Morgunblaðið - 01.04.1944, Blaðsíða 6

MORGUNBLAÐIÐ
Laugardagur 1. apríl 1944.
Útg.: H.f. Arvakur, Reykjavík
Framkv.stj.: Sigfús Jónsson
Ritatjórar:
Jón Kjartansson,
Valtýr Stefánsson (ábyrgðarm.)
Frjettaritstjóri: ívar Guðmundsson
Auglýsingar: Árni Óla
Ritstjórn, auglýsingar og afgreiðsla,
Austurstræti 8. — Sími 1600.
Áskriftargjald: kr. 7.00 á mánuði innanlands,
kr. 10.00 utanlands
í lausasölu 40 aura eintakið, 50 aura með Leabók.
Hinir „rjettu aðiljar
íí
ALDREI hefir Tíminn afhjúpað jafn greinilega hið
rjetta hugarfar Framsóknarmanna til einkaframtaks og
einstaklings reksturs í atvinnumálum þjóðarinnar og gert
er í forystugrein blaðsins s.l. fimtudag. Þar ræðir blaðið
um endurnýjun fiskiskipaflotans og snýst harkalega gegn
þeirri kröfu Morgunblaðsins, að útgerðarfjelögin fái
meira fje í nýbyggingasjóðina. Um þetta segir Tíminn:
„Hjer er beitt þeim furðulega ruglingi, að endurnýjun
skipastólsins geti ekki orðið með öðrum hætti en þeim,
að Kveldúlfur, Alliance og svipuð fyrirtæki hafi hana
með höndum. Það er alveg reynt að lejma þeim möguleika,
að sjómennirnir myndi sín eigin fjelög, er eigi skipin
og annist útgerð þeirra, ellegar að sveitar- og bæjarfje-
lög eignist skip og leigi þau hlutaskiftamönnum sjó-
manna“.
Því næst segir blaðið að stefna Framsóknarmanna sje
sú, að gróði útgerðarinnar verði frá henni tekinn og
hann látinn renna í Framkvæmdarsjóð ríkisins, er svo
styrki fjelög sjómanna, sveitar og bæjarfjelög til þess
að eignast skip. Með þeim hætti megi tryggja, að útgerðin
komist í hendur „rjettra aðilja“. Að þessu vilji Framsókn
keppa, með því að beita sjer fyrir háum eignaaukaskatti
á útgerðarfyrirtæki þau, sem fjelög í einkaeign starf-
rækja nú og nota þetta fjármagn til þess að styrkja „rjetta
aðilja‘“ til að eignast skipin í framtíðinni.
★
Hafi menn nokkurn tíma verið í vafa um, að sam-
eignarstefnan væri ráðandi hjá meiri hluta Framsóknar-
flokksins, ætti sá vafi nú að hverfa með öllu. Timinn
hefir kveðið svo skýrt upp úr um þetta, að jafnvel blað
kommúnista, Þjóðviljinn, hefir aldrei treyst sjer til að
ganga eins langt í herferðinni gegn einkarekstrinum.
Við viljum taka fjeð frá útgerðarfyrirtækjum einstak-
linga og fjelaga í einkaeign, og úthluta því til sveitar- og
bæjarfjelaga, segir Tíminn. Skyldu kommúnistar láta á
sjer standa? Skyldu þeir verða hikandi við að leggja á
eignaaukaskatt, sem nota á til þess að koma atvinnu-
tækjunum í hendur hins opinbera?
íslenska þjóðin verður að gera sjer ljóst, að þessi skrif
Tímans um sameignarrekstur útgerðarinnar er ekki
augnabliks fleipur. Það er keppikefli Framsóknarmanna,
að þetta fyrirkomulag komist í framkvæmd. — Fyrir
nokkrum árum ljetu Framsóknarmenn sjer nægja kröf-
una um samvinnurekstur útgerðarinnar. Sú leið stóð öll-
um opin og er svo enn, enda oft verið reynd af sjómönn-
um, með misjöfnum árangri. Sjómenn hafa ekki verið
ginkeyptir fyrir henni. Þetta vita Framsóknarmenn og
þess vegna færa þeir sig upp á skaftið og heimta atvinnu-
tækin (skipin) í hendur sveitar og bæjarfjelaga.
