Morgunblaðið - 16.04.1944, Blaðsíða 7

Sunnudag'ur 16. apríl 1944.
MORGUNBLiAÐIÐ

Tímamótin.
ÓÐUM líður að þeim dögum,
er þjóðaratkvæðagreiðslan á að
fara fram um lýðveldisstofn-
Tanina. Menn þokast saman um
málið. — Eftir samkomulagið |
milli þingflokkanna hefir and-
staoan gegn afgreiðslu málsins
á þessu vori gufað upp. Jafn-
vel hinir svo nefndu Varð-
bergsmenn hafa nú sjeð þann
kost vænstan að hvetja til full-
kominnar þjóðareiningar í
þessu mikilsverða máli. Þeir,
sem aðrir finna til þess, að
engum er stætt á því, að sker-
ast úr leik.
Þá er ekki annað eftir en að
tryggja það, að þátttakan í at-
kvæðagreiðslunni verði sem
mest. Til þess að gera mönnum
sem hægast fyrir, ákvað Al-
þingi að láta atkvæðagreiðsl-
una standa yfir í fjóra daga í
röð.
Þetta er vitaskuld einkum
gert vegna fólksins á fámenn-
um heimilum dreifbýlisins, svo
að allir geti komist til atkvæða
greiðslunnar, án þess að van-
rækja nauðsynleg heimilis-
stöÞf.
Hver einasti atkvæðisbær
maður hlýtur að finna skyldu
sína, að taka virkan persónu-
legan þátt í þessari athöfn, sem
markar svo mikil tímamót í
sögu þjóðarinnar. Menn geta
verið mismunandi bjarsýnir
eða svartsýnir um framtíðina.
En engum getur blandast hug-
ur um, að fullkomin þjóðarein-
ing í þessu efni er gæfumerki,
og lyftir brún hins nýja dags,
sem á að renna yfir landið.
Alþýðuflokkurinn.
FYKIR nokkrum dögum gerði
Þjóðviljinn allmikið veður út
af því, að málgagn Alþýðu-
flokksins á Akureyri flutti ó-
vinsamlega grein tan málið, í
sundrungaranda. Kommúnistar
þóttust mega ráða af grein þess
ari, að Alþýðuflokkurinn
myndi ætla að ganga á gerða
sætt við hina flokkana. En
öðrum fannst þeir gera of mik-
ið úr því, þó slíkt haftirðilsvæl
heyrðist þaðan norðan að. Það
myndi ekki merkja annað en
óverulegt geðvonskukast rit-
stjórans, sem engin áhrif hefir,
til eða frá.
En síðan hefir það komið í
Ijós, að eitthvað svipaðar sinn-
ishræringar eiga sjer stað í rit-
stjórn aðalmálgagns flokksins
hjer syðra. Því nú í vikunni
þótti ritstjóra Alþýðublaðsins
hnífur sinn komast í feitt, er
hann fann glefsur til birtingar,
eftir Arna próf. Pálsson, en
hann hefir manna dólgslegast
talað gegn þjóðareining um
lýðveldismálið, sem kunnugt er
og hefðu margir óskað, að við-
skilnaður hans við þjóðina
hefði orðið með öðrum hætti.
Síðasta dæmið um önuglyndi
Alþýðuflokksmanna er svo það
er bæjarfulltrúar flokksins hjer
í Reykjavík, ýmist greiða at-
kvæði gegn því, ellegar tregð-
ast við að fallast á, að bæjar-
stjórn tilnefni fulltrúa til sam-
vinnu við lýðveldishátíðar-
nefndina. Og bera fram þæt
ástáeður fyrir þessari tregðu
sinni, að hátíð sú megi ekki
vera með neinum gleðibrag.
Hátíðarnefndin, en í henni
eru fulltrúar frá öllum flokk-
um, hefir ekki gefið neitt til-
efni til að menn geti litið svo
REYKJAVIKURBRJEF
15. apríl 1944.
á, að hátíð þessi verði með
neinu ýfirlæti. En hver mun
gleðjast af Því, eins og hans
er hugarfar, þegar íslenska
þjóðin stendur samstillt og ein-
huga. Það kemur svo sjaldan
fyrir.
Framtíðin.
ÁKAFLEGA er liklegt, að
við þurfum oftar á meiri þjóð-
areining að halda á næstu ár-
um, en hjer hefir tíðkast, ef
við eigum að komast klakk-
laust út úr þeim erfiðleikum,
sem að okkur steðja, og fyrir-
sjáanlegir eru. Við þurfum ao
leggjast á eina sveif, til þess
að leysa mörg vandamál i at-
vinnulífinu. Og okkur veitir
ekkert af því, að efla þá and-
legu menning, sem lifir með
þjóðinni, til þess að við getum
sem best sýnt umheiminum til-
verurjett okkar sem sjálfstæðr
ar þjóðar.
