Morgunblaðið - 24.03.1944, Blaðsíða 6

MORGUNBLAÐIÐ
Föstudag-ur 24. mars 1944.

Útg.: H.f. Arvakur, Reykjavík
Framkv.stj.: Sigfús Jónsson
Ritstjórar:
Jón Kjartansson,
Valtýr Stefánsson (ábyrgðarm.)
Frjettaritstjóri: ívar Guðmundsson
Auglýsingar: Árni Óla
Ritstjórn, augiýsingar og afgreiðsla,
Austurstræti 8. — Sími 1600.
Áskriftargjald; kr. 7.00 á mánuði innanlenda,
kr. 10.00 utanlands
í lausasölu 40 aura eintakið, 50 aura með I>esbók.
Rödd sjómanns
GREIN Sigurjóns Einarssonar skipstjóra, um hleðslu
togaranna og öryggismál sjómanna, sem birtist hjer í
blaðinu í gær, stakk mjög í stúf við alt moldviðrið, dylgj-
urnar og róginn, sem hafa verið aðaluppistaðan í flestum
skrifum um þessi mál að undanförnu. Grein Sigurjóns er
harðorð með köflum. En engum, sem les grein Sigurjóns,
getur dulist það, að hjer skrifar maður, sem hefir þekk-
ingu á málinu, enda er hann þrautreyndur skipstjóri og
nýtur almenns trausts og virðingar hjá sjómannastjett-
inni. Og satt að segja er það ekkert undravert, þótt tog-
araskipstjórar verði þungorðir, er þeir láta til sín heyra
í þessu máli, því að þyngsta sökin er borin á þá, .þegar
verið er að dylgja um ofhleðslu skipa og annað því um
líkt, í s^mbandi við sjóslysin sem hjer hafa orðið. Þessir
menn, sem verið er að sakfella án dóms og laga, ættu
vissulega að eiga kröfu til að bera hönd fyrir höfuð sjer,
áður en almenningur kveður upp sektardóminn yfir þeim,
en það er fyrir þeirn dómstóli, sem þessir menn eru sóttir
til saka.
í lok greinar sinnar segir Sigurjón:
„Jeg ætla því við að bæta, að þeir menn, sem óska þess
að heyra fækkandi slysafregnir af hafinu, geta vel hjálp-
að til að svo verði, með því að beita sjer fyrir og styðja
kröfuna um ný og betri skip. Það er stærsta og virkasta
öryggismál sjómanna“. Ennfremur segir Sigurjón:
„Það er vissulega æði hart, þegar þeir menn, sem liggja
eins og fallnir raftar yfir veg, í vegi fyrir því, að útgerð-
inni myndist svo gildir sjóðir nú á þessum veltitímum,
að hún fái aðstöðu til þess að byggja ný og betri skip,
þegar færi gefst, og þannig fullnægja því, sem kalla
mætti öryggismál öryggismálanna, skuli æpa manna hæst
um öryggismál sjómanna“.
Ætti Finnur Jónsson og þeir aðrir, sem mest skrifa um
þessi mál nú, að taka til íhugunar þessa rödd sjómanns-
ins.
Alþýðublaðið og
Hitaveitan
HINN 21. janúar síðastliðinn birtist í Alþýðublaðinu
forustugrein, er nefndist „Plágur Reykvíkinga“. Þessar
„plágur“ voru Sogsvirkjunin og Hitaveitan. Um hitaveit-
una fórust blaðinu orð m. a. á þessa leið:
„Loks er það hin langþráða hitaveita.Heita vatnið er
ekki fyrr farið að streyma um bæinn, en það skapar stór-
kostleg vandræði fyrir íbúana. Hitinn verður af ákaflega
skornum skamti. Loks hverfur heita vatnið með öllu. Það
hefir alt streymt gegnum greipar verkfræðinga, án þess
að sinna ætlunarverki sínu. Og það er ekkert rafmagn til
að dæla vatni í geymana að nýju. Fólk situr skjálfandi í
íbúðum sínum í 12—17 stiga frosti og óskar þess í hjarta
sínu, að aldrei hefði verið ráðist í annað eins glæfrafyrir-
tæki og hitaveitu fyrir Reykjavík“.
