Morgunblaðið - 27.05.1944, Blaðsíða 10

10
MORGUNBLAÐ L Ð
Laugardagur 27. maí 1944.
LARRY DERFORD
1ÁJ. ÁÁ'omeráet
I leit að
lífshamingju
— 5. dagur —
Harm rjetti mjer bókina, sem
hann hjelt á. Var það „Frum-
atriði sálfræðinnar“ eftir Will-
iam James. Það er vitanlega
sígild bók og mikilvæg í vís-
indagrein þeirri, sem hún fjall-
ar um. Og hún er mjög læsi-
leg. En jeg átti ekki von á að
sjá hana í höndum mjög ungs
manns, flugmanns, sem hafði
verið að dansa til kl. 5 um
morguninn.
„Hvers vegna eruð þjer að
lesa þetta?“ spurði jeg.
„Jeg er mjög fáfróður11.
„Og mjög ungur“, sagði jeg
og brosti.
Hann þsgði svo lengi, að mjer
fór að finnast þögnin vandræða
leg. Hann starði liugsandi út í
loftið, svipurinn alvarlegur og
ákafur. Þegar hann byrjaði aft-
ur að tala, var eins og hann
hjeldi áfram samtalinu, án þess
að hafa tekið eftir hinni löngu
þögn.
„Þegar jeg kom heim frá
Frakklandi, vildu þau öll að jeg
færi í háskóla. Jeg gat það ekki.
Eftir alt, sem jeg var búinn að
sjá og reyna, gat jeg ekki sest
aftur á skólabekk. Jeg lærði
hvort sem er ekkert í menta-
skólanum. Mjer fanst jeg ekki
geta hafið nám sem nýliði við
háskóla. Þeim hefði ekki geðj-
ast að mjer. Og jeg held, að
kennararnir hefðu ekki kent
mjer það, sem jeg vildi vita“.
„Auðvitað kemur mjer þetta
ekkert við“, sagði jeg, „en jeg
hygg, að þjer hafið ekki gert
rjett. Maður nemur fljótar og
betur undir leiðsögn góðra
kennara. Maður eyðir miklum
tíma í fálm á villigötum, ef
maður ekki hefir einhvern til
þess að leiðbeina sjer“.
„Já, ef til vill er það rjett.
En mjer er sama, þótt mjer
skjátlist. Það getur verið, að
einhversstaðar á villigötunum
finni jeg eitthvað af því, sem
jeg leita að“.
„En að hverju leitið þjer?“ .
Hann hikaði andartak.
„Það er nú einmitt vandamál
ið. Jeg veit það ekki greinilega
ennþá“.
Jeg þagði, því að mjer fanst
ekki vera hægt að svara þessu
neinu. Jeg, sem frá æskudög-
um hafði altaf haft ákveðið
markmið fyrir augum, varð dá-
lítið óþolinmóður, en álapaði
síðan sjálfum mjer. Jeg hafði
óljóst hugboð um það, að í sál
þessa ungmennis væri einhver
dulin barátta. Hvort það voru
hálfskapaðar hugmyndir eða ó-
Ijósar kendir, gat jeg ekki um
sagt, en þetta fylti hann ein-
hverju eirðarleysi, sem knúði
hann áfram — 'eitthvað — hann
vissi ekki hvert. Jeg fjekk
mikla samúð með honum.
„Er það rjett hjá mjer, að
þið hafið talað um mig eftir
að við fórum út að dansa í gær-
kvöldi?“ spurði hann.
„Já, það er rjett“.
„Já, jeg hjelt að það væri
þess vegna, sem Bob frændi
var neyddur til þess að koma
til kvöldverðar. Annars fer
hann aldrei út“.
„Þjer virðist hafa fengið til—
boð um ágæta atvinnu“.
„Dásamlega atvinnu“.
„Ætlið þjer að taka því?“
„Það held jeg ekki“.
„Hvers vegna ekki?“
„Mig langar ekki til þess“.
Jeg var hjer að reka nefið
niður í mál, sem mjer kom
ekkert við. En jeg hjelt, að
einmitt vegna þess að jeg var
ókunnugur og útlendingur,
myndi Larry geta rætt um þetta
við mig.
„Þjer vitið það, að þegar
menn ekkert geta annað, verða
þeir rithöfundar", sagði jeg og
hló við.
„Jeg hefi enga hæfileika“,
sagði hann.
„Hvað viljið þjer þá gera?“
„Reika um og skoða mann-
lífið“.
Jeg fór að hlæja.
„Jeg hefði nú ekki haldið, að
Chicago væri ákjósanlegur
staður til þess“, sagði jeg.
„Annars ætla jeg að lofa
yður að lesa í friði. Jeg ætla að
líta á „Yale Quarterly“.“
Þegar jeg fór út stundu síð-
ar, var Larry enn niðursokk-
inn í bók William James.
★
Daginn eftir bauð Elliott mjer
til hádegisverðar í „Palmer
Hause“ með Maturin feðgun-
um. Við vorum aðeins fjórir.
