Morgunblaðið - 27.06.1944, Blaðsíða 2

2
MOIGUN BLÁÐIÐ
Þriðjudagur 27. júní 1944
Fulltruaþing S. í. B. vill deild við Húskólunn, sem
unnist ramsóknir I uppeldis- og sólurlræði
Nokkrar ályktanir þingsins
ÁTTUNDA fulltrúaþing
Sambands íslenskra barna-
kennara, sem sett var í Aust
urbæjarskóianum í Reykja-
vík s.l. þriðjudagskvöld,
lauk á föstudagskvöld.
Þingið sátu 47 fulltrúar af
19 kjörsvæðum, en auk þess
rnættu fulltrúar frá milli-
þinganefnd í skólamálum,
sern setið hefir á rökstólum
undanfarna mánuði.
Forsetar þingsins voru
Kari Finnbogason, Friðrik
Hjartar og Arnfinnur Jóns-
soa, en ritarar Hermann
Hjartarson og Eyþór Þórð-
árson.
Hjer fara á eftir nokkrar
áU ktanir Þingsins.
Á'it fræðslunefndar.
Áttunda fulltrúaþing S. í. B.
1944 hefir haft til athugunar
áætlun þá um skólakerfi lands-
ins, sem milliþinganefnd í
«k >iamálum hefir um það gert.
Fara hjer á eftir athugasemdir
og tillögur fræðslumálanefndar
þingsins:
I. Skóiakerfið.
Þingið telur, að skipun sú á
frjmtíðarskólakerfi landsins,
sem felst í áætlun milliþinga-
nefndarinnar, sje skynsamleg
og muni geta orðið til mikilla
bóta frá því sem nú er.
Jafnframt vill þingið banda
á, áð nauðsynlegt er, að gætt
sje fulls samræmis við próf
miili skólaflokka þannig, að
tilskilið barnapróf (13 ára)
veiti fúllan rjett til náms í gagn
fræðadeildum, en skifting milli
deiida gagnfræðaskólans verði
bygð á upplýsingum frá barna-
skólunum úm nemendurna.
Þingið telur rjettlætanlegt,
að fræðslumálastjórn hafi heim
ild til að veita einstökum
skllahverfum til sveita undan-
þágu frá gagnfræðanámi 15.
aldursárið, ef fræðslumála-
stjórnin fellst á, að þess sje
þc>-£. En þá sjeu þeir unglingar,
er slíkrar undanþágu njóta,
skyldir til að stunda eins árs
nám í löggiltum hjeraðs- eða
gagnfræðaskólum, og skuli þeir
hafa lokið námi innan þess tíma
er fræðslustjórn ákveður.
Að öðru leyti vill þingið
berida á, að allar líkur hníga
að því, að stórfeldar breyting-
ar verði á skólamálum víðsveg-
ar um heim að stríðinu loknu.
Telur þingið því nauðsynlegt,
að haldið sje opnum leiðum til
að fella þær nýjungar, sem
frara kunna að korna óg henta
íslenskum skólaháttum, inn í
skólakerfi landsins.
II. Skólabyggingar og kenslu-
g ógn..
.1. Fræðslumálastjórninni sje
veitt valdi til að skipuleggja
skólahverfi sveitanna og á-
kvarða stað skólahúsanna. —
Byggingu. skólahúsanna sje
h í sðað svo sem frekast eru föng
á, svo að á næstu árúm (eða
irr.an ákveðins tímá) hafi öll
hygðalög landsins fengið eitt
skólahús.
; Bygðalög (eða hreppar) sjeu
sameinuð eftir því sem best
íientar þannig, að nemenda-
fjóldi hvers skóla sje miðaður
við starf ekki færri en tveggja
kennara samtímis, jafnvel þótt
ekki sje fullkomlega tilskilinn
barnafjöldi í skólanum samkv.
núgildandi lögum.
