Morgunblaðið - 18.03.1944, Blaðsíða 6

MORGUNBLAÐIÐ
La.ugardag'ur 18. mars 1944.
Útg.: H.f. Arvakur, Reykjavík
Framkv.stj.: Sigfús Jónsson
Ritstjórar:
Jón Kjartansson,
Valtýr Stefánsson (ábyrgðarm.)
rrjettaritstjóri: ívar Guðmundsson
Auglýsingar: Árni Óla
Ritstjórn, auglýsingar og afgreiðsla,
Austurstræti 8. — Sími 1600.
Askriítargjald: kr. 7.00 á mánuði innanlanda,
kr. 10.00 utanlands
t lausasölu 40 aura eintakið, 50 aura með Lesbók.
Stærsta öryggismálið
VIÐ LESTUR ýmsra þeirra skrifa, sem birst hafa í
blöðum að undanförnu í sambandi við hin miklu sjóslys,
sem orðið hafa hjer við land, kemur ósjálfrátt i huga
manns þessar spurningar: Hvað vakir fyrir þessum mönn-
um? Eru þeir í einlægni að vinna að þvi, að gert verði alt
sem unt er, til þess að fyrirbyggja að samskonar slys komi
fyrir í framtíðinni? Eða er hinn tilgangurinn, að reyna
að sverta ákveðna útgerðarmenn í augu almennings og
helst, ef imt væri, að koma á þá glæpamanns-stimpli?
Ef tilgangur þessara manna er sá einn, að auka ör-
yggi sjófarenda, er sjálfsagt að líta mildum augum á sor-
ann í þessum skrifum, því að hjer er um að ræða mál,
sem alþjóð varðar meir en nokkuð annað. Sje hinsvegar
hinn tilgangurinn, að sverta vissa menn og nota það til
ofsókna gegn einni stjett þjóðfjelagsins (útgerðarmönn-
um), þá færi vissulega best á að þessir menn hættu með
öllu að skrifa um þessi mál. Því að þeir geta verið þess
fullvissir, að hversu lengi sem þeir halda áfram að skrifa
í þeim dúr, fá þeir almenning aldrei til að trúa því, að
íslenskir útgerðarmenn sjeu glæpamenn, sem hiki ekki
við að senda óhaffær skip út á sjóinn, ef þeir eiga von
á peningalegum hagnaði af þeim verknaði.
★
Þeir, sem mest hafa rætt öryggismál sjófarenda okkar
að undanförnu, virðast alveg hafa gleymt því, hvernig
skipastóll okkar Islendinga er. Þeir virðast líta svo á,
að hjer sje eingöngu um að ræða nýtísku skip, bygð sam-
kvæmt ströngustu kröfum.
En hver er raunverúleikinn í þessu efni? Hann er sá,
að því er snertir fiskiskipin, að 66% þeirra eru yfir 20
ára gömul, 21% milli 10 og 20 ára og aðeins 13% undir
10 ára. Og af flutningaskipunum eru 30% yfir 30 ára,
32% milli 20 og 30 ára og 38% undir 20 ára.
Ef svo sjerstaklega er athugað ástandið meðal hinna
stærri fiskiskipa, sem vitanlega reynir mest á í sjósókn
bæði hjer við strendur landsins og í siglingum milli landa,
verður niðurstaðan þessi: Enginn togaranna er undir 10
ára, en 80% þeirra eru yfir 20 ára; það er sá aldur, sem
erlendis er talinn hámarksaldur slíkra skipa. Ekkert línu-
veiðagufuskipanna er yngra en 20 ára, en 70% yfir 30
ára gömul.
Dettur nokkrum heilvita manni í hug, sem athugar
þessar tölur, að þessi fiskiskipafloti okkar íslendinga
uppfylli ströngustu kröfur og að þetta sjeu alt
nýtísku skip, sem ekkert verði að fundið? Nei; það væri
barnaskapur að láta sjer detta slíkt í hug. Hitt er ekki
að efa, enda viðurkend staðreynd, að útgerðarmenn hafa
ekkert til sparað til þess að gera skipin eins örugg og frek-
ast er kostur. En það er ekki á þeirra valdi, að gera 20
—30 ára skip þannig úr garði, að þau jafnist á við ný
skip, bygð í samræmi við fylstu kröfur nútímans.
