Morgunblaðið - 20.04.1944, Blaðsíða 9

Fimtudagur 20. apríl 1944
M 0 R G U N B L A Ð I Ð
Afstaðan til frönsku þjóðfrelsisnefndarinnar
EFTIR ALLMIKIÐ þóf
virðist nú loks ákveðið, að
■Band'aríkin viðurkenni þjóð
írelsisnefndina frönsku,
með de Gaulle sem forseta,
rjettan stjórnanda heima-
ríkisins franska. Þessi á-
kvörðun er sú eina hugsan-
legá. Stjórnarnefndin er í
reynd stjórnandi annars
stærsta nýlenduveldis heims
ins. Hún ræður nú vfir öllu
frönsku landi, sem ekki er
í óvinahöndum. Hún hefir
á að skipa allmiklum her,
sem verða mun þörf fyrir í
innrásinni í Evrópu, og hún
er tvímælalaust miðdepill
og leiðbeinandi hinnar skipu
lögðu mótspymu heima í
Frakklandi, sem vjer verð-
um mjög að treysta á, þegar
herir \-orir ganga á land.
Það er augljóst, að ein-
hver verður að stjórna
frönsku landsvæði, eftir að
Þjóðverjar hafa verið frá
því hraktir. Eisenhower,
hershöfðingi, getur ekki
stjórnað Fralíklandi. Oss
getur heldur ekki til hugar
komið að eiga skifti við
Pétain, Laval eða gamla
þjóðþingið, sem afsalaði of-
ríkismönnunum í Vichy
völdum sínum. Eigi síður
hefir það orðið augljóst, að
þýðingarlaust væri að ræða
um að láta frönsku þjóðina
sjálfa velja sjer stjórn, ef
ekki væri einhver viður-
kendur að ha^a rjett og vald
til þess að efna til kosninga,
láta prenta kjörseðla, semja
kjörskrár og telja atkvæð-
in.
Frakkland verður að
vera hluttakandi í skipan
Evrópumála.
ÞETTA VÆRU í rauninni
nægilegar ástæður til þess
að eiga samvinnu við
frönsku þjóðfrelsisnefndina,
þegar áætlanirnar eru gerð-
ar um innrásina. En þetta
eru á engan hátt einu ástæð-
urnar. Dýrkeypt reynsla
mun færa oss heim sanninn
um það — ef vjer ekki eig-
um næga stjórnvisku til
þess að sjá það þegar — að
án samvinnu við Frakkland
munu Bretland og Banda-
ríkin reynast vanmáttug
um að reka áhrifamikla
stjórnmálastarfsemi í Ev-
rópu í styrjöldinni eða leiða
styrjöldina til lvkta á happa
sælan hátt. Astæðan til
þess, að stjórnmálastefna
Breta og Bandaríkjamanna í
Miðjarðarhafslöndum, Balk
anlöndum og PólTandi er sí-
felt að fjarlægjast meir og
meir hið raunverulega á-
stand og ber æ minni árang
ur, er að miklu leyti því að
kenna, að Frakkar hafa ekki
verið hafðir með í ráðum.
Getuleysi vort að koma
auga á þá staðreynd, að
Frakkland de Gaulle er
veigamikill hluti af anda og
krafti hins starfandi lífs í
Evrópu, hefir blíndað dóm-
greind vora. Þar sem vjer
ekki kunnum að meta Gaull
ismann franska, höfum vjer
heldur ekki kunnað að meta
hliðstæða starfsemi í öðr-
Eftir Walter Lippmann
Mjög hefir undanfarið verið rætt um framtíð Frakk-
lands, o<í hafa jafnvel ýmsir kunnir menn látið í Ijós
þá skoðun, að það komist á ný í tölu stórþjóðanna. I
eftirfarandi grein, sem birtist fyrir nokkru í Bandaríkja-
blaðinu „The Washington Post“, birtist alt önnur skoðun.
og leggur höfundur áherslu á nauðsyn þess, að þjóð-
frelsisnefnd de Gaulle fái sem fyrst fuíla hlutdeild í
ráðagerðum bandamanna.
eru ósvipaðar uppnámi í
Bandaríkjaþingi út af at-
kvæðum hermanna.
En vjer getum verið ör-
ugg um það, að Frakkar
munu fallast á að efna
snemma til kosninga, þeg-
ar það einu sinni er erðið
ljóst fyrir þeim, að staða
þeirra í heiminum og geta
þeirra til þess að vernda
mikilvægusíu hagsmuni
Frakklands, muni stórlega
styrkjast af skjótu og ein-
lægu samkomulagi.
um löndum. Skvssur vorar
hafa ekki verið fólgnar í því,
að vjer áttum skifti við Dar-
lan eða smákonungana sem
bráðabirgðastjórnendur af
hernaðarástæðum, heldur
því, að vjer skvgnumst ekki
á bak við þessi bráðabirgða-
verkfæri og bjuggum oss
ekki undir þann dag, þegar
vjer yrðum að hefja sam-
starf við þá menn, sem hafa
munu í höndum sjer hið
raunverulega vald, þegar
óvinurinn er að velli íagð-
ur, því að þeir eru hinn vi.rki
baráttuaðili gegn honum.
