Morgunblaðið - 11.07.1944, Blaðsíða 6

MOöðUNBLAÐIÐ
Þriðjudagur 11. júlí 1944
Jlfarcgitstlritofrifr
Útg.: H.f. Árvakur, Reykjavík
Framkv.stj.: Sigfús Jónsson
Ritstjórar:
Jón Kjartansson,
Valtýr Stefánsson (ábyrgðarm.)
Frjettaritstjóri: ívar Guðmundsson
Auglýsingar: Árni Óla
Ritstjórn, auglýsingar og afgreiðsla,
, Austurstræti 8. — Sími 1600.
Áskriftargjald: kr. 7.00 á mánuði innanlanda,
kr. 10.00 utanlands
í lausasölu 40 aura eintakið, 50 aura með Lesbók.
Sofandi að feigðarósi
RÁÐAMENN hinna ýmsu stjettafjelaga virðast hafa
komist að þeirri niðurstöðu, að nú sje að verða hver síð-
astur að herja út kauphækkun, áður en verðhrunið skell-
úr yfir. Hvert stjettafjelagið af öðru fer á stúfana og segir
upp samningum. Öll heimta þau kauphækkun og fá hana.
En getur það verið, að ráðamenn þjóðfjelagsins hafi
engar áhyggjur af þessu framferði? Hvað segir ríkis-
stjórnin, sem frá fyrstu tilveru sinni hefir talið það höfuð
verkefni sitt, að vinna bug á dýrtíðinni? Finst henni ekki
vera tími til kominn, að hún fari að sýna einhvern árang-
ur í því starfi? Og hvað finst fulltrúum þjóðarinnar á Al-
þingi? Telja þeir þessa þróun eðlilega og farsæla fyrir
þjóðfjelagið?
★
Þegar samkomulagið náðist í sex-manna nefndinni
sumarið 1943, var sú skoðun alment ríkjandi, að fenginn
væri fastur grundvöllur til þess að standa á, í baráttunni
gegn dýrtíðinni. Kapphlaupið, sem ríkt hafði milli kaup-
lags og verðlags væri stöðvað. Hjól dýrtíðarinnar myndi
þá einnig stöðvast. Næsta skrefið væri, að reyna að
finna leið til þess að fá hjólið til að snúa til baka,— fá
dýrtíðina lækkaða. Þetta mátti gera í smáum átökum, svo
að enginn yrði hart úti.
Um skeið virtist sem ríkisstjórnin hugsaði sjer að fara
þessa l^ð. Hún fekk skipaða nýja sex-manna nefnd,
haustið 1943, sem skyldi reyna að fá dýrtíðina lækkaða
með frjálsu samkomulagi launþega og framleiðenda. —
Fulltrúar framleiðenda (bænda) í nefndinni voru fyrir
sitt leyti fúsir til, að lækka verð landbúnaðarvara smám
saman, ef fulltrúar laUnþega vildu sýna hlutfallslega til-
slökun í kaupkröfum. En fulltrúar launþega vildu ekki á
þetta fallast.
Síðan hefir alt staðið í stað. Engar tillögur komið frá
ríkisstjórninni til lausnar dýrtíðinni, nema þessar al
kunnu, að heimta nýja skatta á almenning og nota fjeð til
þess að „greiða niður“ dýrtíðina. Sjálf hefir stjórnin játað,
að þetta væri engin lækning á dýrtíðinni.
En nu er komin sama þroun malanna og var áður en
samkomulagið varð í sex-manna nefndinni. Ný kaupkröfu
alda er risin. Nýtt kapphlaup hafið milli kauplags og
verðlags og sjer enginn fyrir endalok þess.
Aðeins er sá munur á, að nú þurfa bændur ekki fratnar
að hafa neinar áhyggjur af verðlagi afurða sinna. Með
samkomulaginu, sem gert var í sex-manna nefndinni, er
það lögfest, að afurðaverðið fylgir kaupgjaldinu á hverj-
um tíma. Hagstofan athugar árlega tekjur hinna ýmsu
stjetta þjóðfjelagsins og reiknar síðan út frá því, hver land
búnaðarvísitalin er. Þetta er einfalt reikningsdæmi.