Tæpum tveimur mánuðum síðar, eða hinn 15. þessa
mánaðar birtist í Alþýðublaðinu svohljóðándi frásögn:
„Samkvæmt upplýsingum, sem Alþýðublaðið fjekk í
gær í skrifstofu borgarstjóra, gengur innheimta heita-
vatns gjaldsins mjög vel. — Hafa gjöldin greiðst við
fyrstu framvísun reikninganna prósentvís jafnvel og t.
d. rafmagnsreikningar og er þar þó um miklu lægri upp-
hæðir að ræða. Þetta sýnir ljóslega, hvað vænt bæjar-
búum þykir um hitaveituna---“.
Hver skyldi trúa því, að þessi ummæli hefðu birst í
sama blaðinu og það með skömmu millibili? En þetta er
staðreynd, og er blaðið sjálft til vitnis um það.
En hvernig dæmir almenningur blað, sem hagar gagn-
rýni sinni með þeim hætti, sem Alþýðublaðið gerði, með-
an verið var að prófa sig áfram með Hitaveituna? Rjeði
sanngirni og rjettsýni þeim málflutningi? Nei, vissulega
ekki.
í Morpnblaðinu
fyrir 25 árum
„Ostandandi hálka“.
5. mars.
„Eftir margra daga óstand-
andi hálku á götunum var
fyrst í gær byrjað á því að bera
sand á sumar þeirra“.
_ ir ________________
Veita átti verðlaun fyrir
barnaeignir í Frakklandi og
Þjóðverjar að borga þau.
8. mars.
„I byrjun ófriðarins sagði
þektur þýskur háskólaken-nari
í ræðu: Hjeðan af þurfa
Frakkar meir á iíkkistum að
halda en vöggum“. Það er ekki
ósennilegt, að þessi óvarkárni
prófessorsins hefni sín. Frakk-
ar hugsa nú mikið um ráð til
þess að fjölga fólkinu, og stjórn
in hefir ákveðið að veita verð-
laun fyrir barneignir, hækk-
andi með barnafjöldanum yfir
tvö börn. En það hefir einnig
verið ákveðið að Þjóðverjar
borgi verðlaunin. Það verður
sett sem skilyrði á friðarfund-
inum“.
★
10 símastaurar uppistand-
andi í Vestmannaeyjum.
11. mars.
„Vestmannaeyjum í gær: —
í ofviðrinu á laugardaginn urðu
hjer feikna miklar skemdir á
síma- og rafleiðslu. Af 70
símastaurum, sem hjer eru, eru
aðeins 10 uppistandandi og við
búið að það taki marga daga
að gera við skemdirnar. Raf-
leiðslan skemdist svo mikið, að
öll hús eru nú ljóslaus“.
★
Brunarústir óhreyfðar í 4 ár.
12. mars.
„Snemma á árinu 1915 brann
Hótel Reykjavíkur til kaldra
kola og enn standa rústirnar ó-
hreyfðar. Enn hefir ekkert kom
ið í staðinn“.
★
Eftir heimsstyrjöldina fyrri
var tundurduflahættan mikil.
Um það segir m. a.:
12. mars.
„Það er erfitt að segja, hve
lengi ófriðarhætta muni standa
yfir. Eftir þeirri reynslu, sem
fjekst í stríðinu milli Japana
og Rússa, geta tundurdufl hald-
ið sprengjukrafti sínum í 3—4
ár. En það er álit manna, að
þau geti ekki flotið lengur“.
★
Bæjarbúar hvattir til þess að
auka svínarækt.
13. mars.
„Eitt af því, sem Reykvíking-
ar hafa vanrækt of mjög fram
að þessu, er það, að ala svín.
Gæti það þó gefið góðan arð,
ef menn aðeins væru dálítið
hagsýnir.
í hverju einasta íbúðarhúsi í
bænum fellur árlega til mikill
matarúrgangur, svo sem fisk-
rusl, brauðleifar, skemdar kart-
öflur, kartöfluhýði og s. frv.
