Morgunblaðið - 08.03.1944, Blaðsíða 2

2
MORGUNBLAÐIÐ
Miðvikudagur 8. mars 1944
Tjón í skipalestum: 1 af hverjum 1000 skipum
Breski flotinn *
öflugri en 1940
-— segir Alexander, fiotamálaráðherra.
London í gærkvöldi.
A. V. ALEXANDER, flotamálaráðherra Breta, gaf á
þingi í dag skýrslu um störf flotans á s.l. ári og um ástand
flotans nú. Sagði Alexander, að Þjóðverjar hefðu um tíma
á fyrra ári hætt kafbátahernaði á Norður-Atlantshafi, og
að skipatjón ársins 1943 væri minna en nokkur hefði þor-
að að vona að óreyndu. Kvað ráðherrann þetta að mestu
að þakka samvinnu flughers og flota. Alexander sagði
flotann mun öflugri nú, en áður en Frakkland fjell.
Kveðja til Isiands og islendinga írá Vest
ur-íslendingum 1. des., 1943
Eftir Guðmund Grímsson, dómara.
Manntjón varð af þessum á-
stæðum mikið minna, sagði Al-
exander. Hann gat þess, að
Scharnhorst var sökkt og fleiri
sigra breska flotans. Alexand-
er sagði, að þrátt fyrir ófarir
í kafbátahernaði, hefðu Þjóð-
verjar áreiðanlega fullan hug
á að endurvekja hann, og
myndu þeir líklega gera það
þannig, að kafbátarnir störf-
uðu í samráði við langfleygar
flugvjelar, sem Þjóðverjar not-
uðu nú mikið, og kafbáta Þjóð-
verja kvað hann enn mjög
marga, eins og sjá mætti á því,
að þeir væru stöðugt að byggja
steinsteypuskýli, fyrir bátana
við ýmsar hafnir á Evrópu-
ströndum.
JBirgðir til Rússlands.
Ráðherrann sagði, að 88% af
öllum þeim birgðum, sem send
ar hefðu verið til Rússlands
hefðu komist þangað heilu og
höldnu, en ferðimar þangað
hefðu verið all-dýrar, kostað
13 herskip, sem farist hefðu,
auk kaupskipa, en Rússar
hefðu einnig notað það, sem
þeir fengu, á hinn besta hátt.
Illa kvað Alexander Þjóðverj-
um ganga að koma skipum sín-
•um frá Japan, og væri vitað,
að af 11, sem lagt hefðu af stað,
hefðu aðeins tvö komist í höfn.
Skípatjón við Anzio.
Alexander sagði, að banda-
menn hefðu mist allmörg her-
skip fyrir ströndum Anziosvæð
isins, voru það tvö beitiskip,
tveir tundurspillar og 5 her-
skip önnur. Alls sagði Alexand-
er, að bandamenn hefðu mist
á Miðjarðarhafi, síðan innrásin
var gerð á Sikiley, 2 beitiskip,
10 tundurspilla, eitt tundur-
duflaskip, 2 kafbáta og 10 önn-
ur herskip. — Hann kvað geysi
mikið vörumagn þegar hafa
farið um Miðjarðarhaf, eftir að
sú leið opnaðist og sagði einnig
að breskir kafbátar herjuðu nú
gegn Japönum með miklum ár-
angri. Einnig sagði Alexander,
að Bretar myndu beita öllum
flota sínum gegn Japönum.
Skipasmíði og mentun sjóliða.
Skipasmíðar kvað Alexander
ganga vel í Bretlandi, en nokk-
ur vandi væri a& sjá nýjum sjó
liðsforingjum fyrir nægri ment
un sem stæði, og hefði því það
ráð verið tekið, að senda sjó-
liðsforingja til námskeiðs í há-
.skólum um tíma og hefði það
gefist vel.
Ýmsir þingmenn hjeldu því
fram, að hækka bæri kaup sjó-
liða, og urðu um það nokkrar
umræður.
Samkomuiag milli
Pjeturs konungs og
Tiio í vændum
Eftir Denis Martin, frjetta-
ritara Reuters í Kairo.
ÞAÐ MÁ búast við samkomu
lagi milli stjórnar Pjeturs Júgó
slafiukonungs og stjórnar Jo-
seph Broz Tito marskálks ein-
hvern næstu daga. En eins og
kunnugt er hefir lengi verið
grunt á því góða milli þessara
tveggja stjórna.
I þessum efnum hefir margt
breyst síðan Churchill forsæt-
isráðherra hjelt ræðu sína á
dögunum og hefir stjórn Pu-
itch nú gert sjer ljóst, að þetta
ástand í málefnum Júgóslafa
getur ekki gengið til lengdar
svo vel fari.
Júgóslafneskir ráðherrar úr
stjórn Pjeturs konungs hafa
verið í London til skrafs og
ráðagerða við stjórnmálamenn
bandamanna og er búist við,
að breytingar verði gerðar á
stjórn Pjeturs konungs á næst-
unni.
