Morgunblaðið - 17.05.1944, Blaðsíða 8

8
MOBGUNBLAÐIÐ
Miðvikudagur 17. maí 1944
w
* I
• • •
! Framh. áf bls. 7.
ungur, ríkisráð og Stórþing
fjarverandi. Hæstirjettur ákvað
þá, sem eini handhafi ríkis-
valdsins, sem eftir var í land-
inu, að útnefna menn í sv<j-
kallað ,Stjórnarráð“, cem átti
að fara með framkvæmdavaid-
ið innan þéirra takmarka, sem
hernámið setti. í þessu tilfelli
leit hæstirjettur á sig sem hand
hafa sjálfsákvörðunarrjettar-
ins — sem „óbeðinn erindreka“
fyrir hina handhafa ríkisvalds-
ins. Það er enginn vafi á því,
að gerðir hæstarjettar voru í
anda Grundvallarlaganna.
Aftur hafði sjálfstæð afstaða
dómstólanna þýðingu. Það var
í árslok 1940. Hæstirjettur
krafðist þá þess að hafa rjett
til þess að ákveða, að hve miklu
leyti fyrirskipanir hernaðar-
yfirvalda Þjóðverja og lepp-
stjórnar þeirra skyldu vera
gildar samkvæmt reglum þjóða
rjettarins. Þegar þessari kröfu
var neitað, lögðu meðlimir dóm
stólsins fram lausnarbeiðnir sín
ar. Það er augljóst, að einnig í
þessu tilfelli kom Hæstirjettur
fram sem verndari sjálfsákvörð
unarrjettarins og rjettarskip-
unar Noregs.
Þessar meginreglur, sem
Hæstirjettur fór eftir í fyrr-
nefndum gerðum sínum, koma
greihitega 'ffam í sfðasta 'kafla
Grundvallarlaganna, undir fyr
irsögninni „Almenn ákvæði“.
Þar eru reglur, sem miða að því
að vernda frelsi einstaklingsins
,og jafnrjetti borgaranna. í þess
<um reglum koma fram grund-
vallaratriði Liberalismans og
hugsjónir, sem lágu til grund-
vallar kröfum alþýðunnar í
stjórnarbyltingunni miklu í
Frakklandi.
★
Hugsjónir þessar hafa komið
fram í mannkynssögunni, sum-
part í mörgum yfirlýsingum
iægri stjettanna í Englandi og
sumpart í hinum svokölluðu yf
irlýsingum um mannrjettindi.
Hina fyrstu þeirra síðarnefndu
gáfu nokkur ríki í Norður-Am-
eríku í frelsisstríðinu, en hina
síoustu þeirra löggjafarsam-
kundan í frönsku stjórnarbylt-
ingunni. Um þessar yfirlýsing-
ar er það að segja, að þær lýsa
meginhugsuninni af mikilli
mælsku. En þar sem þessar yf-
irlýsingar voru ekki lagaboð,
var ekki hægt að álíta þær ann-
að en bendingar og ráð til lög-
gjafarvaldsins.
Öðru máli er að gegna, þar
sem um þessi efni fjariar í
Grundvallarlögunum. Það er
ekki aðeins verið að orða meg-
inatriðin, heldur eru þau sett
fram sem ótvíræð lagaboð, sem
dómstólarnir verða að fará eft-
ir. Sumar reglurnar fjalla um
sömu atriðin og mannrjettinda-
yfirlýsingarnar, aðrar eru tekn
ar úr sljórnarskrá Bandaríkja
Norður Ameríku og enn aðrar
eru af þjóðlegum toga spunn-
ar.
Alt frá dögum hinna fornu
norsku þinga, áður en ríkið var
orðið ein heild, hafa Norð-
menn viðurkent regluna, sem
þannig er orðuð í upphafi
Frostaþingslaganna: „Með lög-
um skal land byggja, en með
ólögum eyða“. Og í öllum þeim
þrengingum, sem þjóð vor hef-
ir þolað, hefir hún reynt að
vernda rjettarskipun sma.
Andi Grundvallarlaganna —
hann er óskorað sjálfstæði Nor-
egs, sjálfsákvörðunarrjettur
þjóðarinnar sem undirstaða
undir framkvæmd ríkisvalds-
ins, ríkisvaldið sem þjónn þjóð-
arinnar og bygging þjóófjelags
ins eftir ströngum grundvall-
arreglum rjettarins.
mimiiiiiniiiiiiiiiiiniimiiiiiiiiiiiiiiiiiiiuiiiitiiiiiiiiiiiHi
I Vörubifreið
jj Chevrolet model 1934 til E
§ sölu. Nýfræst vjel. Vökva- s
§ bremsur. Uppl. í síma s
H 9141 kl. 1—4 i dag. §j
n
iiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiirrirrmtitiimiiiiiiiuiiiuii
Kauphöllin
er miðstöð verðbrjefa-
viðskiftanna. Sími 1710.
BEST AÐ AUGLÝSA
I MORGUNBLAÐINU
EINAR RUNÓLFSSON er
fæddur í Blesahrauni á Síðu 17.
maí 1879, en ólst að mestu upp
í Mörk í sömu sveit. Hann nam
trjesmíði á Eyrarbakka hjá
Samúel Jónssyni, er þá var með
kunnustu trjesmíðameisturum
sunnanlands. Síðar fluttist
Einar til Reykjavíkur og stund-
aði lengst af trjesmíðar hjer;
reisti sjer hús við Lindargötu
56, en dvelst nú að Háa-Múla í
Fljótshlíð.
Hann var kvæntur Guðlaugu
Einarsdóttur frá Svínadal í
Skaftártungu, orðlagðri gæða-
konu, systur Einars Einarsson-
ar húsasmíðameistara hjer í
bæ. Guðlaugu misti Einar fyr-
ir tæpum 30 árum frá 4 börn-
um þeirra, kornungum, sem öll
eru á lífi: Einar stýrimaður, á
Lindargötu 56 (kvæntur Aðal-
heiði Kjartansdóttur, kvæða-
manns), Ingólfur (ókvæntur),
Katrín, húsfreyja í Háa-Múla,
og Guðlaug, einnig húsfreyja
austur í Fljótshlíð.
Einar er áhugasamur dugn-
aðarmaður, er jafnan leysir
störf sín svo af hendi, að með
þeim myndi hann vilja standa
eða falla. Og ef talað er um
vammlausan mann og velviljað
an, sem aldrei myndi fást til að
leggja stein í götu nokkurs
manns — þá má þar óhikað
nefna Einar Runólfsson. Hann
er skynsemdarmaður og skoð-
anafastur, ljúfmenni í viðkynn-
ingu og trygðatröll. — Njóti
hann nú heilla og velgengni á
meðan æfin endist!
Vinur.
teiðtieiniiigar til kjósenda varðandi
lýðveldiskosningariiar
Þannig á kjörseðillinn að líta út, eftir að kjósandi hefir með
atkvæði sínu samþykt niðurfall sambandslagasamningsins og
greitt atkvæði með lýðveldisstjórnarskrá íslands:
Þingsályktun frá 25. febrúar 1944, um niðurfelling
dansk-íslenska sambandslagasamningsins frá 1918:
Alþingi ályktar að lýsa yfir því, að niður sje fallinn
dansk-íslenski sambandslagasamningurínn frá 1918.
Ályktun þessa skal leggja undir atkvæði allra al-
þingiskjósenda til samþyktar eða synjunar, og skal
atkvæðagreiðslan vera leynileg. Nái ályktunin sam-
þykki, tekur hún gildi, er Alþingi hefir samþykt hana
að nýju að aflokinni þessari atkvæðagreiðslu.
xl 1 lá
1 nei

