Morgunblaðið - 14.05.1944, Blaðsíða 6

MORGUNBLAÐIÐ
Sunnudagur 14. maí 1944.
}n*¥gttstMto
TTtg.: H.f. Árvakur, Reykjavík
Framkv.stj.: Sigfús Jónsson
Ritstjórar:
Jón Kjartansson,
Valtýr Stefánsson (ábyrgðarm.)
Frjettaritstjóri: ívar Guðmundsson
Auglýsingar: Árni Óla
Ritstjórn, auglýsingar og afgreiðsla,
Austurstræti 8. — Sími 1600.
Áskriftargjald: kr. 7.00 á mánuði innanlands,
kr. 10.00 utanlands
í lausasölu 40 aura eintakið, 50 aura með Lesbók.
í
Að skerpa skilning
og minni
ÞAÐ VAR NÝLEGA vikið hjer í blaðinu að þeim end-
urteknu tilraunum Tímans, er af og til verður vart, að
rifja dýrtíðarmálin og ganga þeirra fyrr og siðar upp í
því ljósi, er sýndi Framsóknarflokkinn engilhreinan og
saklausan sem lamb, en Sjálfstæðisflokkinn illa hött-
óttan og ataðan, fyrir afsikfti sín af þessum málum. Var
þessi iðja Tímans tekin til athugunar og rifjaðar upp
nokkrar staðreyndir málanna, er gerðu hlut Framsókn-
arflokksins allt annan en Tíminn vildi ver-a láta.
Þessar fáu staðreyndir hafa komið Tímanum óþægilega
og verður ritstjórinn allsendis flumósa, er hann grípur
til andsvara, enda flýr hann í „víðavangs“-dálk blaðsins
með harmakvein sín, en dálkur sá í blaðinu er þektastur
undir nafninu „sorprennan“, enda eru að jafnan engin
göfugmenni, er í hann rita.
Annars var á það bent hjer, í sambandi við lausn dýr-
tíðarmálanna, að það væri áreiðanlega minstur vandi að
setja fram hin sjerstæðu flokkssjónarmið varðandi dýr-
tíðarmálin. Hitt væri allur vandinn að'sameina og sam-
ræma sjónarmið flokkanna til sameiginlegra átaka. —
Sjálfstæðisflokkurinn hefði litið svo á, að líkurnar til sam-
einingar væru því meiri, sem minna kapp væri á það lagt
áð flagga með sjersjónarmiðunum. Hinsvegar hefði Fram-
sóknarflokkurinn hugsað meira um að stíga rokk flokks-
hagsmunanna og reka harma sinna á öðrum flokkum, eft-
ir óhagstæð úrslit í síðustu alþingiskosningum.
Tíminn biður nú um, að nefnd sjeu dæmi þess, að
Framsóknarflokkurinn hafi sint lítt um að koma á „alls-
herjarsamtökum“ um lausn vandamálanna, og segir, að
flokkurinn hafi „alltaf lýst sig reiðubúinn til slíkrar sam-
vinnu“. Ennfremur þykist Tíminn ekki skilja það al-
kunna hugtak, þegar talað er um „hefndarpólitík“ Fram-
sóknarflokksins eftir síðustu breytingar á kjördæmaskip-
uninni.
Hjer verður að koma gleymnum og skilningssjóum rit-
stjóra Tímans til hjálpar.
Hann heldur e. t. v. að það hafi verið að lýsa sig reiðu-
búirrn til allsherjarsamtaka, er Hermann Jónasson fór á
stúfana í Tímanum fyrir haustkosningarnar 1942, til þess
að flytja þann boðskap, að nú ylti á öllu að Framsókn,
Kommúnistar og Alþýðuflokkurinn tækju höndum saman
til stjórnarstarfs, sem hann að vísu „kamófleraði“ undir
slagorðinu um samstarf „verkamanna og bænda“. Menn
minnast þess einnig, að átökin voru ekki sterkleg hjá
Framsókn í 8-manna nefndinni eftir kosningarnar, er
Sjálfstæðisflokkurinn hafði stungið upp á, að mynduð
yrði til þess að freista þess, að koma á allsherjar sam-
starfi flokkanna. Enda spratt upp úr afstöðu Framsókn-
armannanna í þeirri nefnd sá tvískinnungur, er síðan
hefir leitt til þess, að Jónasi Jónssyni hefir verið sparkað
sem formanna flokksins, en Hermann Jónasson tekið við,
til þess, eins og túlkað hefir verið í Alþýðublaðinu, að
herða gönguna til „vinstri“.