-----
2. Brýna nauðsyn ber til þess
að bæta mjög húsakost heiman
gönguskólanna í sveitum, kaup
túnum og bæjum. Við endur-
byggingu þeirra húsa, eða ný-
byggingar, sje þess gætt, að
húsin sjeu sem hagkvæmust og
fylli þær kröfur, sem gera verð
ur til nýtísku skólahúsa og er
í samræmi við fullkomna
kensluhætti. '
Þess sje vel gætt við bygg-
ingu húsanna, að auðvelt sje að
breyta þeim og aiika við þau
eftir því, sem hentugast þ.ykir
á hverjum tíma. Húsrúm barna
skóla í hverju skólahverfi
landsins sje miðað við það, að
hver deild skólans hafi sína
eigin stofu til afnota út af fyrir
sig, svo að aldrei þurfi tvær
eða fleiri deildir að nota sömu
kenslustofu. Skorar þingið á
milliþinganefnd, að halda fast
á þeim málstað.
3. Þingið leggur áherslu á
það, að sjerhver skóli sje bú-
inn nauðsynlegum og hentug-
um kenslutækjum og hafi
fræðslumálastjórnin vald til
þess að skylda skólanefndir til
að kaupa þau tæki, — þar á
AÐALFUNDUR Prestafjelags
íslands var haldinrr í gær, 26.
þ. m., í kenslustofu guðfræði-
deildar háskólans. Fundurinn
hófst kl. 9.30 með guðræknis-
stund í háskólakapellunni og
stjórnaði sjera Sigurður Stef-
ánsson á Möðruvöllum henni.
ForrrÉður Pi’estafjelagsins,
prófessor Ásmundur Guðmunds
son, setti fundinn og stýrði hon
um. Eftir að prófessorinn hafði
boðið biskup og presta vel-
komna á fundinn, mintist hann
tveggja látinna fjelaga, sem
báðir Ijetust á árinu, þeirra síra
Jóhanns Þorkelssonar og síra
Jóns Árnasonar. Fundarmenn
vottuðu minningu þessara merk
ismanna virðingu sína með því
að rísa úr sætum sínum.
Þá flutti prófessor Ásmund-
ur snjalt og athyglisvert ávarp
um störf og skyldur íslensku
kirkjunnar á hinum nýju tíma-
mótum í lífi þjóðarinnar. Próf-
fessorinn lagði áherslu á, að ís-
lenska kirkjan á að vera þjóð-
leg, víðfeðm, frjáls og samtaka
kirkja undir konungsstjórn
Jesú Krists.
Fundurinn samþykti að senda
forseta íslands svofeldar kveðju
og heillaóskir:
„Aðalfundur Prestafjelags
íslands sendir yður, herra for-
seti, bestu heillaóskir og biður
yður blessunar Guðs til giftu-
ríkra starfa landi og þjóð“.
Fundurinn sendi og biskups-
frú Marie Helgason kveðju og
árnaðaróskir.
meðal kenslubækur — er hún
fyrirskipar til notkunar.
4. Þingið er í meginatriðum
sammála tillögum milliþinga-
nefndar í skólamálum um
* námsbækur, og vill ákveðið og
eindregið árjetta, að aðalnáms-
bækur barnanna sjeu stuttar,
en ljósar og skýrar um þau
megin þekkingaratriði, er kraf-
ist verður vegna hinna fyrir-
huguðu samræmdu landsprófa,
enda verði jafnframt gefnar út
ítarlegar lesbækur í hverri
námsgrein.
411. Uppeldisrannsóknir og
kennaramentun.
Leggja ber ríka áherslu á,
að hið bráðasta verði stofnuð
deild við háskólann, sem ann-
ist rannsóknir í uppeldis og sál
arfræði og leiðbeiningar í þágu
íslenskra skólamála. Verði 3—4
sjerfræðingar þar fastir starfs-
menn hið fæsta og fengnir til
útlendir menn, ef nauðsyn
þykir bera til.
Deild uppeldisvísinda hafi
með höndum lokastig undirbún
ingsmenlunar barnakennara og
verði námstími kennaraefna
þar, tvö ár hið minsta.
