Morgunblaðið - 05.04.1944, Blaðsíða 6

MORGUNBLAÐIÐ
Miðvikudagur 5. apríl 1944

Útg.: H.f. Arvakur, Reykjavík
Framkv.stj.: Sigfús Jónsson
Ritstjórar:
Jón Kjaríansson,
Valtýr Stefánsson (ábyrgðarm.)
i'rjettaritstjóri: ívar Guðmundsson
j ♦ Auglýsingar: Árni Óla
Ritstjórn, auglýsingar og afgreiðsla,
Austurstræti 8. — Sími 1600.
Áskriítargjald: kr. 7.00 á mánuði innanlandi,
kr. 10.00 utanlands
f lausasölu 40 aura eintakið, 50 aura með Leabók.
Skipasmíðarn ar
. . SKIPASMIÐIR víðsvegar af landinu hafa setið á ráð-
stefnu hjer í bænum að undanförnu. Þeir voru ekki á-
nægðir með aðgerðir þings og stjórnar gagnvart skipa-
iðnaðinum og er það síst að undra.
Svo sem kunnugt er, samþykti síðasta Alþingi lög um
stuðning við byggingu fiskiskipa. Voru í lögum þessum
sett ákvæði um, hvernig varið skuli þeim 5 miljónum
króna, sem þingið hafði áður heimilað úr framkvæmda-
sjóði ríkisins, til byggingar fiskiskipa. Áður hafði at-
vinnumálaráðherra tilkynt, að íslendingar ættu þess kost
að fá bygð í Svíþjóð 45 fiskiskip óg auglýsti eftir um-
sóknum í skipin. Var þess getið í auglýsingu ráðherra,
að byggingarkostnaður skipanna myndi vera um 4000 kr.
pr. smálest, eða jafnvel enn lægri. Loks var gefið vilyrði
um styrk og lánveitingu til skipakaupanna. í lögunum
sem Alþingi setti um þetta mál, eru gefin vilyrði um
sömu hlunnindi.
Þegar nú á það er litið, að byggingarkostnaður skipa
hjer á landi hefir síðustu árin orðið 10 þús. kr. pr. smálest,
eða jafnvel enn meiri, er ekki að undra þótt menn hafi
sótt fast eftir að verða aðnjótandi kjaraboða valdhafann.
Enda streymdu umsóknirnar til atvinnumálaráðuneyt-
isins og urðu brátt miklu fleiri, en unt var að sinna.
Morgunblaðið benti strax á, að það væri með öllu ó-
þarft að vera að styrkja með ríkisfje þessi bátakaup í Sví-
þjóð, því að nægir kaupendur myndu fást, án þess um
nokkurn beinan styrk væri að ræða. Jafnframt benti
blaðið á, að ef sú stefna yrði upp tekin, að veita ríkis-
styrk til kaupa á þessum ódýru erlendu skipum, myndi
afleiðingin óhjákvæmilega verða sú, að innlendur skipa-
iðnaður yrði að velli lagður. En það myndi aftur hefna
sín í framtíðinni.
Ekkert hefir verið látið uppi um það ennþá, hvernig
framkvæmdin verður á þessum nýju lögum. Sjerstök
nefnd annast framkvæmdirnar. Hún getur horfið frá
styrkjaleiðinni og er vonandi að hún geri það. Myndi og
þá verða miklu meiri not fjárins.
Um það er ekki að villast, að íslenskir skipasmiðir
geta ekki kept við erlendar skipasmíðastöðvar, eins
og stendur. En þetta er ekkert einstakt fyrirbrigði, hvað
þessa grein iðnaðarins snertir. Sama má án efa segja um
flestan eða allan iðnað okkar. Orsökin er öllum kunn. Það
er hin geigvænlega dýrtíð í landinu, sem þessu veldur.
Hitt væri skammsýni og myndi koma okkur í koll síðar,
ef ófremdarástand það, sem nú ríkir í landinu, yrði til
þess, að hætt yrði að hlúa að iðnaðinum og hann látinn
fara veg allrar veraldar, því hann ætti ekki tilverurjett.
