
fyrir augum, sem nú er, myndi
það tiltæki hafa verið bænum
ofvaxið þá í framkvæmd og af
öllum dæmt sem hrein vitleysa.
Árangur af nefnd.
Borgarstjóri taldi óvist hvaða
árangur yrði af starfi nefndar
þeii'rar, sem ræðumaður hefði
stungið upp á. En hitt er það,
að það er eðlilegt að slík at-
hugun- verði látin fara fram.
Svo úr þvi verði skorið og þann
ig frá því gengið, að bætt verði
úr ágöllum rafveitunnar svo
fljótt og vel sem auðið er.
En það er órjettmætt og frá-
ieitt að setja í þessu sambandi
fram ásakanir í garð einstakra
manna, eins og t. d. rafmagns-
stjóra, þar eð viðurkent er, að
hann hefir allra manna besta
þekking á þessum málum og er
auk þess hinn samviskusamasti
og öruggasti starfsmaður.
Hclgi H. Eiríksson.
Helgi H. Eiríksson tók næst-
ur til máls um rafmagnsmálin
og sagði m. a. að vel gæti verið
að fjölga þyrfti staurum í raf-
magnsleiðslunni að austan og
hafa staurabilin styttri. En til
þess að ákveða slíkt, þyrfti
enga rannsóknarnefnd. Hann
taldi ástæðulaust að fara eins
hörðum orðum um bæjarkerfið
eins og Sigfús Sighj. hefði gert.
Rannsóknarnefnd gæti ekki
rannsakað hvar hætta væri á
bilunum þar, nema að grafa
upp kerfið. En það væri frá-
leitt, og gæti engum dottið í
hug. Eðlilegast væri að bæjar-
ráð hefði þetta mál með hönd-
Gunnar Thoroddscn.
Er Gunnar Thoroddsen bar
fram tillögu þá, er samþykt
var, sagði hann m. a.:
Mjer finst eðlilegt að fram
komi óánægjuraddir meðal bæj
armanna út af rafmagninu.
En tillaga Sigf. Sigurhl. er
að því leyti ekki rjettmæt, að
hann talar þar um að rannsaka
orsakirnar að rafmagnstruflun-
unum. En þær eru kunnar að
mestu eða öllu leyti.
Bilanir á innanbæjarkerfinu
hafa margar stafað af grefti í
götunum vegna Hitaveitunnar.
styrkja þarf kerfið, enda eru
veittar til þess 5 miljónir
króna.
Framh. á* 5. síðu
Guðm. Ásbjörnsson
hreyfir gagnrýni
Samþykt bæjarráðs á upp-
dráttum af barnaskóla á Mel-
unum eða svonefndum Skild-
iugaskóla var fyrir bæjar-
stjórnarfundi í gær.
Hefir Einar Sveinsson húsa-
meistari gert tekningarnar.
Líkan af skólanum samkv.
teikningum hans A’ar til sýn-
is á fundinum.
• Forseti bæjarstjórnar, G-uð-
mundur Ásbjörnsson hreyfði
andmælum á fundinum, og
mælti m. a. á þessa leið:
Á FUNDI BÆJARRÁÐS 18.
febr. var samþ. með 3:1 atkv.
að hefja undirbúning að bygg-
ingu barnaskóla á Melunum,
samkvæmt framlögðum upp-
drætti.
Var því þá haldið fi'am á
fundinum, að undirbúningi
byggingarinnar, að því er upp-
drætti snerti, væri svo langt
komið, að ekki kæmi til mála
að koma nú fram með athuga-
semdir við fyrirkomulag skól-
ans. Það hefði borið að gera,
þegar frumdrættir voru lagðir
fram í bæjarráði, ella ekki.
Þessa - skoðun get jeg ekki
faliist á, enda mjög venjulegt,
að byggingum sje breytt á með
an á byggingu stendur, svo það
virðist ekki vera nein fjar-
stæða að minnast á þær á með
an byggingu er ekki lengra
komið en það, að uppdrættir
eru ekki fullgerðir.
Jeg skal engan dóm leggja á
þessa fyrirhuguðu skólabygg-
ingu að því er byggingarstíl
snei'tir. Um útlitið verða senni-
lega skiftar skoðanir, eins og
gerist og gengur, þegar um stór
hýsi er að ræða. Sitt sýnist
hverjum.
