Morgunblaðið - 31.05.1944, Blaðsíða 7

Miðvikudagur 31. maí 1044
* MORGUNBLAÐIÐ
T
FERÐ LM BARÐASTRAIMDARSÝSLU
GISLI JONSSON alþ.m. er
nýkominn vestan úr Barða-
strandarsýslu, þar sem hann
hefir verið um skeið á ferða-
lagi og fundarhöldum. Morgun
blaðið hitti hann að máli og
spurði tíðinda af Vesturlandi.
Verður hjer greint frá því helsta
sem Gísli hafði að segja:
Raforkumálin.
— Jeg fór vestur til Isafjarð-
ar 15. apríl til þess að sita þar
fund um raforkumál Vestfjarða,
segir Gísli. — Við hittumst þar
fimm þingmenn Vestfjarða, á-
samt 21 fulltrúa frá ýmsum
hreppum úr hjeraðinu. Stóð
fundurinn í 2 daga. Voru þar
ræddir möguleikar fyrir því að
hrinda í framkvæmd virkjun
Dynjanda og Mjólkurár í Arnar
firði og veita þaðan orku, Ijósi
og yl um allar bygðir á Vest-
fjörðum. Eru þetta stærstu
vatnaföll þar og nemur orka
þeirra um 80% af allri vatns-
fallaorku á Vesturlandi.
Finnbogi Rútur Þorvaldsson,
verkfræðingur var einnig stadd
ur á þessum fundi. Hafði hann
framkvæmt allar rannsóknir og
gert áætlun og tillögur um
virkjunina. Er gert ráð fyrir að
hún muni kosta um 12 milj.
króna, miðað við verðlag 1941.
Er þar með talið einnig allar
línur til bæja og allra sjávar-
þorpa á Vestfjörðum, þó að
Breiðafirði undanskildum. Ork-
an er reiknuð 13 þús. KW og
talin nægileg til allra þarfa fyr-
ir þessa staði um langan aldur.
Það var mjög ánægjulegt að
sitja þennan fund. Allir fulltrú-
ar 26 að tölu bundusf órjúfandi
böndum um að hrinda þessu
máli í framkvæmd svo fljótt
sem verða mætti.
Var ánægjulegt að sjá og heyra
oddvita og aðra fulltrúa frá
fátækum hreppum taka á sig
sjerhverja fjárhagslega byrði,
sem nauðsynleg væri til þess að
koma þessu máli í framkvæmd,
og sýnir alt í senn: Hve sterka
trú þeir höfðu allir á því að
þetta gæti tekist með sameigin-
legu átaki. hve þörfin fyrir þess
ari framkvæmd er takmarka-
laus og knýjandi og hve íslend-
ingar eru farnir að hugsa hærra
en áður eftir því sem þeir verða
sjálfstæðari í orðum og athöfn-
um.
Jeg er þess fullviss, að þessi
fundur markar mjög merkilegt
spor í raforkumálum Vest-
fjarða, og flýtir mikið fyrir
þeirri lílfsnauðsyn íbúanna að
fá orku, ljós og yl til nýrra tak
markalausra framkvæmda á
þessum hráefnaauðuga hluta
landsins.
Erlendu fiskiskipin.
Að loknum fundi sátum við
allir fulltrtúarnir mjög mynd-
arleg og ánægjuleg hóf hjá
bæjarstjórn ísafjarðar. Jeg
hafði líka þá ánægju að vera
gestur Sjálfstæðisflokksins á
aðalfundi þess. Flutti jeg þar
erindi um kaupin á sænsku bát-
unum, og skýrði um leið lögin
um stuðning við nýbyggingu
fiskiskipa, sem samþykt voru á
þinginu í vetur. Vakti mál þetta
mjög mikla athygli. Eru ísfirsk
ir iðnaðarmenn ákveðnir í því.
að láta það ekki viðgangast mót
Frásögn Gísla Jónssonar alþm.
