Morgunblaðið - 17.03.1944, Blaðsíða 2

2
MÖRGUNBLAÐIÐ
Föstudagur 17. mars 1944.
Vilj a selja rafmagn
til hitunar langt
undir kolaverði
Þó skortur sje á raf-
magni til nauðsyn-
legri hluta
Frá bæjarstjórnarfundi
í gær
TILLAGA Alþýðuflokksins í bæjarstjörn um að fella niður
breytingu þá á rafmagnstöxtunum, er samþykt var í bæjar-
stjórn þ. 18. nóv. síSastliðinn var til umræðu á bæjarstjórnar-
fundi í gær. Eftir nokkrar umræður var tillaga þessi feld með
8 atkv. gegn 7.
6af 30ð þúsund krónur
Jón Guðmundsson, Brúsastöðum
Hin höfðinglega gjöftií
skógræktar á Þingvelli
Borgarstjóri tók fyrstur til
máls um rafmagnstaxtana. •—
Komst hann m. a. að orði á
þessa leið:
Tillaga sú er samþykt var á
sfðasta bæjarstjórnarfundi til 2.
umræðu, um að breyta raf-
magnstöxtunum í sitt fyrra
horf, hefir verið til athugunar
stðan. Hefir Steingrímur Jóns-
son rafmagnsstjóri skrifað á-
litsgerð um málið, sem bæjar-
.fulltrúarnir hafa haft tækifæri
til að kynna sjer.
Gjaidskráin frá 1937.
Su gjaldskrá, sem fram á
þenna vetur hefir gilt fyrir
Rafmagnsveituna, er í aðalatr-
iðum frá árinu 1937, um það
bii er Sogsstöðin var bygð, þó
lítilsháttar breytingar hafi ver
ið á henni gerðar. Var sú
gjaldskrá samin með það fyrir
augum, eins og eðlilegt var, til
að örfa menn til rafmagnsnot-
kunar, Hún byggist mjög á
þeim heimilistaxta, sem þá var
r.ettur, með ákveðnu herbergja-
gjaldi og ákveðnu gjaldi fyrir
meðalnotkun, t. d. 7 aura á
kwst fyrir fyrstu 1500 kwst.,
en 4 aura fyrir kwst, er eytt
var umfram þetta. Var þetta
miðað við það, að meðalheim-
iíí þyrfti 1500 kwst. til Ijósa og
eldunar. En ef menn vildu t. d.;
nota rafmagn auk þess til hit-
uhar, fjekst sú viðbótareyðsla
fyrir 4 aura. Síðan hefir þetta
breyst þannig, að nu er raf-
niagnsnotkun til heimilisnota
gfeidd með 9 aurum á kwst., en
umframverðið er 5 aurar.
Kafmagn og kolaverð.
4 aura taxtin-n fyrir rafmagns
hitun, sem seinna var breytt í
5 aura, var settur til þess að
fá bæjarbúa út í rafmagnshit-
un í viðlögum. Þá hefði sá taxti
átt að vera 2,75 aurar á kwst.
til að jafngilda þáverandi kola-
verði. Ef sá taxti ætti að vera
samkv, hækkun á öðrum hit-
unarkostnaði, eins og hann er
nú, ætti kwst. fyrir þessa not-
kun að vera 16—20 aurar, En
sá háttur hefir verið á, að ekki
heíir verið við þessu hreyft,
fyrri en í nóvember í vetur,
)K,ma hvað 7% hafa verið lögð
á 9' aurana og 5 aurana hið
venjulega gjald.
Ef gjaldskránni yrði nú
breytt. með því að afnema
bráðabirgðahækkunina frá í
haust, þá fengju menn rafmagn
til hitunar fyrir innan við 6
aura kwst., en rafmagn til hit-
unar, sem samsvarar núverandi
kolaverði, á að kosta 11—12
aura kwst.
Misrjetti gagnvart borgurum,
Hið lága rafmagnsverð til
hitunar var rjéttmætt, meðan
rafveitan hafði yfir miklu af-
gangsrafmagni að ráða. En nú,
þegar mikill skortur er á raf-
magni, er það í raun rjettri fjar
stæða að selja rafmagn til hit-
unar fyrir hálfvirði á við kola-
verð, auk þess sem með því
móti er efnt til hins mesta rang
lætis gagnvart borgurunum sem
t. d. verða nú að greiða húsa-
hitun frá Hitaveitunni meðlkola
verði. Það er ranglátt, að nokk-
ur fái rafmagn til hitunar fyrir
helmingi lægra verð. Og það er
fjarstæða, að halda uppi slík-
um hætti, þegar skortur er á
rafmagni tíl annara nauðsyn-
legra og nauðsynlegri hluta.