En þegar þess er gætt, að
hjer er um byggingU að ræða,
sem gert er ráð fyrir að kosta
muni fimm miljónir króna,
virðist engin fjarstæða þó
spurt sje:
,,Hvernig notast fje þetta?“
„Væri ekki unt að hagnýta
það betur?“
Þeir, sem hafa athugað líkan
það, sem gert hefir verið af
fyrirhugaðri skólabyggingu,
munu hafa veitt því eftirtekt,
að gert e‘r ráð fyrir að á suð-
urhliðinni verði mjög stórar
svalir. Taka þær yfir flatar-
mál, sem nægja mundi fyrir
4—5 kenslustofur. Þesar svalir
eru myndaðar á þann hátt, að
húsið, sem annars er þrílyft, er
ekki nema tvílyft undir þessum
svölum. Held jeg því fram, að
þetta byggingarfyrirkomulag
sje eins dýrt og þó að húsið
væri alt þrílyft og rúmaði 4—5
kenslustofum meira. Ef maður
nú deilir kostnaðarverði skóla-
byggingarinnar á kenslustof-
urnar einár, þar sem eðlileg-
ast er að byggja raunverulegt
notagildi skólans á þeim barna
fjölda, sem þar getur notið
fræðslu. Tel jeg auðvelt að
færa rök að því, að þetta fyr-
irkomulag sje um einni miljón
ki'óna dýrara, miðað við nota-
gildi.
Því er haldið fram, að skól-
inn sje þegar orðinn helst til
stór, og því engin ástæða til að
fjölga kenslustofum. Þetta má
vel satt vera. En þó svo væri,
er full ástæða til að hagnýta
hvei'n rúmmetra sem bygður
er, á sem hagkvæmanstan hátt.
Sje það rjett, að skólinn hafi
þegar helst til margar kenslu-
stofur og þar af leiðandi sje
engin þörf á að fjölga þeim,
virðist engin sjerstök ástæða til
að hafa skólann eins stóran að
flatai’máli og ráð er fyrir gex't,
nema horfið væri frá því að
hafa hann þrílyftan.
Byggingai'meistarinn telur
ófært að byggja yfir svalirn-
ar, vegna þess að það eyðileggi
heildarsvip hússins. Um þetta
vil jeg engan veginn deila við
hann, því jeg veit að hann hefir
ólíka þekkingu til brunns að
bei'a í því efni. En jeg dreg
ekki í nokurn efa, að hann
er fullfær um að breyta fyrir-
komulagi skólans og öllu útliti.
svo að vel fari, ef viljinn er
fyrir hendi, þó mjer sjer ljóst,
að það verður ekki gert án
fyl'irhafnar. En mundi ekki all
mikið leggjandi í sölurnar til
þess að fá sem besta lausn á
þessu stórmáli.
Þá kem jeg að því, sem jeg
tel varhugaverðast: Það er gei't
ráð fyrir flötu þaki, þar sem
svalirnar eiga að vera, ca. 240
fermetrar að flatai'máli. Ekki
er ofsagt áð reynsla okkar af
flötum þökum er mjög slæm,
svo slæm, að það má heita und
antekning ef þau hafa ekki lek
ið þegar á fyrstu árum, og það
þó þau hafi verið helmingi
minni en þak það, sem hjer- er
um að ræða.
Allur þorri þeiri'a manna,
sem hafa átt hús með flötum
steinsteypu þökum, hjer í bæn-
um, hafa neyðst til að breyta
þeim, eftir að hafa eytt ærnu
fje til þess að reyna að þjetta
þau, án nokkurs árangurs.
Þá tel jeg og varhugavei’t, að
gert er ráð fyrir, að dyr verði
úr öllum þeim kenslustofum,
sem að svölunum liggja, út á
svalirnar. Það er engin þörf
á að fjölyrða um það, hver
óþægindi leiða af því að hafa
margar dyr móti aðalrigningar-
áttinni, eins og veðrátta er oft
hjer í bænum að vetrarlagi.
Því miður verð jeg að láta þá
skoðun mína í ljós, að jeg geri
mjer enga von um, að þeir dag-
ar verði margir, á hverju skóla
ári, sem börnin geta notið lífs-
ins á þessum svölum.
Á útbyggingu skólahússins
er og gert ráð fyrir flötu þaki.
en þar sem jeg tel það skifta
minna máli hvernig það reyn-
, Frainh. á bls. 5.
/