★
Tíminn hefir ekki sagt það berum orðum ennþá, að
Framsóknarmenn vilji á sama hátt koma á sameignar-
rekstri við landbúnaðinn. En eftir að grímunni er kastað
að því er snertir útgerðarmálin, hlýtur þessi spurning
að vakna: Stefna ekki Framsóknarmenn að sama mark-
inu við rekstur landbúnaðarins? Er ekki hin þrotlausa
barátta þeirra fyrir tilveru eignarránsákvæðisins í 17.
gr. jarðræktarlaganna háð einmitt með það fyrir augum,
að koma öllum jarðeignum bænda í ríkiseign og gera
bændur háða ríkisvaldinu?
Þjóðin verður aS segja til um það, hvort hún vill að slík
þjóðfjelagsbylting vérði, sem Tíminn er hjer að boða.
Vill hún hverfa frá einkarekstrinum á sviði atvinnumál-
anná og taka upp sameignarrekstur (þjóðnýtingu)?
Það er talið svo, að einkarekstrar fyrirkomulagið ríki
íokkar þjóðskipulagi. En allar grundvallarreglur þess
þjóðskipulags eru þverbrotnar, vegna þess að fjölmennur
stjórnmálaflokkur situr á svikráðum við sjálft skipu-
lagið. • / >.v •
Þetta yerður þjóðin að skilja og haga sjer í samræmi
við það. '.!.
Krisfínn Jómsen
vagnasmiður
46 ára slarfsafmæli
wáiL'erji ilrijar:

i Y
Úá
aaíeaci
lí^inu
EINN af duglegustu, vinsæl-
ustu og skemtilegustu iðnaðar-
mönnum Reykjavíkur, Krist-
inn Jórisspn vagnasmiður, á
40 ára starfsafmæli í dag.
Kristinn byrjaði iðn sína í
smáum stíl, og ljet ekki mikið
yfir Sjer. En viðskiptamennirnir
lærðu fljótt að rata til hans, því
þeir komust að raún um, að þar
var traustur maður er vandaði
vinnu sína.
; Um það bil, sem -hann byrj-
aði vagnasmíði, var „vagnöld"
á Islandi að byrja. Sunnlenskir
bændur voru að fá vegi „yfir
Fjallið“ pg komust „klakk-
laust af“ í kaupstaðina. Enda
var tími til þess kominn.
En fyrsta tímabil vagnaldar-
innar var ,,kerruÖldin“. Krist-
inn lærði að smíðá handa
þeim kerruhjól, eins og hann
sagði eitt sinn. „Með því að taka
eitt hjól í sundur ,og sjá hvern-
ig það var smíðað“. —- Og svo
var það búið.
Nú er hann fyrir löngu far-
inn yfir í „bílaöldina11, yfir-
byggingu bíla, og hefir fjölda
manns í þjónustu sinni og
stjórna synir hans, Ragnar og
Þórir, nú fyrirtækinu ásamt
honum. En traustleikinn og
vandvirknin er altaf með sama
hætti. Því Kristinn er einn af
þeim mönnum, sem leggja sig
ætið fram í því, að láta það,
sem frá honum fer, vera eins
vandað og hann er sjálfur.
Ný bék: Fjailið
Morgunblaðinu hefir borist
ný skáldsaga eftir Ólaf Jóh. Sig
urðsson. Nefnist hún Fjallið og
draumurinn, en útgefandi er
Heimskringla. Þetta er stór bók,
426 bls. að stærð í stóru broti,
vél vönduð að frágangi. — Ól.
Jóh. Sigurðsson er ungur mað-
ur, sem þegar hefir ritað marg-
ar bækur, en þeirra mesta at-
hygli vöktu barnabækur þær,
er hann ritaði aðeins 17 ára að
aldri.
Stórskip laskað við
Noreg.
