Morgunblaðið - 28.07.1944, Blaðsíða 7

Föstudagur 28. júlí 1944
iíOEÖUN BLAÐIÐ
I
HRAKNINGAR
í NORÐURHÖFUM
VEÐURSPÁIN var hag-
stæð — við myndum fá
besta. veður alla leið til
Grænlands. Við höfðum beð
ið í þrjá daga á íslandi eftir
þessari frjett. Veðurfarið á
Norður-Atlantshafinu er
ekki lambið að leika sjer við,
sjerstaklega þó ekki á haust
in og veturna, og ef þú ert
hygginn, treystirðu því
aldrei. Það er nauðsynlegt
að vera varkár á þeim slóð-
um, þegar veður og vindar
eiga hlut að máli og því frem
ur ef flugvjelin, sem á að
fljúga yfir hafið, er gömul
Hamden sprengjuflugvjel.
Við vorum á heimleið frá
Bretlandi og áttum að fara
um ísland, Grænland og
Labrador.
Þetta var aðeins ein af
mörgum ferðum, sem við
höfðum tekið sameiginlega
þátt í. Ted Greerlaway úr
kanadíska flughernum, sem
hafði stjórnina á hendi, Ron
Snow, sem verið hafði í
kaupskipaflotanum áður en
hann gerðist loftskeytamað-
ur í breska flughernum, og
jeg. Jeg er fæddur og upp-
alinn í Bataa Rouge í Lousi-
ana, var flugmaður hjá flug
fjelagi í Bandaríkjunum, en
sagði upp starfi mínu ári fyr
ir árásina á P-earl Harbour
og gerðist ferjuflugmaður á
sprengjuflugvjelum hjá
Bretum, sem voru þá á helj-
arþröminni. Það var varla
hægt að segja að áhöfn vjel-
arinnar væri viðvaningar.
Við höfðum flogið saman til
Algiers, Egyptalands, Palest
ínu, Iraq, Iran, Indlands og
víðar höfðum við svifið yfir
löndum bandamanna. í þetta
skiftið höfðum við flogið
fjögurra hreyfla sprengju-
flugvjel til Skotlands, í ein-
um áfanga frá Kanada, og
vorum nú á leiðinni til baka
í þessari gömlu Hampden-
vjel, sem ætluð var til æf-
inga vestan hafs.
í trausti veðurspárinnar
lögðum við leið okkar vest-
ur yfir hafið milli íslands og
Grænlands og eftir þriggja
stunda flug vorum við í ell-
efu þúsund feta hæð og
„gamla frúin“ gekk eins og
klukka. Við sáum . græn-
lensku fjallatindana, 130 míl
ur í burtu, þegar annar
hreyfillinn stöðvaðist skvndi
lega. Einhver veigamikill
hlutur vjelarinnar hlýtur að
hafa brotnað, en hvað það
var, mun jeg aldrei fá vitn-
eskju um. Við vorum illa
settir langt úti á hafi í flug-
vjel, sem ekki getur haldið
hæðinni ef aðeins annar
hreyfillinn er í gangi. Hugs
anlegt var, að okkur tækist
að ná landi, þótt litlar líkur
væri til þess.
Til þess að ljetta á flug-
vjelinni, kastaði Greenaway
öllu lauslegu fyxir borð, með
an Snow sendi út neyðar-
merki og gaf upp stöðu okk-
ar. Jeg reyndi eftir föngum
að beita vjelinni þannig, að
húnkæmist sem lengst, þótt
aðeins annar hreyfillinn
væri í gangi. Eftir því ,sem
við lækkuðum flugið, mink-
aði jeg hraðann. en niður á
Eftir Robert E. Coffman
höfuðsmann í breska
flughernum
Þremur breskum flugmönnum, sem urðu að nauð-
lenda undan ströndum Grænlands og hrekjast þar í
ííu daga, finst það ganga kraftaverki næst, að þeir
skyldu komast lífs af. Lesandinn verður sjálfur að
dæma um það eftir lestur þessarar greinar.
við fórum við, niður í 8000 j
fet, 6000 fet, 5000 — stöðugt
neðar, neðar. Innan skamms
voru ekki nema 1000 fet
miili okkar og hafsins, og
okkur varð Ijóst, að nú
drægi að leikslokum.