Og svo er það „hefndarpólitíkin“. Hvernig vilja menn
t. d. skýra það, er Framsóknarflokkurinn greiddi ekki
atkvæði með stjórnarskrárbreytingunni varðandi sjálf-
stæðismálið á sumarþinginu 1942, og Hei”mann Jónasson
ljet meira að segja svo um mælt, að „stjórnarforusta“
Sjálfstæðismanna í því máli skapaði þjóðinni „smán o{[
vanmat í augum erlendra manna“? Þessi stjórnarskrár-
breyting hefir þó síðan markað sporin að þeim áfanga,
sem nú er verið að stíga, enda eftir á fylgt af Framsókn-
arflokknum sem öðrum. Eins og sakir standa verður þetta
að nægja til örfunar Tímaritstjóranum og reyna að skerpa
betur skilning sinn og minni.
Að lokum vill svo Mbl. halda enn fram þeirri fyrri
skoðun, að heppilegast sje að einbeita nú kröftum allra 1
að viðfangsefnum líðandi stundar, en gera sjer minna far
um að rifja upp eldri væringar í ljósi flokkshagámunanna.
Ferming í dóm-
kirkjunni
Ferming í Dómkirkjunni í dag
kl. 11. (Síra Bjarni Jónsson).
Drengir:
Ásgeir Pjetursson, Grettisg. 41.
Bogi Th. Melsteð, Freyjug. 42.
Finnur Stephensen, Bröttug. 6.
Halldór Thorsteinsson, Rauð. 36.
Haraldur Hagan, Lauf. 12.
Haraldur Sveinbjörnsson, Fram-
nesveg 56 A.
Helgi Elíasson, Ásvallag. 51.
ísak Örn Hringsson, Hrfngbr. 178
Jón S. Bjarnason, Miðtún 30.
Leifur Friðleifsson, Lindarg. 60.
Leifur Hannesson, Hverfisg. 12.
Matthías Jóhannesson, Hávalla-
götu 49. .
Ólafur Jón Ólafsson, Garðastr.
39.
Reynir Guðlaugsson, Guðrúnar-
götu 2.
Sigurður Jónsson, Nýlendug. 4.
Snorri Karlsson, Hrefnug. 2.
Tryggvi Eyjólfsson, Smyrilsveg
28.
Þorsteinn K. Friðriksson, Tún-
götu 34.
Þór Heimir Vilhjálmsson, Grund-
arstíg 24.
Stúlkur:
Anna Þóra Thoroddsen, Reyni-
mel 27.
Ásta Guðbjörg Hansen, Hverfis-
götu 123.
Auður Kristjánsdóttir, Ránarg.
21.
Dóra Friðleifsdóttir, Lindarg. 60.
Elinbjörg Hulda Eggertsdóttir,
Tjarnarg. 30.
Guðlaug Pjetursdóttir, Sogabl. 17
Guðrún Margrjet Jóhannsdóttir,
Fjólug. 25.
Helga Ingibjörg Pálsdóttir, Ás-
vallag. 37.
Hjördís Einarsdóttir, Skúlag. 58.
Hulda Pálína Matthíasdóttir,
Traðark. 6.
Inga Einarsdóttir, Bergst. 24 B.
Ingibjörg Jóna Gunnlaugsdóttir,
Hávallag. 20.
'lngibjörg Jónsdóttir, Hávallag.
13.
Ingibjörg Magnúsdóttir, Fram-
nesveg 30.
Margrjet Björg Þorsteinsdóttir,
Hverfisg. 58 A.
Ólöf Margrjet Einarsdóttir, Ei-
ríksgötu 35.
Sigríður Bára Sigurðardóttir,
Mjölnisholt 10.
Sigrún Erna Jónsdóttir, Hverfis-
götu 76.
Sólveig Jónína Jóhannsdóttir,
Pósthússtr. 13.
Þórunn Ingibjörg Friðfinnsdótt-
ir, Nýlendug. 16.