Frakkland verður
mikilvægur hornsteinn.
FRAKKLAND mun verða
voldugasta rikið á megin-
landi Evrópu, að Rússlandi
undanskildu, þegar Þýska-
land hrvnur saman. Það
væri höfuðskyssa að gera
ráð fyrir því, að endurreisn
Vestur-Evrópu, halda í hem
ilinn á Þjóðverjum og skapa
heillaríka sarnvinnu við
Rússland, ef Frakkland er
þar ekki sterkur og fús hlut
takandi. Frakkland er horn
steinn hverrar þeirrar skip-
unar, sem Bandaríkin og
Bretland kunna að koma á
fót í Evrópu. Bæði herir vor-
ir og herir Breta munu
halda þeim. Hver sú ríkis-
stjórn, sem vjer innleiðum,
er því dauðadæmd, ef Frakk
ar eru henni ándvígir. An
stuðnings Frakka er ekki
auðið að koma málunum á
neinn varanlegan grund-
völl.
Af þessum sökum þörfn-
umst vjer nú franskrar
bráðabirgðastjórnar, ekki að
eins til þess að stjórna inn-
anlandsmálum Frakka, þeg-
ar vjer göngum á land i
Frakklandi, heldur taka nú
þegar á sínar herðar nokk-
urn hluta ábyrgðarinnar og
leggja nú þegar fram nauð-
synlegar tillögur um skipun
málanna í Evrópu, þegar
þessari orrahríð ljettir. Vjer
megum ekki fremja þá
miklu skyssu að skipa mál-
um Þýskalands og Ítalíu,
fyrr en vjer vitum, hvort
vjer megum trevsta stuðn-
ingi Frakka. Því að Frakkar
munu eftir verða, þegar
vjer erum horfnir á braut.
Franska þjóðin verður
að velja sjer sjálf
sfjórnskipun.
FRAKKAR' sjálfir eiga
skyldu að inna af höndum
vegna sinna eigin mikilvægu
hagsmuna í því að aðstoða
við lausn hinna flóknu Ev-
rópuvandamála. Það er
skylda þeirra, að gera allar
liugsanlegar ráðstafanir til
þess að trvggja það, að
franska þjóðfrelsisnefndin
geti í reynd tekið ákvarð-
anir í nafni Frakklands.
Þar sem þjóðfrelsisnefnd-
in er raunveruleg (de facto)
Brjef:
Strætisvagnaferðir til
Eskihfíðarsvæðisins
Hr. ritstjóri!
Okkur búendur í Eskihlíð og
sunnanverðri Norðurmýri lang-
ar nú til að gera fyrirspurn til
jStjórnar Strætisvagna Reykja-
ríkisstjórn, og þar sem ekki 'víkur um það, hvers við eigum
getur orðið um að ræða að gjaldar er búum á þessu
neina fullkomlega löglega I svæði, að ekki skuli ennþá vera
stjórn, fvrr en franskir kjósjfarnir að ganga strætisvagnar
endur hafa kjörið stjórn, ,um þær götur, er um hverfi
hvað á þá að gera á meðan þessi liggja.
svo standa sakir? Frakkland I
, Jeg, sem þessar hnur nta, er
verður nu að segja sma1
skoðun á mikilvægum á- \
kvörðunum, sem'fela í sjer
framtíð Fraliklands og allr-
ar Evrópu. Franska þjóðin
getur ekki nú greitt at-
kvæði, því að Þjóðverjar
hafa á sínu valdi meginhluta
lands hennar. En franska
þjóðfrelsisnefndin getur
gengið frá áætlun, þar sem
ákveðið er, hvenær og hvern
ig hún muni efna til kosn-
ingá, í því skyni að velja
stjórnskipunarþing. Slíkar
skuldbindingar myndu orka
mjög á það að gefa ákvörð-
unum þjóðfrelsisnefndarinn
, þeirrar skoðunar, að þeir sem
búa í Eskihlíð, (sjerstaklega
þeir, því að tiltölulega stutt er
síðan að syðsti hluti Norður-
mýrarinnar bygðist) hafi nokk-
uð lengi orðið að vera án þess
hagræðis, sem aðrir borgar-
búar hafa af ferðum strætis-
vagnanna, meðal annars til
ferða r vinnu og frá vinnustað.
Nú er rjett að segja hverja
sögu eins og hún gengur. Hjer
suður Reykjanesbraut um Eski-
hlíð ganga áætlunarbílar Hafn-
arfjarðar á 15 og 20 min. fresti
frá kl. 7 f. h. til kl. 24. Jeg und-
irritaður og fleiri, er búa hjer
suðurfrá, hafa margoft farið
ar nú aukið gildi. Því að það jþess . leit við ökumenn vagna
ei augljost, að ef de Gaulle, | þessara að fa sæfj njgúr í borg-
hershöfðingi, og starfsbræð
ur hans, hafa skuldbundið
ina og eins úr borginni og suð-
ureftir, en ávalt verið synjað
um það, þóít vagninn hafi verið
nær tómur, en oftast er svo fult
af fólki í þ^sum vögnum, að
ökumenn verða að aka beina
leið, án þess að sinna um fólk,
þjóðarinnar, sem þeii ekki \ er þjður vjg staði þá, sem stað-
næmast á við, og án þess að geta
sig til þess að láta fram fara
almennar kosningar strax
og auðið er, þá munu þeir
ekki nú taka neina þá á-
kvörðun í nafni frönsku
hafa góða ástæðu til að
hvggja frönsku þjóðina síð-
ar muna staðfesta.