★
Öryggismál íslenskra sjófarenda verður ekki leyst svo
vel sje nema með þessu einu: Endurnýjun flotans. En það
er þetta, sem altaf hefir verið vanrækt af hálfu hins op-
inbera, þings og stjórnar, og er svo enn. Meðan ekki fæst
úr þessu bætt, heldur skipastóllinn áfram að hrörna og
ganga úr sjer. Illgjarnir menn, sem engan skilning hafa
á þessu máli geta svo haldið áfram að rógbera útgerðar-
menn og bera þá glæpsamlegum sökum, enda þótt þeir
viti, að þyngsta sökin er skilningsleysi valdhafanna.
★
Útgerðin hefir gefið góðan hagnað stríðsárin. Fyrstu
árin fjekk hún að njóta arðsins, með greiðslu gamalla
skulda. En svo gleymdist hitt, að skipin voru gömul og úr
sjer gengin og endurnýjun þeirra því lífsnauðsyn fyrir
útgerðina í framtíðinni. Útgerðarmönnum var varnað að
safna nægu fje til endurnýjunar skipastólsins.
Þessi gleymska — eða rjettara sagt vanræksla — er
áreiðanlega stærsti glæpurinn, sem framinn hefir verið
gegn íslenskri sjómannastjett.
Erlení yfsrlii.
Þær tvær þjóðir, sem einna
mest hafa komið fram i frjett-
unum undanfarna viku, eru
Finnar og írar. Ekki sýnist
ganga byrlega með friðarsamn-
inga Finna og Rússa, þótt þar
fari um tvennum sögum. Finska
þingið er sagt hafa hafnað skil-
málum Rússa algjörlega, en
fregnir í gær hermdu, að Finn-
ar hefðu sent Rússum svar,
sem væri þannig, að samkomu-
lag væri ekki útilokað. En
fregnirnar eru margar og mis-
jafnt sannleiksgildi þeirra, en
líklegt er, að bráðlega komi
fyllilega í Ijós, hvort saman
dregur eða sundur í þessum efn
um. Þá hafa borist fregnir um
það, að Rúmenar væru að biðja
um frið, en þær virðast, enn
sem komið er, hafa verið smíð-
aðar einhversstaðar án þess að
veruleikinn væri spurður ráða.
★
Fregnritarar líta svo á, að
innrásin sje fyrir höndum mjög
bráðlega og draga meðal ann-
ars þá ályktun af þeim fremur
harkalegu aðferðum, sem beitt
hefir verið við íra að undan-
förnu, en í Dublin er sagt að
sje njósnaramiðstöð mikil. Irar
neita þessu og segjast hafa í
fullu trje við alla njósnara, en
það hefir ekki dugað hingað til,
og gerir það varla hjer eftir,
ef athuguð eru ummæli Churc-
hills um þessi mál, nú í vikunni.
En hitt er von, að Irum, hlut-
lausri, sjálfstæðri þjóð, þyki
þrengjast fyrir dyrum, ef henni
er neitað um að ráða sjálfri
hverjar sendisveitarskrifstofur
eru þar opnar.
★
Það líður varla á löngu, uns
Rússar hafa náð aftur öllum
suðurhluta lands síns af Þjóð-
verjum, ef dæma skal eftir sókn
þeirri, er Rússar heyja nú í
Ukrainu, þar sem þeim hefir
tekist að koma yfir fljótið Bug,
og nálægt Dnieperfljóti. Það
hefði einhverntíma í hernaðar-
sögunni gengið ver, að komast
yfir slík fljót, en árnar eru
varla orðnar nútímaherjum mik
ill farartálmi lengur, ekki hafa
þær að minsta kosti reynst
hernaðaraðilunum á Austur-
vígstöðvunum það hingað til. —
Virðist nú svo, að ekki líði á
löngu, þar til Rússar komast
inn yfir hin fyrri landamæri
Rúmeníu, og þá getur margt
skeð. — Norðar á Austurvíg-
stöðvunum hefir að mestu leyti
verið kyrt að undanförnu,
hvergi barist að kalla megi,
enda beina Rússar venjulega
sókn sinni að einu vígsvæði í
senn.
