Morgunblaðið - 05.05.1944, Blaðsíða 7

Föstudagxir 5. nsai 1944
MORGUNBLAÐIÐ
?
BRETAR OG PALESTÍNA -
NOKKRUM sinnum í þessari
styrjöld hafa löhdin við austan-
vert Miðjarðarhaf verið í mik-
illi hættu. Nú er aftur á móti
svo komið, að fá landssvæði
heimsins eru öruggari. Einung-
is skyndileg uppgjöf banda-
manna í Evrópu eða hörmuleg
breyting á aðstöðunni á Aust-
urvígstöðvunum gæti á ný orð-
ið til þess að tefla i hættu ör-
yggi þessara landa. Enda þótt a
ytri hættum hafi verið bægt
burtu, eru þó fyrir hendi marg-
víslegir erfiðleikar varðandi
lönd þessi. Þegar striðshættan 1
hverfur frá bæjardyrunum,
aukast deilurnar og fjandskap-
urinn innanlands, enda er eng-
inn efi á því, að stjórnmál Mið-
austurlanda eru einhver hin
ílóknustu, sem þekkjast.
Ef möndulveldin hefðu var-
anlega náð tangarhaldi á þess-
um landsvæðum, hefði það orð
ið banahögg á breska heims-
veldið. Enginn einstakur ósig-
ur, ef undan er skilinn missir
Bretlandseyja sjálfra, gæti
jafnast á við það að tapa Mið-
austurlöndum. Það er hægt að
hugsa.sjer, að heimsveldið gæti
náð sjer og jafnvel blómgast,
þótt það misti löndin i Austur-
Asíu^ Kanada eöa einhverja
aðra sjálfstjórnamýlenduna, en
það er næstum ógerlegt að
hugsa sjer Bretland sem heims
veldi án Miðausturlanda. Land
fræöilega og herfræðilega eru
lönd þessi „hinn mikli miðdep-
ill“ heimsins. Ekkert stórveldi,
sem byggir vald sítt á drotn-
uninni yfir höfunum, gæti varð
veitt valdaaðstöðu sína, ef þessi
lönd væru í óvina höndum.
Þetta verður að hafa í huga,
til þess að geta betur skilið ný-
liðna atburði í löndunum við
austanvert Miðjarðarhaf og
stefnu Breta varðandi Palest-
ínu. Eftir fyrri heimsstyrjöldina
hepnaðist Bretum að efla að
mun áhrif sín í Miðausturlönd-
um. Með vemdai^- eða umboðs-
stjórnarfyrirkomulagi eða með
samningum og fjárframlögum
trygðu Bretar sjer bein yfirráð
eða aðstöðu til yfirráða í Eg-
yptalandi, Palestínu og Trans-
jordaniu, Iraq, Aden og Had-
hramaut, Kuwait, Bahreineyj-
um og Saudi Arabíu. Ef ekki
hefðu verið tvær takmarkanir,
myndu Bretar hafa haft öll yf-
irráð á öllu þessu landsvæði,
en það hefir verið lokatakmark
þeirra í rúma öld. Eftir að hag-
ur bandamanna batnaði í þess-
ari styrjöld, hefir öll bresk ut-
anríkis- og nýlendustefna
beinst /ið því að afnema þessar
tvær takmarkanir: 1) Umboðs-
stjórn Frakka yfir Sýrlandi og
Libanon og 2) hina alþjóðlegu
viðurkenningu á rjetti Gyðinga
til Palestínu.
Bretar vilja bægja
Frökkum frá þessum löndum.
ÞAÐ ER ekki lengur neitt
leyndarmál, að nýafstaðnar ó-
eirðir í Sýrlandi og Libanon
voru Bretum ekki á móti skapi.
