Morgunblaðið - 24.03.1944, Blaðsíða 4

MORGrUNBLAÐlÐ
Föstudag'ur 24. mars 1944.
Leynivopn vinna ekki styrjaldir
HINN RAUNVERULEGI
faðir leynivopnanna var
Archimedes, sonur stjörnu-
fræðingsins Pheidiasar. Var
það hæglátur vísindamaður,
sem tók að beita hugviti
sínu að uppfinningu stríðs-
vjela einungis eftir áskorun
Hierons. Ætlaði hann þar
að beita sínu leynivopni,
sem var fljótandi steinvarpa
sú stærsta í heimi. En þegar
galeiður Rómverja drógu
þessa risastóru vjel í skot-
mál við borgina, komu
nokkrir steinar, sem vógu
fjórðung smálestar, fljúg-
andi frá virkinu og hæfðu í
mark. Árásarvjelin var eftir
skilin sökkvandi.
Marcellus hörfaði undan,
en kom aftur um nóttina
með hið skammdrægara
stórskotalið sitt og bryn-
brjóta og taldi sig nú kom-
inn inn fyrir skotsvið hins
langdræga stórskotaliðs
Syrakusumanna. En nú var
steinunum skotið lóðrjett
upp í loftið, og fjellu þeir
síðan ofan á árásarmenn-
ina. Archimedes hafði tek-
ist að útbúa hina miklu stein
vörpu sína þannig, að hún
gat varpað steinum bæði lá
rjett og lóðrjett. Tvö þúsund
árum síðar beitti Rommel
samskonar óvæntri tækni
gegn Bretum í eyðimörk
Afríku. Hann breytti 88
mm. loftvarnabyssum sín-
um þannig, að þær gátu skot
ið lárjett. Loftvarnabyssu-
kúlurnar tættu bresku skrið
drekana í sundur. Þannig
vann Rommel eina orustu
— en það var líka alt og
sumt.
(í fyrra birti Morgunblað
ið allnákvæma lýsingu af
umsátri Rómverja um Syra
kúsu).
Dauðageislarnir.
SAGNARITARINN Plut
ark, sem skrásett hefir frá-
sögn um orustu þessa, segir
einnig frá því, að „dauða-
geislar“ hafi verið notaðir
af Syrakúsumönnum. Var
það margfalt spegilbrenni-
gler, sem kveikti í seglum
rómversku skipanna. Þá seg
ir hann frá eldsprengju,
sem búin var til úr holu
priki, sem fylt var með eld-,
fimu efni, er skotmennirn-
ir kveiktu í og vörpuðu að
óvinunum. Þá er einnig frá
sögn um skipsevðileggingu
sem gefur til kynna, að
Archimedes hafi útbúið kaf
bát 1.900 árum áður en Hor-
ace Huntley beitti fyrsta
þekta kafbátnum í árás á
Bandaríkjaskipið Housat-
onic út af Charleston, árið
1864. Var þar sjö manna á-
höfn í tuttugu feta hylki.
Hepnaðist þeim að sökva
bráð sinný en fórust sjálfir
með henni. Ef til vill hefir
þetta síðasta furðuverk or-
sakast af hugvitssömum út-
búnaði, sem Syrakusumenn
hafa komið fyrir neðansjáv-
ar. Rómverski sagnaritarinn
segir, að skipum ha.fi verið
íyft upp og þeim hvolft.
ÍÞdtta hefði nfátt gera méð
1 i k' i Q A., | © V; iJZsMQfú
Eftir Patrick Thompson
Síðari grein
lyftivjel, sem komið hefði
verið fyrir á sporkringlu.
En öll þessi viðundur
skelfdu rómversku hermenn
ina svo mjög, að þeir hrukku
við, ef þeir sáu kaðli varp-
að fyrir vegg eða stöng vera
lyft upp fyrir hann. En til
allrar óhamingju fyrir Syra
kusumenn, ljet Marcellus
ekki skelfast. Þegar hann
að síðustu gat brotist inn í
borgina, var uppfinninga-
maður leynivopnsins drep-
inn með sverðshöggi á sví-
virðilegan og ömurlegan
hátt.
