Morgunblaðið - 14.04.1944, Blaðsíða 6

6
MORGUNBLAÐIÐ
Föstudagur 14. apríl 1944
!
Útg.: H.f. Arvakur, Reykjavík
Framkv.stj.: Sigfús Jónsson
Ritstjór&r:
Jón Kjartansson,
Valtýr Stefánsson (ábyrgðarm.)
frjettaritstjóri: ívar Guðmundsson
Auglýsingar: Árni Óla
Ritstjórn, auglýsingar og afgreiðsla,
Austurstræti 8. — Sími 1600.
Áskriftargjald: kr. 7.00 á mánuði innanlands,
kr. 10.00 utanlands
í lauaasöíu 40 aura eintakið, 50 aura með Lesbók.
Skemtanalífið
ÞAÐ VAR ánægjulegt að koma út úr bænum góðviðr-
isdagana um páskana. Sjerstaklega var ánægjulegt að
koma í skíðaskálana hjer í nágrenninu. Þar var fjöldi af
hraustlegu ungu fólki, sem hafði drukkið í sig hið heil-
næma fjallaloft. Nú er þetta fólk komið aftur í bæinn og
tekið til starfa. Það se,tur hressandi svip á bæinn, svo
hraustlegt er útlit'þess, eftir útiveruna.
Forgöngumönnum skíðaíþróttarinnar verður ekki nóg-
samlega þakkað hið ágæta starf, sem þeir hafa leyst af
hendi. Og það, sem mestu máli skiftir, er, að þetta er
ekki íþrótt, sem fáir útvaldir iðka, þ. e. menn, sem ætla
að þreyta kepni á bæjar- eða landsmótum, heldur er það
almenningur, sem er þátttakandi í þessari hollu íþrótt,
sjer til ánægju og heilsubótar. Þetta er ef til vill stærsti
sigurinn, sem unnist hefir á sviði íþróttanna hjer í höf-
uðstaðnum. Því að það eru einmitt þær greinar íþYótt-
anna, sem almenningur er þátttakandi í, sem koma að
mestu gagni. Þessu mega stjórnarvöld bæjarins ekki
gleyma, og ber þeim á allan hátt að styrkja þessa hollu
starfsemi.
★
Þetta var sá þáttur* í skemtanalífi bæjarbúa, sem er
prýði höfuðstaðarins. En, því miður, verður ekkr sama
sagt um skemtanalífið í sjálfri borginni. Þar er ástandið
ömurlegt.
Þeir, sem voru á ferli árla morguns annan páskadag,
fengu ofurlitla nasasjón af ástandinu. Fullum fimm tím-
um áður en sala aðgöngumiða að kvikmyndahúsunum
skyldi hefjast, var fólkið farið að skipa sjer í raðir utan
við dyrnar. Altaf fjölgaði í röðunum, og þegar miðasalan
loks hófst, var þar hundruð manns. Unglingar notuðu
sjer þetta og seldu við okurverði miða, sem þeim tókst
að ná í.
Hvernig stendur á þessari gífurlegu aðsókn að kvik-
myndahúsunum, spyrja menn. Skýringin er ofur einföld.
Þetta eru svo til einu skemtanirnar, sem almenningur í
bænum á kost á. En kvikmyndahúsin eru aðeins þrjú í
bænum.
En hvernig stendur á því, að ekki eru fleiri kvikmynda-
hús í bænum? Hvað fælir menn frá því að byggja kvik-
myndahús, þar sem þó vitað er, að þessi starfræksla hefir
gefið góðan hagnað?
Ástæðan til þess, að kvikmyndahúsin eru ekki fleiri
í bænum en raun ber vitni, er sú, að bæjarstjómin hefir
ekki viljað leyfa mönnum kvikmyndahússrekstur. En
leyfist þá að spyrja: Hvaðan kemur bæjarstjórn vald
til þess að banna borgurunum rekstur kvikmyndahúss?