Þjóðviljinn benti fyrir nokk-
uru á það, eins og hann hefði
gert þar nýja uppgötvun, að
við þyrftum að selja mikið af
fiski til meginlands Evrópu á
næstu árum. Þetta er nokk-
uð augljóst mál, og hefir verið
lengi.
En það er ákaflega hætt við
því, að þeir, sem eiga að kaupa
og borða fiskinn okkar, komist
fljótt á það lag, að sækja hann
hingað sjálfir, ef okkur tekst
ekki að selja hann með sam-
keppnishæfu verði.
Þjóðviljamenn, sem nýlega
hafa fundið þörf okkar fyrir
auknar fiskiveiðar og mark-
aði, hljóta, fyrr eða síðar að
taka þessa hlið málsins með í
reikninginn. Ef þeir á annað
borð tala um málið í alvöru.
Stefna Tímans.
FYRIR nokkrum dögum
skrifaði ritstjóri Timans for-
ystugrein í blað sitt, þar sem
hann kvartaði yfir því, að ,,vel
kunnur Framsóknarmaður"
hafi dreift þeirri ásökun út um
landsbygðina, að Tíminn væri
ekki sem fastastur í rásinni upp
á síðkastið, því þar hefðu kom-
ið fram nýlega þrjár ólíkar
stefnur um afstöðu Framsókn-
ar til annara flokka í landinu.
Þórarinn mótmæiir þessu.
Stefnan sje ein, segir hann, að
sameina umbótamennina í land
inu til stjórnarmyndunar og á
flokksþing Framsóknar, sem
nú stendur yfir, að gera út um
það hvernig halda skuli á því
máli.
í sömu grein segir. Tímarit-
stjórinn áð það sje hlutverk
flokks hans að forða þjóðinni
undan áhrifum kommúnista og
annara öfgamanna, og er stór-
orður.um það efni.
Það er á almanna vitorði, að
mörgum Framsóknarmanna
laikur hugur á að steypa „hinni
velþtktu persónu", sem Þórar-
inn talar um, aí valdastóli
flokksins, og það helst á yfir-
standandi flokksþingi. „Sá vel-
þekti“ hefir sem sje vikið af
sporbraut flokksins og frá fyrri
stefnu. Hann hatar kommúnista
álíka mikið og hann aáðist að
þeim áður. Þessi stefnubreyt-
ing á að vera honum að falli
innan flokksins. En á meðan
„hreingerningin“ er að fara
fram, blæs Tíminn í lúðra, og
segir Framsóknarmenn vera á
sama máli og „sá velþekti“ um
afstöðuna gegn öfgum komm-
únista. Það liður vart á löngu
þangað til hinir óbreyttu liðs-
menn Framsóknarflokksins sjá
áð Hermann Jónasson og nán-
ustu vinir hans eru hjer að búa
sjer til nýtt „augnablik“, eins
og hann orðaði það um árið i
9. nóvember viðureigninni í
Templarasundi.Það á að flæma
fjandmenn kommúnista úr
sem hver styddi annan, serh
vin og náfrænda.
En hlutlevsisstefna sú, sem
langt hlje vopnaviðskifta hefði
blásið Norðurlandabúum í
brjóst, virtist hann telja úr sög
unni. — Styrjöldin hefði kent
þeim, að þar sem menningar-
j eyðandi stefna nasjstá ætti i
i hlut, þar gæti engin þjóð, engin
sál, verið hlutlaus.
Þátttaka NorSmanna.
FYRIR nokkrum dögum flutti
skipaútgerðarráðherra Norð-
! manna, Arne Sunde, ræðu, þar
1 sem hann gaf yfirlit jrfir þátl-
sjónir var svo treyst, að menn
töldu óþarfa að sjá- þeim áyrír
vérnd.
Ef reisa á þjóðabandalag að
nýju, þa hygg jeg, að fara eigi
aðra leið. Að byrja með banda-
lag, þehra þjóða, sem ekki að
eins hafa barist hlið við ' hliC,
heldur eiga samleið, af því þær
ekki aðeins eiga sameiginlegra
hagsmuna að gæta, heldur eign
einnig sömu lífsskoðanir og
pólitískar hugsjónir.
Stefná Norðmanna í uíanrík-
isroálum verður, eins og ut-
anríkisráðherra okkar hefir
tekið fram,- íriðsamleg sam-
vinna þjóða - þeirra,- sem löml
eiga ao Atlantshafi.
