Morgunblaðið - 28.07.1944, Blaðsíða 6

MORGCJNBLAÖIÐ
Föstudagur 28. júlí 1944
6
imiillií
Útg.: H.f. Árvakur, Reykjavík
Framkv.stj.: Sigfús Jónsson
Ritstjórar:
Jón Kjartansson,
Valtýr Stefánsson (ábyrgðarm.)
Frjettaritstjóri: ívar Guðmimdsson
Auglýsingar: Árni Óla
Ritstjórn, auglýsingar og afgreiðsla,
Austurstræti 8. — Sími 1600.
Áskriftargjald: kr. 7.00 á mánuði innanlanda,
kr. 10.00 utanlands
f lausasöiu 40 aura eintakið, 50 aura með Leabók.
„Samvirkt" eða „sund-
urvirkt“ Þjóðfélag
„Grundvöllur stjórnmálanna er fjárhags- og atvinnu-
mál þjóðarinnar, meðan hann er ekki samvirkur, verður
þjóðin ekki samvirk, meðan hagsmunirnir eru Ækki sam-
eiginlegir, verða stjórnmálamennirnir ekki sammála um
meginatriðin“, segir í forustugrein Þjóðviljans í gær. Og
enn segir þar: „Leiðin til að sameina þjóðina er því að
þurka út hagsmunaandstæðurnar, það er staðreynd, sem
aldrei má gleymast!“
Nú verður sennilega flestum á að spyrja: Hvað hafa
kommúnistar fyrr og síðar lagt til þeirra mála, „að þurka
út hagsmunaandstæðurnar?“ Menn muna boðskap kom-
múnistaflokksins, er hljóðaði á þá leið: „Byltingarhugur
verkalýðsins magnast uns hámarki baráttunnar er náð
með áhlaupi verkalýðsins undir forustu kommúnista-
flokksins á höfuðvígi auðvaldsins í Reykjavík og valda-
ráni hans“. Einnig þetta: „Það, sem úrslitum ræður, verð-
ur meiri hluti handanna — handaflið“. Er það þessi að-
ferð, sem á að viðhafa til þess að „þurka út“ hagsmuna-
andstæðurnar?“ Sje svo, myndi margur hyggja, að ekki
verði þjóðfjelagið ,,samvirkara“ með slíkum hætti.
Það er gott að tala fagurlega, en betra er að meina vel.
Kommúnistar segja að þjóðskipulag okkar sje sundur-
virkt af því að það að stækka hluta verkamanna þýði að
smækka hlút atvinnurekendanna og öfugt. Þetta er hin
kommúnistiska kenning um stjettabaráttuna. Aðrir líta
svo á að bættur hagur einnar stjettar sje öðrum stjettum
til góðs og öfugt. Þess vegna boða þeir samstarf stjett-
anna og vinna að því að efla gagnkvæman skilning þeirra
og samhug. Þeir sjá nauðsyn þess, að stjettirnar sjeu sam-
virkar en gína ekki við úreltum kenningum um óhjá-
kvæmilega nauðsyn þess, að hljóta að vera sundurvirkar
— í stöðugri baráttu, er enda muni með kollvörpun þjóð-
skipulagsins.
Farmgjöld og vísitala
ÞAÐ HAFA verið meiri bollaleggingar um dýrtíðina
hjer heldur en framkvæmdir til að ráða niðurlögum
hennar.
Má í þessu sambandi minnast, að um skeið var það eitt
aðal árásarefni vissra blaða á þáverandi atvinnumálaráð-
herra, Ólaf Thors, sumarið 1941, að með því að stjórnin
hefði ekki haldið farmgjöldum niðri, helst í því sama og
þau voru fyrir stríð, væri hún af þessum sökum ábvrg
fyrir nær allri þeirri dýrtíðarhækkun, er orðið hafði, en
hækkunin var þá um 70 vísitölustig.