Víðasthvar er öllu þessu fleygt
og verður ekki til annars en ó-
þrifnaðar, sjerstaklega á sumr-
in, þegar það er látið rotna í
öskutunnunum og kössum að
húsabaki.
Besta ráðið til þess að hag-
nýta allan. þennan úrgang,
væri' það. ef nokkur heimili
slægju sjer saman, keýptu grís
Meðferð fánans.
NÝLEGA MÆTTI jeg öldruð-
um og virðulegum Reykvíking
á götunni. Hann sagði m. a. við
mig: — Jeg hef lesið það sem
þið skrifið um fánann og fylgst
með því, sem gerist í því máli.
Það er alt í rjetta átt. En meira
þarf til.
Það er ekki nóg að menn noti
fánann oftar og við fleiri tæki-
færi en nú tíðkast. Almenning-
ur þarf að læra að fara með
hann og sýna honum virðingu.
Eitt er t. d. það, að þegar
fánar eru hjer dregnir í hálfa
stöng við jarðarfarir, þá er sá
ósiður látinn viðgang'ast ár eftir
ár, að fáninn er látinn dröslast
í hálfa stöng allan daginn og
jafnvel fram á kvöid. Og það
hefir komið fyrir, að menn hafa
gleymt að draga hann niður á
kvöldin, svo hann hefir fengið
að druslast í hálfa stöng fram til
næsta morguns.
Þar sem menn bera tilhlýði-
lega virðing fyrir þjóðfána sín-
um, og kunna yfirleitt með hann
að fara, þar er fáninn dreginn
í hálfa stöng meðan á jarðar-
förum stendur. Að því búnu er
fáninn dreginn að hún, til heið-
urs og virðingar þeim framliðna.
Slík er meðferð fánans, þar sem
menn kunna með hann að fara
og sýna þjóðfánanum virðingu.
•
Aukasopi Jóns Axels.
VIÐ UMRÆÐUR í bæjarstjórn
um daginn um rafmagnsmálin
sagði Jón Axel Pjetursson, bæj-
arfulltrúi, frá sorglegu atviki,
sem fyrir hann hafði borið ekki
alls fyrir löngu. Lýsti hann at-
burði þessum öðrum til aðvör-
unar.
Klukkan var að byrja að ganga
ellefu, er Jón langaði til að hita
sjer kaffi, og setti vatnssopa
mátulega lítinn í skaftpott á
minstu plötuna á rafmagnselda-
vjelinni. Nú leið og beið. Kaffi-
löngunin fór vaxandi, en vatns-
sopinn hitnaði ekki að sama
skapi. Klukkan verður ellefu, og
ekki sýður vatnið. Hún fer að
ganga tólf, og sáralítilla hita-
breytinga verður vart í skaft-
pottinum. Klukkan heldur áfram
að nálgast hádegi, eins og lög
gera ráð fyrir, það mikið, að
þolinmæði Jóns er þrotin, hann
slekkur undir skaftpottinum og
fer út og fær sjer kaffi.
Ályktanir þær, sem hann dróg
af þessu atviki, voru þessar, að
á vissum tímum sólarhringsins
gæti hann ekki hitað sjer auka-
sopa á minstu plötunni, og það
rafmagn, sem hefði farið í þenn-
an ofboðslega vesæla straum,
hefði farið til einskis.
En þá vaknar sú spurning hjá
öllum, sem kynnu að geta hugs-
að sjer að komast í sömu kring-
umstæður eins og Jón. Hvers
vegna setti hann ekki skaftpott-
inn á stærri plötuna, þegar hann
langaði í kaffið. Nú er hugsan-
legt, að á öðrum plötum vjel-
arinnar hafi verið önnur mat-
arílát. En Jón gat ekki um það
í skýrslu sinni til bæjarstjórnar
um atburðinn. Hann gaf það aft-
ur á móti í skyn, að hann hefði
hliðrað sjer hjá að nota straum-
frekari plötu í sparnaðarskyni,
þar eð þetta var ekki nema svo
skelfilega lítil eldamenska, er
hann hafði með höndum.