Það var ekki um annað að
ræða en lenda flugvjelinni á
úfið hafið, sem þar að auki
úði og grúði af íshröngli,-
Til alirar hamingju brotnaði
vjelin ekki í lendingunni, en
það mátti engu muna að við
kæmumst í björgunarbátinn
áður en hún sykki.
,Við áttum nú fvrir höndum
erfiða og hættulega ferð til
strandarinnar, sem var í vf-
ir 20 mílna fjarlægð. Við
urðum að bræða vakirnar og
forðast alla árekstra við ís-
jakana, því að báturinn okk
ar var úr gúmmíi og veik-
bygður. Því nær sem við
komumst ströndinni, því
þjettari varð ísinn.
Við munum aldrei gleyma
nóttinni, sem nú fór í hönd.
í næstum því tuttugu kist.
gerðum við ekkert annað en
verjast árekstrum við ísjak
ana. Borgarjakarnir líktust
töfrahöllum í tunglskininu
og þegar þeir rákust sam-
an, ætlaði alt um koll að
keyra.
í birtingu tókum við til
óspiltra málanna og reynd-
um að mjaka okkur nær
ströndinni. Skamt undan sá
um við nakinn höfða skjóta
koílinum upp úr hafinu. Við
hertum upp hugann og
reyndum að róa í áttina til
höfðans. Við skimuðum eft-
ir lendingarstað, en sáum
ekki annað en þverhnýpta
hamrana. Þegar við höfðum
náð landi, tókst okkur að
klifra upp á sillu, sem var
hjer um bil 100 fet yfir sjáv-
armálinu og þangað komum
við bátskríflinu við illan
leik. En sillan var mjó og
við afrjeðum að skilja bát-
inn þarna eftir og halda
hærra upp. Timmtíu fetum
ofar fundum við hæfilega
breiða sillu og tókum að búa
þar um okkur. Hjer hófst
baráttan við hungur og
kulda, því að engan höfðum
við eldinn, ekkert skjól og
maturinn var mjög af skorn
um skamti.
í fvrstu vorum við von-
góðir og reifir, Við fórum
úr blautum fötunum og
þurkuðum þau. Við bjugg-
umst við að geta lagst fyrir
og hvílt okkur. Svo ætluð-
um við að sækja bátinn og
búa til úr honum skýli. Síð-
an gætum við rannsakaðj
matarbirgðirnar og — ef til |
vill á morgun — myndum
við rannsaka nágrennið. Það
hlutu að vera ber og egg á
næstu grösum, og það var
ekki óhugsandi að við fynd-
um eldivið. Þar að auki
hugðum við að neyðarkall
okkar hefði heyrst og björg
unarmennirnir væru á leið-
inni. Þannig litum við á hlut
ina fyrsta daginn, en það
átti brátt eftir að koma ann
að hljóð í strokkinn.
Við rannsökuðum björg-
unarbátinn. í honum var
bvssa til þess að skjóta flug-
eldum, og nokkrar tylftir
skota, lítill spegill til þess
að gefa merki með í sól-
skini, 135 mjólkurflöskur,
tylft svkurteninga, nokkrir
lítrar vatns, fjörefnatöflur
fáeinar og lítill meðalakassi.
Þar að auki höfðum við dá-
lítið súkkulaði í vösunum.
Við komum þegar í stað
á skipulagðri matarskömt-
un og skiftumst á um að
vera á verði ef einhver
imerki sæjust björgunar.
En það leið ekki á löngu
þar til blákaldur veruleik-
inn blasti við okkur. Við
höfðum varla lokið við að
ganga frá reitum okkar, þeg
ar við heyrðum í flugvjel-
um uppi yfir okkur. Það
voru tvö fljúgandi virki
þarna á ferðinni, og um leið
og þau flugu yfir okkur,
skaut jeg flugeldum, en Ron
veifaði druslu. En það var
eins og við hefðum kveikt
á eldspýtu og veifað vasa-
klút, því að áfram hjeldu
virkin og innan skamms
voru þau horfin í austurátt.
Við horfðum hver á annan
og þorðum ekki að mæla það
sem okkur bjó í brjósti.
Hafði neyðarkallið okkar
ekki heyrst? Var ekki einu
sinni verið að leita að okk-
ur? Bitur og kaldur kvíðinn
læsti sig um okkur.
Það þýðir ekki að gráta —
Já, það þýðir ekki að setja upp skeifu, þó að kisi steli
mjólkinni, sem lítil börn þurfa að dreklta til þess að verða stór
og sterk.