London í gærkveldi: — Bresk
ar tundurskeytaflugvjelar,
komu í gær þrem tundurskeyt-
n á 14.000 smálesta þýskt
skip við Noregsstrendur. Var
skipið í skipalest. — Tvær
flugvjelarnar komu ekki aítur.
— Reuter.
Úthaldsleysi.
ALLAN ársins hring er verið
að gera ýmsar endurbætar hjer
í þessum bæ. Við 'höfum hrein-
lætisvikur og umferðavikur. Yf-
irvöldin „kalla á blaðamenn"
öðru hvoru og segja þeim frá
snjöllum hugmyndum, sem þeim
hefir dottið í hug til endurbóta.
; Ljósmyndir og langar greinar
j eru birtar í blöðunum og við-
! komandi yfirvaldi er hælt á hvert
reipi fyrir dugnað og framsýni.
Þetta er alt gott og blessað, ef
það væri bara eitthvað úthald i
þessum endurbótaráðstöfunum.
Reykjavík væri sannariega orðin
fyrirmyndarbær, ef staðið hefði
verið við allar þær endurbætur
og nýungar, sem boðaðar hafa
verið með trumbuslætti og fögr-
um orðum.
En því miður stendur hrein-
lætisvikan ekki nema í eina
viku og umferðin er komin i öng
þveiti á ný strax og umferðar-
vikunm lýkur.
•
Umf erðarmerkin.
EINU SINNI í fyrra vor-u sett.
spáný umferðarmerki á öll
helstu. götuhurrL-bæjarins. Það
vantaði ekki,, að nógu voru þau
skrautleg og fagurlega lituð. En
það leið efcki! á löngu áðúr‘en
merkjastólparnir fóru að hallast
og Spjökiin að forotna. Nú standa
eftir fáeinir ræflar af þessum
umferðarmerkjum á víð og'dreif
í bænum.
Ameríska herlögreglan reið á
vaðið í fyrravetur og setti upp
umferðarmerki við skóla bæjar-
ins. Var þetta vel þegið og her-
lögreglan rækti það starf vel i
nokkrar vikur að hafa lögreglu-
vörð við þá skóla, þar sem um-
ferðin er mest og hættulegust.
Vitánlega var þetta ekki verk
erlendrar lögreglu. íslenska lög-
reglan átti að gera þetta. Það
var ekki að búast við, að herlög-
reglan rækti starf, sem henni
kom ekki við í raun og veru, fil
eilífðar, og það kom að því, að
hún dró sig í hlje. Siðan hafa
umferðarmerkin við skólana
smám saman horfið.
Fleiri og fleiri dæmi mætti
nefna um nýmæli og nauðsyn-
legar endurbætur, ’sem byrjað
hefir verið á, en sem fallið hafa
í gleymsku nokkrum dögum eft-
ir að það var upptekið.
•
Vakningartímabil.
ÞEGAR tekur að vora er það
venja, að menn vakna til með-
vitundar um ýmislegt, sem bet-
ur mætti fara í þessum bæ. Þá
hópast upp tillögur og aðfinslur
um hitt og þetta, sem miður þyk
ir fara í bæjarlífinu. Á vorin sjá
menn sóðaskapinn umhverfis
hús betur en í skammdeginu.
Menn veita umferðinni betri
gaum. Það er eins og ómáluðu
húsin verði ljótari og skítugu
gluggarúðurnar sóðalegri. Vakn-
ingatímabilið virðist þegar vera
hafið að sumu leyti. Lögreglan
hefir tekið á sig rögg og er byrj-
uð að hreinsa bílaskrjóðana af
götum og torgum og flytja þá í
„bílakirkjugarðinn". Borgararn
ir eru farnir að hreinsa til í
kringum hús sín.
Gott og vel. Eigum við nú ekki,
Reykvíkingar, að gera eina alls-
herjar vorhreingerningu í bæn-
um okkar? Og við skulum ekki
láta foar staðar numið. Við skul-
um halda eitt heilt hreinlætisár.
Ef Við höldum út í eitt ár, mún-
um við sjá, að við getum ekki
þolað sóðaskapjnn og vanrækslu
næstú árin þar á eftir.