Það er e. t. v. á sviði iðnaðarins, sem glæstustu vonir
íslensku þjóðarinnar eru við tengdar. Hver veit hvað
framtíðin felur í skauti sínnu? Hvað getur ekki komið á
daginn, þegar búið er að virkja okkar stóru fallvötn og
þannig skipa möguleika fyrir iðnrekstri í stórum stíl? Eru
ekki ótal möguleikar fyrir margháttaðan iðnrekstur í sam
bandi við fiskveiðar okkar íslendinga? Jú vissulega. —
Verkefnin bíða hvarvetna.
Svo má ekki gleyma því, í sambandi við skipasmíðar
okkar, að það er ekki búið þannig að þessari iðngrein,
að hún geti verið samkepnisfær. Einn færasti skipasmið-
ur landsins, Bárður G. Tómasson á ísafirði, hefir upp-
lýst, að flutningskostnaður, vátrygging, stríðstrygging og
tollar á efni í 15 smál. vjelbát nemi nú rúmlega 45 þús.
kr., en var 1800 kr. fyrir stríð.
Hjer er áreiðanlega verk að vinna fyrir stjórn og þing: I
Að bæta aðstöðuna fyrir iðnaðinum, að því er snertir að-
keypta efpivöru. Einnig verður að búa í haginn fyrir
þessa iðngrein í landinu sjálfu, láta henni í tje fullkom-
in vinnuskilyrði. Með hinni fyrirhuguðu skipasmíðastöð
í Reykjavík, er stefnt í rjetta átt, hvað þetta snertir. Þarf
hið bráðasta að hefjast handa um framkvæmdir á því
nytjamáli. *
Minnlngarorð um
Konráð
Guðmnndsson

_ %• V
I dag verður til moldar bor-
inn Konráð Guðmundsson,
kyndari á E.s. Dettifoss, er and
aðist af slysförum í New York
10. febrúar síðastliðinn. Fullu
nafni hjet hann Konráð Stefán
Oskar Guðmundsson, og var
fæddur hjer í Reykjavík 9. á-
gúst 1906, sonur merkishjón-
anna Guðmundar Bergþórsson-
ar fyrrum sjómanns, og Sig-
ríðar Gísladóttur, sem áratug-
um saman hefir unnið að ræst-
ingar og hreinlætisstörfum í
virðulegasta húsi landsins, AI-
þingishúsinu.
Jeg, sem þessar línúr rita,
hefi þekt Konráð sál. frá því
fyrst jeg man eftir mjer, vor-
um við jafnaldrar, og leikbræð-
ur í æsku, og er því margs að
minnast um framúrskarandi
góðan og tryggan vin.'
Snemma fór Konráð að vinna
fyrir sjer, fyrst við alla algenga
vinnu, en skömmu eftir ferm-
ingu, fór hann til sjós, og vann
fyrst við matreiðslustörf, en
brátt gerðist hann kyndari, og
seinna, aðstoðarvjelstjóri, og
vann hann upp frá því við þessi
störf, og varð mjög eftirsóttur
til vinnu, sökum þess að hann
var harðduglegur maður, enda
var hann ávalt í skiprúmi með
hinum bestu mönnum, svo sem
Gísla sál. Oddssyni á Leif,
hepna, Þórarni Olgeirssyni á
Jupiter, og Einari Stefánssyni
á Dettifoss, og var á honum, frá
því hann var smiðaður og þar
til árið 1941, að hann fór i land
og vann við smíðar í tvö ár,
en þá fór hann að sigla aftur,
fyrst á togurum, en síðan á
Dettifossi.
Konráð kvæntist 23. febrúar
1929 Aðalheiði Eiharsdóttir frá
Isafirði, hinni bestu konu, var
sambúð þeirra mjög góð. Þau
eignuðust tvö börn, Þórir, 15
ára, byrjaði nám í Gagnfræða-
skólanum á síðastliðnu hausti,
og Sigríði Ellen, 12 ára.
Konráð var prúður í fram-
komu, skemtilegur og orðhepp
inn, enda hrókur als fagnaðar
í kunningja hópi.