Með sprengju
í sljellnu
London í gærkveldi: —
Amerískt flugvirki, sem
gerði árás á Þýskaland í gær,
kom heim með ósprungna
sprengju í stjelinu. Var sprengj
unni varpað úr annari amerískri
flugvjel, sem flaug nokkru
hærra og lenti á stjeli hinnar.
Festist sprengjan þar, en sprakk
ekki. Áhöfnin varð þess^t vör,
og flugforinginn var lengi á báð
um áttum, hvort flugmenn
hans skyldu varpa sjer út úr
flugvjelinni, eða reyna að koma
henni heim. Tóku þeir síðari
kostinn. En þótt lendingin tæk-
ist að óskum, var flugstjórinn
fölur, er hann steig út og sagð-
ist aldrei hafa vandað sig eins
að lenda á æfinni. — Reuter.
\J(lverji ilrij^c
ar:
Úfr dacj fecjci lífinu
Fánunum fjölgar.
MÖRGUM MÁLUM og tillög-
um, sem fyrst hafa verið borin
fram hjer í þessum dálkum, hef-
ir verið vel tekið hjá almenningi.
En ekkert mál hefir fengið al-
mennari undirtektir en fánamál-
ið. Það er ekki meira en rúmlega
eitt ár síðan fyrst var farið að
ræða um það hjer í dálkunum,
að við íslendingar ættum að sýna
þjóðfánanum nieiri virðingu en
alment væri gert. Síðan hafa
önnur blöð tekið undir þetta
mál. Tillaga hefir verið borin
fram um það á Alþingi og fjöldi
fjelaga víðsvegar um land hafa
tekið fánamálið upp og gert á-
lyktanir um það.
Alt þetta hefir orðið til þess,
að ný vakning hefir farið um
landið í fánamálinu. Menn kepp-
ast um að fá sjer fánastengur og
fána. Það verður gaman að sjá
fánadýrðina í bygð og í bæ á lýð
veldishátíðinni.
En það er ekki nóg að koma
sjer upp flaggstöng og fánum.
Það eru sjerstakar reglur, sem
fara verður eftir um meðferð
fánans. Það á ekki að láta fána
fanga uppi eftir sólsetur. Það er
óvirðing við þjóðfánann og þegar
það er gert, er fánanum gefið
nafn, sem ekki er prenthæft.
Sjerstaklega verða þeir, sem
eiga að ganga á undan með góðu
fordæmi, að sjá um að brjóta ekki
velsæmi i þessuxn efnum. Skal
ekki farið lengra út í það mál að
sinni. En komi það fyrir æ ofan
í æ, að íslenski fáninn sje látinn
hanga um nætur á opinberum
byggingum eða hálf opinberum
byggingum, hjer í hjarta bæjar-
ins, verður ekki komist hjá því
að benda á, hvaða byggingar það
Fánastengur í skraut-
görðum.
ÞAÐ VAR húseigandi að rabba
við mig í gær um fánamálið.
Hann sagði mjer, að sjer þætti
svo leiðinlegt að geta ekki sett
upp fánastöng á húsi sínu fyrir
lýðveldishátíðina. ,,En hús mitt
er þannig bygt, að það eu alveg
ómögulegt að komai fyrir fána-
stöng á því“.
„En því setur þú ekki fána-
stöng í garðinn þinn?“ spurði
jeg. Mjer var kunnugt um, að
þessi maður hefir ljómandi fal-
legan skrautgarð umhverfis hús
sitt, sem hann hefir stundað með
kostgæfni undanfarin ár.
Þetta hafði honum ekki dottið.
í hug. En vitanlega er ekkert
hægara en að koma upp flagg-
stöngum í görðum. Það getur oft
verið fult eins skemtilegt og
flaggstengur á sjálfum húsun-
um.
í garði einum hjer í bænum sá
jeg flaggstöng í gær, sem nýlega
hafði verið reist. Undirstaða
stangarinnar hafði verið steypt
úr steinsteypu, en eigandinn, sem
er gamall og virtur borgari þessa
bæjar, hafði látið flytja allstóran
stein, sljettan af brimbarningi,
og sett hann við flaggstöngina.
Er hann ekki ólíkur bautasteini.
En það, sem vakti sjerstaka at-
hygli mína í þessu sambandi og
sem gerir steininn dýrmætari í
augum eigandans, er það, að
þetta er steinn úr fjörunni, þar
sem maðurinn veiddi fisk frá
landi, er hann var unglingur.