Ragettur voru upp fundn
ar í amerísku borgarastyrj-
öldinni, en þar var einnig
beitt fyrstu vjelbyssunni og
fjölskotariflunum. Ragettur
voru í fyrstu notaðir til þess
að hræða hesta riddaraliðs-
ins. Var sú hugmynd fengin
að láni frá fornmönnum,
sem notuðu „grískan eld“
til að stöðva fílaárásir.
Commandosveitirnar eiga
rætur sínar að rekja enn
lengra aftur í tímann en til
Búastyrjaldarinnar, sem
nafn þeirra er runnið frá.
Drake og Hawkins notuðu
. commandosveitir til árása á
kastala á meginlandi Spán-
ar. Bresk commandosveit
' gekk á land úr tveimur kaf-
bátum, komst bak við þýsku að leikmehn skelfist af leyni
víglínuna í Norður-Afríku,
rjeðist á aðalbækistöð yfir-
hershöfðingjans, en hepnað-
ist bara ekki. að ná í Rom- Á fyrsta stigi þessarar styrj
mel, vegna þess. að svo illa
vildi til, að hann var þá í
heimsókn á Ítalíu. Var þetta
ný. hernaðaraðferð? Als
ekki. Þessi verknaður var í
nákvæmu samræmi við að- kröftunum með því að fram
gerðir commandoflokks Ge- leiða mikið af þesskonar
orge Washingtons með yfir-
hershöfðingja Breta í eftir-
dragi. Þessi fyrirætlun fór
út um þúfur vegna þess, að
stormur mikill hrakti þá
frá ströndinni, áður en ætl-
unarverkinu væri lokið.
Eiturgasið.
EITURGAS ÞJÓÐVERJA
1913 var kallað leynivopn.
En í styrjöldinni 1904—1905
notuðu Japanar arsenik-
blandaðan reyk til þess að
hrekja Rússa frá Chicuang-
og Erh-virkjunum. Bretar
gætu gert kröfu til frum-
uppfinningarínnar á þessu
sviði. í Krímsstyrjöldinni
kom breski yfirhershöfðing
inn með þá hugmynd að
stytta umsátrið um Seva-
stopol með því að nota eit-
urblandinn reyk. Hermála-
ráðuneytið vildi ekki fallast
á þessa tillögu hans, og faldi
hana í skjalasafni sínu.
Það var ekki eiturgas,
heldur öflugt stórskotalið,
sem hjálpaði Japönum að
sigrast á Rússum. Til allrar
óhamihgju fyrir: Hitler,
mundi Stalín eftir þessairi
væri vopnaður byssu með
þriggja þumlunga hlaup-
vídd, fljúgandi þrjátíu smá-
lesta skriðdreki, sem losaði
sig við vængina um leið og
hann lenti, flugvjel, er
gengi fyrir olíu, sem ekki
gæti kviknað í, gas, sem
engar gasgrímur stæðust,
fjarsýningarvjelar, er faldar
væru að baki víglína and-
stæðinganna og kæmu upp
um allar aðgerðir þeirra,
heþcopter-flúgvjelar til stór
innrása helicopter eru flug-
vjelar, sem sest geta næst-
um hvar sem er, því að þær
hafa sig til flugs beint upp
og setjast á sama hátt),
dauðageislar, sem komast í
gegnum brynvarnir, drepa
í mikilli fjarlægð og bana
flugvjelum og síðast en ekki
síst uraníumsprengja.
Þetta síðastnefnda vopn
kom inn í leynivopnasafnið
árið 1935, þegar amerískur
eðlisfræðingur fann efnið U-
335. Þýsku vísindaménnirn
ir Meitner og Hahn komust
að raun um það, að orka eins
punds af því samsvaraði
5.000 smálestum af kolum,
2.500 smálestum af steinolíu,
eða 1.500 smálestum af
sterku sprengieíni T. N. T.)
