Morgunblaðið - 28.04.1944, Page 7
Föstudagur 28. apríl 1944.
MORGUNBLAÐIf)
Trúarendurvakningin í Rússlandi
Allir vita, hvílíkan fjandskap kommúnistar
bæði hjer og erlendis hafa sýnt kristni og kirkju.
I Rússlandi var eftir byltinguna lögð rík áhersla
á það að brjóta á bak aftur áhrif kirkjunnar, en
einmitt hinn blóðugi hildarleikur, sem rússneska
þjóðin nú heyr, hefir endurvakið trúarlífið í
landinu. Gre'in sú, sem hjer birtist um þetta efni,
er þýdd úr „Reader Digest“, en birtist upphaf-
lega í „Time“. Höfundar er ekki getið.
HIN OPINBERA endur-
reisn Sovjet-stjórnarinnar á
hinni bókstafstrúuðu kirkju
Rússlands, hefir brúað milli
hinna trúuðu og vantrúuðu
í Rússlandi gjá þá, sem kom
únistar í tuttugu og fimm
ár hafa sífelt reynt að
breikka. Þetta ber aðallega
að þakka prestinum Sergei
í Moskva, sem nýlega'^Var
skipaður yfirbiskup (patri-
ark) rússnesku kirkjunnar.
Hann er einn af lærðustu
guðfræðingum Rússa, en
enginn maður getur, eftir
útlitiny að dæma, verið
fjær því en hann að vera
sögufrægur afreksmaður.
Hann er kominn á gamals
aldur, 76 ára, stuttur og
gildvaxinn (fimm fet og sex
þumlungar á hæð, eða jafn
hár Stalin), næstum alger-
lega heyrnarlaus og þjáist
af miklum krampa í vinstri
kinninni. Mild augu hans
skína skært í gegnum þykk
gleraugun.
En þessi göfugi klerkur
var ekki neitt leikfang, sem
rússneska stjómin alt í einu
tæki upp úr guílastokki sín-
um handa rússnesku þjóð-
inni. Sergei er prestssonur,
fæddur í nánd við borgina
Nizhni Novgorod árið 1867.
Hann hefir verið trúboði í
Japan, en þangað komst
hann yfir Bandaríkin. Þvk-
ir yfirbiskupinum enn gam-
an að bregða fyrir sig orð-
um, sem hann man úr ensk-
unni. Hann hefir verið rek-
tor eins af hinum fjórum
stóru guðfræðiháskólum
Rússlands, biskup yfir Finn
landi og kirkjuleiðtogi við
hirð síðasta Rússakeisara.
Sergei hefir hafið kirkjuna
upp úr katakombunum.
SERGEI er maður, sem
þurft hefir að starfa með
leynd að trú sinni. í tuttugu
og fimm ár var hann lifandi
grafinn af bolhevikabylting
unni og sat þrisvar í fang-
elsi fyrir stjómmálaaf-
brotamenn. Kirkjan varð að
búa við samskonar hörm-
ungar undir stjóm komm-
únista og kommúnistar
urðu að búa við undir stjórn
keisarans: Hún var neydd
til þess að starfa einungis í
leyni.
Hin langa ganga hennar
upp úr katakombunum til
löglegrar endurreisnar er
næstum að öllu leyti verk
Sergei — hinnar einlægu
kristnu trúar hans, skiln-
ings hans á undirstöðustyrk
leika kirkjunnar (trúarieg-
um messuhöldum) og þeirr-
ar skoðunar hans, að friður
við kommúnista væri nauð-
synlegur undanfari endur-
vakningar kirkjunnar.