Ríkir ekki atvinnufrelsi í þessu bæjarfjelagi? Og ef svo
er, þarf ekki lagafyrirmæli til að leggja hömlur á at-
vinnufrelsið á þessu sviði sem öðrum? Hvaða lög heimila
bæjarstjórn að banna mönnum rekstur kvikmyndahúss?
Væri æskilegt að fá þetta upplýst.
★
En þó svo væri, að leyfi bæjarstjórnar þyrfti til þess-
arar starfrækslu, er vitanlega fráleitt að leyfa ekki nema
þrjú kvikmyndahús í bæ með 40 þús. íbúa, ekki síst þar
sem bæjarfjelagið er í mesta hraki með samkomuhús. Ef
bærinn ætti sjálfur kvikmyndahúsin og ræki þau, væri
afstaða bæjarstjórnarinnar skiljanleg. En þar sem hjer
er um einkarekstur að ræða, sýnist með öllu fráleitt að
vera með óeðlilegar hömlur á þessari starfrækslu.
Vinstri flokkarnir vilja að bærinn reki kvikmyndahús-
in. Sjálfstæðismenn hafa staðið gegn þessu. Þeir hafa |
viljað hafa einkarekstur hjer sem á öðrum sviðum at- j
vinnulífsins. En Sjálfstæðismenn verða að vera stefnu
sinni trúir. Einkaframtakið verður að fá að njóta sín.
Nú er ekki um slíkt að ræða á þessu sviði. Þessu verður
að breyta nú þegar, því að borgararnir geta ekki unað |
þessu ástandi lengur.
Frú Ólöf Ólafsdólfir
Briem, Sfóra-Núpi
FRÚ ÓLÖF BRIEM á Stóx-a-
Núpi andaðist í St. Josephs-
spítala í Reykjavík að morgni
s.l. pálmasunnudags. Hún var
dóttir síra Ólafs Briem að
Stóra-Núpi og konu hans, frú
Katrínar Briem. Er ætt hennar
þjóðkunn og verður ekki rakin
hjer.
Árið 1931 giftist hún Jó-
hanni Sigurðssyni, ráðsmanni
fyrir búi föður hennar. Bjuggu
þau síðan að Stóra-Núpi, eða
nær um þrettán ára skeið.
Þegar jeg nú minnist frú
Ólafar Briem, eru mjer ljúfar
minningar einar í huga. —- Hún
var kona kyrlát og ljet ekki yf-
ir sjer. En í engu fekk hún
dulið góðan þokka og Ijúflyndi,
því að hvorttveggja var henni
áskapað og gat engum dulist.
Kyrlát kona og ljúf er jafnan
fögur og því fegurri, sem kynn
in verða meiri og betri. Svo
reyndist mjer um frú Ólöfu
Briem. — Hún var hrekklaus í
huga og vönduð til orðs og æð-
is, góðviljuð mönnum og mál-
lausum, glaðvær og ræðin í
fárra vina hópi. Hún var kona
þeillynd og trygglunduð, föst í
skoðun og óhvikul, en óádeilin
og fáskiftin um annara mál,
þögul meðal ókunnra. Allir,
sem þektu hana, unnu henni.
Hög var hún og smekkvís á
dráttlist og ljóðagerð. Vissu þó
eigi margir. Hagleikur hennar
var geðþekkur svo sem hún var
sjálf. Glettin gat hún verið og
spaugsöm og næm fyrir sjer-
kennilegu og skrítnu í umhverf
inu. Aldrei heyrði jeg hana
varpa neinn kaldyrðum, hvorki
á bak nje brjóst. Henni ljek
betur að finna mönnum máls-
bætur, ef orð fjellu í ámælis-
skyni.
Nú hefi jeg komið að Stóra-
Núpi þriðja hvern helgan dag
um ellefu ára skeið. Jeg mæli
því ekki af ókunnugleika um
frú Ólöfu. Trygð hennar og
vinarþel eru mjer nú hinar
ljúfustu minningar.