★
Helstu fregnir frá Ítalíu eru
fregnir um slæmt veður, og
hefir það komið í veg fyrir alla
bardaga um nokkurt skeið. Þó
el svo að sjá nú síðustu daga,
að hríðinni og regninu hafi eitt-
hvað slotað, og eru menn nú
aftur teknir til að berjast í rúst
um Cassino, en engar teljandi
breytingar hafa enn orðið þar,
og á landgöngusvæðinu við
Anzio gerist heldur ekki neitt,
er markvert geti talist.
Girðingar.
FYRIR NOKKRU stóð yfir
deila milli tveggja manna í blöð
um hjer í bænum. Þeir deildu
um girðingar. í sjálfu sjer ágætt
deiluefni og vafalaust nytsam-
legt. Það er fjarri, að jeg ætli
að blanda mjer inn í þá deilu,
en samt langar fnig til að fara
nokkrum orðum um girðingar
yfirleitt.
Smekkur manna er misjafn
hvað snertir girðingar, eins og
annað, og þar af leiðandi eru
girðingar um hi^ og lóðir
manna hjer í bænum æði misjafn
ar að gerð og útliti. Girðingar
eru án efa nauðsynlegar, en
hvernig svo sem þær eru og úr
hvaða efni, sem þær eru bygðar,
koma þær ekki að tilætluðum
notum,. . nje heldur fullnægja
þær fegurðar og hirðusemis-
smekk bæjarbúa alment, nema
að þeim sje vel við haldið og að
minsta kosti að þær standi uppi.
Því miður er langt frá, að svo
sje víða hjer í bænum. í öllum
borgarhlutum gefur að líta girð-
ingar um hús og lóðir, sem liggja
niðri á löngum kafla og hafa ver
ið í óhirðu í mörg ár. Eigum við
ekki að labba stutta gönguferð
um bæinn og vita, hvað við sjá-
um í þessum efnum.
•
Verst kringum opin-
berar lóðir.
ÞAÐ HLÁLEGA við þetta
girðingamál er, að mest er ó-
hirðan við lóðir hins opinbera.
Ef við byrjum eftirlitsferð okk-
ar á Lækjartorgi og göngum suð
ur Lækjargötu, sjáum við fyrst
girðinguna við Bernhöftsblett-
inn og gamla landlæknishúsið.
Það er ekki nóg með, að girð-
ingar þessar sjeu brotnar niður
á löngum kafla, heldur er sóða-
skapurinn óskaplegur á þessum
bestu lóðum í bænum, sem eru
í eign rikissjóðs. Á þessum lóð-
um hafa verið gerðar nokkrar
bráðabirgða býggingafram-
kvæmdir. Byggingarefni, sem
afgangs varð, liggur þarna í ó-
hirðu og engum hefir dottið í
hug að láta hreinsa til. Stand-
mynd af einu þjóðskáldi okkar
íslendinga, Jónasi Hallgrímssyni,
stendur varla upp úr sóðaskapn-
um.
Dálaglegt umhverfi um þann
minnisvarða!
•
Hjá helsta menta-
setrinu.
EF VIÐ svo höldum lengra
suður eftir Lækjargötunni verð-
ur á leið okkar elsta og eitt virðu
legasta mentasetur landsins,
Mentaskólinn. Húsið stendur á
hæð, sem kunnugt er, ómálað og
fornfálegt. En þó við viljum
bera virðingu fyrir ellinni og
sjá í gegnum fingur með útliti
hins 100 ára gamla skólahúss, þá
getum við ekki með góðri sam-
visku lagt blessun okkar á nið-
urfallna girðinguna umhverfis
lóðina, sem Mentaskólahúsið
stendur á.