Sagt var, að Hitler hefði
fyrirskipað 200 vísindamönn
um og Vilhjálms-keisara-
stofnuninni að einbeita sjer
að rannsókn á þessu nýja
efni.
Uranium er
mikilvægt efni.
AUGSÝNILEGA vakti
efni þetta áhuga og eftirtekt
nasistaleiðtogans. Ef hann
rjeði yfir nokkrum smálest-
um af efni þessu, þá gæti
hann sent eina miljón kola-
námumanna í herinn. Fim-
tíu punda stykki, sem varp-
að væri yfir London, myndi
springa með jafnmiklum
krafti og 75.000 smálestir af
sprengiefnið og það mvndi
án efa buga hina þrjósku
Breta. Auk þess hefir U-235
þann eiginleika, að ein
sprengingin leiðir aðra af
sjer, svo að þessi mikla
sprenging myndi aðeins
verða sú fyrsta af mörgum
fl „ • , . .- sprengingum, sem staðið
f ugvjelum Gonngs mjog gLu yflr dögum saman.
alvarlega skemuhætt yfir En Bandaríkjamenn, Bret
Ermarsund. °g Suður-Eng-Rússar ja(nvel Svj.
landi. Kom það Þioðverium! 7 . *?J ..
m f TT. , J . ar vita alveg eins mikið um
mjog a ovart. Hm tvo levm- jj.235
staðreynd- Hvað snerti gas
Þjóðverja í heimsstvrjöld-
inni, þá ýoru skjótt fundnar
varnir gégn því, og varð það
aðeins til þess að gera þeim
styrjöldina enn erfiðari við-
fangs.
Fyrsta nýtískumynd gamla
„gríska eldsins“ var eldvarp
an, sem kom Bretum mjög
á óvart við Melancourt þann
25. febr. 1915. Var þetta á-
hald með tveimur hólfum.
Þegar opnuð var pípa, sem
lá á milli hólfanna, þrýsti
köfnunarefni úr aftara hólf
inu olíu úr fremra hólfinu
fram í gegnum mjóa pípu
og myndaðist þannig olíu-
strókur, sem náði fimtíu til
eitt hundrað fet fram úr píp
unni. Við pípuopið var
kveikjari og varð því olíu-
strókurinn að eldtungu. Eft
ir að andstæðingarnir höfðu
náð sjer eftir fyrstu skelf-
inguna, veittu þeir því at-
hygli, að hermenn þeir, er
eldvörpunni stjórnuðu, voru
í góðu skotfæri við þá. Eft-
ir það reyndist það Iítt vin-
sælt starf í Hohenzollern-
hernum að stjórna eldvörp-
um.
Leynivopnin skelfa ekki
hprfræðingana.
KOMIÐ GETUR FYRIR,
framleiða það, þá eru ekki
sjerstaklega miklar líkur til
þess, að Hitler eða aðrir
varpi mörgum uranium-
sprengjum í þessu stríði.
vopnum, sem mikið hefir
verið gortað af, en þau
skelfa ekki vana stríðsmenn.
aldar var steypiflugvjelin
aðalleynivopn Hitlers. —
Bresku ílugforingjarnir
þektu steypiflugvjel gerla,
en þeir vildu ekki dreifa
flugvjelum, sem eru auðunn
astar allra flugvjela, þótt
þær sjeu dýrmætar til
styrktar árásum landhérs.
Þeir vildu heldur einbeita
kröftunum að sínu eigin
leynivopni. Var það tvíþætt:
Nætursprengj uflugvj el með
miklu burðarþoli og hrað-
fleyg orustuflugvjel. Sú
síðarnefnda reyndist dag-
vopn, þýska Stuka-flugvjel-
in og breska Spitfire-flug
og Þjóðverjar. Dr.