Margar eigum vjer, íslending
ar, ágætar konur. Ýmsar þeirra
eiga víðari verkahring en frú
Ólöf Briem. Ýmsar valda meira
hlut en hún og eigi fleiri áhuga
mál. En jeg þekki enga kyrlát-
ari, fastlyndari og heilli í lund
Gleði hennar og harmur
stóðu djúpum rótum í heitum,
viðkvæmum en óhvikulum til-
finningum.
Söknuður er oss því í hug,
vinum hennar, þá er vjer í dag
signum þær moldir, er nú skulu
geyma jarðneskar leifar henn-
ar til feginsdags fira.
Gunnar Jóhannesson.
\Jihuerji óhriftar:
A .
h jr clcKjfega Ííjimi
Bakað og steikt skyr.
ÞEGAR bresku hermennirnir
komu hingað til landsins 1940,
keyptu þeir íslensk matvæli í
búðunum og þar á meðal skyr.
Sagan segir, að hermennirnir
hafi oft komist í vandræði, er
þeir voru að matbúa skyrið, því
sá matur er óþektur í Bretlandi.
Það var sagt, að þeir hefðu reynt
ýmsar aðferðir til að gera mat
úr skyrinu, en aldrei komist upp
á lag að borða það. Matsveinar
hersins steiktu skyrið, þeir suðu
það eða bökuðu, en alt kom fyr-
ir ekki, þeim tókst aldrei að gera
úr því mannamat!
Við Islendingarnir brostum að
þessari böngulegu matreiðsiu
Bretanna. Sumir sögðu, að ekki
væri von, að útlendingar kynnu
að fara með skyr, því að sá mat-
ur væri hvergi til í víðri veröld
nema á Islandi. Það er almenn
skoðun hjer á landi, að Islend-
ingar sjeu eina þjóðin í heimiri-
um, sem kunni að framleiða skyr.
En þetta er þó ekki rjett og bak-
aða og steikta skyrið er ekki eins
hlægilegt og mörgum kann að
virðast.
•
Skyrgerð Araba.
FYRIR NOKKRUM DÖGUM
hitti jeg amerískan herlækni.
Hann er af arabiskum ættum.
Einhvernveginn barst íslenska
skyrið í tal og þá sagði hann
mjer, að skyr væri ekki nýtt fyr
ir sig, því hann hefði borðað það
frá barnæsku. Móðir sín hefði
jafnan gert skyr og skyrgerð
væri algeng í Arabíu og hefði
verið í margar aldir.
Það var ekki laust við, að jeg
væri heldur vantrúaður á þessa
sögu herlæknisins og hann fann
það víst á mjer. Jeg spurði, hvort
hann ætti ekki við súrmjólk.
Nei, það var skyr, sem hann átti
við. Skyr eins og við gerum það,
og hann sagði mjer, hvernig móð
ir sín hefði gert skyrið. Hún not
aði gamalt skyr sem hleypi. En
Arabar matreiða skyrið á margs
konar hátt og fleiri en við. Arab-
ar borða skyr með mjólk eða
rjóma, eins og við, en það er þó
ekki algengasti skyrrjettur hjá
þeim. •
Pipar og salt á skyrið!
HERLÆKNIRINN sagði mjer,
að frammistöðufólk á veitinga-
húsi einu, sem hann kom í hjer
í bænum, hefði rekið upp stór
augu, er hann hefði beðið um
pipar og salt út á skyrið. „Þann-
ig vandist jeg á að borða skyr í
æsku“, sagði læknirinn.
Þá sagði hann mjer frá fleiri
skyrrjettum. Einn er sá, er nefna
mætti brauðskyr, eða skyrbrauð.
í þann rjett er notað venjulegt
hveitibrauðsdeig, en áður en
deigið er sett inn í ofn, er sett
allþykt lag af skyri inn í brauð-
ið og alt bakað saman. Fullyrti
sögumaður minn, að þetta væri
hið ljúffengasta brauð.
Þá sagðist hann hafa vanist
því að nota skyr sem álegg á
brauð. Er smurt lagi af skyri á
brauðið og síðan settar gúrktxr á
brauðið til prýðis og smekkbæt-
is. Fleiri aðferðir kunni læknir-
inn til að gera gómsæta rjetti úr
skyri.
rjórni, er til fjöldi manns, sem
ekki getur borðað skyr þannig
framreitt.