Það er ekki ljóst ennþá, hvort
stjórnin segir öll af sjer, eða
hvort núverandi forsætisráð-
herra, Bozhidar Puritch segir
af sjer og *þá með honum þeir
ráðherrar í stjórninni, sem
hafa mest haldið frá sjónar-
miðum Selba og þola ekki, að
Króatar fái meiri völd.
— Rússland
Framh. af 1. síðu.
Þjóðverjar því tekið upp það
ráð, að halda kyrru fyrir á dag
inn, en ferðast á nóttunni.
Bardagar eru nú háðir í hæð
óttu landi suður við Karpata-
fjöll. Álitið er, að eina undan-
komuleiðin fyrir þýska herinn
sje að hörfa til Cernauti-Lwow
járnbrautarlínunnar og, takist
þeim það giftusamlega, síðan
eftir járnbrautinni til Lwow.
Slíkt myndi aftur hafa í för
með sjer, að þýski herinn í
Dnieper-bugðunni og Odessa
yrði í mikilli hættu. Eina land-
leiðin til undankomu er yfir
snæviþakin skörð Karpatafjall
anna. Yrði sú leið mjög torfar-
in og mætti'búast við, að vetr-
arríkið þar yrði fjölda her-
manna að fjörtjóni.
Skutu saman handa
henni
AMERÍSKIR FLUGMENN í
einni af flugstöðvum 8. flug-
hersins i Bretlandi skutu saman
fjárhæð,sem svarar til kr. 13.30
og sendu Gioríu Vanderbilt Di
Cicco, eftir að þeir höfðu frjett,
að hún hefði látið svo um mælt
fyrir rjetti í New York, að hún
gæti ekki lifað á tekjum sín-
um árið 1943, sem námu fjár-
hæð, sem svarar til um 870
þúsund krónum. — Myndin er
af Gloríu.
Aðalfundur Sjálf-
stæðisfelagsins í
Stykkishóhni
SJÁLFSTÆÐISFJELAGIÐ
„Skjöldur“ í Stykkishólmi
hjelt nýlega aðalfund sinn.
í stjórn fjelagsins voru kosn
ir: Ólafur Jónsson frá Elliða-
ey, formaður, Sigurður Ágústs
son, kaupmaður, ritari, Jón
Brynjólfsson bókhaldari, gjald
keri, Hildimundur Björnsson,
verkstjóri, varaformaður. —
Meðstjórnendur voru kosnir:
Kristján Bjartmars, oddviti,
Þorvaldur Þorvaldsson, bifreið
arstjóri og Árni Helgason
sýsluskrifari.
Sjálfstæðisfjelagið í Stykk-
ishólmi er fjölment og vel
starfandi. Nýlega hjelt það að-
alskemtun fjelagsins á vetrin-
um og fór hún hið besta fram
og var fjölsótt.
Á aðalfundinum var sam-
þykt ályktun í lýðveldismál-
inu, er fól í sjer áskorun um,
að stofnun lýðveldisins færi
fram eigi síðar en 17. júní 1944.
Iðju gefinn vand-
aður fáni
SNORRI JÓNSSON, verk-
smiðjueigandi hefir gefið Fje-
lagi verksmiðjufólks Iðju fag-
urt fjelagstákn, er það fáni
mjög vandaður.
Fánann gerði frú Unnur Ól-
afsdóttii', eh Tryggvi Magnús-
son teiknaði. Trjeskurð annað-
ist Guðmundur Kristjánsson,
trjeskurðafméistári.
Kveðja þessi birtist í
Vestur-íslensku blöðunum,
Lögbergi og Ileimskringlu
sem nýlega bafa borist
hinga'ð.
Heiðruðu Islendingar!
Mjer er það sönn ánægja
að færa íslandi og Islending-
um bestu kveðjur og heilla-
óskir frá Vestur-Islendingum
á jiessum degi. Við erum enn
nægilegt brot af íslensku þjóð-
inni til að geía tekið veruleg-
an þátt í öllu heinia á ís-
landi. Við sem erum af ann-
ari kynslóð íslendinga í Norð-
ur-Ameríku, munum vel virð-
inguna og ástina til Islands,
sem foreldrar okkar bæði vit-
andi og ósjálfrátt ,innrættu
okkur. Við munum söknuð
þeirra út af því, að fara á mis
við íslenska fjelagslífið og ís-
lenska útsýnið./ Við mumim
fögnuð þeirra þegar brjef
komu frá ættingjum ög vinum,
sem eftir voru. Við munum
hvað vænt þeim þótti um frétt-
ir af framförum, bæði verk-
legum og stjórnarfarslegum.
Þó erfiðleikar á Islandi á þcim
tímum, væri aðallega ástæð-
an fyrir fyrir komu þeirra
hingað, var það aldrei nefnt,
aðfinnslur um ísland fundum
við aldrei, aðeins það besta
var okkur sagt þegar Islandi
var lýst fyrir okkur. Island
var ósjálfrátt okkar töfra-
land.
