Morgunblaðið - 13.06.1944, Blaðsíða 5

»
"Þriðjudagur 13. júní 1944.
MORGUNBLAÐID
LJÓSIÐ FRÁ ÍSLANDI
1
Ekkert er mjer fjær en að
vilja telja nokkurn mann af að
lesa bækur Jönasar Guðmunds
sonar, forstjóra. Hitt vildi jeg
heldur. Og munu að vísu flest-
ir vera þess auðeggjaðir. Því
að það væru undarlegir menn,
sem engan hug hefðu á að vita
hverju spáð hefir verið um úr-
slitatíðindi þau sem nú eru að
gerast, og í vændum eru, ekki
síst þegar um þær spár'er að
ræða, er sumar hafa þegar sann
ast. En þó er það nú ekki það,
sem jeg ætla að rita um að
sinni, heldur sumt það í bókum
J. G. sem ekkr er rjett, og ann-
að sem nokkur furða er, að jafn
gáfaður höfundur ’ skuli ekki
hafa getið um. I bók sinni „Spá
dómar um ísland" (1941) s.
4—5, talar J. G. um rit eftir
Adam Rutherford sem kom út
1937, og segir í því sambandi:
,,Ef við rennum huganum aftur
í tímann um þessi 4 ár, sem lið-
in eru síðan 1937, er þókin var
skrifuð, og reynum að rifja upp,
hvernig ástatt var þá, er jeg
viss um, að við gætum orðið
sammála um, að þá bjóst eng-
inn við „stórviðburðum 1 ná-
inni framtíð“.
Jeg las þetta með nokkurri
undrun, af því að jeg veit, að
J. G. er einn þeirra gáfumanna
sem veitt hafa ritgerðum mín-
um talsverða eftirtekt. En jeg
hafði um það leyti oft látið í
Ijós, að við miklum tíðindum og
illum mætti búast í náinni fram
tíð. Skulu hjer nokkur dæmi
nefnd. í grein sem rituð er 22.
nóv. 1936, og kom þá skömmu
síðar í blaði, stendur svo: „En
takist ekki þessi stefnubreyting,
þá er óhætt að segja, að skamt
er til ógurlegri tíðinda en orðið
hafa áður ítsögu mannkynsins“.
(Víðnýall s. 27). En í grein,
sem skrifuð er 1. febr. 1937:
„Hin mesta þörf er á því um
ýms tíðindi nálægrar framtíð-
ar, að þau verði á annan veg
en helst horfir nú......Þarf
varla að efa, að svartara hefir
varla verið fyrir stafni í sögu
mannkynsins en nú er“. (Við-
nýall, s. 33). Og ennfremur, s.
37: „Horfurnar eru að vísu nú
ennþá miklu ógurlegri en vor-
ið 1914, þegar jeg sagði fyrir
hin geigvænlegustu tíðindi, ef
þessu máli yrði ekki sint“.
Nægir þetta til að sýna, að
það er ekki rjett að segja, að
1937 hafi enginn „búist við
stórviðburðum í náinni fram-
tíð“.
II.
Jeg verð um margt að vera á
öðru máli en J. G. er í bókum
sínum, en hann hefir hinsvegar
nálega að engu haft mínar
kenningar. Jeg hafði, löngu áð-
ur en rit Rutherfords komu til
sögunnar, reynt að vekja at-
hygli á því, að nú eru fyrir
höndum aldaskifti, sem alveg
eru einstæð í sögu. mannkyns-
ins.Jeg er enginn trúmaður eða
biblíudýrkandi, en hefi litið á
þetta mál frá sjónarmiði nátt-
úrufræðingsins. Jeg hefi fundið,
svo að ekki verður vjefengt,
hvert er hið mikla og undur-
samlega markmið, sem hinn
skapandi máttur keppir að í al-
heimi. Jeg hefi sýnt framá
meira gildi jarðfræðinnar fyrir
heimspeki og heimsfræði, en
menn höfðu áSkir komið auga binda verk um Opinberun Jó
á. Og vitanlega þótti mjer mjög
mikilsvert og stórmerkilegt, að
sjá koma fram spá um andlega
mannkynsforustu íslensku þjóð
arinnar. Mjer var svo vel kunn
ugt um veikustu hlið íslenskrar
þjóðrækni, að jeg hafði hin á-
gætustu skilyrði til að meta
mikils útlendan stuðning í
þessu máli, og dást að andagift
þess manns sem varð til að
veita hann, hvað svo sem liði
ýmsum öðrum skoðunum hans,
er síður snerta mitt mál.