Með Konráði er fallinn í val-
inn góður og tryggur fjelagi,
fyrirhyggjusamur og ástríkur
heimilisfaðir. Vjer vinir hans og
vandamenn, kv&ðjum hann
með þakklætj í hug fyrir góða
viðkynningu.
Blessuð sje minning hans.
I>. J.
Sumarskemtistaðir.
ÞAÐ ER oft fárast yfir skemt-
analífinu í Reykjavík. Flestir
telja það fábreytilegt, aðrir
segja það andlítið og einnig eru
þeir, sem telja skemtanalífið í
höfuðstaðnum spilt og óholt fyr-
ir unga og gamla. Leggja menn
dóma á þetta atriði bæjarlífsins
eftir smekk sínum og lífsskoð-
unum og hætta er á að seint
yrðu menn sammála í dómum
sínum um skemtanalífið, frekar
en annað.
Einn þáttur í skemtanalifi bæj -
arbúa, sem tekinn var upp fyrir
nokkrum árum, en síðar lagðist
niður af óviðráðanlegum orsök-
um, -hlaut þó almennar vinsældir,
en það voru sumarskemtistaðirn-
ir í nágrenni bæjarins. Mestu
vinsældir hlaut skemtistaður
Sjálfstæðismanna að Eiði við
Gufunes. Á hverjum helgidegi,
þegar þar var efnt til skemtana,
þyrptust þangað þúsundir manna
ungir og gamlir og nutu hollra
og góðra skemtana í skauti nátt-
úrunnar. Þessar útiskemtanir
höfðu alla þá kosti, sem nauð-
synlegir eru til vinsælda. Oll fjöl-
skyldan gat tekið þátt í skemtun-
unum, alt frá litla reifarstrang-
anum upp í afa gamla og ömmu.
Það var heldur ekki óalgengt að
sjá heilar fjölskyldur skemta
sjer á góðviðrisdögum á grænum
bölunum, eða fjörusandinum að
Eiði og ánægjan lýsti af hverju
andliti.
9
Endurreisn.
NÚ FER nýtt vor og sumar í
hönd. Ekki vitum við hvað tím-
arnir færa okkur, en við vitum,
að fólkið' þarf að fá tækifæri til
að „lyfta sjer upp“ í frístund-
um sínum. Væri ekki tilvalið, að
endurreisa hina gömlu útiskemti-
staði. Koma upp sælureit, þar
sem bæjarbúar geta eytt góðviðr-
isdögunum á sumri komandi fyr-
ir tiltölulega lítið verð.
Einu sinni voru á prjónunum
miklar fyrirætlanir á Eiði. Þar
átti að koma upp skemtitækjum
fyrir almenning. Bæta sjóbaðs-
ströndina og koma þar upp stökk
pöllum, þar sem menn gátu
stungið sjer til sunds. Rennjbraut
um út í sjóinnn og fleira sáu
framsýnir menn að, hægt var að
gera til þess að menn gætu skemt
sjer á þessum stað.
Er ekki einmitt nú tækifæri til
að -endurreisa hina gömlu, vin-
sælu sumarskemtistaði í nágrenni
bæjarins. Vilja ekki þeir, sem
best unnu að þessum málum þeg-
ar þeim var hrint í framkvæmd,
taka málið til athugunar og það
helst sem fyrst. Reykvíkinga
vantar tilfinnanlega sumarskemti
stað.
9
Farið langt yfir skamt.
EN ÚR ÞVÍ við erum að tala
um skemtanalífið og tómstunda-
athvarf Reykvíkinga,þá get jeg
ekki stilt mig um, að minna á,
að oft verður okkur það á, Reyk-
víkingum, að leita langt yfir
skamt til að njóta tómstunda
okkar.
Nú fara nokkrir frídagar í
hönd hjá flestum. Mjög margir
hafa í hyggju að eyða þessum
dögum til ferðalaga og vissulega
er það holl og góð skemtun, ekki
síst fyrir innisetufólk. Skíðaskál-
ar allir verða fullsetnir um pásk-
ana og margir eru þeir, sem ekki
hafa getað fengið rum fyrir sig
á þeim stöðum. En þeir sem ekki
hafa haft hepnina með sjer
þurfa ekki að sitja heima og
rekja raunir sínar.