Við böfum reyfit og lært i þess-
ari styrjöld, hvers virði eru yfir
flokknum, svo Þórarinn geti ’töku Norðmanna i styrjöldinni. ráðin a hafinu. Jeg er viss
TT . ... _ l . ' __ _ ___ ^ r .U_______________________.A -X A JL.4*,*--
snúið við blaðinu, og það
„augnablik" renni upp i æfi
Framsóknar, að hún sameinist
á ný þeim flokki, sem ,.sá vel-
þekti“ vill hvorki heyra nje
sjá.
Næsti þáttur.
AÐ AFLOKINNI „hrein-
gerning" ætlar „bænda“-blað-
ið Tíminn að leggja „Laxnesk-
una“ við hjarta sjer, og telja
kommúnista umbótamenn
landsins. Þetta er stefnan. Hún
er ekkert hringlandaleg, eins
og „sá velþekti" heldur fram.
Hún er skýr og ákveðin. Og
hún skýrist þeim mun betur,
sem lengra liður. Hún er líka
heillavænleg fyrir Sjálfstæðis-
flokkinn og fylgi hans, þvi þó
þeim „velþekta" hafi tekist
furðu lengi að spyrða marga
bændur við kommúnismann
undanfarin ár, þá er óvíst
hvort Hermanni Jónassyni,
Þórarni og Eysteini Jónssyni
tekst að hafa sömu leikstjórn á
hendi í mörg ár hjer á eftir.
Frá Danmörku.
HINN danski ritstjóri, Ole
Kiilerich, sem hjer er staddur,
hefir frá mörgu að segja um
þjóðvarnir Dana í þessari styrj
öld. Hann kom hingað sem eins
konar fulltrúi eða staðgengill
Christmas Möllers. Það kom til
orða í fyrra sumar að Christ-
mas Möller kæmi hingað. En
hann hefir svo mörgum mik-
ilvægum störfum að gegna i
Englandi, að hann hefir ekki
sjeð sjer fært að hverfa þaoan.
Christmas Möller hefir lengi
verið meðal þeirra stjórnmála-
manna í Danmörku, sem litið
hefir á íslensk stjómmál með
mestu víðsýni. Allar líkur eru
til að hans sjónarmið gagnvart
íslandi verði ríkjandi þar í
landi í framtíðinni.
í fyrirlestri þeim, er Ole
Kiilerich flutti i Norrænafje-
laginu á föstudag, lýsti hann
því greinilega, hve samúð hefði
eflst milli Norðurlandaþjóða á
þessum styrjaldarárum.
Hann taldi engan vafa á því,
að þetta væri ekkert stundar-
fyrirbrigði. Samhugur og sam-
vinna Norðurlanda myndi eftir
styrjöldina verða meiri, en
nokkru sinni fyrr. Áður hefði
verið talað um þá samvinnu á
sviði stjórnmála, hervarnar-
mála og fjármála. En framveg-
iS, sem og á styrjaldarárunum
yroi hún bygð á samúð skyld-
leikans, þar sem hver þjóð fyr-
ir sig teldi Norðurlandaþjóð-
irnar vera eina fjölskyldu, með
sameiginlegri menningu, þar
Hann skýrði m. a. svo frá; Er
norska stjórnin þ. 22. apríl 1940
gaf út tilmæli til allra norskra
skipstjóra á höfum úti, að þeir
skyldu ' ekki hverfa heim. til
hins hernumda Noregs, en
ganga í þjónustu stjórnarinnar,
varð hver einasti þeirra við
þeim tilmælum.
Þá áttu Norðmenn skipastól,
er nam 7 miíjónum smálesta.
En stjórnin fjekk til umráða
1000 skip, sem til samans voru
6 milj. smál. Helming þessa
skipastóls, að smálesta tölu,
en 400 skip, hafa Nórðmenn nú
mist, en 3000 norskir sjómenn
hafa farist. Á þessum 4 árum,
sem liðin eru síðan Noregur var
hernuminn, hefir hin norska
sjómannastjett unnið ómetan-
leg afrek við flutninga í þágu
bandamanna. T. d. nefndi ráð-
herrann, að eitt einasta skip
þeirra hefir flutt 300 þúsund
tonn af flugvjelabensíni til
Englands. En það nægir 100
þúsund flugvjelum til árása, á
Þjóðverja.
En Norðmenn hafa getið sjer
góðan orðstír á hafinu i mörg-
um herferðum og viðureignum.