Umhirðan — eða öllu heldur
hirðuleysið — á þeirri lóð virð-
ist ekki vera heppileg fyrirmynd
fyrir unglinga þá, sem í fram-
tíðinni eiga að verða forystu-
menn þessa lands. Alt í niður-
níðslu eins og á hinum opinberu
lóðunum í kring.
•
Ekki vonlaust.
NÚ HÖFUM við vafalaust sjeð
nóg af óhirðu á lóðum hins op-
inbera í hjarta bæjarins til þéss,
að okkur langar ekki til að

dvelja þar lengur. Við skulum
því halda áfram suður með
Tjörninni. Er við komum að
Hljómskálagarðinum, verður enn
fyrir okkur girðing, sem liggur
niðri á löngum kafla. Við skuí-
um reyna að vera sanngjörn og
áfsaka það með því, að verið sje
að breikka Sóleyjargötuna, því
verki sje ekki að fullu lokið og
þessvegna sje ekki við því að
búast, að girðingin umhverfis
Hljómskálann sje í lagi, eins og
er.
Við förum framhjá mörgum
húsum í einkaeign. Þar eru fal-
legir garðar og smekklegar girð
ingar víðast hvar. Ef við höldurrt
upp á Laufásveginn og göngum
enn suður á bóginn, þar til við
komum að Kennaraskólanum,
höfum við ekki yfir neinu að
kvarta og kannske verðum við
sammála um, að í henni Reykja-
vík sje nú ekki hirðuleysið útaf
eins mikið og við gátum hald-
ið, eftir reynslu okkar í mið-
bærtum. Það er þá ekki alveg
vonlaust, að hægt sje að hafa
þokkalegt í kringum hús hjer i
bænum.
En svo er það Land-
spítalalóðin.
NÆST LIGGUR leið okkar
upp Barónsstíg og alla leiðina
frá niðurbældri girðingunni um-
hverfis Hljómskálagarðinn hefir
ekki orðið á vegi okkar nein lóð
í umsjá hins opinbera. Kannske
er það skýringin á þolanlegu og
sumstaðar smekklegu umhverfi
kringum hús og lóðir.
En svo kemur að Landspítala-
lóðinni og það er sama sagan
eins og á lóðum hins opinbera í
miðbænum, óhirðan blasir við
á ný.
Girðingin liggur niðri á löngT
um köflum og lái mjer nú hver
sem vill, að jeg nenni ekki að
lýsa því frekar. Heima við sjálf-
an spítalann, stærsta sjúkrahús
landsins, er sæmilega þrifalegt
og sje jeg ekki ástæðu til að
fara neinum sjerstökum lof-
yrðum um svo sjálfsagðan hlut.
En umhverfis húsið eru bekkir,
sem sennilega eru ætlaðir sjúkl-
ingum, sem hafa fótavist og geta
farið út stund og stund. Þessir
bekkir hafa augsýnilega ekki
komist i kynni við málningu síð-
an þeir voru settir upp, og er
mesta furða, hver ending hefir
verið í þeim, en ekki virðast þeir
þó eiga langt eftir ólifað. Úti-
hurðir allar eru einnig ómálað-
ar, eða „bæsaðar", að einni undan
tekinni. Hurðin á Röntgendeild-
inni ber af, eins og gull af eirf,
innan um alla vanræksluna.
Hjer endar gönguferð okkar í
dag, því vafalaust hafa menn
fengið nóg að sjá að sinni.
Umferðahnútar.
BÆJARBÚAR hafa veitt þvi
eftirtekt, að á þeim tímum dags,
þegar umferðin er mest í bæn-
um, um hádegi og um 6 leytið á
kvöldin, slteikar varla, að um-
ferðarhnútar verði á helstu um-
ferðargatnamótum. Bílar þyrpast
saman í hnapp eða hnút, sem erf-
itt er að leysa úr og tekur oft
langan tíma.
Væri ekki hægt að bæta úr
þessu með því, að banna algjör-
lega bílum að stöðvast á helstu
umferðargötunum á vissum tíma
dags, t. d. kl. 11—12 og 5—7. Á
þessum tíma mættu bílar ekki
nema staðar, nema þá augnablik
til að skila af sjer farþegum, eða
taka farþega uppí.