Málið er í aðalatriðum ein-
falt. Lífið vex fram á hverri
lífstjörnu, þróast að skynjun og
síðan viti, og takmarkið er að
rih fram til þeirrar vitneskju
um lífið á öðrum jarðstjörnum,
að unt verði að koma á svo full
komnu sambandi við það, sem
nauðsyn er á. Samband hafði
að vísu átt sjer stað frá upphafi,
en án þess vitað væri af því á
stjörnum hins frumstæða lífs,
hannesar, eftir dr. R. Charles,
einn af lærðustu guðfræðingum
og höfuðklerkum Bretlands.
Eru í verki þessu miklar skýr-
ingar og gerðar af stórmiklum
lærdómi. En þegar hinn stór-
lærði höfundur kemur að því,
er Jóhannes sjer „engil sem
stendur í sólinni", þá gefst hann
alveg upp við að skýra, botnar
ekki neitt í því hvað spámað-
urinn muni eiga við með þess-
um orðum. En frá sjónarmiði
náttúrufræðingsins er þetta
mjög svo auðskýrt og auðskil-
ið. Þetta bjarta sem spámaður-
inn hyggur vera sólina, er skin
frá verunni sjálfri, og vitanlega
virðist ,,engillinn“ vera innaní
þeim ljóshnetti, sem þannig er
tilkominn. Sbr. Framnýal s. 174
III.
Þó að það sje misskilningur,
að líta á Opinberun Jóhannesar
sem spá um hvað verða muni
þar sem menn þá heldur ekki .hjer á jörðu, þá getur hinsveg
áttuðu sig á því, að hverskonar ar ekki verið neitt vafamál, að
trú og dulrænu er til slíks sam * framkoma hennar er ekki án
bands að rekja. Þekking er
nauðsynleg til þess að tekist
geti sú samstilling lífsins
á hverri jarðstjörnu, og
öllum, sem er leið sannra
framfara. Nú getur svo far-
ið. að hin nauðsynlega þekk-
ing ávinnist ekki, og þá er það
andstillingin sem vex. Þá lýst-
ur hinum andstiltu þjóðum
saman í sífelt ógurlegri styrj-
öldum. Sbr. að í þessum ófriði
er nú frá flugvjelunum kastað
niður meiri þunga sprengiefna
(og ógurlegri sprengiefna), en
í allri hinni fyrri heimsstyrjöld.
Þar sem hin nauðsynlega stefnu
breyting tekst ekki, verða að
lokum slík ógurleg tíðindi sem
segir af í Völuspá og Opinber-
un Jóhannesar. En vitanlega
eru slík rit hræringur af tilraun
um vitranamannanna til að
segja frá því sem' þeir fjar-
skynjuðu eða „sáu“, fyrir sam-
band við sýngjafa á einhverri
jarðstjörnu hinna ógurlegustu
atburða, og svo tilraunum
þeirra til að skýra það sem þeir
skildu í rauninni ekkert i. Því
að það er mjög stórkostlegur
misskilningur að halda, að þar
sem ,,Opinberunarbókin“, er,
hafi verið að verki maður sem
vissi nákvæmlega hvað fram-
tíðin bar í skauti sínu, en ljek
sjer aðeins að því að segja frá
því á sem óskiljanlegastan hátt.
Menn fara mikils á mis er þeir
líta ekki á alt þetta mál jarð-
fræðilega og frá sjónarmiði
framvindufræðinnar og sann-
vísindalegrar sálfræði. En það
hefir J. G. ekki gert, í öllu því
mikla máli sem hann í bók
sinni „Vörðubrot“ ritar um Op-
inberun Jóhannesar. Vjer fá-
um í Op. Jóh. frjettir af ennþá
miklu stórkostlegri flugher j -
um og stórvirkari sprengiefn-
um en til eru hjer á jörðu. Þarf
enginn, sem sjeð hefir flugvjel
ar á ferð í myrkri, að furða sig
svo mjög á því, þó að spámann-
inum virðist það vera stjörnur,
sem eru í rauninni flugvjelar.
En um stærð stjarnanna og eðli,
hafði hann enga hugmynd.