Vilja nú ekki húsmæður og
sjerfræðingar í matreiðslu reyna
einhverjar af þeim aðferðum,
sem herlæknirinn bendir á?
Hver veit nema við getum fund-
ið upp nýja þjóðarrjetti úr skyri
og gert það enn vinsælara en
það er nú hjá okkur. Það er ekki
víst. að það sje svo hlægilegt að
baka og steikja skyr.
Aukið skyrát.
ALLIR VITA, að skyr er mjög
holl fæða og neysla þess er al-
menn hjer á landi. En ef til vill
væri hægt að auka skyrát meðal
Islendinga, ef reyndar væru nýj-
ar aðferðir til að matbúa það.
Þó mörgum þyki gott skyr og
Molasykursfrjett
veldur vandræðum.
FRJETTIN í Morgunblaðinu í
gærmorgun um að molasykur
væri kominn til landsins olli
nokkrum vandræðum. Molasykur
hefir verið ófáanlegur í bænum
lengi og þegar fólk las frjettina
í blaðinu, flýtti það sjer í. versl-
anir til að ná sjer í mola. En svo
illa vill til, að kaupmenn treysta
sjer ekki til að selja af þeim
sykurbirgðum, sem komu með
þessari ferð, vegna þess, hve litl-
ar þær eru. Ef farið yrði að selja
þessa litlu sendingu nú, myndi
svo fara, að mai'gir yrðu óhjá-
kvæmilega útundan. Allir eiga
I nóg af sykurseðlum, þar sem
nýtt skömtunartímabil er ný-
byrjað.
„Hinsvegar er von á annari
molaeykursendingu á næstunni
og verðá þá nægjanlegar birgð-
ir fyrirliggjandi til þess, að hægt
verði að veita öllum einhverja
úrlausn“, sagði Guðmundur Guð
jónsson, formaður Fjelags mat-
vörukaupmanna, við mig.
Bærinn breytir um
svip.
HAFIÐ ÞIÐ ekki veitt því eft-
irtekt, að bærinn okkar er að
breyta um svip þessa dagana?
Jeg held, að nöldrið í mjer um,
að mönnum beri að fegra bæinn
og gera hann hreinlegri, sje
smám saman að bera árangur.
En það er langt í land ennþá.
Það er búið að hreinsa til á
Austurvelli og mikill er sá mun-
ur. Það er eins og húsin í kring
um völlinn hafi fengið alt annan.
svip. Margir eru byrjaðir að
hreinsa til í görðunum hjá sjer
og jeg hefi meira að segja sjeð,
að sumstaðar er farið að mála
hús að utan.
En ekki þarf samt langt að
fara til að sjá, að enn er nokk-
uð langt frá, að allir sjeu með í
því að fegra bæinn. Verst er, að
það skuli vera sjálf ríkisstjórn-
in, sem gefur eitt vei'sta for-
dæmið.
•
Burt með skranið
við Lækjargötu.
ÞAÐ HLÝTUR hverjum einr
asta vegfaranda að blöskra sóða-
skapurinn við blettina við aust"-
anverða Lækjargötu. Þessir blett
ir ei'U eign ríkisins. Þarna hef-
ir legið í allan vetur margskon-
ar skran og rusl. Hefir áður ver-
ið á þetta bent hjer í dálkunum,
; en ekki rumskar ríkisstjórnin.
Ætli ráðherrarnir myndu þola,
að garðarnir fyrir framan húsin
þeirra litu út eins og Bernhöfts-
bletturinn og Landlæknistúnið?
Varla trúi jeg því. En hvei's-
vegna er skranið ekki flutt burt
af blettunum? Krafa bæjarbúa
er, að ríkisstjórnin láti hreinsa
til á blettunum. Það er ekki
nema sanngirniskrafa. Helst ætti
I að taka sandpokaruslið í burtu
líka og ganga vel frá grasblett-
unum áður en gróður fer að
koma upp.