ismáli þjóðarinnar. Þá er einnig
'afarmikill áhugi fyrir dýrtíðar
mælalaust, að veittar sjeu milj- jvöldum, þ^gar verið er að stíga
ónir úr ríkissjóði til þess að örlagaríkasta sporið í sjálfstæð-
smíða skip fyrir í öðrum lönd-
um meðan engin trygging
fæst fyi’ir því, að skipin verði j málunum, og þeirri stefnu, sem
flutt heim, áður en íslendingar ^þar kann að verða ofan á í fram
kunna sjálfir að geta smíðað .tíðinni/ •
slík skip fyrir sama verð eða
minna. Vænta þeir þess, að Samgöngumálin.
nefnd, sem skipuð er til að út-
hluta þessu fje, gæti hjer allr-
ar sanngirni í meðferð þessa
máls, og ljetu ánægju sína í
•— Að sjálfsögðu er áhugi
manna þar og mikill fyrir hjer
aðsmálum, einkum samgöngu-
og símamálum. Blómlegustu
ljós yfir þeirri baráttu, sem^^ sýslunnar eru algerlega
Sjálfstæðismenn á Alþingi háðu jeinangragar fyrir vegleysur,
svo að samgöngur á landi eru
með fyrra aldar sniði. Eru flutn
fyrir því, að veitingavaldið á1
þessu fje væri tekið úr höndum
ráðherra, og þeirft sigri, sem náð
ist í þeirri baráttu.
í kjördæniinu.
Þegar jeg hafði lokið störfum
ingar allir á þann hátt svo kostn
aðarsamir, að undrun sætir að
bændur skulu yfirleitt fá undir
risið, enda er augljóst að þess-
ar sveitir fara í eyði, ef ekki
á Isafirði fór jeg til Bíldudals verga hjer á skjótar og góðar
og hóf þar fundarhöld og ferð- J úrbætur. Allar umbætur til
ir um kjördæmið. Kom jeg víða jarðabóta og vjelavinslu eru af
og hjelt 2—3 fundi í hverjum þessum ástæðum torveldar, en
hreppi, svo fólkið átti hægra Barðstrendingar eru ákveðnir í
með fundarsókn. Lauk jeg 21. ‘ því að standa nú fast á rjetti
og síðasta fundinum í Flatey 11.
maí, og hafði þá verið á ferða-
lagi um sýsluna í 3 vikur.
— Eru svona mörg samkomu
hús í sýslunni, að þar sje hægt
að halda yfir 20 fundi?
— Nei, segir Gísli. Jeg hjelt
8 af fundunum í samkomuhús-
um. Hina 13 á heimilum bænda.
Bændurnir voru svo ástúðlegir
að leyfa mjer að hafa fundina
heima hjá sjer, og sjálfum þyk
ir mjer þægilegast og best að
tala við fólkið í baðstofunum,
þar sem 20—30 manns, konur
ið þar með blóma og er enn.
og karlar sitja í einum hóp.
Að fundunum loknum buðu hús
bændurnir jafnan fundarmönn-
um öllum til kaffiveislu. Var
þar undir borðum enn haldið
áfram að ræða um lands- og
hjeraðsmálin, og fann jeg þá
best, hve Barðstrendingar hafa
nikinn áhuga fyrir þeim, og hve
vel þeir fylgjast með öllu, sem
gerist í þinginu. Jeg held að
sínum til samgöngubóta á borð
við aðra landshlufa, en á því
hefir orðið mikill misbrestur.
Veit jeg að hvergi eru betri af-
komuskilyrði en þar vestra, þeg
ar bygðin, sem framleiðir
landbúnaðar-afurðirnar hefir
verið tengd með bílvegum við
þorpin, sem líða fyrir mjólkur
skort í stórum stíl. Má það ekki
dragast að hafist sje handa um
slíkar samgöngubætur þar nú
þegar og það í stórum stíl. Sama
er að segja um símamálin. —
Hvergi á landinu munu erfiðari
símasambönd. En nú verður haf
ist handa um að tvöfalda síma-
línuna í sýslunni og þegar því
er lokið, ætti að verða hjer á
mikil bót, auk þess sem þá verð
ur hægara um vik að setja af-
skekta bæi í símasamband, sem
ekki hefir verið hægt enn, þótt
línan liggi yfir túnin. Og svo
mæna allir vonaraugum á raf-
orkuna, stærsta fr'amtíðarmál
.sveita og bæja, málið, sem hver
það hafi varla verið það mál, íslendingur verður að hafa viija
í þinginu, sem þeir gátu ekki þ0r og afl til að fórna einhverju
frætt mig um, hvernig jeg hafði
greitt atkvæyði í, eða hvaða af-
stöðu jeg hafði tekið til. Á slík
um fundum kynnist maður
hvað best fólkinu, þörfum þess,
lífsbaráttu og óskum.