Atvinnumálaráðherra ljet þá hagstofustjóra reikna út
áhrif farmgjaldanna á vísitöluna og komst þá hagstofu-
stjóri að eftirfarandi niðurstöðu: „Farmgjöld allra þeirra
vara, sem ganga beint inn á vísitölureikninginn (að með-
töldum tolli af farmgjöldum og álagningu á þær) nema
um 8 vísitölustigum“. Þar sem öll farmgjöldin námu, að
áliti hagstofustjóra, aðeins 8 stigum, gat hækkun þeirra
ein numið aðeins broti af því!
Nú liggur það fyrir, að eftir að Viðskiftaráð fyrirskip-
aði 45% lækkun farmgjalda hjá Eimskip þann 12. maí
síðastliðinn — hefir þessi mikla lækkun farmgjaaldanna
aðeins haft sára lítil áhrif á vísitöluna. Lækkun matvara,
sem leiddi af lækkun farmgjaldanna nam í júní 2% vísi-
tölustigs og síðan hefir áhrifa farmgjaldalækkunarinnar
á vísitölunni ekki gætt.
Ef stórfeld lækkun farmgjaldanna hefir lítil sem engin
áhrif á vísitöluna, en snýr hinsvegar gróða Eimskipa-
fjelagsins í tap, fer að verða tvísýnt um ávinninginn.
Það verður því að meta, hvort má sín meir fyrir þjóð-
arheildina, lítilfjörleg lækkun vísitölunnar eða stórkost-
legir möguleikar Eimskipafjelagsins til þess að endurnýja
og auka skipastól landsmanna við fyrsta tækifæri.
Eftirmaður
Churchills
BRESKU blöðin birta við og
við bollaleggingar um það hver
verða muni eftirmaður Winston
Churchills forsætisráðherraj er
hann lætur af embætti; eða fell
ur frá. Hafa komið fram marg-
ar getgátur um það síðustu ár-
in, Flestir virðast sammála um
að líklegastur eftirmaður Churc
hills, sem leiðtogi íhaldsfiokks-
ins sje Anthony Eden núver-
andi utanríkisráðherra; en'Tleiri
hafa þó verið tilnefndir.
★
í júlí hefti breska tímarits-
ins „The National Review“,
sem á stundum gagnrýnir
Churchill allhart, er þetta mál
tekið til meðferðar í ritstjórn-
argrein. Segir í greininni að
líkur sjeu til þess( að íhalds-
flokkurinn muni þurfa að
kjósa sjer leiðtoga í náinni
framtíð og það ef til vill fyrr,
en margan gruni. Telur tíma-
ritið; að Churchill muni hafa
hug á að snúa sjer að Kyrra-
hafsmálum þegar stríðinu sje
lokið í Evrópu og hafa hönd í
bagga með sókninni gegn Jap-
önumf sem hann muni treysta
sjálfum sjer betur til að leiða
þá sókn til farsælla lykta, en
hershöfðingjum Breta. Ekki
sje vitað hvernig Bandaríkja-
menn muni líta á þetta mál en
á hinn bóginn sje ólíklegt, að
hægt verði að hafa á móti því
að Churchill taki að sjer þetta
hlutverk; þar sem Bretar hafi
mikilla hagsmuna að gæta í
Kyrrahafi.
En farf svo að Churchill
snúi sjer að Kyrrahafsmálun-
um; þá verði hann að láta af
embætti sem forsætisráðherra,
þar sem óhjákvæmilegt sje, að
forsætisráðherra Breta sitji
ekki í London.
★
Kemur þá að aðalefni rit-
stjórnargreinarinnar^ bollalegg
ingunum um það, hver verða
muni eftirmaður Churchills. •—
Höfundur greinarinnar telur,
að Churchill sjálfur myndi frek
ast kjósa Sir John Anderson,
núverandi fjármálaráðherra
Breta, en hann hefir getið sjer
góðan orðstýr í embættinu, sem
hann tók við af Sir Kingsley
Wood, er sá síðarnefndi ljest í
fyrra.
Sá galli er á, að Sir John
Anderson er ekki meðlimur í-
haldsflokksins breska, og er
talið líklegt, að íhaldsþingmenn
muni finna honum það til for-
áttu.