Fróðleg bending um það,
hvorumegin sánnleikann er að
finna í þessu máli, er annaðeins
og þetta. Til er mikið tveggja
sambands við hin miklu alda-
skifti fyrir mannkyn vort, og
hættuna á að það gæti orðið
lokakafli hinnar hryllilegu
sögu mannkynsins sem nú er
að hefjast. En þó mun það ekki
verða, og voðanum verða af-
stýrt. Og mjög mun þá skifta
um og margvíslega. Mjög marg
ir munu hingað koma víðsveg-
ar af löndum þegar fer að verða
ljós heimsþýðing íslensku þjóð-
arinnar, og að hjer er nær ver-
ið guðunum — þ. e. auðveld-
ara til sambands við fullkomn-
ari mannkyn annara jarð-
stjarna — en í nokkrum stað
öðrum á þessari jörð. Munu þá
ekki hljótast nein vandræði af,
þó að erfiðara sje hjer um
ýmsa matvælaframleiðslu en
víða í öðrum löndum. Og að
vísu mun, eftir aldaskiftin,
einnig veðurfar breytast- hjer
mjög til batnaðar, og jarðrækt
ýmiskonar taka þeim framför-
um sem nú mundu þykja mjög
með ólíkindum. Og það sem
mest er vert, sú framför mann-
þroskans, sem íslenskur æsku-
lýður nú ber svo greinilega
vitni, mun aukast og eflast, uns
íslendingar munu vekja á sjer
eftirtekt og aðdáun hvar sem
þeir fara, ekki einungis eins og
vjer vitum að til forna átti sjer
stað, heldur jafnvel langt fram
yfir það.
Apríl—maí.
Helgi Pjeturss.
Árás á Berlín í nótt.
London í gærkveldi: — Bretar
sendu Mosquitoflugvjelar til
árásar á Berlín í nótt sem leið,
Var þetta þriðja nóttin í röð
sem slíkar árásir voru gerðar
Loftvarnaskothríð var hörð, en
loft skýjað 1
iiniimHWffliiiiiiimimiiiiimimimmiinMnimiinm
= ______
| Packord
=, einkabifreið, mjög lítið
5 notuð, til sýnis og sölu á
jjf torginu Garðastræti—•
§j Vesturgötu kl. 6—7 í dag. j§
imiiiiiiiiiitiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiimifi
BRJEF:
Reyhháfurinn á Þór
Þeir þurfa ekki að vera
hræddir um að hafa óhreint
í pokahorninu, sem passa að
hafa altaf gat á því.
Hr. ritstjóri!
SÖKUM þess að þjer birlið
brjef til min í blaði yðar föstu-
daginn hinn 5. maí frá Þor-
steini Árnasyni, vænti jeg, að
Djer komið þessu svari mínu til
hans á framfæri:
Herra Þorsteir.n Árnason, þar
sem jeg hefi verið fjarverandi
síðastliðinn hálfan mánuð, hefi
jeg því miður ekki getað þakk-
að þjer fyrir brjefið eða óskað
ajer gleðilegs sumars, en nú
skal nokkuð úr bætt.
Mjer skilst á þessu brjefi
DÍnu að þú viljir reyna að telja
lesendum Morgunblaðsins trú
um að jeg hafi skrifað „Sög-
una“ í Sjómannablaðið Vík-
ingur eingöngu af illvilja og
ódrengskap. Er það þá ódreng-
skapur að lofa þjer að heyra
hvað sagt er og gefa þjer tæki-
færi til að andmæla ef á þig
er hallað. Það skulu samtíðar-.
mennimir meta, en slagorð eins
og eru í þessu brjefi þínu geta
allir fundið og hvorki sanna
þau eða afsanna neitt í því máli
sem um er verið að ræða. En
nú vil jeg nokkru nánar athuga
þetta mál, því alltaf er lær-
dómsríkt að deila við dreng-
lyndan andstæðing, eins og jeg
veit að þú ert.
Hvað kom mjer til að skrifa
greinina, er í stuttu máli þelta:
Jeg er með henni að gagnrýna
eftirlitið á skipunum, og hvorki
mjer eða öðrum sjómönnum
blandast hugur um að það er
nauðsynlegt, því eftirlitið er
ekki í svo góðu lagi sem vera
skyldi, og með því að gagnrýna
það, væri ef lil vill hægt að
fá úr ýmsu bætt. Og ekki þarft
þú að halda að með sleifarlagi
þeim málum sje neinum
manni greiði gerður. Sjómenn-
irnir sjálfir gera áreiðanlega
sitt til að halda skipunum við
og sömuleiðis útgerðarmenn-
irnir og jeg held að hvergi sje
hægt að finna dæmi þess, að
útgerðarmaður hafi haft á móti
viðgerð sem skoðunarmaður
hefir álilið nauðsynlega. Það
eru því skoðunarmennirnir, er
hafa það í sinni hendi, að halda
skipunum alltaf í öruggu
standi, en þvi miður er það
ekki gert sem skyldi. Það væri
ekkert hægra hjá mjer en að
birta í þessu brjefi nokkrar
klausur úr dagbókar útdráttum
ýmissa skipa, sem sýna hvern-
ig ástandið er á ýmsu, sem þó
er nýlega eftirlitið og talið gott
af skoðunarmönnum, en oft má
satt kyrt liggja og mun jeg ekki
gera slikt að svo stöddu máli.