í fyrstu var auðvelt að
viðhalda byltingarhatri í
garð kirkjunnar, því að hún
hafði um svo langan aldur
verið þáttur keísarastjórn-
skipulagsins og afsakað
stjórnmálalegar og þjóðfje-
lagslegar syndir þess. Bols-
hevikarnir lokuðtj kirkjum,
lögðu niður 637 af 1026
klaustrum landsins, gerðu
upptæka helga muni, land-
eignir kirkjunnar og fiár-
stjóði, sem námu um það bil
1500 miljónum dollara, tóku
höndum þúsundir biskupa,
presta, munka og guð-
hrædda leikmanna, og marg
ir urðu að þola „róttæk-
uátu aðgerðir þjóðfjelags-
legrar verndar“ — að vera
skotnir.
En engar þessar aðgerðir
ollu miklum brevtingum á
hinni ajúpstæðu kristnu
trú hinna einkenpilega hugs
andi miljóna þeirra trúuðu.
Þeir sem hýstu presta eða
tóku þátt í guðrækiiegum
athöfnum, gátu átt á hættu
að verða sviftir^skömtunar-
seðlum sínum eða atvinnu,
eða þeir gátu horfið í fang-
elsi eöa Siberíu útlegð. Hin-
ir' trúuðu máttu alls ekki
koma saman, nema tuttugu
I þeirra hættu á það að láta
Sovjet-yfirvöldin skrásetja
sig og fengju leyfi til trúar-
starfa. En þeir komu samt
saman til þess að tilbiðja
guð sinn.
Sovjet-stjórnin reyndi á all-
an háít að eyða áhrifum
kirkjunnar.
SQVJET-stjórnin hóf nú
einnig menningarherferð
auk stjórnmálabaráttu sinn
ar gegn kirkjunni. Guðlevs-
ingjasambandi var komið á
laggirnar, og voru meðlimir
þess hálf sjötta miljón. þeg-
ar best ljet. Samband þetta
gaf út tvö tímarit, skipu-
lagði andkristilegar sýning-
ar, þar sem gys var gert að
helgum atriðum svo sem
trúarjátningunni. — Þessi
skrípalæti vöktu fvrirlitn-
ingu margra Rússa og and-
úð erlendis, svo að þeim var
að lokum hætt. Reynt var
einnig að hafa opinberar
kappræður milli presta og
guðleysingja, en það var
einnig hætt við þær tilraun-
ir. Prestarnir vörðu sinn
málstað of vel. Meginhern-
aður guðleysingjanna var
fóiginn í því að ala upp and-
kristna æsku. Með slagorð-
unum , ,guðleysingj adeild í
hverjum skóla“ og „enga
trúaða skólakennara“ gátu
þeir smalað tveimur miljón-
um skólabarna undir merki
sitt. En miklu fleiri en tvær
miljónir gengu ekki í sam-
tök þeirra.
Árið 1937 ljet Sovjet-
stjórnin fara fram skoðana-
könnun. Ein spurning var
um trú manna. Þegar svörin
bárust, tóku yfirvöldin and-
köf og fyrirskipuðu, að flest
ir starfsmenn skoðanakönn-
unarinnar væru reknir frá
störfum sem Trotskysinnar.
Álitið er, að skoðanakönn-
unin hafi leitt i ijós, að eftir
tuttugu ára sífeldar ofsókn-
ir gegn kirkjunni, hafi einn
þriðji hluti íbúa horganna í
Rússlandi o<* tveir þriðju
hlutar bændastjettarinnar
enn verið kristnir og ekki
hirt um að leyna hina opin-
beru skoðanakannendur
þeirri staðreynd.
Stalin, sem er öllum Rúss-
um raunsæjari, vissi eins og
Lenin, að „staðreyndirnar
eru erfiðar viðureignar“, og
árið 1943 var honum orðið
það ljóst, að endurreisn
rússnesku bókstafstrúar-
kirkjunnar var næstum
jafngild rússnesku trúarher-
námi Balkanlanda, sem
tengdi Dónár- og Balkan-
slavnesku þjóðirnar saman
í eina heiid með Moskva
sem aðalhöfuðborg.
Henhöfðingjar Rússa.