Norska skipið ,.Stord“, ,tók mik
ilsverðan þátt í því, að sökkva
„Scharnhorst". Norskt skip var
i fararbroddi þegar lagt var
inn í höfnina í Oran í Vestur-
Afríku og norskt skip var fyrst
til lands, þegar innrásin var
gerð á rr.cginland Italíu. —
Norska flugsveitin í Engiandi
hcfir skc'.ij niour tiltölulega
flestar þýskar flugvjelar. Alls
staðar, sagði ráðherrann, eru
Norðmenn í fylkingarbrjósti í
sókn bandamanna, þó fámenn-
ir sjeu. Meðan þjóðin bíður
heima eftir fx'elsinu, og berst
vopnlaus sinni þrautseigu bar-
áttu gegn ofurmagni þýskra
hersveita — og sigrar.
Nýtt þjóðabaijdalag.
RÆÐU þá, sem norski ráð-
herrann Sunde flutti, og minst
er á hjer, flutti hann, er norsk
sýning var opnuð í Liverpool.
En hann flutti aðra ræðu á.
sama stað daginn eftir, þar sem
hann gerði þjóðabandalag fram
tíðarinnar að umtalsefni.
Nú, þegar líður að leikslok-
um styi'jaldarinnar, er eðlilegt
að við hugsum meira og meira
um það, hvernig sá heimur á
að vera, þegar síðustu orust-
unni er lokið.
Gamla þjóðabandalagið mis-
heppnaðist að jeg hygg, vegna
þess, að þar voru bornar fram
hugsjónir, sem áttu að fá lifs-
þi'ótt eftir á, og á þær hug-
að þessi yfirráð á haíinu, Vefða
eins þýðingarmikil til þess a'ð
.vax’ðveita íriðinn, eins - og þau
hafa verið, til þess að vinna
þessa styrjöld.
kirhjuimi
Sunnudaginn 16. apríl kl 2 e h,
Hallgrímsprestakall,
• Ferming í Dómkirkjunni
sjera Jakob Jónsson.
Drengir:
Aðalsteinn Hjálmarsson, Eiril i
götu 21.
Brynjólfur Haukur Magnússon,
Barónsstig 53.
Einar Karlsson, Berþórugötu 15.
GuSmundur ■ Þorsteirisson, Grett
isgötu 55 A.
Hallberg Hallmundsson, Barons
stig 49.
Haukur Guðjónss., Laugav. 34 IV.
HaukurIngimarsson, Bjarnarst; 3
Kermaíxn Kjartanssan, Njalsg. 4.
Ingi Guðmundur Lárdal, Höfða-
borg 95.
Jónas Marteinn Guðmundsson,
Hiingbraut 180.
Kristmúndur Snæberg Snæbjörns
. son, Grettisgötu 57 B.
Marinó Guðmundur Strandberg
Ólafsson, Grettisgötu 57.
Pálmi Gunnarsson, Lindarg 72 ,A
Samúel Dalmann Jóilsson, Grett -
isgötu 6.
Sigurður Bjarni Haraldsson,
Njarðargötu 49.
Sigurður Gísli Bjarnason, Mim
isvegi 6.
Sigurjón Guðmundur Jóhannes-
son, Njáisgötu 58.
Sólmundur .■ Jósep Jóhannesson,
Njálsgötu 50.
Sveinn Kristjánsson, Njálsg. 50.
Stúlkur:
Auðreá Haila Eyjólfsdóttír Koi ■
tieins, Kolbeinsstöðum.
Árný Sigurðardóttir, Fr.g. 10 ,A.
Ásta Sigrún Ásgeirsdóttir, Hverf •
isgötu 70.
Björg Ámadóttir, Laugav. 71,
Björg Jóhanna Ðenedikísdóttir,
Laugavegi 42.
Ðóra Guðbjört Jónsdóttir, Grett •
isgötu 6.
Guðriður Björnsdóttir, Grettis
götu 46.
Guðrún Sigriður Jakobsdóttir,
Leifsgötu 16.
Kelga Kristjánsdóttir, Njálsg. 50.
Hrefna Sígríður Karlsdóttir,
Nönnugötu 1.
Kristjana Ragnarsdóttir, Hverfis
götu 85.
Maria Guðmundsdóttir, Lauga •
vegl 27.
Nanha Nagtglas, Hrefnugötu 5.
Ólína Guðrún Þorsteinsdóttir,
Bergþórugötu 43 B.
Páiína Guðbjörg Þorsteínsdóttir,
Bergþórugötu 43 B.
Rósa G uðmundsdóttir, Lindar-
götú 23.
Framhald á 8. siðu.