Hann var vanur að standa á þess
um steini við veiðarnar.
**• ♦% *!•
bæjarráðs um gamla bæjarfógeta
garðinn, eða kirkjugarðinn við
Aðalstræti. Hefir fjelagið hjer
tekið upp tillögur, sem bornar
voru fram hjer í dálkunum í vet-
ur. Var þar lagt til, að hin leiða
og ljóta trjegirðing umhverfis
garðinn yrði rifin og komið væri
upp friðsælum og fellegum lundi
í hjarta bæjarins.
Það er gleðiefni, að fjelagið
skuli hafa tekið upp þetta mál og
gera má ráð fyrir, að tillögum
fjelagsins verði sint og ekki verði
tafið að hefja framkvæmdir sem
fyrst.
En garðurinn þarf að fá nafn
og virðist það liggja beint við,
hvaða nafn á að gefa garðinum.
Fræðimenn benda á, að ailar lík-
ur sjeu til, að fyrsti landnáms-
maður íslands og fyrsti Reykvík-
'ingurinn, Ingólfur Arnarson
hafi bygt sjer bæ þarna í kvos-
inni undir Landakotshæðinni.
Það er einmitt þessa dagana ver-
ið að grafa fyrir húsgrunni á þess
um slóðum og þar hafa fundist
margar fornmenjar. Er ekki ólík-
legt, að þær sjeu einmitt úr búi
Ingólfs.
Væri nú ekki alveg tilvalið að.
skíra hinn nýja almennings-
skrautgarð í höfuðið á frum-
byggja Reykjavíkur og kalla
hann „Ingólfslund11 eða „Ingólfs-
garð“?
Fornmenjagröftur.
I SAMBANDI við fornrnenjar
þær, sem fundist hafa við grunn-
gröftinn við Tjarnargötu hgfir
það komið í ljós, að fyrir 30 ar-
um er verið var að grafa fyrir
öðrum húsgrunni á þessum slóð-
um, var komið niður í fornmenj-
ar. Gamall verkamaður segir frá
þessu í Morgunblaðinu i gær.
Við þetta vaknar sú spurning,
hvort ekki sje sjálfsagt að at-
huga betur þetta svæði en gert
hefir verið og láta það ekki vera
undir tilviljun komið, hvort
nokkurntíma eða aldrei koma í
„Ingólfslundur“.
REYKVÍKINGAFJELAGIÐ
hefir'gert ákveðnar tiilögur til
! dagsins ljós þær fornmenjar, sem
kunna að liggja þarna í jörð.
Væri ekki alveg sjálfsagt að
grafa upp Tjarnargötuna til að
ganga úr skugga um, hvort meira
er þarna af fornmenjum frá dög-
um fyrsta landnámsmannsins.
Fræðimenn okkar á sviði forn-
’menja ættu að geta gert tillögur
í þessu efni og væri þá sjálfsagt
að fara eftir þeim.
•
„Brennið ruslið og
bætið andrúmsloftið'*.
UNGUR REYKVÍKINGUR
skrifar mjer um ruslið og eyð-
ingu þess. Hann bendir rjettilega
á, að almenningur geti hæglega
Ijett undir með sorphreinsuninni
í bænum með því að brenna rusli
í miðstöðvarofnufn sínum, í stað
þess að fleygja brjefarusli og
öðrum úrgangi, sem hægt er að
brenna, í öskukassana. Það sje
fyrir framtaksleysi manna, að á-
standið sje eins og það er. Fólk
geri sjer ekki ljóst, að hægt er
að brenna næstum öllum úrgangi
í miðstöðvunum, eins og gert var
áður en hitaveitan kom. Þetta
sje fyrirhafnarlítið, sje það gert
reglulega. En í stað þess að al-
menningur hjálpi sjer sjálfur,
I sje alt heimtað af yfirvöldum
bæjarins.
Þessi ungi brjefritari vill, að
blöðin birti iðulega þessa upp-
hrópun til almenrúngs: „Brennið
rusiið og bætið andrúmsloftið".
Það geti haft sömu áhrif og t. d.
upphrópunin: „Notið sjóinn og
sólskinið“, sem hamrað var á
hjer um árið og hafði mikil áhrif.