Baráttan við
náttúruöflín.
Austur-Grænland er alt
annað en heppilegur manna
bústaður. Pólstraumurinn
leggur leið sína að strönd-
inni og loftslagið er kalt og
hryssingslegt allan ársins
hring. Við leituðum að helli
eða einhverju öðru ómerki-
legu skjóli, en fundum ekk-
ert. Gróðurinn var enginn,
engin egg og enginn eldivið-
ur.
Um nóttina skýldum við
okkur með björgunarbátn-
um og lágum á flugbúning-
unum. Um miðnætti tók að
hvessa og brátt urðum við
gegndrepa af sjávarlöðrinu
og slvddunni. Stormurinn
stóð 'daíúnn eftir og næstu
nótt. Ted Greenaway hafði
kalið á fótunum og við Ron
vissum að röðin kæmi brátt
að okkur.
Á þriðja degi sást til sól-
ar, og við urðum aftur sem
nýir menn. Við klifruðum
upp á hamarinn og kom-
umst að þeirri dapurlegu
staðreynd, að við vorum
staddir á snævi þöktum
kletti þó nokkuð úti fjTÍr
ströndinni.
Á fjórða degi var þolan-
legt veður, en seinni part
fimmta dagsins tók aftur að
hvessa. Um kvöldið var kom
ið rok. Sjötta daginn hjeld-
um við kyrru fyrir. Við gát-
um ekki varist þeirri hugs-
un, að venjulega er ekki leit
að lengur en í fimm daga að
flugvjelum, sem hlekkist á.
Það var nú bersýnilegt, að
neyðarkall okkar hafði ekki
heyrst.
Það sljákkaði heldur í
veðrinu á sjöunda degi.
Öðru hvoru héyrðum við í
flugvjelum, þótt engar væru
á ferli og þegar við litum
út á sjóinn, þóttumst við sjá
skip. Það var smám saman
að draga 'af okkur. Greena-
way var kalinn á fótum og
við Snow vorum lítið betur
farnir, þótt við að vísu enn-
þá gætum farið ferða okk-
ar. Baráttan varð nú aðal-
lega við deyfðina og sinnu-
levsið, sem ásótti okkur.
Það var gott veður og
glaða sólskin á áttunda degi.
Við vissum vel að við áttum
að hreinsa burtu snjóinn
kringum okkur áður en
hann bráðnaði, en við höfð-
um ekki mátt í okkur til
þess. Við hölluðum okkur
upp að hamraveggnum og
störðum út á sjóinn. Alt í
einu hrópaði Greenaway:
„Skip“, og við flýttum okk-
ur út á klettabrúnina og
horfðum út á hafið. í þetta
skifti var áreiðanlega ekki
um neina sjónhverfingu að
ræða, við sáum skipið greini
lega og það virtist vera á
hægri ferð norður á bóginn.
Það var þýðingarlaust að
ætla sjer að nota spegilinn,
því að sólin var horfin, en
við skutum nokkrum dýr-
mætum flugeldum. Alt kom
fyrir ekki. Skipið hjelt leið-
ar sinnar og við sátum von-
sviknir á sama stað.
Á níunda degi minkuðum
við matarskamtinn, og áttu
birgðirnar að endast okkur
í viku enn. Verst var mátt-
leysið. Stundum saman lág-
um við milli svefns og vöku
í nokkurskonar dvala.
Það var sólskin tíunda
morguninn. Við skreidd-
umst út á snösina til þess að
verða hitans sem best að-
njótandi. Meðan við lágum
þarna, flaug fjögurra
hreyfla flugvjel yfir okkur
og hvarf út í bláinn.
Aftur vorum við einir úti
á hjara veraldar. Jeg veit
ekki hvernig fjelögum mín-
um var innanbrjósts, en jeg
fann að örvæntingin var al-
veg að buga mig.
Ron hafði farið til þess að
ná í snjó. til að slökkva þorst
ann, þegar hann kallaði til
okkar af veikum mætti og
sagðist sjá skip.
Okkur er að mestu óljóst
hvað gerðist eftir þetta. Við
skutum flugeldum og send-
um ljósmerki með. speglin-
um. Okkur sýndist báti vera
rennt niður og róið í áttina
til okkar.
Framh. á 8. síðu.