Kosningaloforðið verður
að gefa þegar í stað.
tekið það fólk alt með, er þeim
ber að annast flutninga á úr
bænum til Hafnarfjarðar. Oku-
mennirnir hafa tjáð okkur, íem
búum innan lögsagnarumdæmis
SKULDBINDING um það, Reykjavíkur, að reglum sam-
að kosningar skuli látnar \ kvæmt megi þeir ekki taka fólk
fram fara skjótt og á ákveðn í vagnana, sem býr innan
um tíma og með ákveðinni Reykjavíkurborgai-, Jeg er ekki
aðferð, er öruggasta ráðið í nokkrum vafa um það, að öku-
til þess að gera það, sem mennirnir fara þarna með rjett
Frakkland og bandamenn
þess þvrftu að hafa gert —
að taka Frakkland aftur í
ráðssamkundur stórveld-
anna. Revndar hafa de
Gaulle og þjóðfrelsisnefnd-
in lagt til, að kosningar yrðu
látnar fara fram snemma og
í rauninni næstum þegar í
stað-{og hægt er),-en það
er ráðgjafarþingið í Algers,
sem ekki enn hefir viljað
fallast á tillögu um að vinda
bráðan bug að kosningum,
og þessi tregða virðist stafa
af bollaleggingum, sem ekki
mál, því að heyrt hefi jeg á
þeim, að þeir vildu gjarna
hjálpa fólki, þegar sæti eru fyr-
ir hendi, og um þetta er helst
beðið í vondum veðrum. En leið
in sunnan úr Eskihlíð er um 30
—40 mín. gangur niður í mið-
bæ.
Fyrir nokkrum árum gengu
strætisvagnar hjer suður
Reykjanesbraut um Eskihlíð og
niður Laufásveg. Þessu var
hætt, að mig minnir haustið
1939. Ástæðan fyrir því að
stjórn strætisvagnafjel. ljet
leggja þessar ferðir niður, er
ekki kunn. mjer. Þó get jeg get-
ið mjer til að það hafi verið
vegna væntanlegs bensínskorts,
eða bensinskömtun er hvort-
tveggja mætti búast við a<J
myndi á þeim bitna, og finst
mjer það ekki vera nægileg á-
stæða, því að í öllum öðrum út-
hverfum bæjarins gengu stræt-
isvagnarnir reglubundnar ferð-
ir eftir sem áður og gera það
enn í dag, eins og t. d. uxo
Skerjafjörð, Grímsstaðaholt,
Seltjarnarnes, Bráðræðisholt og
Laugarnesveg, svo nokkur
hverfi sjeu nefnd, er strætis-
vagnarnir hafa að staðaldri ek-
ið um.
Nú er það ósk min og jeg veit
flestra annarra, er búa hjer í
áðurnefndum hverfum, að
stjórn strætisvagnanna breyti
þessu okkur í vil það fyrsta seio
möguleikar eru á.
Ef fjelagið hefir ekki til uin-
ráða sjerstakan vagn, er það
gæti látið ganga um þessi hverfi
eins og t. d. áður var gjört, þá
höfum við að undanförnu ver-
ið að vonast eftir einhverii
breytingu á ferðúm vagnanna,
er ganga leiðina Njálsgötu—
Gunnarsbraut. Síðan Gunnars-
brautin var fullgerð suður a
Reykjanesbrautina myndi varla
vera mikil tímatöf að vagnarnir
gengju um Gunnarsbraut,
Reykjanesbraut og Leifsgötu.
Vegalengdarmunur hygg jeg sje
í mesta lagi 200 metr. frá þvi
sem nú er, en þessi breyting
væri til stór bóta fyrir það fólfc
sem býr sunnanvert i Norður-
mýri og umhverfis Eskihlíð.
Jeg vil svo að lokum beina
þessari ósk minni til stjórnar
Strætisvagnafjelagsins og von-
ast eftir að hún taki hana og
tillögu mína til vinsamlegrar at
hugunar og géri sitt besta t
þessu máli.
Með þökk fyrir birtinguna.
13. apríl, 1944.
G. J. Kristjánsson.
— IÐNAÐARMENN
Framh. af bls. fimm.
samþyktar voru á fundi þeim,
er skipasmiðir hjeldu, dagana
1—3. apríl s. 1. fyrir atbeina
stjórnar Landssambands iðn-
aðarmánna, verði teknar td
rækilegrar athugunar, þar sem
þar koma franr rökstuddar
bendingar frá sjerfróðum mönn
um. hvað gera beri íslenskurn
skipasmiðum til hagsbóta“.