Tilfinningar okkar af þess-
ari kynslóð gagnvart Islandi,
eru því auðskildar. Við getum
fyllilega fagnað yfir framför-
urn og farsældum þar. Við
hryggjumst yfir erfiðleikum
og öllu sem aflaga fer.
Við höfum reynt að inn-
ræta börnum okkar þessar
sömu tilfinningar, þ'ó að tæki-
færin hafi ekki gefið þcss
kost að það tækist eíns.vel og
fyrir foreldrum okkar. Þá
samt má jeg fullyrða, að allir,
sem eru af íslensku bergi
brotnir, hvar sem þeir eru,
eiga eitthvað af þessum til-
finningum og allir samgleðj-
ast Islandi og Islendingum á'
þessum degi yfir vel unnu og
þjóðlegu stai’fi og óska landi
og þjóð alls hins besta í fram
tíðinni.
Áður en foreldrar okkar
fluttu frá Islandi, var landið
um margar aldir undir einok-
un erlendrar. stjórnar. Þar af
leiðandi erfiðleikar og hörm-
ungar höfðu lamað allan vilja
og allan kraft til framfará
i)æði andlega og verklega en
byrjað var að ráða bót á því.
Ármann á Alþingi, Fjölnir
og Ný fjelagsrit. höfðu glætt
hugsnnarhátt og elft hugrekk
ið. .Tón Sigurðsson afrekaði
miklu með sínu æfilanga og
ötula starfi í þágu frelsis og
framfara Islands. Fyrsta spor..
ið var stigið þegar stjórnar-
skráin fjekst árið 1874. En
hún var pij/ig óMIkomm, Áðr
Ir'góðir Íeiðtogar Toícii vfií og
þegar örðugast sýndist vera;
voru altaf einhverjir sein|
hjeldu á loftihugsjóninni uml
fult frelsi. Ófullnægjandi sjálf
stæðissamninguin var hafnað.
Loks tókst að fá grundvölí
Gamla sáttmála viðurkeudait
og Island aðskilið frá Dann
mörku með sambandslagasamtí
ingnum 1918, með honum var;
endurreist sjálfstæði Islandá
sem við minnumst í dag.
En með því var ekki allti
fullgert. Eftir var að flytja inif
í landið dómsvaldið. Eftir vaii
að takast á hendur straiub
gæsluna og utanríkismál lands
ins, þá var einnig eftir að;
slíta konungssambandinu.
Samningurinn gerði að vísit
ráð fyrir öllu þessu, en það!
þurfti áræðni og kraft til að'
koma þessu í framkvæmd. Þeir,
eiginleikar komu strax í ljós.
Óhikað var haldið áfram í
frelsisáttina og þessi mál út-
kljáð hvert eftir annað.
Yið höfum miklar mætur
á sögunum af hinum fornu
íslensku hetjum. Eigi að síðiu'
ættum við að viðurkenna het.j
ur nútímáns, "þær hafa sýnt
fult eins mikinn hetjuskap,
þær eiga a.lveg eins mikinn
eða meiri heiður skilnn. Þess-
ar nútíma hetjur Islands hafa
ekki barist sín á milli með
spjótum eða söxum og ekki
farið víkingaferðir til útlanda
sjer til fjár og frama. Bar-
áttan á milli þeirra hefur vei—
ið um hvað best sje fyrir lancl
og þjóð. Vopnin hafa verið
skynsamar deilur um það,
að þeim loknum hafa menu,
gengið sem einhuga hersveilí
móti útlendri kúgun. Einhuga
hefir líka verið starfað að
því að nota sjgr öfl náttúr-
unnar, svo sem fossana, hveri
og laugar í þarfir þjóðfjelags-
ins. Það er okkur hjer mikil
ánægja að heiðra þessar nú-
tíma hetjur.
Eins er það mikið gleði-
efni fyrir okkur að næstuni
allir Islendingar og allir
stjórnmálaflokkar landsins erví
Isamtaka í að neyta uppsagnar
'ákvæðis sambandslaganna, und£
ir eins næsta ár og endurreisa
þá lýðveldið. Það er höfuðnt-
riði þessarar 700 ára baráttu.
Yið munum fagna yfir frarn-
kvæmd þess 17. júní 1944.
Og alt þetta hefur verið
framkvæmt af fámennri þjóð,
með friðsamlegum samningum
við mikið stærri þjóð, það er
fyrirmynd, sem stórþjóðirnar
mættu vel nota í framtíðinni,
Við fögnum því Kka að þeg-
ar örlögin settu Island á um~
heimsins alfara braut og þessij
mikla styrjöld náði til Islands,
þá voru. allir samhuga um að!
veita alla mögulega aðstoð í
frelsisbaráttunni og um leið
vernda þjóðina eftir mætti.
Island og íslendingar en<
nú í meira áliti um víða veröki
en nokkurntíma áður.
LengÍ lifi Island. a