Morgunblaðið - 16.03.1944, Blaðsíða 5

Fimtudagur 16. mars 1944.
MORGUNBLAÐIÐ
5
Sjá varúivegsmúi:
LÖG OG ÞINGSÁLYKTANIR ALÞINGIS
1943 VARÐANDI SJÁVARIÍTVEG
ALÞINGI 1943 samþykti 15
lög og 5 þingsályktanir, auk
ýmsra ákvæða í fjárlögum,
varðandi sjávarútvegsmál. Sam
þyktir þessar eru að sjálfsögðu
misjafnlega mikilsverðar, en
fullyrða má þó, að sumar þeirra
muni í verulegum atriðum
stiðja rekstur sjávarútvegsins
og bæta skilyrðin fyrir því, að
þeir, sem sjóinn stunda, beri
meira úr bítum en ella á næstu
árum.
Lög um hlutatrygginga-
fjelög.
Frumvarp að þessum lögum
samdi milliþinganefnd í sjáv-
arútvegsmálum, en sjávarút-
útvegsnefnd neðri deildar
flutti það.
Frumvarp um sama efni hef-
ir fjórum sinnum verið flutt á
Alþingi (um jöfnunarsjóð afla-
hluta), en ekki fengið fullnað-
arsamþykt. Síðast var því vís-
að frá umræðu í efri deild og
til aðgerða ríkisstjórnarinnar.
Milliþinganefndin fjekk það
síðar til meðferðar. Breytti hún
því úr skyldutryggingu í
frjálsa' tryggingu. Og fleiri
breytingar gerði hún á frum-
varpinu til samkomulags við
þár sem áður höfðu staðið gegn
þessu máli. Sökum þess, að lög
þessi varða mjög alla útgerðar-
menn og sjómenn hlutaráðn-
ingarskipa, og geta því aðeins
orðið að liði, að þeir sjálfir
hefjist handa um framkvæmd
þeirra, tel jeg nauðsyn til bera
að birta þau í heild.
1. gr. Hreppsnefnd eða bæj-
arstjórn er skylt, ef þess er
krafist, að boða til almenns
fundar meðal hlutráðinna sjó-
manna og útgerðarmanna, er
gera út skip til fiskveiða með
hlutráðningU, til stofnunar
hlutatryggingafjelags.
Þegar slík krafa, sem að of-
an greinir, hefir komið fram,
skal hreppsnefnd eða bæjar-
stjórn láta gera skrá yfir þá
menn, er atkvæðisrjett mundu
hafa á stofnfundi. Skal því áð-
eins til fundarins boða, að kraf
an hafi stuðning 1/5 hluta
þeirra, er atkvæðisrjett hafa
á fundinum. Fundinn skal boða
með að minsta kosti viku fyr-
irvara og ó þann hátt, sem
venjulegt er ó þeim stað.
Atkvæðisrjett á slíkum fundi
hafa allir útgerðarmenn skipa,
sem skrásett eru í hreppnum
eða kaupstaðnum og gerð eru
út með hlutráðsningu á yfir-
standandi eða síðustu vertíð,
svo og allir sjómenn, er hlut-
ráðnir eru eða hafa verið á þau
skip.
Ef meiri hluti fundarmanna
á slíkum fundi samþykkir að
stofna hlutatryggingafjelag,
telst það löglega stofnað, og er
þá öllum hlutráðnum sjómönn-
um á skipum heimilisföstum í
hlutaðeigandi hreppi eða kaup-
stað og öllum útgerðarmönn-
um slíkra hlutaskipa skylt að
taka þátt í þessu hlutatrygg-
ingafjelagi.
2. gr, Nú vilja fjelagsmenn
Eftir Sigurð Kristjánsson alþm.
Fyrri grein
í tveimur eða fleiri hlutatrygg
ingafjelögum sameina þau
þannig, að hið sameiginlega
fjelag nái yfir tvo eða fleiri
hreppa eða kaupstaði, og er
það þá heimilt, ef meiri hluti
fjelagsmanna hvors eða hvers
tryggingafjelags fyrir sig er
samþykkur sameiningunni.