Lise Meitnér, hinn sextíu
• t i-nn . ,. , . ára gamli fjelagi Hahns,
vjelin hlttust og fjellu h.nar, varð “ð firgL pýskaland
stðarnefndu seu.. hrayið, -, þar semJ,anbn var(kki aríi
FlestarhmnaWS þyskuflug^ þar sem inn he(F
vjela, sem bresk, flughennn hu ^ d um þabð hyerni
lagð. að vell. mesta upp- á að hraða íramleiðslu u.23Í
skerudag smn arið 1940,
voru Stuka-flugvjelar.
Stórkostlegustu leynivopn
ur uranium í hverjum 140
pundum af uranium er eitt
pund af U-235), en eftir
in, sem spáð var fyrir þessa þeirri aðíerð, sem nú er
styrjöld að mvndu verða'kunn, tekur það 12.000.000
notuð, hafa ekki enn komið
fram í dagsins Ijós. Meðal
vopna þessara var skrið-
dreki, er færi eitt hundrað
mílur á klukkustund hverri,
ára að framleiða eitt pund,
og þar sem ennfremur eng-
inn hefir hugmynd um það,
hvernig á að hagnýta þetta
éfni-, > ehda þótt'- tækist ■ að
djeltapólHik kvenna
1 55. tbl Alþýðublaðsins 9.
mars 1944 er grein eftir frú
Maríu Knudsen, sem nefnist
Fjelagslegt öryggi. Jeg las
þessa grein með nokkurri
forvitni og bjóst við að -finna
þar eitthvað gott, þar sem
Alþýðublaðið fór að prenfa
ha.nanpp úr öðru blaði (Nýja
Kvennablaðinu).
, 1 fyrri hluta þessarar grein
ar er rætt um fyrirheit leið-
toga stórþjóðanna, og þar á
meðal tiifærð orð Winston
Churchill forsætisráðherra
Breta, þar sem hann segir
svo, að sjá þurfi öllum heim-
ilum fyrir vinnu og fæði
eftir stríðið. Stórveldið Rúss-
land á að hafa byggt svo vel
upp þjóðfjelag sitt, að æski-
legt er, eftir áliti greinar-
höfundar, að því starfi verði
haldiö áfram eftir stríöiö,
eins og áður, og út frá öll-
um þessum hugleiðingum kem
j ur s\ro að okkur konunum.
I Greinarhöf. kemst að þeirri
miðurstöðu, að kvenþjóðin
; eigi að vera ein stjett, sem
eigi að gera kröfur og aft-
ur kröfur. Lífskjör kveima
eigi ekki að byggjast á þeini
gruiidvelli, sem áður var tal-
inn sómi hverrar konu og
móður, að ala börn sín upp
og hugsa um heimilin. Nei,
sei, sei nei. Nú eiga konur
að fara að vera ein stjett,
óháð öðrum, og mega ekki
einu sinni vera háðar eigin-
mönnum sínum í framtíðinni,
hvað þá öðrum. Jeg verð að
segja, aö jeg varð ekki fyrir
neinum sjerstökum vonbrigð-
um, er jeg hafði lesið þessa
grein.Það er aðeins endur-
tekning á sömu sögunni,
þeirri 'sögu að evða áhrif-
um móðurinnar á heimilin og
ála upp í konum algert á-
bvrgðarleysi á þeim störfum,
sem konur af frjálsum vilja
hafa. gengist undir. Jeg vil
máli mínu til skýringar .taka
hjer fram orðrjett úr grein
frúarinnar lítinn kafla. Þar
segir svo:
Öll þróun virðist hníga í
þá átt að verkaskifting sú
milli kynjanna, sem átt hefir
sjer stað á heimilunum og
aðallega myndast eftir að
borgirnar fóru að myndast
og er gréinilegust þar, sje nú
að syngja síðasta lagið og
á jeg þar við, að maöurinn
vinni einn utan heimilisns og
afli því tekna, en konan
vinni ólaunað starf heima við
gæslu heimilisins og barn-
anna.
So mörg eru þau orð. Það
er einmitt þetta, sem fær
mig til að taka penna í hönd,
og vil jeg nú spyrja: Með
hvaða hugsunarhátt gaúga
kopur yfirleitt' inn í hjótm-
Fratnh. á Us. HX.
/