Morgunblaðið - 29.07.1944, Blaðsíða 7

Laugardagur 29. júlí 1944
MOBGUNBLAÐIt)
3
FRAMTÍÐ B O L I V I U
SYO NÁTENGDIR eru
hagsmu’nir bandamanna-
þjóðanna, að síðasta bylt-
ingin í Bolivíu hlaut að
vekja nokkurn ugg meðal
þeirra. Þótt Bolivía sje að
vísu þriðja stærsta ríkið í
Suður-Ameríku fer næsta
lítið fyrir henni á landa-
brjefinu milli risaríkjanna
Brasilíu og Argentinu, sem
þekja mestan hluta álfunnar
Frá hagfræðilegu sjónarmiði
er Bólivía einhver þýðingar-
mesta bandaþjóð vor, og hún
hefir möguleika til þess að
verða í framtíðinni eitthvert
auðugasta ríki veraldarinn-
ar. Eftir fall Malaya hefir
níutíu af hundraði þess tins
er bandamenn hafa notað
komið frá Bolivíu.
Samkvæmt rannsóknum,
er gerðar hafa verið að til-
hlutun Cordell Hulls, utan-
ríkisráðherra Bandaríkj-
anna, virðist lítill vafi leika
á því, að öxulríkjunum hefir
með áróðri sínum í Argen-
tínu orðið mikið ágengt í því
að spilla vinsamlegri sam-
vinnu Ameríkuríkjanna, og
ennfremur lítur svo út, að
þau hafi fundið ríki eins og
t. d. Uruguay og Chile, sem
sjeu mjög móttækileg fyrir
áróðri þeirra.
Stjórnarbyltingin.
EFTIR AÐ þjóðemissinn-
ar í Bolivíu, en þeim stjórna
Victor Eestensoro og majór
Taborza, höfðu ráðfært sig
við Ramirez, forsetann í
Argentínu, (sumir segja að
fundurinn hafi verið haldinn
í húsi von Luxburg greifa,
fyrverandi erindreka Þjóð-
verja í Buenos Aires), færðu
þeir sjer í nyt almennar ó-
eirðir, sem stóðu í sambandi
við verkfall tinnámamann-
anna 1942. Þann 20. desem-
’ber s. 1. hrifsuðu þeir svo
völdin í sínar hendur í nafni
stjórnarfarslegs frelsis, viku
forsetanum, Penaranda, frá
völdum og settu í hans stað
Senor Villaroel. Stjórnin,
sem þeir mynduðu, er harla
sundurleit hjörð, því að í
henni eiga sæti þjóðernis-
sinnar, Gyðingahatarar og
sósíalistar. Með því að veita
námuverkamönnunum
kjarabætur, trygði stjórnin
sjer stuðning vinstrimanna,
millistjettamanna og menta
manna, en námueigendurnir
•voru ekki seinir á sjer að
lýsa vfir því, að stjórnin
fylgdi öxulríkjunum að mál
um. Það var því ofur eðli-
legt, að sendiherra Bolivíu
í Bretlandi, Don Antenor
Patino, sonur tinkonungsins
fræga, bæðist lausnar og
hvarf hann til Bandaríkj-
anna. Það er víst óþarfi að
taka það fram, að þjóðin hef
• ir ekki verið höfð með í ráð-
um. Það er heldur ekki að
íurða, þegar litið er á það,
að níutíu af hverjum hundr
að landsmanna eru ólæsir
Indjánar, sem tala sína eig-
in mállýsku. Indjánar þess-
ir eru blásnauðir og illa
haldnir.
Bolivía er ekki sjálfri
sjer nóg.
EN HVERSU fjandsam-
Eftir A. E. BaiSard
Það sem stendur öllum j birgðir gúmmis, olíu og timb
framförum í Bolivíu fvrir | urs, sem til eru í landinu.