íhaldsþingmenn myndu held
ur kjósa Eden, sem hefir gott
orð á sjer fyrir röggasama
stjórn. Ilann þykir góður nefnd
armaður og er sagt að upp á
síðkastið hafi hann bjargað
mörgum vandamálum með
skarpskyggni og röggsami fram
komu á fundum.
Því er ekki að neita, að Eden
skjátlaðist eins og fleirum fyr-
ir stríð. Hann sá ekki hvað var
að gerast. En breskir stjórn-
málamenn munu ekki telja
honum það til lasts, þar sem
það sama henti þá. Auk þess er
talið, að Eden hafi nú lært af
reynslunni og varla sje hælta
á að sömu mistök hendi hann
aftur.
Það þarf að koma á
kjötmati í Reykjavík.
EITT af dagblöðunum í Reykja
vík gerði nýlega að umtalsefni
þá eífiðleika, sem blaðið taldi
vera á því, að hjer í bænum feng
ist góður kjötmatur. Næsta dag
birti ein af aðalkjötverslunum
landsins stærðar auglýsingu í
sama blaði og sagði nóg kjöt til.
Var í auglýsingunni birtur lang-
ur listi yfir allskonar kjöt, sem
hefði verið til, væri til við og
við, eða væri stöðugt á boðstól-
um hjer í bænum.
Húsmæðurnar í Reykjavík
þurfa ekki að láta segja sjer neitt
í þessum efnum. Á hverjum ein-
asta degi þurfa þær að ráða
fram úr því vandamáli hvað þær
eigi að hafa í matinn. Er reynsl-
an þar öllum fullyrðingum ó-
lýgnari og óþarfi að hafa um það
fleiri orð.
En hvað sem líður kjötbirgð-
um og fjölbreytni kjötverslana
hvað snertir kjöt, þá er eitt
mál, sem verður að ná fram að
ganga og það er strangt mat á
kjöti, sem selt er hjer í bænum.
Fyrirspurnir um
heiðursmerki.
ÞAÐ hefir nokkrum sinnum
verið klifað á'því hje^ í dálkun-
um, að hið opinbera þyrfti að
koma upp verðlaunaveitingu
til landsmanna, sem sýna af sjer
einhver sjerstök afrek, t. d. við
björgun mannslífa, eða eitthvað
þess háttar. Hugmyndinni hefir
verið vel tekið hjá öllum al-
menningi, en frá stjórnarvöldum
landsins hefir ekkert heyrst um
málið. Nýlega fjekk jeg brjef
um þetta mál utan af landsbygð-
inni, og spyrst brjefritari fyrir
um hvernig þessu máli líði.
Því miður er jeg engu nær en
aðrir. Það eina sem jeg veit, er,
að það mun vera til heimild fyr-
ir því, að stofnsetja heiðurspen-
ing, en aldrei hefir úr orðið. Mun
það hafa verið í stjórnartíð Ás-
geirs Ásgeirssonar sem sú heim-
ild var veitt.
Sami brjefritari spyr hvort í
ráði sje að gefa út minnispening
um lýðveldisstofnunina, líkt og
gert var á Alþingishátíðinni 1930,
ey þeir menn, er sjerstaklega
unnu að þeirri hátíð voru sæmd-
ir gullmerki Alþingishátíðarinn-
Kjötsalar óska þess
sjálfir.
K J ÖTK AUPMENN bæjarins
hafa sjálfir óskað eftir kjötmati.
Fóru þeir þess á leit við bæjar-
stjórnina einu sinni í fyrra, er
mest var kvartað frá neytenda-
hálfu um að kjöt væri slæmt á
Reykjavíkurmarkaði. Kjötkaup-
menn í Reykjavík, sem sjá um
dreifinguna meðal almennings
vilja ekkert frekar en hafa í
verslunum sínum fyrsta flokks
mat. En þeir eiga undir högg að
sækja til þeirra fyrirtækja, sem
hafa alla kjötsöluna í landinu í
sínum höndum. Með öðrum orð-
um, þeir verða að selja það, sem
að þeim er rjett, og það sem er
hægt að fá í það og það skiftið,.