í góðu veðri er hægt með litl-
um tilkostnaði að fara í skemti-
leg ferðalög í nágrenni bæjar-
ins. Strætisvagnar og almennings
vagnar ganga orðið alllangt frá
bænum. Til Hafnarfjarðar, Lög-
bergs og í Mosfellssveitina eða á
Kjalarnesið.
Þeir, sem treysta sjer til geta
farið í almenningsbíl upp undir
Esju og gengið á fjallið. Það er
tiltölulega rólegt ferðalag og á
einum degi geta á þeim slóðum
opnast undarheimar fyrir menn,
ef þeir eru hepnir með veður.
Þeir, sem treysta sjer ekki í fjall-
gön'gur, geta farið með strætis-
vagni upp að Rauðhólum, eða
Lögbergi og gengið um Heið-
mörk. Þar er víða fallegt. Eða
þá að fara með áætlunarbílnum
suður í Hafnafjarðarhraun, eða
Hafnarfjörð. Ganga á Helgafell,
eða í nágrenni Vífilsstaða.
Möguleikarnir eru ótal margir,
ef menn vilja líta í kringum sig.
Það þarf enginn, sem gengur á
tveimur jafnlöngum, að sitja
heima um páskana, ef þeir vilja
leggja eitthvað örlítið á sig til
að njóta náttúrufegurðarinnar
•
Lagðir í einelti?
ÁRIÐ ÚT og árið inn er amast
við því, hvernig bílaeigendur
hjer í bænum leggja bílum sín-
um á öllum mögulegum og ó-
mögulegum stöðurn, ef svo mætti
segja. Það getur vel verið, að
bílaeigendum sjálfum finnist,
sem þeir sjeu blátt áfram lagðir
i einelti með þessu stöðuga
nöldri. Þeir segja rjettilega sem
svo: Hvað eigum við að gera?
Hvar megum við vera með farar-
tæki okkar. Bendið okkur á stað
ina, þar sem við erum ekki fyrir
með vagnana okkar og við skul-
um með gleði leggja bílunum
þar.
Vissulega er nokkuð til . í
þessu. Það hefir ekki verið nægj-
anlega hugsað fyrir bílastæðum
í bænum. Það gat enginn maður
gert ráð fyrir, að umferðin hjer
yrði eins gríðarlega mikil og
raun hefir á orðið.
En það má gera margt af litl-
um efnum, ef viljinn er fyrir
hendi og hagsýni er látin ráða.
Það hefir t. d. ljett mjög mikið
af umíerðinni inni í sjálfum bæn
um, að ameríski herinn beindi
umferð hinna stóru flutninga-
bíla sinna inn á göturnar í út-
hverfunum.
Það myndi líka bæta mikið úr
þrengslunum í miðbænum, ef-
íarið væri eftir ákveðnum regl-
um um það, hvar og hve lengi
bílum er leyft að nema staðar
á helstu umferðaræðunum. Það
þarf ekki nema dálitla hagsýni
og eftirlit fyrst í stað og mikið
myndi ávinnast.
9
Fádæma ósiður.
ÞAÐ er nú t. d. eitt atriði í
sambandi við bílana á götunum,
sem mætti lagfæra fyrirhafnar-
laust og engum til óþæginda og
það er fyrirkomulagið við veit-
ingahúsin og margar opinberar
byggingar í bænum. Sá fádæma
ósiður ríkir hjer, að menn leggja
bílum sínum, stundum tímum
saman — við gangstjettirnar fyrir
framan aðaldyr helstu veitinga-
húsa í bænum og opinberra
bygginga, þar sem umferðin er
mest.
Það er ekki óalgengt að sjá röð
af bílum, sem lagt hefir verið
alt frá Reykjavíkur Apóteki og
suður fyrir Hótel Boi'g. Slikt
væri hvergi leyft í siðuðu þjóð-
fjelagi — nema hjer.