Af þessu leiðir aftur það, að þegar hin ýmsu stjetta-
fjelög heimta hærra kaup og fá það, hækkar verð land-
búnaðarvara hlutfallslega. Og þar sem þróunin er þannig
nú, að stjettafjelögin eru í kapphlaupi um kauphækkanir,
kemur hitt af sjálfu sjer — verð landbúnaðarvörunnar
baékkar. Ný dýrtíðaralda ríður yfir landið! Þannig er þró-
un málanna hjá okkur Islendingum í dag.
★
En hve lengi á að halda áfram á þessari braut?
Augljóst er, að ríkisstjórnin hefir alveg gefist upp í
baráttunni gegn dýrtíðinni. En eru ráðamenn stjórnmála-
flokkanna svo blindir, að þeir sjái ekki, að nú er mark-
víst stefnt að því, að gera að engu þá miklu og glæsilegu
möguleika, sem fyrir hendi voru, ef þjóðin hefði borið
gæfu til að notfæra sjer það fjármagn, sem undangengin
góðæri hafa fært henni? Nú var vissulega tækifærið að
byg^3a upp nýtt land og tryggja fólkinu almenna vel-
sæld. En í þess stað á skefjalaus og-blind hagsmuna- og
stjettatogstreita áð leggja alt í auðn.
Myndi ekki hyggilegra fyrir stjórnmálaleiðtogana að
leita úrræða, sem tryggja framtíð fólksins, í stað þess að
horfa aðgerðalausir á tortíminguna?
Dregið í 5.
15000 krónur:
21089
5000 krónur,
11616
2000 krónur:
6275 8496 11760 23500
1000 krónur:

210 3260 3364 13355 14254
15384 20074 20405 22710 22831
24219 24928
500 krónur:
2683 2947 4163 4649 6554
7625 9995 10392 11821 12214
15130 16291 19895 20379 21476
22751 23069 23881 24199
320 krónur:
93 133 279 383 998
1072 1078 1323 1663 1842
1870 1873 1947 2457 2560
2641 2686 2936 3414 3454
3971 4086 4179 4610 4745
5254 5413 5631 5889 5970
6031 6109 6130 6403 6574
6792. 6840 7461 7473 7573
7624 7738 7740 7882 8068 8086
8100 8394 8555 8690 8708
9233 9448 10035 10145 10250
10364 10522 11132 11135 11137
11208 11327 11445 11686 11361
12045 12177 12373 12592 12652
12963 13476 13537 13606 13641
13771 13797 13929 14202 14257
14780 15341 15433 15850 16404
16765 16869 17288 17803 18423
18431 18551 18932 18950 19741
20012 20138 20245 20401 20529
20978 21101 21214 21340 21567
22107 22281 22493 22684 22702
23148 23425 23558 23559 23722
23874 23943 24691 24908
200 krónur:
256 420 464 501 551
807 1059 1116 1165 1183
1628 1631 1646 1817 1831
1959 1961 2024 2058 2071
2081 2121 2193 '2622 2690
2975 3211 3290 3332 3566
3767 3901 4043 4389 4462
4528 4671 4696 4754 4919
5063 5467 5666 5699 5701
5820 6061 6088 6099 6121
6150 6205 6237 6329 6346
6517 6548 6613 6729 6785
6866 6960 7012 7059 7077
7252 7381 7397 7414 7527
7546 7661 7716 7729 7797
7927 7968 8070 8126 8233
8250 8364 8490 8557 8583
8651 8680 8713 8998 9190
9328 9336 9346 9362 9452
9490 9614 9675 9712 9747
9766 9806 10039 10079 10136
10143 10147 10285 10288 10380
10425 10437 10520 10538 10929
11546 11559 11657 11817 11970
12037 12428 12458 12460 12482
12637 12778 13032 13176 13205
13485 13866 13922 13951 13963
14075 14090 14133 14395 14407
14428 14441 14469 14578 14596
14623 14640 14727 14958 15030
15088 15398 15421 15591
15599 15709 15978 16061 16091
16110 16248 16262 16398 16572
16599 16625 16651 16675 16724
16821 16830 16853 16892 16976
17032 17046 17122 17.155 17511
17529 17570 17590 17595 17627
18029 18097 18099 18163 18303
18552 18576 18607 18769 18890
19009 19235 19295 19302 19560
19745- 19831 19930 20129 20149
20492 20706 20751 21044 21207
21389 21481 21459 21616 21717
21785 21823 21887 21899 22086
22166 22255 22397 22426 22427
22480 22571 22617 22700 22837
22842 22858 22886 23194 23235
23403 23458 23917 24191 24287
24390 24676 24677 24938
irwerji óhrLpar:
jdr dc
ciaíeaci líjimi
Aukavinningar:
21088 21090
(Birt án ábyrgðar).