Inntökuskilyrði í uppeldis-
deild. háskóalans gæti verið
skóla eða kennaramentaskóla
og mætti í þeim efnum fika sig
áfram eftir því sem reynslan
Formaður skýrði síðan frá
störfum fjelagsins:
Fjelagið hefir beitt sjer fyrir
útgáfú biblíusagna og er þeg-
ar út komið 2 hefti. Heftin eiga
að vera þrjú.
Þá er fjelagið að gefa út
barnasálma, sem þeir síra Frið-
rik Hallgrímsson, síra Árni
Sigurðsson og prófessor Ás-
mundur Guðmundsson hafa
safnað. Sálmarnir eru um 100
að tölu.
Þá er og byrjað á prentun
Prestahugvekna og muau þær
koma út fýrir jól.
Auk útgáfustarfsemi fjelags
ins var rætt m. a. um fjárhags-
mál Prestafjelagsins og starfs-
kjör presta, og í sanibandi við
þær umræður var gerð svo-
hljóðandi ályktun:
„Aðalfundur Prestafjelags
íslands skorar á Alþingi og
ríkisstjórn að vinna að því, að
hjer verði ákveðin launalög í
landi og þannig bætt úr því ó-
fremdarástandi og glundroða,
sem ríkt hefir um hríð undan-
farið í þessum málum. Leggur
fundurinn áherslu á það, að
þær stjettir, sem einkum eiga
að vinna að uppeldi þjóðarinn-
ar og andlegri menningu, fái
betri aðstöðu en þær hafa haft
til þess að geta gefið sig óskift-
ar að störfum sínum“.
Klukkan 2 mætti- á fundin-
um Dr. med. Helgi Tómasson
yfirlæknir og flutti merkilegt
og lærdómsríkt erindi um Sál-
leiddi í ljós að besta gæfi raun.
Stúdentar frá almennum menta
skólum mættu setjast í deildina
og stunda þar vísindanám, en
til þess að öðlast rjett til barna
kenslu yrðu þeir að bæta við
sig því sem kent er í kennara-
próf frá fjögra vetra kennara-
skóla eða kennaramentaskóla,
umfram venjulegt mentaskóla-
nám.
Frá sjónarmiði kennarastjett
arinnar verður að telja það ófrá
víkjanlega kröfu, að rjettindi
til kenslu við barna- og ung-
lingaskóla sjeu miðuð við eitt
og sama nám, að undanskildum
breytilegum viðbótarkröfum
fyrir kennara í sjergreinum.
Tilraunabarnaskóli sje stofn
aður. Starfi hann í náinni sam-
vinnu við uppeldisdeild háskól-
ans.
Launamál kennara.
I. Þrátt fyrir það, að ýmis-
legt í lillögum milliþinganefnd
ar í launamálum ej; ekki í fullu
samræmi við samþyktir fyrri
kennaraþinga, lítur 8. fulltrúa-
þing S. í. B. svo á, að í tillög-
unum felist svo miklar endur-
bælur varðandi laun barna-
kennara, að þingið samþykkir
þær óbreyttar sem kröfu kenn-
arasijettarinnar.
II. Fulllrúaþingið skorar á
fjelaga S. í. B. að beita áhrifum
gæslu. Þetta mál var aðalmál
fundarins, og auk* dr. Helga
hafði Guðbrandur Björnsson
prófastur framsögu í málinu.
Upi málið urðu miklar umræð-
ur, eins og að líkum lætur, þar
sem um málefni var að ræða,
sem svo mjög varðar prestinn
og starf hans.
í sambandi við þetta mál
samþykti fundurinn svofelda
ályktun:
„Fundurinn telur það nauð-
synlegt, að guðfræðinemar fái
sem ítarlegasta fræðslu í sálar-
fræði og sálsýkisfræði, og sje
þeim gefinn kostur á að kynn-,
ast reynslu þjónandi presta í
sáigæslustarfi. Ennfremur vill
fundurinn leggja áherslu á það,
að samvinna presta og lækna
sje æskileg, hvar sem henni
verður við komið“.