Þetta virtist hagstætt tækifæri
til þess að uppræta áhrif
Frakka í þessum löndum. Ef
Frakkar hefðu neyðst til þess
að afsala sjer umboðsstjórn
þeirri, sem þjóðabandalagið
veitti þeim yfir þessum lönd-
Eftir Eíiahu Ben-Horin
í sambandi við Gyðingavandamálin hefir oft verið
rætt og ritað um Palestínu og framtíð hennar. Höfundur
eftirfarandi greinar hefir dvalið í Miðausturíöndum um
sextán ára skeið og verið þar ritstjóri blaða og tímarita.
Er hann því kunnugur öllum aðstæðum. Greinin er dá-
lítið stytt í þýðingunni.
um, hefðu Bretar slegið tvær
flugur í einu höggi. I fyrsta lagi
hefðu Frakkar mist virki sitt
þar eystra, og Bretar hefðu
komið í þeirra stað. I öðru lagi
— og engu lítilvægara — hefði
verið skapað fordæmi fyrir því
að afnema alþjóðlega umboðs-
stjórn á stríðstímum, án þess
að bíða eftir friðarráðstefnum
eða öðrum eftirstríðsráðstöfun-
um. Bretum hepnaðist næstum
að ná tilgangi sínum í Sýrlandi.
Frakkar neyddust til þess að
veita Sýrlandi og Libanon sjálf
stæði, en því er þó þannig fyrir
komið, að þeir hafa þar enn
nokkur áhrif og eftirlit.
Ef skilja á Palestínustefnu
Breta, verður að skoða hana í
Ijósi megintilgangs hennar, sem
eru alger yfirráð yfir löndun-
um við austanvert Miðjarðar-
haf Spurningunni um það,
hvers vegna Bretar eru svo and
vígir Gyðingum, verður aðeins
svarað með því að athuga stefnu
mið Breta þar eystra. Svarið
er alls ekki að finna í eðlis-
bundnum Gyðingafjandskap
Breta, því áð þeir eru allra
þjóða minstir fjandmenn Gyo-
inga. England hefir meira að
segja um langt skeið rjettilega
verið talið verndari Gyðinga.
Englendingar voru miklir að-
dáendur þjóðar hinnar h,elgu
bókar og studdu ötullega að
þjóðlegri endurvakningu Gyð-
inga í Palestínu.
Sömuleiðis er ekki örugt að
fullyrða það, að breskir heims-
veldissinnar sjeu hliðhollari
Aröbum en Gyðingurn. Þetta
kann þó að vera rjett, en það
er þá einungis af því, að bresku
heimsveldissinnarnir telja sig
fullfæra um að stjórna Aröb-
um, en eru ekki eins öruggir
pieð að geta haft tangarhald á
Palestínu, ef Gyðingar byggja
hana. Þeir eru hræddír um það,
að sjálfstætt Gyðingaríki kynni
einhvern góðan veðurdag að
gera bandalag við Bandaríkin,
Rússland eða Frakkland.
Tekið var að leggja fvrstu
hömlurnar á framtak Gyðinga
í Palestínu skömmu eftir að
Balfour-yfirlýSingin var gefin
út i heimsstyrjöldinni fyrý, og
eftir ao Þjóðabandalagið hafði
veitt Bretum umboðsstjórn í
Palestinu. „Hvíta blaðið“, sem
gefið var út árið 1939, og nú
er meginkjarninn í Palestínu-
deilunni, er ekki fyrsta and-
Zionista stjórnmálayfirlýsingin,
sem Bretar hafa gefið. Hún er
aðeins. sú síðasta i röðinni.
Byrjað að sundurlima
Gvðingaland.