Samgöngur.
SAMGÖNGUKERFIÐ á íslandi
er komið í dágott horí og svo
miklar framfarir hafa orðið í
þeim efnum hin síðari ár, að
furðu gegnir. Útlendingar, sem
til landsins koma, segja að vísu,
að þetta sjeu ekki vegir, heldur
troðningar. En það dugar okkur
eins og er, þó við kysum, að veg-
irnir væru betri og ættum okk-
ur að bæta þá og leggja nýja.
Það er nú svo komið, að hægt
er að fara á bifreiðum’ svo að
segja landsbornanna á milli yfir
sumarmánuðina. Það er hægt að
fara í bíl frá Reykjavík austur
á Seyðisfjörð. Það er hægt að
komast á bílum inn í mitt land,
austur með öllu Suðurlandsund-
irlendinu, austur í Öræfi. I
næsta nágrenni Reykjavíkur er
samgöngukerfið gott og vegirn-
ir ágætir á íslenskan mælikvarða
Það er aðeins Vestfjarðakjálk-
inn, sem enn er ekki kominn í
vegakerfið að neinu ráði, en
gera má ráð fyrir, að ekki líði
mörg ár, þar til einnig sá hluti
landsins verður kominn í vega-
samband við aðra landshluta.
e
Vantar farartæki.
ÞAÐ, sem hjer er sagt að fram
an, eru staðreyndir, sem flestum
eru kunnar, en hitt vita ef til vill
ekki jafnmargir, að þrátt fyrir
framfarirnar í vegamálunum eru
víða gamgönguerfiðleikar fyrir
fólk.^sem vill fara úr bænum til
ákveðinna staða. Með öðrum orð
um, það virðist vanta farartæki
handa öllum þeim, sem vilja ferð
ast.
Það kemur þó nokkuð oft fyr-
ir, að ferðalangar komast ekki
með áætlunarbiíum vegna þess,
að fleiri vilja fá far en bílarnir
geta tekið. Það eru ekki nema
nokkrir dagar síðan, að jeg sá
sjálfur allmarga menn, sem ekki
fengu far með áætlunarbíl á
einni af fjölförnustu áætlunar-
leiðunum hjer í nágrenninu. Og
það hefi jeg fyrir satt, að þetta
sje ekki einsdæmi, heldur miklu
fremur daglegur viðburður.
Það er ekki nóg að hafa vega-
kerfi, ef það vantar farartækin.
•
Af, sem áður var.
ÞAÐ ER AF, sem áður var,
þegar hægt var að reiða sig á
áætlunarferðirnar og sjerleyfis-
ahafarnir bættu bara bílum við,
eftir því, sem farþega bar að. Þá
var nóg að koma rjett fyrir brott
farartíma og kaupa sjer farseðil.
Nú er heimtað á sumum bílstöðv-
um, að ferðafólk ekki aðeins
panti far daginn áður, heldur og
að það kaupi farseðlana degi áð-
ur en það ætlar í ferð.
Það þarf ekki að lýsa þeim ó-
þægindum, sem af þessu nýja
fyrirkomulagi stafar fyrir fólk-
ið, sem þarf að nota áætlunar-
bíla. Það stendur svo á hjá mörg-
um, að þeir geta ekki ákveðið
fyr en samdægurs, að þeir ætla
í ferðalag.
Lítið hægt að gera til
úrbóta.
LÍTIÐ er hægt að gera til úr-
bóta í þessum efnum. Bílaeigend
ur- benda rjettilega á, að þeir
geti ekki endurnýjað bílakost
sinn. Gúmmívandræði og erfið-
leikar á áð fá menn til að vinna.