Síra Jakob Jónsson útbýtti
á fundinum og gerði grein fyr-
ir nýrri námsbók í kristnum
fræðum, sem hann hefir sam-
ið og notast skal til undii’bún-
ings fgrmingar.
Stjórn Prestafjelagsins var
öll endurkosin, en hana skipa:
Prófessor Ásmundur Guðmunds
son, síra Friðrik Hallgrímsson,
síra Árni Sigurðsson, síra Guð-
mundur Einarsson og síra
Jakob Jónsson.
Fundinum lauk með því, að
síra Jón Skagan á Bergþói’S-
hvoli flutti bæn í háskólakap-
ellunni.
sínum, pólitískum og persónu-
legum, til framgangs launatil-
lögunum t. d. með fjelagssam-
þyktum, áskorunum á einstaka
alþingismenn og þingflokka,
blaðaskrifum og öllum lögleg-
um ráðum, er líkleg þykja til
árangurs. Felur þingið einnig
stjórn S. í. B. og ritstjórn
Mentamála að taka málið til
meðferðar og beita sjer fyrir
framgangi þess.
III. 8. fulltrúaþing S. í. B.
vekur athygli ríkisstjórnar og
Alþingis á því, að nú þegar
haía margir kennarar horfið
frá starfi sínu og enn fleiri
neyðst til að ofbjóða stárfs-
kröftum sínum við margháttuð
aukastörf og það mun halda
áfram, verði ekki kennara-
stjettinni, þegar á væntanlegu
haustþingi, trygð þau kjör, er
gert er ráð fyrir í tillögum milli
þinganefndar 1 launamálum. ■—■
Bendir þingið í þessu sambandi
á þá staðreynd, að síðastliðinn
vetur voru 70 skólahjeröð án
kennara með kennararjetlind-
um og aðsókn að Kennaraskóla
íslands fer þverrandi.
IV. Ef Alþingi skyldi ekki
leysa launamál kennara á við-
unandi hátt þegar á þessu ári,
þá felur 8. fulltrúaþing S. í. B.
stjórninni að hefja þegar mót-
mælabaráttu á þann hátt, sem
hún telur vænlegasta til árang
urs.
8, fulltrúaþing S. í. B. telur
með öllu óverjandi, að opin-
berir starfsmenn njóti ekki
sama rjettar og aðrir laxma-
menn í landinu sbr. lög frá 3.
nóv. 1915, um ferkfall opin-
berra starfsmanna.
Þess vegna skorar fulllrúa-
þingið á B. S. R. B. að beifa
sjer fyrir því, að framangreind
lög verði numin úr gildi, þegar
á Alþingi því, er saman kemur
í haust.
Kveðjur.
Þingið sendi forseta íslands,
Sveini Björnssyni, heillaóska-
skeyli.
Fulltrúi Veslur-Islendinga,
prófessor dr. Richard Beck,
heimsótti þingi. Um leið og
homirn var þökkuð koman, var
samþykt að senda Þjóðræknis-
fjelagi íslendinga í Vestur-
heimi- kveðju.
Menningar- og starfsskilyrði
mæðra.
8. þing S. í. B. beinir þeiri’i
áskorun til milliþinganefndar í
skólamólum, að hún taki til
gagngerðrar alhugunar hvort
ekki gætu eignast rúm í skóla-
kerfi landsins sjerstakir skólar
fyrir mæður og mæðraefni kom
andi kynslóða. Ennfremur at-
hugi milliþinganefndin ræki-
lega með hverjum hætti er unfi
að bæta svo starfs- og lífsskil-
yrði íslenska mæðra, að þær fái
sem best leyst uppeldisskyld-
urnar af höndum.
Stjórnarkosning.
Á þinginu var lýst kosningu
stjórnar S. í. B. Var stjórnin
öll endurkosin, en í henni eiga
sæti Ingimar Jóhannesson, Sig
urður Thorlacius, Pálmi Jósefs
son, Arngr. Kristjánsson, Gunn
ar M. Magnúss, Guðmundur í.
Guðmundsson og Jónas B.
Jónsson.
Aðulfundur Prestufjel. íslunds