Henry Maturin var stór mað-
ur, nærri því eins stór og son-
ur hans. Hann var feitur og
rauður í andliti, kjálkarnir
stórir og nefið stutt. Augu hans
voru minni en augu sonar
hans og ekki eins blá, og ákaf-
lega slægðarleg. Hann gat ekki
verið meira en um fimtugt, en
virtist tíu árum eldri, og hár
hans var snjóhvítt. Jeg varð
fyrir þeim áhrifum af honum,
að hann væri greindur og dug-
legur harðjax, sem væri misk-
unnarlaus — í viðskiftum
a. m. k. "
Fyrst sagði hann lítið, og
mjer fanst hann virða mig fyr-
ir sjer. Jeg gat ekki annað en
tekið eftir, að honum fanst
Elliott heldur hlægilegur. Gray,
vingjarnlegur og kurteis, sagði
næstum ekki neitt.
Brátt fór hr. Maturin að
kunna betur við sig, og hann
gerði nokkrar athugasemdir,
sem sýndu, að hann var greind-
ari en hann leit út fyrir og
hafði þurra kímnigáfu. Það
kom í ljós, að hann hafði einn-
ig umsjón með eigum Elliotts,
og dálitla stund snerust um-
ræðurnar um hlutabrjef og rík-
isskuldabrjef. Ef jeg hefði ekki
vitað það áður, að Elliott Ijet
‘engan hafa sig að gynningar-
fífli, hefði jeg sennilega orðið
undrandi yfir allri þeirri þekk-
ingu, sem hann hafði í þessum
efnum. Það var þá, sem hr.
Maturin sagði:
Grays, Larry Darford, í morg-
Greys, Larry Darford, í morg-
un. Hann sagðist gera sjer fulla
grein fyrir því, að það væri
stórkostlegt tækifæri fyrir ung
an mann að komast inn í versl-
un mína, og hann hefði hugsað
málið mjög vandlega, en kom-
ist að þeirri niðurstöðu, að
hann myndi aðeins valda mjer
vonbrigða, og væri því betra
að afþakka boðið“.
„Það er mjög heimskulegt af
honum“, sagði Elliott.
„Já“, svaraði hr. Maturin.
„Mjer þykir þetta mjög
leitt, pabbi“, sagði Gray. „Það
hefði verið gaman, ef við hefð-
um getað unnið saman“.
„Það er hægt að draga hest-
inn niður að vatninu, en það er
ekki hægt að neyða hann til
þess að drekka“.
Hr. Maturin horfði á son
sinn, á meðan hann sagði þetta,
og jeg sá, að slægðin í augna-
svip hans hvarf, og í stað henn-
ar komu, ástúð og aðdáun. Jeg
sá þá, að þessi harðsnúni versl-
unarmaður hafði einnig aðra
hlið. Hann dáði þennan risa-
stóra son sinn.
„Jæja, hvernig leist þjer á
hann?“ spurði Elliott mig, þeg-
ar Maturin feðgarnir voru
farnir.
„Jeg hefi altaf gaman af að
kynnast nýju fólki. Mjer fanst
fallegt að sjá svo gagnkvæma
ást föður og sonar. Jeg veit
ekki, hvort það er svo algengt
í Englandi“.
„Hann tilbiður drenginn.
Hann er annars einkennilega
samsettur. Hann lítur eftir
sparifje fjölda gamalla kvenna,
embættismanna og presta, sem
hættir eru störfum. Jeg hefði
nú haldið, að upp úr því væri
heldur lítið að hafa, en hann
er hreykinn af trausti því, sem
þetta gamla fólk sýnir honum.
En ef um háa vexti er að ræða,
er enginn, sem er miskunnar-
lausari en hann“.
tAr
Þegar Elliott kom heim, sagði
hann frú Braalake, að Larry
hefði afþakkað tilboð Henry.
Isabel hafði borðað hádegis-
verð með nokkrum vinstúlk-
um sínum, og kom inn á meðan
þau voru að -ræða málið.
Það, sem Louisa Bradlake
sagði, var gagnort og óhrekj-
anlegt:
„Ef hann elskaði þig, ætti
hann að vera reiðubúinn til
þess að vinna fyrir þig“.
Jeg veit ekki, hverju Isabel
svaraði, en hún var vissulega
nógu greind til þess að sjá, að
eldra fólkið hafði skynsemina
sín megin. Allir ungir menn,
sem hún þekti, voru annað
hvort í skólum, til þess að búa
sig undir lífsstarf sitt, eða
höfðu þegar valið sjer það. —
Larry gat ekki búist við því
að lifa það, sem eftir var æv-
innar, af hinum góða vitnis-
burði, sem hánn hafði fengið
í flughernum. Stríðið var á
enda. Allir keptust við að
gleyma því sem fyrst.