Gen. N. F. Vatutin Marshal I. S. Konyev Gen. K. Rokossovsky
First Ukrainian front Second Ukrainian front Belo-Russian front
Gen. Rodion L. Malinovsky Gen. Kyril A. Mertskov Gen. Leonard A. Govorov Gen. F. t. Tolbuk’iin
Third Ukranian front Volkhov front Leningrad front Fourth Ukrainian frcnt
Þetta eru jieir hershöfðing r Itússa, sem nú stjórna her jum þeirra á vígstöðvunum, að
undanteknum Vatutin, en /.ukov marskálkur hefir tekið við af honum. Röð þeirra á her-
svæðunum frá norðri til suðuts er þessi: Govorov, Meretskov, Rokossovsky, Zukov (ekki á
myndinni), Koniev, Malihovsky og Tolbukhin.
Uppheíöin hefir ekki breyttt
Sergei.
UPPHEFÐIN hefir litlum
breytingum valdið í lifnað-
arháttum Sergei. Hann býr
nú í húsi því, sem þýski
sendiherrann áður bjó í, i
miðhluta Moskvaborgar. •—-
Skrifstofa hans þar er sam-
bland hins gamla og nýja
Rússlands. — Veggirnir eru
þaktir æfagömlum helgi-
myndum og nýjustu stríðs-
kortum.
Sergei fylgir hinum
ströngu lífsvenjum rúss-
nesku munkanna, enda þótt
hjarta hans sje veikbygt. —
Hann fer á fætur klukkan
sjö, biðst fyrir til klukkan
níu — annað hvort einn i
herbergi sínu á annari hæð
eða í lítilli einkakapellu.
Klukkan níu drekkur hann
morgundrykk sinn — te —
og les dagblöðin. Þá les
hann í biblíu sinni, sem er
á hebresku. Frá klukkan tíu
til klukkan tvö vinnur hann
í skrifstofu sinni. Eftir að
hafa gengið nokkra stund i
garðinum borðar hann mið-
degisverð, sem er einn disk-
ur af ætisveppum eða fiski.
Hann sat og las meðan loft-
árás stóð yfir, og neitaði aö
fara í loftvarnabyrgi. ,,Þeg-
ar menn eru komnir á minn
aldur, er kvefið þeim hættu
legra en sprengja“, sagði
hann.
r Sovjetstjórnin er fræg
fvrir tíðar breytingar ó
stjórnmálastefnu sinni, en
það ér ekkert, sem bendir
til þess, að hin endurheimta
staða kirkjunnar verði
henni skammvinn ur fengur.
Nýlega var kirkjunni gefið
levfi til þess að setja á stofn
prestas-kóla. Biblían hefir
nú verið preníuð í fvrsta
sinn síðan stjómarbyltingin
var. Og guðleysingjasam-
bandið hefir verið leyst upp.
Það, sem Sergei yfirbisk-
upi hefir áunnist, hlaut að
koma. Ríkisstjórnir koma og
fara, en trúarþörf mannsins
er eilíí. Svo lengi sem helgi-
mvnd hjekk í horninu á
rússnesku herbergi, gat;
Sergei vænst árangurs af
starfi sínu. Jólaboðskapur
hans, sem orðaður var í hin-
um einkenniléga málshátta-
stíl rússneskra bænda, var
skiljanlegur mönnum langt
utan landamæra Rússlands,
jafnvel í einræðismyrkrinu:
„Guð situr í horninu — og
bíður“.
Tito marskáikur fær
fyrsta ,,jeepinna.
LONDON í gærkveldi: —
Tito marskálkur, foringi skæru
liöa i Júgoslavíu hefir fengið
fyrsta „jeep“-bílinn sinn. Það
var breskur flugmaður, sem
færði honum jeppann. Lenti
flugmaðurinn að næturlagi,
):kamt frá víglínu Þjóðverja.
Er han hafði skilað jeppanum,
hóf flugmaðurinn sig aftur til
flugs með nokkra breska her-
menn, sem barist hafa í liði
Titos. — Reuter.