Margar fleiri ástæður koma til
greina.
í öllum löndum heims er sömu
sögu að segja í samgöngumálun-
um. Yfirfullar járnbrautir og al-
mermingsbílar. I ófriðarlöndun-
um eru það herflutningarnir,
sem ganga fyrir öðrum flutning-
um. Mikilli auglýsingastarfsemi
er haldið upp til að fá fólk til
að takmarka ferðalög sín og al-
mehningur er hvattur til að ferð
ast ekki nema ferðalagið sje al-
veg nauðsynlegt.
#
Ný og betri sam-
göngutæki.
ÞAÐ VERÐUR ekki annað
sagt, en að bifreiðin hafi brugð-
ist okkur sem samgöngutæki og
sú skoðun er nú að rvðja sjer
mjög til rúms, að við eigum að
taka upp ný og heppilegri sam-
göngutæki, ac5 minsta kosti á
helstu og fjölförnustu leiðunum.
Samgöngutæki, sem við getum
sjálf lagt til rekstureaflið.
Hvaða vit er t. d. í því, að
brenna upp tugum smálesta af
inníluttu bensíni á leiðinni milli
Hafnarfjarðar og Reykjavíkur,
þegar hægt væri að fullnægja
allri flutningaþörfinni á þeirri
leið með rafmagnssporvögnum?
Sama máli gegnir með' mann-
flutninga innan bæjar í Reykja-
vík, ef nokkur möguleiki væri
á að koma því við að leggja spor-
brautir í bænum, vegna þess,
hve götur allar eru þröngar.
Næsta skreíið ætti svo að vera
rafmagnsjárnbraut austur fyrir
Fjall. Menn eru að komast á þá
skoðun, að það sje einmitt lausn-,
in á samgöngumálunum hjer á
landi, að komið verði upp raf-
magnsjárnbrautum. Sú skoðun á
eftir að breiðast út og verða of-
aná, fyr eða síðar.
•
Meðferð fánans.
ÞAÐ ER sannarlega ánægju-
legt, er maður ferðast um landið
á sunnudegi í góðu veðri, að sjá
hve alment þar er, að menn
flaggi, Á sveitabæjum og sumar-
bústöðum, alstaðar er flaggað.
Og þegar maður kemur til bæj-
arins á helgidegi, er flagg við
flagg.
Lýðveldisstofnunin hefir orðið
til þess, að íslendingar hafa vakn
að til meðvitundar um fána sinn
og nú er um að gera, að láta
þenna áhuga ekki verða bólu,
sem hjaðnar niður eftir stuttan
tíma. ^
Það þarf ekki að efa, að þeir,
sem hafa fengið sjer fána, vilja
fara vel með hann og sýna hon-
um fulla virðingu. En gallinn er
sá, að menn hafa ekki fengið
tækifæri til að kynnast fána-
reglum. Alþingi hefir samþykt
sjerstök lög um þjóðfánann, sem
eru í sjálfu sjer ágæt, en dóms-
málaráðuneytinu var falið að
gera sjerstaka reglugerð um ýms
atriði í sambandi við fánameð-
ferðina og hefir ekki sjest enn-
þá, að sú reglugerð hafi verið
samin, nje birt.
En það þolir enga bið. Það er
t. d. áberandi, hve fólk veit lít-
ið um, hvenær á að taka niður
fána að kvöldlagi. Sumir vilja
taka fánann niður kl. 8 að kvöldi,
en aðrir ekki fyrr en kl. 10. Það
þyrfti að semja fánareglugerðina
sem fyrst og birta hana á þann
hátt, að allir landsmenn fái tæki
færi til að kynna sjer hana.
©
• Erfitt að lifa.
NOKKRIR menn voru að tala
saman á veitingahúsi hjer í bæn-
um. Einn þeirra nöldraði mjög
um það, hvað ekkert væri hægt
að gera hjer á landi fyrir lögum
og reglugerðum. ,,Já, það er -víð-
ar pottur brotinn í þeim efnum“,
sagði annar. En það er víðar
svo. Hafið þið heyrt söguna um
Framhald á 8. síðu.
/