«• Stjórnarskrá lýðveldisins íslands, samþykt á Alþingi 1944.
x 1 iá
nei
Munið að greiða atkvæði um B Á Ð A R tillögumar.
Setjið kross fyrir framan „já“!
Aðatfundur .Hvatar’
SJÁLFSTÆÐISKVENNAFJE
LAGIÐ „Hvöt“, hjelt aðalfund
föstudaginn 12. þ. m. í Tjarnar-
kaffi.
Stjórn fjelagsins var öll endur
kosin, en hana skipa: frú Guð-
rún Jónasson, formaður, frú
Guðrún Pjetursdóttir, varafor-
maður, frú Kristín Sigurð-
ardóttir, ritari, frk. María
Maack, gjaldkeri, og meðstjórn-
endur, frú Soffía Ólafsdóttir,
frú Helga Marteinsdóttir og frú
Guðrún Guðlaugsdóttir.
I varastjórn voru kosnar: frú
Jónína Guðmundsdóttir, frú
Dýrleif Jónsdóttir, frú María
Thoroddsen, allar endurkosnar',
svo þær: frú Soffía Jakobsen og
frú Ásta Guðjónsd., í stað frk.
Guðbjargar Bjarnadóttir og frú
Guðnýjar Björnes, sem báðust
undan endurkosningu.
Kanadamenn missa
freigátu.
London í gærkveldi —: Breska
flotamálaráðuneytið tilkynti í
gærkveldi, að ein af freigátum
Kanada hefði farist af völdum
árásar á Norður-Atlantshafi.
Þetta er fyrsta freigátan, sem
Kanadamenn missa í stríðinu.
38 menn björguðust, en 168
manna áhöfn var á skipinu.
miiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiut
jÚska eftirj
H samvinnu við rörlagninga- =
= meistara með sjálfstæðan 1
g atvinnurekstur fyrir aug- ||
j§ um. Hefi möguleika á a𠧧
S útvega efni. Tilboð merkt s
=§ „Vjelfræðingur" sendist s
= blaðinu fyrir 21. þ. m. §|
1 ó
uiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiMiiiiiiiiiiiiiiimuinuuiiuiiiiiimiu*

^ Effir Robert Siorm
„Jeg sagði yður að fara út“, hrópaði Mascara af
, enn meiri bræði en fyrr. ,,En það var ekki jákvætt“,
svaraði X-9.
I
j Frú Cuff kom inn í þessu með kaffibakka. „Hvað
gengur hjer á?“ spurði hún. „Mamma, hrópaði
Mascara, „þetta er leynilögreglumaður. Hann ætl-
ar að nota mig til þess að hafa upp á Alexander“.
Nú var eins og ljós rynni upp fyrir frú Cuff.
hugsaði hún. Síðan stökk hún upp um hálsinn á
„Leynilögreglumaður — og að leita að Alexander“,
X 9, sem ekki vissi hvaðan á sig stóð veðrið.