ÁRIÐ 1922 gaf Winston Chur
chill, sem þá var nýlendumála-
ráðherra, út „hvítt blað“, sem
leiddi til þess, að Transjordania
var skilin frá þjóðarheimili
Gyðinga. Transjordania er tölu
■vert meir en þrisvar sinnum
stærri en Vestur-Palestína, og
þar er allverulegur hluti hins
ræktaða lands og góð skilyrði
til áveitu. Það er því augljóst,
hversu mikið það högg var, sem
Churchill veitti Gyðingum,
KÖTTURINN SÁ ARNA greiddi úr %-andræðum, seni verk-
fræðingar við rafstöð cina í Bandaríkjunum komust í nýlega,
Þeir þurfíu að leggja streng gegnum leiðslu, sem var rúmlega
200 metrar á lengd, en kunnu ekkert ráð tií þess, fyrr en þeim
datt það þjóðráð í hug, að senda kisíi eftir leiðslunni. Mjóu
bandi var bundið t rófuna á kisu og síðan var blásið loftí á
eftir henni, Kisa hörfaði undan loftstraumnum þar til hún var
komin í gegnum Ieiðsluna með bandið aftan í sjer. Eftir það
var auðvelt að draga strenginn í gegn.
enda hafa hvorki Palesína nje
Transjordania náð sjer eftir
það. Transjordania varð ara-
biskt emirdæmi undir breskri
umboðsstjórn. Reikuðu þar um
það bil 300.000 Bedúínar um
iandið, er lifðu frurnstæðu
hjarðmannalífi og gátu hvorki
eflt landið með auknum land-
búnaði, iðnaoi eða á annan hátt.
Samtímis var Gyðingum, sem
stöðvaðir voru nú við Jordan,
sniðjr.n þröngur gtak.<cur um
landrými, og jafnframt var kom
ið i veg fjmir að þeir gætu eflst
skjótt með stórfeldum innflutn-
ingi fólks og landnámí.
Enn áhrifameira var þó ann-
að „hvíta blaðið“, sem Passfield
lávarður gaf út árið 1930. Þetta
skjal fól í sjer alvarlegar tak-
markanir á innflutningi Gvð-
inga og landnámi þeirra í Vest-
ur-Palestínu og geymi auk þess
margar aðrar takmarkanir á
lögmætum rjettindum og þrám
Zionist^_JÞað var ekki fyrr en
eftir harðvítug mótmajli Gvð-
inga víðsvegar um heim, með
ameríska Zionista í fararbroddi,
að Ramsay Mac Donald, forsæt-
isráoherra, mildaði fyrirmæli
Passfield-skipunarinnar.
Vert er að veita athygli eft-
irfarandi atriðum, sem eru ein-
kennandi þáttur í and-Zionista
stefnu breska nýlendumála-
ráðuneytisins: Á undan hverju
„hvítu blaði" höfðu farið upp-
þot og óeirðir í Palestínu. Múg-
morðin í Jerúsalem 1920 og í
Jaffa, Kefar-Saba og öðrum
borgum Gyðinga árið 1921
ruddu tillögum Churchills veg-
inn. Arabaárásirnar í Jerúsal-
em, Hebron, Safed og á öðruip
stöoum 1929, sem ollu blóðug-
um óeirðum um alt land, urðu
foríeikurinn að fyrirmælum
Passfield. Uppþotin 1936—37,
sem nálguðust það að vera borg
arastyrjöld milli Gyðinga og
Araba, urðu undirstaðan að hin
um ákveðnurtu og mest'ræddu
and-Zionistaaðgerðum í stjórn-
málastefnu Breta varðandi
Palestínu.
líefir íilviljun ein verið
hjer að verki?
EFTIR síðasta uppþotið árið
1937, reyndi breska stjórnin að
koma til leiðar fyrirætlunum
um skiftingu Palestínu, er
myndi hafa lokað meiri hluta {
Vestur-Palestínu fyrir land-
námi Gyðinga. Eftir margar
ráðstefnur og miklar deilur
kom svo árið 1939 síðasta
„hvíta blaðrð", útgefið af ný-
lendumáiaráðherranum, Mal-
coln Mac Donald. Það kórón-
aði alt sem áður var komið, og
miðaði að endanlegri uppræt-
ingu Zionsismans.