En nú skulum við atl^uga
það sem þú segir að sje með
öllu ósatt í „Sögunni", sem sje,
að þú og skipaskoðunarstjór-
inn hafi farið hinn 19. februar
að gera skoðun á reykháf á Es.
Þór. — Ennfremur sagir þú:
„enda lá ekkert það fyrir, sem
gaf tilefni til þess“. *Þessu
svara jeg með eftirfarandi vott
orði stýrimannsins:
„Jeg undirritaður stýrimaður
á Es. Þór, votta hjermeð að jeg
bað um skoðun á skorsteininum
á Es. Þór hinn 19. febrúar 1944
með vilja og vitund skipstjóra,
og einnig að skoounarmaður
kom *um borð þann dag og
skoðaði skorsteininn.
20. 5. 1944.
St. Björnsson“.
Sennilega hefir þessi be’ðni
um'skoðun verið munnleg en
þá er heldur ekki hætta á, að
hafið þið nú ekki verið í em-
bættisferð er þið voruð þarna
á bryggjunni, heldur á skemti-
göngu, þannig mætti nú vel
laga máiið til.
Svo langar mig til að minnast
á vottorð Lúðvíks Sigmunds-
sonar, sem endar þannig:
„Ástæðan fyrir því að smíði
reykháfsins var ekki lokið fyrr
var sú, að altaf lá fyrir vinna,
að minum dqmi, sem meira lá
á að framkvæina, heldur en
smíði á áður nefndum reyk-
háf“.
Þetta er sú besta sönnun fyrir
því sem jeg er að halda fram.
— Hjer er það ekki tekniski
ráðunauturinn sem ræður, helól
ur verkstjóri í Landssmiðjunni,
hann frestar því, sem honum
sýnist, eftir þessu að dæma;
maður, sem kemur sjaldan um
borð í skipin, og veit sennilega
lítið hvers með þarf, sem vo:r»
er, því hann er að sjá um vinnu
inm i sinni smiðju.
Jeg býst nú við að þetta verði'
síðasta brjeíið til þín, frá minni
hendi, um þessi mál, og jeg
vona að það geri sitt gagn.
Jeg þakka þjer fyrir óskir
þínar um sigursæla baráttu vifi
höfuðskepnurnar og jeg vona
að þú látir ekki eftir liggja
þinn hlut til að farartækin sjeu
trausl og örugg, Bæði hjá mjer
og öðrum, í þeim orustum, því
Ægir er vanur að ráðast á garð
inn þar sem hann er lægstur.
Birgir Thoroddseim.
Brjóstlíkan a! Jóni
Sígurðssyni
UNGUR Reykvíkingur, Gest-
ur Þorgrímsson (heit. Jónsson-
ar í Laugarnesi) hefir sýningu
á brjóstlíkönum úr gipsi, af
Jóni Sigurðssyni, forseta, í sýn-
ingarglugga KRON við Banka-
stræti. Ber að líta tvær gerðir
líkana, önij.ur í mjög hæfilegri
stærð, en hin er öllu stærri og
mun Gestur helst hafa í huga
að hún verði í samkomuhúsum
eða sölum.
Eins og fyrr getur'eru líkör*
þessi ur gipsi, og húðuð „oxy-
deruð“.
Gestur hefir ekki haldið sýn-
ingu á verkum sínum, en unnið
að slíkri myndsmíði um alJ-
langt skeið og hafa þeir, sem
fylgst hafa með verkum hans,
látið í Ijós þá skoðun sína, að
hann muni "vera með efnilegri.
ungum mönnum í þessari grein.
Ekki mun Gestur gela tekið
á móti pöntunum, er afgreiða
þarf/yrir 17. júní, en tekið er
á móti pöntunum í verslua
KRON, Bankastræti.