3. gr. Stjórn hlutatrygginga-
fjelags skal skipuð 3 eða 5
mönnum. Formann stjórnarinn
ar skipar atvinnumálaráðherra,
en hinir 2 eða 4 stjórnarmenn
skulu kosnir af fjelagsmönn-
um, þannig, að helmingur skal
kosinn af þeim fjelagsmönnum,
sem eru útvegsmenn, en helm-
ingur af þeim fjelagsmönnum,
sem eru hlutamenn án þess að
vera útvegsmenn jafnframt.
4. gr. Hvert hlutatrygginga-
fjelag setur sjer samþyktir.
Atvinnumálaráðuneytið stað-
festir samþyktirnar að fengn-
um tillögum Fiskifjelags ís-
lands, sem lætur gera fyrir-
mynd að slíkum samþyktum.
I samþyktunum skal m. a.
vera ákvæði um tölu stjórnar-
manna, reglur um stjórnarkosn
ingu, um framlög fjelagsmanna
í hlutatryggingasjóð, um úthlut
un úr hlutatryggingasjóði, um
fjárgeymslu, um reikningsskil
og endurskoðun.
5. gr. I lok. hverrar vertíðar
skal af óskiftum afla hvers
hlutaskips, sem skrásett er í
hreppi eða kaupstað, þar sem
hlutatryggingafjelag hefir ver-
ið stofnað, greiða ákveðinn
hundraðshluta af verðmæti afl
ans í óverkuðu ástandi í hluta-
tryggingasjóð. Hundraðshluti
þessi skal ákveðinn í samþykt-
um fjelagsins, en má þó aldrei
vera lægri en 0.7. Útgerðar-
maður skipsins sjer um greiðslú
gjalds þessa, og skoðast það
geymslufje, eftir að skifti hafa
farið fram. Gjald þetta inn-
heimta hreppstjórar eða lög-
reglustjórar, hver í sínu um-
dæmi, og má gera lögtak í
eignum útgerðarmanns fyrir
því. Ríkissjóður greiðir og
framlag í sjóðinn, er sje 0.7 af
hundraði af samanlögðu afla-
verði allra þeirra skipa, er
skyld eru að leggja í sjóðinn.
Nú eru hlutatryggingafjelög
og hlutaútgerðarfjelög starf-
andi í sömu verstöð, og falla
þá niður greiðslur í trygging-
arsjóð hlutaútgerðarfjelags
samkv. 7, gr. laga nr. 45, 12.
febr. 1940.
6. gr. Hlutatryggingasjóðn-
urn skal varið til þess að bæta
upp aflahluti skipa og skips-
haína, þegar þeir reynast ó-
venjulega lágir, eftir því sem
nánar er ákveðið í samþykt-
um hlutatryggingafjelagsins.
Skal þeirri meginreglu fylgt,
að bæti htuti skips og skips-
hafnar, sem ekki nær venju-
legum hlut á þvi skipi i meðal-
ári.
Við úthlutun úr hlutatrygg-
ingasjóði má þó aldrei ganga
nær honum en svo, að úthlut-
að sje 80% af þáverandi eign-
um hans.
7. gr. I lok hvers reiknings-
árs skulu stjórnir hlutatrygg-
ingafjelaga senda atvinnumála
ráðuneytinu reikninga fjelags-
ins ásamt skýrslu um úthlutun
á árinu, hafi hún farið fram.
8. gr. Atvinnumálaráðuneyt-
ið getur sett nánari ákvæði um
framkvæmd laga þessara í
reglugerð. Skal í reglugerðinni
skilgreina, hverjir skuli telj-
ast hlutamenn samkvæmt lög-
um þessum. Enn fremur má í
reglugerðinni setja nánari á-
kvæði um starfrækslu hluta-
tryggingafjelaganna, þótt ekki
sje sjerstaklega gert ráð fyrir
þeim í þessum lögum, enda
fari þau ekki í bága við nein
ókvæði laganna.
9. gr. Lög þessi öðlast þegar
gildi.