Góð fundasókn.
— Hvernig var fundarsóknin
og hvað er að segja um áhuga
manna fyrir sjálfstæðismáliny
og öðrum landsmálum?
— Als komu um 700 manns
á fundina. Má það heita prýði-
leg sókn, þegar tekið er tillit til
þess, hve fátt er í sveitunum og
erfitt til fundarsókna á þessum
tíma.
Áhugi manna fyrir lýðveldis-
stofnuninni var mjög mikill og
það svo, að jeg hygg að sóknin
í Barðastrandarsýslu muni
verða með afbrigðum góð. I öðr
um landsmálum bar mest á á-
huga manna fyrir því, að sem
allra fyrst verði mynduð þing-
ræðisstjórn í Iandinu, og þykir
mönnum það ljó'ður, að fylgis-
laus stjórn, sem sjáanlega beyg
ir af í hverju máli, skuli sita að
an veginn vansalaust eða á-
byrgðarlaust að ala upp kyn-
slóð í slíkum húsakynnum, og
verður sú stefna að breytast, að
ríkið sje svo íhaldssamt, að því
sje ósómi einn að eignarrjett-
inum. Er þetta orðið hið alvar-
legasta mál og þarf skjótra úr-
bóta.
Afkoma bænda er góð, flest-
ir hafa greitt upp skuldir og
nokkrir safnað fje, en eteki er
þetta meira en svo, að fáir hafa
getað ráðist i endurbætur á
jörðum eða húsum, og vafa-
samt hvort afkoman væri
nokkru betri en fyrir strið, ef
eignir væru bættar hlutfalls-
lega við það, sem áður var.
Veturinn hefir verið harð-
ur og langur, fjenaður staðið
á gjöf, enda snjór ofan í bygð
og frost, hríð og illviðri, þótt
komið væri fram á fjórðu viku
sumars. Annars voru bændur
flestir vel stæðir með hey, en
juku nokkuð fóðurbætisgjafir,
eftir því sem útlitið versnaði
með batann.
Ferðalagið.
— Var ekki erfitt að ferðast
um sýsluna á þessum tíma?
— Að sjálfsögðu var bæði
snjór á fjöllum og aur í bygð,
en jeg hafði góða hesta og enn
betri fylgdarmenn, svo erfið-
leikarnir runnu út í sandinn
fyrir velvild og samúð fólks-
ins. Auk þess sem jeg tel bað
skyldu þingmanna að ferðast
um og kynnast staðháttum fólks
ins og baráttu, ekki einasta þeg
ar best og blíðast er, heldur og
einnig á öðrum árstíðum. Sjálf-
ur óska jeg ekki að fara lengur
með umboð fyrir Barðstrend-
inga jn að jeg hafi tíma, á-
stæður og þrek til, bæði að
rækja þingfundi og nauðsynleg
ar ferðir í sambandi við þing-
störfin. Þegar jeg get ekki leng
ur uppfylt þær skyldur, er
rjettmætt að víkja fyrir öðrum.
Vanmetin verk.
— Hver er skoðun þín á sam
færslu bygðanna, eftir kynning
þinni á lífi og afkomu fólksins
i hinum afskektu sveitum?