Sorphreinsun.
EITT AF ÞVÍ, sem gera þarf,
er að - koma sorphreinsuninni í
foetra horf en hún er nú hjá okk1
ur. Hitaveitan hefir leitt það af
sjer, að meira sorp safnast fyrir
úr húsum en áður er miklu sorpi
og úrgangi var brent í miðstöðv-
um.
Það er vitað, að í sorpinu ligg
ur talsvert verðmæti. Við þurf-
um að hagnýta það verðmæti,
hvort heldur það verður með
því að frameiða áburð eða aff,
eða hvorttveggja. Það þarf að
'Vinda bráðan bug að þessurn
málum, áður en hitna fer i veðri
og sorpið verður að vandamáli,
sem getur haft í för með sjer
óhollustu fyrir bæjarbúa.
•
Umferðarhávaði við
sjúkrahús.
ÞESSA DAGANA er verið.að
hefja allsherjar herferð gegn
u'mférðarhávaðanum í bænum.
Er það gott mál og þarft. En í
því sambandi dettúr mjer í hug
saga, sem sjúklingur sagði mjer
fyrir nokkru. Hann hefir legið
i sjúkrahúsi hjer í bænum í lang-
an tíma. Hann sagði mjer, að
ein versta plága sjúklinga væn
hávaðinn frá bílunum,.. einkurp
á-kvöldin og nóttunni. Sjúkling-
ar, sem eru sárþjáðir af kvölum
og ‘svefnleysi, hafa engan frið
fyrir ‘bílaorgi og vjelaskrölti í
farartækfurm - sem. um göturnar
fara. Menn, sem hafa lengi ver-
ið svefnlausir, en loks hafa
blundað dúr, hrökkva upp ~við
þenna ófögnuð.
Með örlítilli nærgætni geta
vegfarendur bætt úr þessu. Bíl-
stjórar geta venjulegast sjer að
bagalausu sneitt hjá þeim göt-
um að næturlagi, sem sjúkrahús
standa við, eða geta að minstá
kosti gætt þess að þeyta ekki
horn sín, eða láta vjelarnar
skrölta meira en nauðsynlegt er,
t. d. með því að varast skifting-
ar á gangi vjela, meðan þeir
fara fram hjá sjúkrahúsum.
Gangandi mönnum ætti að vera
vorkunnarlaust að ganga hljóð-
lega fram hjá sjúkrahúsum að
næturlagi og varast hlátrasköll
og köll á þeim slóðum.
Víða erlendis eru sett upp
skilti við sjúkrahús, sem á er
letrað: „Farið hljóðlega um ---
Sjúkrahús“. Ef til vill væri rejm
andi að setja upp slík merki hjá
sjúkrahúsum hjer í bænum.
9
1. apríl.
í DAG ættu menn að gæta að
sjer, því í dag er 1. apríl og vel
getur verið, að enn hafi menn
gaman að því að gabba menn á
þessum degi, að gömlum sið.
Láta þá hlaupa apríl, eins og það
er kallað hjer á landi.
Víða erlendis er það siður „áð
láta menn hlaupa apríl“, óg
jafnvel dagblöðin taka þátt í
þessum leik með því að birta
æsifregnir, sem ekki eiga stoð í
veruleikanum. Dagurinn í dag
er sjerstaklega vel fallinn fyrir
slúðursögur og því best fyrir
menn að vera vel á verði.
Til Strandarkirkju: E. R. 56
(tvö áheit) kr. 105.00, Varða kr.
10.00, Á. G. kr. 10.00, H. B. Þ. kr.
10.00, R. G. kr. 50.00, G. S. kr.
20.00, M. G. kr. 50.00, S. J. kr.
10.00, Þ. H. kr. 5.00, Ó. kr. 10.00,
H. E. kr. 5.00, ónefndur kr. 10.00,
Á. L. kr. 5.00, Nína kr. 15.00, Úlf-
ar (afh. af sr. Bj. Jónssyni), kr.
100.00, S. P. kr. 10.00, Guðrún
kr. 4.00.