Tiigangur þessara laga er
sá. að tryggja útgerð og skips-
höfn hlutaráðningarskipa við-
unandi afkomu, þótt aflatregðu
ár komi. Er það mikið mein, að
Alþingi skyldi ekki bera gæfu
til þess að skilja fyr mikílvægi
þess öryggis, sem með lögun-
um er til stofnað. þvi hefði
fyrsta frumvarpið, sem um
þetta efni var flutt á þinginu
1939, orðið að lögum, mundu
þeásir tryggingarsjóðir nú vera
orðnir stórlega miklir.
Lög um hafnarbóta-
sjóð.
Frumvarp að þessum lögum
var flutt.af Sigurði Bjarnasyni,
Sigurði Kristjánssyni og Jó-
hanni Þ. Jósefssyni.
Skv. lögunum. skal stofna
sjóð með þriggja miljón króna
framlagi úr ríkissjóði af tekj-
um ársins 1943, og 3Q0 þús. kr.
framlagi á ári eftir það.
Þeirri reglu hefir verið fylgt
við framlög úr ríkissjóði til
hafnarbóta. að veita 1/3—1/2
af kostnaðarverði hafnarbót-
anna, þegar Alþingi sjer sjer
fært að setja á fjárlög framlög
til einhverra hafna eða lend-
ingarstaðtv Kaupstaðir og
sveitarfjelög verða síðan að
leggja fram af eigin fje 1/2—
2/3.
Fámennum og fátækum
sveitarfjelögum er um megn að
leggja l’ram sinn hluta, þar sem
íendingarbætur eru dýrar.
Verða þá lendingar- eða hafn-
arbæturnar oft að biða langt
árabil af þessum sökum,, eða
jafnvel um aldUr og æfi. Hagi
nú þannig til, að staðír þessir
liggi vel til útróðra, þ. e. að
upplýsingar úr þeim reikning-
um, sem skrifstofunni berast,
um allar greinar útgerðarinn-
ar, eftir þvi sem unt er. Birtir
skrifstofan skýrslur um nið-
urstöður sínar órlega.
4. Að útbúa og gefa út hent-
ug eyðublöð fvrir útgerðarreikn
inga með skýringum um færslu
þeirra.
5. Að vera ríkisstjórninni til
aðstoðar með hagfræðilega út-
reikninga og skýringar varð-
andi sjávarútveginn, ef hún
óskar þess.
Lög um oliugeyma o. fl.
Frumvarp að þessum lögum
var lagt fyrir Alþingi af ríkis-
samigð af milliþinganefnd í stjórninni. Milliþinganefnd i
sjávarútvegsmálum, en sjáv- J sjávarútvegsmálum hafði haft
arútvegsmálum neðri deildar unál þetta til meðferðar og afl-
flutti það. Er það breyting á j að um það skýrslna og upplýs-
lögum nr. 97, 9. júlí 1941 um inga í þeim tilgangi að semja
auðug fiskimið sjeu þar skamt
undan, er það hið mesta þjóð-
fjelagstjón, að slikar hafnar-
bætur þurfi að tefjast eða far-
ast fyrir með öllu. Aðaltilgang
ur þessarar lagasetningar er
sá, að hafnarbótasjóður bæti
úr getuleysi sveitarfjelagsins í
þessum efnum. Alþingi setur
siðar reglur um fjárframlög úr
sjóðnum.
Ófriðartryggingar
skipa.
Frv. að þessum lögum var
ófriðartryggingar.
Samkvæmt lögunum eru öll
um það frumvarp og senda rík-
isstjórninni. En áður en nefnd-
ísl. fiskiskip, sem eingöngu: *nn* hafði unnist tími tií að
stunda fiskveiðar við strendur
landsins og öll skíp, sem stunda
flutninga hjer við land í þágu
íslenskra aðila, önnur en strand
ferðaskip ríkisins, trygð gegn
styrjaldartjóni hjá ófriðar-
tryggingunni fyrir sömu fjár-
hæð og þau eru sjóvátrygð fyr-
ir. Iðgjöld verða ekki inn-
heimt, nema styrjaldartjón
verði, og aldrei hærri en 1% á
ári og ekki lengur en 4 ár.