Gísli hugsar sig nokkuð um,
en segir síðan:
— Jeg kom í ferð minni á
bæ, einangraðan vegna veg-
leysa á landi og hafnleysa á
sjá, frá blómlegu, mannmörgu
þorpi, sem sveltur af mjólkur-
skorti. í vöggu lá seytjánda
barn þeirra hjóna. Konan rúm-
lega fertug; bóndinn ellefu ár-
um eldri. Öil börnin, tólf dreng
ir og fimm stúlkur, voru enn
heima, hraust, falleg og mynd-
arleg. Húsfreyja gekk fyrir
beina, frjálsleg, há og tiguleg,
í hvítri linkáþu. Gat enginn
merkt, að hjer var seytján
barna móðir. Hús öll voru ný-
lega reist úr steini af hinum
mesta myndarskap. ,,Jeg hefi
leitt vatn i öll hús“, mælti
bóndi, ,,en á enn eftir að beisla
lækinn og rafíýsa áður en kraft
arnir þrjóta“. Er hægt að gera
svona kraftaverk á mölinni,
eða i þjetlbýli? Á þeim stað-
reyndum veltur svarið um það,
hvort þjóðin hefir raunveru-
lega ráð á því að afrækja ,,út-
kjálkana“, sem svo eru nefnd-
ir, staðina, sem jafnan renna
sterkustu stoðunum un.lir
sjálft lífið. Jeg er persónulega
þeirrar skoðunar, að þessi verk
sjeu vanmetin og verði aldrer
of dýru Verði greidd.
Þegar bóndinn sneri heim-
leiðis, eftir að hafa fylgt mjer
út fyrir hliðið, sneri jeg hesti
mínum við og horfði á hann
stika þungum, föslum skrefum
á móti brekkunni, Iolinn í herð
um, en frjálsmannlegan í fasi.
Sem örskot brutust fram í huga
mínum allur sá aragrúi af erf-
iðleikum, sem þesái hjón hljóta
að hafa orðíð að yfirstiga, áouy
en svo glæsilegu takmarki
hafði verið náð, og mjer var
ljóst, að þjóðin slóð í meiri
þakkarskuld við þau en þau
við þjóðina.
— Hvar var þetta heimili?
— Að Felli í Tálknafirði. Jeg
hafði áður komið í Hergilsey á
Breiðafirði og að Hamri- í Múla-
til þess að það komist sem fyrst
í framkvæmd.
Batnandi afkoma.
— Hvernig eru húsakynni i
sýslunni og afkoma manna til
lands og sjávar?
— í þorpunum eru gömlu
húsin ýmist að hverfa eða þeim
er breytt og þau bætt á allan
hátt. Ný steinhús rísa upp í
sama slíl og hjer í borginni,
og benda á batnandi hag fólks-
ins, enda hefir atvinnulíf ver-
sveit, en þar eru fimtán syst-
kini á hvoru heimili, öll mynd-
arleg og mannvænleg börn, sem
áreiðanlega eiga eftir að verða
heimilunum og þjóðinni til
margvíslegrar gleði og bless-
unar.
Bið þig svo að bera kveðju
mína til Barðstrendinga með
þakklæli fyrir allar góðar
slundir á heimilum þeirra.
í bygðinni eru byggingar mis-
jafnar og víða þannig, að úr-
bætur eru aðkallandi. En lang
ljelegastar eru byggingar allar
Framtíðoratvmno
Rafmagnsverkfræðingur, sem hug hefði á að starfa
við fyrirtæki, sem eingöngu verslty með rafmagns-
vörur, og sem ennfremur gæti annast uppsetningu
rafmagnsvjela, óskast til að taka að sjer stjórn
fyrirtækis, sem bráðlega verður stofnað. Hann
mundi verða hluthafi að 1
Tilboð merkt: „Framtíð“, sendist blaðinu hið
fyrsta.
ÍiiESIlGllf ^
ÁRNESINGAFJELAGIÐ heldur 10 ára
afmælisfagnað að Hótel Borg laugardaginn
3- júní kl. 6% e. h.
Td skemtunar: Ræður, söngur upplestur, dans.
Aðgöngum. hjá Guðjóni Jónssyni, Hverfisg. 50-
STJÓRNIN.
á jörðum ríkjssjóð»Er það eng