En neytendur kenna þeim svo
um, ef varan er ekki góð.
Það er ekki nema sanngirnis-
krafa, að ströngu kjötmati sje
komið á í bænum. Með því er
neytendum trygt, að þeir fái
flokkað það, sem á boðstólum er
í það og það skiftið. Væri hjer
strangt kjötmat ætti t. d. ekki að
vera hægt að selja tveggja ára
gamalt nautakjöt sem fyrsta
flokks vöru, eða ærkjöt með
myglublettum sem fyrsta flokks
dilkakjöt á hæsta verði.
Hvenær hefst slátrun
í sumar?
HIN SÍÐARI árin hefir verið
dregið langt fram á sumar og
jafnvel haust, að hefja slátrun og
nýtt dilkakjöt kemur ekki á
markað fyr en í september á
haustin nú orðið. Áður var það
orðin föst venja að byrja slátr-
un í fyrrihluta ágústmánaðar og
nýtt dilkakjöt var komið á
markaðinn um líkt leyti. Nú eru
það nefndir, sem ákveða hvenær
slátrun megi hefjast.
Sögur ganga um það í bænum,
að í haust muni slátrun hefjast
mun síðar en venja er til. Stafi
það af því, að svo mikið sje til
af gömlum kjötbirgðum í land-
inu, að það þurfi að selja þær
fyrst, áður en nýja kjötið komi á
markað. Ekki hefir tekist að fá
staðfestingu á þessum sögum, nje
heldur hefir verið hægt að fá
þær bornar til baka. Sje eitthvað
hæft í þeim, þá er eitt víst, að
það er ekki verið að hugsa um
neytendur, frekar en svo oft áð-
ur.
ar.
Ekki get jeg svarað þessari
spurningu heldur. En líklegt má
þó telja að það verði gert, og
margir myndu telja það vel við
eigandi.
Frjettastofan á
heiðurinn.
FRÁ Axel Thorsteinsson, sett-
um frjettastjóra Ríkisútvarpsins
barst mjer í gærmorgun þetta
brjef, sem tekur af allan vafa
um, hver heiðurinn æ af þeirri
ágætu ráðstöfun, að endurtaka
aðalefni frjetta að loknum
frjettalestri í útvarpinu, tilþæg-
inda fyrir þá, sem ekki hafa get-
að komist að útvarpinu í tæka
tið. Brjefið er á þessa leið:
„í dálkum yðar segir í dag, að
þulir útvarpsins hafi tekið upp
góða reglu við lestur frjetta, sem
vafalaust verði vinsæl meðal
hlustenda og ekki megi leggja
niður aftur, þ. e. að endurtaka
aðalefni frjetta að loknum
frjettalestri, og hafi þessum sið
verið fylgt við lestur hádegis-
fregna í nokkra daga.
í tilefni af þessum ummælum
vill Frjettastofa ríkisútvarpsins
taka fram:
Þulir útvarpsins hafa ekki tek-
ið upp þenna sið, sem hjer um
ræðir. Þeir lesa frjettirnar, eins
og frjettastofan býr þeim þær í
hendur.
Siður sá, sem hjer um ræðir,
var upp tekinn, er byrjað var að
útvarpa morgunfregnum kl. 8,30
daglega, en á því var byrjað dag-
inn eftir innrásina í Frakkland,
og hefir verið fylgt æ síðan. Hef-
ir jafnan verið lesið stutt ágrip
morgunfregnanna í upphafi
frjettalesturs, og endurtekið í
lok hans. Þessi siður var einnig
upptekinn við lestur hádegis-
fregna fyrir nokkruni dögum“.
•
Rússneskt máltæki.
í SUMARSÓKN SINNI hefir
rússneski herinn tekið einn þýsk
an hershöfðingja höndum dag-
lega að meðaltali. Er sagt, að
Rússar hafi tekið upp nýtt mál-
tæki í tilefni af þessu, sem hljóð
ar eitthvað á þessa leið í þýð-
ingu:
Einn hershöfðfíigi á dag —
kemur sókninni í lag.