Þess vegna er það ekki fært
að fella niður bráðabirgðahækk
unina, er samþykt var 18. nóv,
s. 1. nú, og auk þess ástæðu-
laust vegna þess, að allsherjar
endurskoðun á gjaldskránni
stendur fyrir dyrum, þegar
nýja vjelasamstæðan við Ljósa
foss kemur í notkun,
Umræður.
Sxðan urðu nokkrar urnræð-
ur um málið og tóku þeir til
máls, Haraldur Guðmundsson
og Jón A. Pjetursson.
Borgarstjóri benti á það í
umræðunuim að bæði bæjar-
fulltrúar og aðrir virtust vera
á þeirri skoðun, að þegar
spennan í raftaugunum lækk-
aði, þá hefði það ekki áhrif á
rafmagnsmælana, svo gjaldend
ur greiddu fyrir rafmagnsork-
una þeim mun dýrara verð,
sem spennan væri lægri. En
þetta er ekki rjett. Jón A. Pjet-
ursson talaði t. d. í því sam-
bandi um „svikna vöru“ og
vatnsbiandiaða mjölk, en alt
var það tal hans á misskilningi
bygt.
Helgi H. Eíríksson svaraði J.
Framhald á 8. siðu.
Biskup situr veislur
Seattle, Washington, 14.
mars: — í dag birtust greinar
í dagblöðum Seattle, þar sem
biskupinn var lofaður fyrir
framlag sitt til þess að auka
skilninginn milli íslands og
Bandaríkjanna. Blaðið Post-In-
telligencer, fór cinkum lofsam-
legum orðum vim hæfileika
biskupsins til þess að draga upp
mynd af Islandi og Islending-
um á ensku. I grein í þessu blaði
er komist svo að orði: „Biskup-
inn talar ekki einungis ágæta
ensku, heldur hefir hann einn-
ig ágætt vald á amerískri mál-
lýsku.
Siðustu tvo dagana, sem bisk-
upinn dvaldist hjer, var hann
mjög önnum kafinn. Sunnudag
inn prjedikaði hann við þrjár
guðsþjónustur, í tvö skipti
flutti hann ræðu sína á ensku,
en í eitt skipti talaði hann ís-
lensku. Seinni ræðunni, sem
hann flutti á ensku, var útvarp
að frá Seattle-útvarpsstöðinni
K, SC. Meðal þeirra, sem
hlýddu á fyrstu ensku ræðu
biskupsins, var forseti listafje-
lagsins í Seattle. Iiann bað
biskupinn um leyfi til þess að
taka af honum ljósmynd, sem
síðar á að gera málverk eftir,
en málverk það á að hengja
upp meðal málverka af öðrum
kunnum mönnum, sem komið
hafa til Seattle.
Ræðu þá, sem biskupinn
flutti á íslensku, flutti hann á
kvöldguðsþjónustu, en hana
sóttu fólks víðsvegar að úr nár
grenni Seattle. Að guðsþjónust-
unni lokinni var efnt til fundar
í sölum Hallgrímskirkj unnar,
en þar tók biskupinn einnig til
máls og flutti fundarmönnum
frjettir og kveðjur frá íslandi.
Fyrir hönd fundarmanna, sem
voru um 200, ávörpuðu þau
Jón Magnússon, Karl Frederic
og Jakobína Johnson, skáld-
kona, biskupinn. Á þessum
fundi hitti biskupinn Gunnar
Hjartarson, gamlan kunningja,
sem hann hafði ekki sjeð í 30
ár. í gær, 13. mars, komu sam
an 80 prestar frá Seattle og
nærliggjandi borgum, til þess
að heiðra biskupinn. A þesari
samkomu talaði biskupínn um
sambandið milli íslensku kirkj-
unnar og lúthersku kirkjunnar
um allan heim. Er biskupinn
hafði lokið ræðu sinni, fóru
fram frjálsar umræður og var
rætt um kirkjuleg málefni.
Samkvæmt ósk sjera Haraldar
Sigmar, sleit biskupinn fundi
þessum, með bæn og blessunar-
oxðum, hvorttveggja flutt á ís-
lensku.
Er þessum presfcafundi var
lokið, var efnt til kvöldveislu,
þar sem samankomnir voru um
100 manns. Forstöðumaður
veislunnar var sjera H. K.
Ofstedal, forseti lútherska
Prestafjelagsins í Seattle. Með-
an setið var undir borðum tóku
margir menn til máls. Biskup-1
inn tók til máls í lok veislunnar,
hann mælti á íslensku.