þrifum eru samgönguerfið- Þjóðarbúskapurinn, sem nú
Þótt Bolivía hafi sagt Þjóðverjum stríð á hendur,
neita bæði Bretar og Bandaríkjamenn að viður-
kenna stjórnina þar. En stjórnin í Argentínu, seni
heldur stjórnmálasambandi við Þýskaland, hefir
verið viðurkend.
legir sem þjóðernissinnarnir
í nýju stjórninni eru sam-
vinnu Ameríkuríkjanna,
geta þeir þó ekki gengið
fram hjá þeirri staðreynd,
að ef bandamenn eru háðir
Bolivíu vegna tinsins og
vissra annara hráefna, þá er
Bolivía miklum mun háðari
bandamönnum, þar eð lands
menn gætu á engan hátt
framíleitt lífinu á því einu,
er þeir framleiða sjálfir. —
Landbúnaðurinn er í svo
m'iklum ólestri, að flytja
verður inn matvæii í stórum
stíl, en andvirði þeirra er
greitt með tini. 80% af heild
ai’útflutningi landsins er íin,
en af því kaupa bandamenn
90%. Tinnámurnar í landinu
skiftast aðallega í þiænt, og
eigendur þeirra eru Hoch-
schild, sem er þýsk-argen-
tískrar ættar, Aramayo
(svissnesk-bolivískur) og
Patino, sem er Bolivíumað-
ur í húð og hár. Patino send-
ir meginþorra tinfram-
leiðslu sinnar til Liverpool,
þar sem það er brætt. Næst-
um því alt annað tin, sem
útflutt er, fer beina leið til
Texas. Bolivía er ennfremur
að því leyti háð Bandaríkj-
unum, að þaðan kemur 25%
af innflutningi hennar.
Af þessum og öðrum á-
stæðum hefir nýja stjórnin
gert alt, sem í hennar valdi
stendur til þess að fá sig við
urkenda af Bandaríkjunum,
en það hefir henni ekki tek-
ist alt til þessa. Sáttmáli
bandamanna og Atlantshafs
samþyktin hafa verið stað-
fest af stjórninni, og hún
hefir lofað því, að þegar nýja
þingið kemur saman í ágúst,
verði stríðsyfirlýsingin á
hendur öxulríkjunum end-
urnýjuð. Meira að segja eru
þau 2% af tinútflutningn-
um, sem áður voru seld til
Argentínu, nú
Bandaiúkjanna.
senda til
Bolivía framleiðir
fleira en tin.
FRAMLEIÐSLUGETA
Bolivíu er á engan hátt tak-
mörkuð við tinið eitt. Tung-
sten, kopar, zink, blý, anti-
mon og wolfram eru þar í
ríkum mæli. Úr námunum
frægu við Potosi, sem starf-
ræktar hafa verið alt frá því
er Spánverjar fundu þær
i fvrir næstum því f jögur
hundruð árum, líefir verið
• unnið silfur, sem er 500.000.-
j 000 dollara að verðmæti.
| Þótt Japanar verði ekki
hraktir úr þeim löndum
Austur-Asíu, sem þeir hafa
hrifsað til sín, nema með
vopnum, er kínínið engu að
síður nauðsynlegt efni
handa hei’mönnum vorum,
jsem beriast þar sem malar-
jían er landlæg. Kínínið er
[unnið úr berki chinchona
trjesins. en einmitt þessi tr já
tegund vex í hlíðum Andes-
fjallanna norð-austur af La
Paz, og þaðan koma 90% af
heimsframleiðslu þessa mik
ilvæga efnis. Sem merki vin
áttu og trygglvndis er öll
framleiðslan seld hinum
sameinuðu þjóðum.
Úr frumskógum Austur-
Bolivíu kemur annað efni,
sem hefir mikla þýðingu
fvrir læknavísindin. Indján-
arnir vinna curare úr ýms-
um jurtasöfum og notuðu
það til þess að eitra örvar
sínar. En nú er þetta efni
notað í sambandi við vissar
gfeðveikralækningar. Mögu-
leikarnir á því að vinna
þetta efni í stórum stíl, hafa
verið rannsakaðir af banda-
jrískum vísindamönnum. Co-
cain, sem notað er við stað-
deyfingar, er framleitt á
kakóekrunum við La Paz og
Cochabamba.