„Hvíta blaðiö“ frá 1939, sem
nú er brennipunkturinn í deil-
um Breta og Gyðingá, kveður
svo á, að 75.000 Gyðingar megi
flytja til landsins til 31. mars
1944, en eftir þann tíma skyldi
frekari innflutningúr Gyðinga
til landsins vera háður sam-
þykki Araba. Með öðrurh orð-
um: Ef þetta „hvíta blað“ verð
ur ekki felt úr gildi á síoustu
stundu, þá stöðvast eftir þenna
tilsetta tíma allur innflutning-
ur Gyðinga tíl Palestínu, og
Gyðingarnir í Palestínu — um
það bil 550.000 gegn einni milj-
ón Araba — eru dæmdir til
þess að vera þar þjóðarmiömi-
hluti.
Önnur fyrirmæli Mac Donald
tilskipunarinnar takmarka i jett
Gyðinga til jarðakaupa og land
náms. Enda þótt 6. grein um-
boðsstjórnarsamningsins geri
umboðsstjórnandanum skylt að
..auðvelda innflutning Gýð-
inga“ og örfa „landnám Gv-ð-
inga i landinu“, og skapar þann
ig Gyðingum sjerrjettindi í
landinu, þá er í tilskipunmni
hlaðið allskonar kvöðum á Gyð
inga og þá eirsa. Þeir, sem upp-
haflega áttu að njóta sjerrjett-
inda til landnáms í Palestínu,
urðu þannig hinir kúguðu i
landinu, þótt það væri í beinni
mótsögn við umboofstjórnar -
ákv æðin.
Þetta brot á loforði við smá-
þjóð, er gefið hafði verið af
stórveldi og staðfest af öllum
siðmentuðum þjóðum, myncli
eitt út af fyrir sig mioa að því
að rýra traustið á stórveldun-
um. En málið á sjer enn dýpri
rætur. Atburðir hinna fjöguria
i hörmungaára, sem liðin eru síð-
an „hvíta blaðið" var gefið út,
geta auðveldlega orðið til þess
ao gera núverandi and-Gyðinga
stefnu Breta að fótakefli lýð-
ræðishugsjónarinnar i heimin-
um. Þess er nú krafist af Bret,-
um, að þeir svari einni mikíl-
vægustu spumingu vorra tíma.
Ef Bretland svarár spurning-
unni rangt, eingöngu af yíir-
drotnunarkend, þá gerast þcn
sekir um að skapa efasemdir
og káldhæðni um þær fögi-ii
hugsjónir, sem æskumenn vor-
ir leggja nú lífið í sölurnar fyr-
ir. Ennfremur munu Bretar þá
vera ábyrgir fyrir því að vekja
hina sárustu örvæntingu meðal
Gyðingá i heíminum.
Gyðingar verða að fá
Palestínu.
ÓMÖGULEIKARNIR
því
að finna í heiminum stað handa
Gyðingum eftir stríð, annan en
Palestínu, eru svo augljósir, að
það er varla þörf á að rökstyðja
þá írekar. Stórfeldur innflutií-
ingur Gyðinga til Bandaríkj-
anna er óhugsandi. Víðsýmr
amerískir Gyðingar og gðrir
viðurfeenna, að tilraun til þess
að neýða Bandaríkin til að veita
slíkum innflutningi móttöku,
myndi verðá til þess eins að
skapa fjandskap gegn þeim
miljónum Gyðinga,. sem fyrir
eru i Bandaríkjúnum. Engu
•mciri von er um -Suður-Afríku,
og Kanada ht fir ekki farið dult
með neitun sína.
Löndin eru að mestu Jeytí
lokuð; fyrir ínnflutningi fólks,
og sjer í lagi innflutningi Gyð-
inga. En fáir, sem þekkja í:tl
ástandsins i Evrópu, gangn
þessT duldir, hversu óumflýjan-
leg nauðsyn það verður Gyð-
ingum i Evrópu að geta fljitt
þaðan á brott eftir strið. Ein-
ungis lítill hluti Gyðinga þeirra,
sem enn eru á lífi í Póllandi,
Rúmeníu, Ungverjalandi. Balk
anlöndum Þýskalandi og Aust-
Framh. á 8. síðu.