Utn kvöldið snæddi biskupinn
kvöldverð í boði íslenskra náms
manna, sem stunda nám við
Washington-háskólann í Seattle
Meðal þeirra voru Magnús Ingi-
mundarson, Stefán Ingvarsson,
Styrmir Proppé, Vigfús Jak-
obsson og Thor Guðjónsson og
kona hans. Öll senda þau fjöl-
skyldum sínum og vinum heima
á Islandi kveðjur sínar.
EIN H*IN STÆRSTA pen-
ingagjöf, sem gefin hefir verið
hjer á landi, er sú, sem Jón
Gúðmundsson í Valhöll á Þing-
velli mun afhenda ríkisstjórn-
inni á hátíðinni á Þingvelli 17.
júní í vor.
Gjöfin er að upphæð kr.
300.000.00 og skal vöxtum
þeirrar upphæðar varið til skóg
ræktar við Þingvöll, til að fegra
helgasta stað þjóðarinnar og
umhverfi hans.
Jón Guðmundsson er fædd-
ur 7. sept. 1883 í Hörgsholti í
Hrunamannahreppi. Ólst hann
upp við sömu kjör og alþýða
manna þar austurfrá á ágætu
heimili. Hóf Jón búskap á
Heiðabæ árið 1908 en fluttist
síðan að Brúsastöðum 1920. Jón
keypti Valhöll á Þingvelli árið
1918 og hefir rekið þar greiða-
sölu óslitið fram að þessu.
Á uppvaxtarárum Jóns var
lítið hugsað um að rækta, bæta
eða prýða landið, en Jón hefir
sagt mjer svo frá, að norðan við
bæinn í Hörgsholti hafi þau
systkin átt bú framan í svo-
nefndum Litla-Kambi. I miðri
brekkunni var dálítill melur,
sem óprýddi hana mjög. Þau
systkin ræddu um, hversu far-
ið skyldi að því að rækta hann,
en úrræði voru fá og áhöld eng-
in. Báðu þau þá guð að ganga
í lið með sjer til þess að gera
melinn að fegursta bletti í
Hörgsholtslandi og hófust síð-
an að hlaða grjótgarð umhverf-
is melinn og tókst prýðilega að
fá rjett horn á melinn, þótt ekk
ert væri til að styðjast við. Inn
an garðs gróðursettu þau síðan
blómjurtir og runna, og fór svo
áður en varði, að blettur þessi,
sem áður var blásinn melur,
þótti fegurstur allra staða í
Hörgslandi. Kom það fyrir oft-
ar en einu sinni, að menn lögðu
lykkju á’leið sína til að skoða
garðinn, því að svo mikil ný-
lunda þótti hann, þótt lítill
'væri.
Þetta litla afrek hefir haft
þau áhrif á Jón síðar meir, er
hann komst til þroska, að hon-
um hefir ávalt verið mjög um-
hugað um hverskonar ræktun
og jeg hefi það fyrir satt, að
skógræktin hafi verið honum
hjartfólgin frá öndverðu. Sást
það greinilega fyrir fám árum.
er hann gekkst fyrir stofnun
Skógræktarsjóðs Þingvalla-
hrepps.
Nú hefir hann enn og betur
sýnt í verki, að hann er hug-
sjón sinni - trúr, með því að
leggja stórfje í sjóð, sem geíinn
er í minningu konu hans, Sig-
ríðar Guðnadóttur og dóttur
hans, Guðbjargar.
Skógræktarfjelag íslands var
stofnað á Alþingishátíðinni á
Þingvelli 1930, og mun það síð
ar verða talið með því merk-
ara, er þar gerðist. Nú hefir
Jón Guðmundsson ákveðið að
haga því svo, að á hinni naxstu
þjóðhátíð á Þingvöllum, muni
stórt átak unnið til þess að
hrinda skógræktarmálum þjóð-
arinnar í rjetta átt.
Hin mikla og veglega gjöf
Jóns sýnir okkur áþreifanlega,
hversu smáatvik í æsku geta
mótað hugsjónir hins fullvaxta
manns, og gæti það verið góð
bending um, hvernig haga
mætti uppeldi æskulýðsins í
landinu, til þess að hann muní
síðar rækja þær skyldur með
Ijúfu geði, sem honum ber að
inna af hendi gagnvart ætt-
jörðinni. Auk þess gæti þetta
orðið öðrum fagurt fordæmi,
sem hafa hug á, og ræktarsemi
til, að bæta og fegra landið.
Hákon Bjarnason.
Dönsk flugmálanefncl
í Svíþjóð.
Stokkhólmi: — Flugmála-
sendinefnd dönsk hefir verið
hjer að undanförnu að ræða um
flugmál og nýjungar í farþega-
flutningi. Formaður nefndar-
innar var Gregersen, flugmála
stjóri Dana.