Arangurinn af samræðum
þessum var sá, að Isabel fjelst
á að ræða málið við Larry. Frú
Bradlake stakk upp á, að hún
fengi hann til þess að aka sjer

Vinir í lífi og dauða
Æfintýr eftir P. Chr. Asbjörnsen.
hinn dauði aftur. „Það var gott, að þú satst kyrr“, sagði
hann, „annars hefði jeg sjálfsagt ekki fundið þig“. — En
þegar brúðguminn ætlaði að fara að rísa á fætur, þá var
það ekki auðvelt, hann var þá allur þakinn í mosa og það
voru meira að segja vaxnar yfir hann trjárætur, þannig,
að það sást hje'rumbil ekkert i hann. Þegar hann var bú-
inn að rífa þetta af sjer, sneru þeir heim á leið og fóru
sömu leið til grafar hins framliðna. Þar kvöddust þeir
og skildu, og þegar brúðguminn kom upp, fór hann bein-
ustu leið heim til sín. En þegar hann kom þangað heimað,
fannst honum hann alls ekki kannast við sig þar. Hann
horfði hissa í kringum sig, og spurði alla, sem hann hitti,
en þeir vissu ekkert um brúði hans, ættmenn eða vini,
og engan sá hann, sem hann þekkti. Og allir voru hissa
á þessum manni, sem ráfaði um og leit út eins og fugla-
hræða.
Þegar hann gat ekki fundið neinn, sem hann þekkti,
tók hann það ráð, að fara beint til prestsins og sagði hon-
um upp alla söguna, hver hann væri, og hvenær hann
hefði gift sig og hvert hann hefði farið eftir brúðkaupið.
Presturinn kannaðist ekkert við þetta, en þegar hann
hafði leitað í æfagömlum kirkjubókum, þá komst hann
að raun um það, að brúðkaupið hefði staðið fyrir æfa-
löngu, og fólk það, sem gestur hans talaði um, hefði lifað
fyrir 400 árum.
Á þessum fjórum öldum hafði vaxið upp stór og mikil
eik rjett hjá prestsetrmu. Þegar brúðguminn, sem gifti
sig fyrir 400 árum, sá hana, klifraði hann upp í eikina og
ætlaði að litast um á fornum slóðum. En meður því, að
hann var orðinn dálítið stirður, af því að hafa setið og
sofið í 400 ár handan við gröf og dauða, þá gekk honum
3kki þessi ferð að óskum. Þegar hann ætlaði niður aftur,
nissti hann fórfestu, datt niður úr trjenu og komst þannig
í eðlilegan hátt aftur til vinar síns hinum megin, þar sem
orúður hans og önnur skyldmenni hafa líka eflaust tekið
Jonum opnum örmum.
ENDIR.
— Er gott loftslag hjer í sveit
inni?
— .Framúrskarandi. Seinustu
átta árin hefir ekki dáið nema
einn maður hjer.
— Hver var það?
Læknirinn — hann dó úr
hungri.
★
Þjónn: — Hjer er afbragðs-
gott koníak.
Gestur: — Jeg vil það ekki.
Jeg er sjálfur sextíu ára, og
ekki hefi jeg batnað með aldr-
inum.
★
— Þetta er ljómandi fallegt
lag, sem þú varst að leika. Er
það nýtt?
— Nei, það er eftir Beethov-
en. — Þú veist, að Beethovpn
er dauður.
— Nei, jeg hafði ekki einu
sinni hugmynd um, að hann
væri veikur.
'k
— Hún er sein í snúningum,
hún Sigga.
— Minstu ekki á það. Hún
hefir verið í 30 ár að því að
verða 25 ára gömul.
★
Skrifstofustjórinn (við mann,
sem kemur í atvinnuleit):
— Stamið þjer altáf svona?
Maðurinn: — N-e-i — b-b-
bara þ-þ-þeg-ar j-jeg t-ta-tala.
Ameríkumaður kemur til
Dublin og sagði ótrúlegustu
sögur af hæð húsanna í New
York. Iri nokkur hlustaði á, en
loks varð hann leiður á þessu
og spurði:
„Hafið þjer sjeð nýja hótel-
ið?“
„Nei“, svaraði Ameríkaninn.
„Það er svo hátt, að tvær
efstu hæðirnar eru hafðar á
hjörum til þess að hægt sje að
víkja, á meðan tunglið fer
framhjá".
★
Húsfreyjan: — Jeg ætla að
fara til sjerfræðings í andlits-
fegrun ■— láttu mig fá 50 krón-
ur.
Húsbóndinn: — Sjálfsagt,
gæskan mín, en heldurðu að
það nægi?
★
Ljósmyndarinn: — Viljið þjer
brjóstmynd eða hnjemynd?
Hún: — Ja, jeg vildi nú helst
hafa andlitið með.
★
Við eina af þingveislum
Bismarks gerði einn þingmað-
ur þá athugasemd við frum-
varp um tóbaksskatt, að ein-
hverjir myndu hætta áð reykja,
þegar tóbak yrði dýrara.
„Jeg þekki af eigin reynslu
aðeins eitt tilfelli“, svaraði
Bismark, „það var maður, sem
var svo óheppinn að berja úr
pípu sinni ofan í púðurtunnu.
Hann steinhætti að reykja“.