En þá upplýstist það fyrir Jóni
á fundinum, að þarna hefði hann
reiknað skakt. Því rafmagn, sem
fer til þess að hita vatnssbpann
hans, er álíka mikið, hvort
sem skaftpotturinn er sattur á
stærri eða minni plötu, ]»eim
mun styttri tíma þarf, sem
straumurinn er meiri. Ef spenn-
an er lág, þá er ráðið að nota
straum-meiri plöturnar, því raf-
magnseyðslan til þess að ná vissu
nitamagni er mjög svipuð, hvaða
plata sem er notuð. Nema þegar
farið er að eins og Jón gerði, að
halda sjer sífelt við minstu plöt-
una. Það litla rafmagn, sem hún
eyddi, fór til ónýtis, af því aldrei
kom upp hjá honum suðan.
Margir halda, eins og Jón, að
rafmagnsmælarnir sýni sömu
eyðslu, hvort sem spennan er há
eða lág. En svo er ekki.
©
Eltingaleikur.
Á LAUGARDAGSKVÖLDIÐ
var gekk maður einn eftir Póst-
hússtræti. Varð honum litið á
dyrahelluna fyrir framan Hótel
Borg. Sá hann þar kvikindi, er:
honum sýndist í fyrstu vera kött-
ur. Átti ekki á öðrum skepnum
von af þeirri stærð og greindi
ekki glögt skopulagið í hálf-
rökkrinu. En honum sýndist þó
einhver missmíði á kettinum og
gaf honum því nánar gaum. Sá
hann þá sjer til mikillar undr-
unar, að þetta var minkur, sem
virtist hafa ætlað að koma á
Borgina.
Brátt komu fleiri sjónarvottar
er furðuðu sig á þessu dýri merk
urinnar í Pósthússtræti. En mink
urinn lagði á flótta og rann inn
í Austurstræti. I millitíð hafði
einhver vegfarenda gert lögregl-
unni aðvart um, að þarna væri
óboðinn gestur á ferð.
Lögreglumenn hlupu til. Þeir
voru með skotvopn. Minkurinn
hjelt áfram undanhaldinu, fór
niður í Hafnarstræti og Tryggva-
götu. Þar barg hann sjer inn í
kassarusl. Lögreglumenn skutu
á þessi fylgsni hans, og mun hann
ekki hafa talið sig öruggan þar,
skaust því út úr fylgsni þessu og
rann nú upp þilgirðingu inn i
húsagarð við verslunarhús Nat-
han og Olsen. Þar smaug hann
niður í skolpræsi, og var úr sög-
unni.
Líklegt má telja eftir þessu, að
minkar telji sjer fært að gerast
nærgöngulir við mannabústaði
þegar hart er í ári, úr því mink-
ur er að spankúlera um fjölförn-
ustu götur bæjarins, þegar ekki
eru meiri harðindi en nú. Því
sennilegt verður að teljast, að
hann sje „afbæjar", en hafi ekki
verið meðal gesta á Borginni.
Viðskifti Svía og
Búlgara.
HINN nýi búlgarski sendi-
herra í Stokkhólmi, doktor
Nikolajew, hefir átt viðtal við
blaðið „Dagens Nyheter“ og
sagði meðal annars, að sökum
styrjaldarinnar yrðu umboð
búlgarskra þingmanna fram-
lengd um eitt ár án kosninga.
Er sendiherrann var spurður
um viðskifti Svía og Búlgara,
sagði hann, að þau hefðu ekki
verið eins mikil og skyldi, og
stafaði það aðallega af flutn-
ingaerfiðleikum, en nú væri
verið að reyna að ráða bót á
þessu. Sendiherrann sagði enn
íremur, að vegna fjarlægðar-
innar, hefðu margar lygasögur
gengið í Svíþjóð um Búlgaríu,
og kvaðst hann geta fullvissað
bláðið um það, að enginn af
þeim uppsteitum, sem heims-
Jregnirnar hfefðu sagt vera i
landinu, hefðu > átt sjer stað.