Líklegt má telja, að aldrei
koma til innheimtu neinna ið-
gjalda, því þótt skip farist af
styrjaldarástæðum, t. d. á tund
urdufli, er reynslan sú, að það
verður tæplega sannað, hver
orsökin var, og tjónið lendir á
sjóvátryggingunni.
Lög þessi ljetta því raun-
verulega kostnaðinum við
stríðstryggingarnar af útgerð-
inni, en skipin eru þó eftir sem
áður stríðstrygð.
Lög um reiknmgaskrif-
stofu ríkisins.
Frumvarp • að þessum lögum
er samið af milliþinganefnd í
sjávarútvegsmálum, en rikis-
stjórnin lagði það fyrir Alþingi.
Samkvæmt þessum lögum
skal starfrækja reikningaskrif
stofu fyrir sjávarútveginn und
ir yfirstjórn Fiskifjelags ís-
lands. Hlutverk skrifstofunnar
er skilgreint í 3. gr. laganna,
er svo hljóðar:
3. gr. Hlutverk reikninga-
skrifstofu sjávarútvegsins er:
1. Að safna saman reikning-
um um útgerðir víðs vegar á
jlandinu, bæði frá þeim, sem
, bókhaldsskyldir eru, og öðrum,
sem halda slíka reikninga, með
það fyrir augum að fá sem rjett
asta mynd aí rekstri útgerð-
arfyrirtækja yfirleitt og jafn-
framt af rekstri hinna ýmsu
greina útgerðarinnar.
2. Að stuðla að því, að þeir,
sem útgerð reka, en ekti eru
bókhaldsskyldir, haldi sem
glegsta. reikninga um útgerð-
ina og aðstoða þá við uppgjör
þeirra.
3. Að vinna hagfræðilegar
undirbúa málið svo sem hún
taldi þurfa og að semja frum-
varpið, taldi atvinnumálai áð-
herra sig af sjerstökum ástæð-
um til knúinn að koma því á
framfæri i þinginu. Ljet hann
því semja frumvarpið og lagði
það fyrir þingið.
Allmikiíl ágreiningur varð
um 1. og 6. gr. frumvarpsins
milli ráðherrans og sjálfstæð-
ismanna, er endaði svo, að ráð-
herrann fjelst á þær breyting-
ar, er Sjálfstæðismenn lögðu
höfuðáherslu á.
Aðaltilgangur laganna er sár
að koma olíuversluninni í hend
ur útgerðarinnar sjálfrar.
1.—3. gr. laganna eru svo-
, hljóðandi:
1. gr. Ríkisstjórninni er heim
ilt að taka á leigu, kaupa eða
láta byggja hæfilega stóra olíu
geymslustöð fyrir brensluolíur
iá hentugum stað í landinu til
aðalbirgðageymslu.
Sömuleiðis er rikisstjórninni
heimilt að taka á leigu. kaupa
eða láta byggja tankskip af
hæfilegri stærð til flutnings á
brensluolium meðfram strönd-
um landsins.
Tæki þessi getur ríkisstjórn-
in leigt sambandi olíusamlaga,
sem fullnægja skilyrðum 4.
greinar, eða látið annast rekst-
ur þeirra fyrir reikning ríkis-
sjóðs.
Ríkisstjominni er heimilt að
taka lán í þessu skyni f. h.
ríkissjóðs eða verja fje úr rík-
issjóði til þessara framkvæmda,
alt að 5 miljonum króna.
2. gr. Rikisstjórninni er heiri*
ilt að styrkja þau oliusamlög
og fjelög útgerðarmanna, er
íullnægja skilyrðum 4. gr., til
þess að koma upp olíugeymum
í verstöðvum landsins, þó ekki
nema eitt fjelag í hverri ver-
stöð.
3. gr. Aðstoð rikisstjóinar-
innar má veita með beinum
styrk og með lánum. Hámark
styrks skal vera 1/5 af bygg-
ingarkostnaði eða kaupverði.
Lán mega vera alt að 50% af
Plamh. á 8. síðu.