Fcrðamcnn í frum skógl í Bolivíu,
leikarnir. Hún hefir engan
aðgang að hafi, nema í gegn
um eitthvert hinna fimm
ríkja, sem að henni liggja,
en öll renna þau girndaraug
um til auðæfa landsins. í
kringum höfuðborgina, sem
stendur á hásljettu 12.000
fet yfir sjávarmál, rísa ýms-
ir hæstu tindar Andesfjall-
nna. í austri hallar landinu
niður að Chacofrumskógun-
um. í vesturhlíðum Cordill-
erahæðanna hafa Indjánarn
ir frá ómunatxð notað lama-
dýrin til þess að flvtja af-
urðir sínar á markaðinn.
Þessar sterku en geðillu
skepnur bera klvfjar, sem
vega allt að hundrað pd.,
meira að segja þar sem loft-
ið er jafn þunt og þarna
uppi.
Þótt landið sje mjög örð-
ugt yfirferðar sökum fjall-
anna, tengja þrjár aðaljárn-
brautalínurnar La Paz við
námuhjei’uðin í Cochabam-
ba. Oi’ui’o og Potosi, með
hafnarboi’gina Mollendo á
Kyri’ahafsströndinni, við Ar
ica í Peru og Antofagasta í
Chile. Ennfremur liggur
járnbraut frá höfuðborginni
til Jujuy og Tucman og það
an til Buenos Aires. Þá hef-
ir Argentína nýlega lagt
járnbraut til landamæra
Bolivíu, en það stendur sjálf
sagt í sambandi við olíu-
brunnana í Chacohjeraðinu.
Það hefir einnig verið gerð-
ar tilraunir til þess að tengja
þetta hjerað við umheiminn
með því að les?gja veg þang-
að. Það er ekki ósennilegt að
farartæki þau, sem nú er far
ið að framleiða og farið geta
jafnt láð sem lög, eigi sjer
framtíð í þessum hitabeltis-
frumskógum.
• Samgöngur á vötnum
og í Iofti.
ÞAÐ ERU engin kol í Boli
víu, en það eru takmarka-
lausir möguleikar til vatna-
jvirkjunar í fljótunum, sem
falla niður austurhlíðar
Andesfjallanna. Sum fljót-
anna, svo sem Beni, Mam-
ore og Rio Grande eru fær
fiatbotnuðum flevtum. Eftir
þeim er hægt að komast nið-
ur á Amazon og austur á
strönd Atlantshafsins, en
þangað eru 4.000 mílur. Á
austurströndinni hefir Bras
ilía veitt Bolivíu frjálsan að
gang að höfninni í Santos.
Bolivía hefir einnig aðgang
að Platafljótinu, sem rennur
út í Suður-Atlantshafið.
Þangað er hægt að komast
eftir fljótunum. Pilcomavo,
Paraguav og Parnaá, en eins
og fyrri daginn eru fjarlægð
irnar æmlegar.
Ef til vill er loftið besta
lausnin á samgönguerfið-
leikum Bolivíu. Bandarísk
og brasilísk fjelög halda nú
þegar uppi föstum flugferð-
um milli La Paz, Kyrrahafs-
strandarinnar, Rio de Jane-
iro og Buenos Aires. Með
nægilega mörgum ílutninga
flugvjelum yrði auðvelt að
hagnýta hinar geysimiklu
byggist nær því eingöngu á
námugreftrinum, myndi þá
komast á heilbi’igðari og
breiðari grundvöll, og á
heimsmarkaðinum myndu
koma hráefni, sem mikil eft
irspurn verður á eftir styrj-
öldina.
Land framtíðarínnar.
FRAM AÐ ÞESSU hefir
mestur hluti þjóðarinnar
hafst við í hrjóstrugustu
hjeruðum landsins þ. e. a. s.
í námuhjeruðum, sem liggja
í 10.000—15.000 feta hæð yf
ir sjávarmáli. Burt sjeð fr4
Chacohjeraðinu, sem er ó-
heppilegur dvalarstaður fyr
ir Evrópumenn, eru miklir
möguleikar fyrir landnema
eftir stríðið að setjast að í
Yungas eða þorpunum í hlíð
um Cordillerafjallanna sem
eru.í 2.000—5.000 feta hæð.
Svkur, kaffi, kakó, tóbak og
bómull ná ágætum þroska á
þessum slóðum. Það sannar
best heilnæmi loftslagsins í
Bolivíu, að af aðeins þremur
miljónum íbúa eru yfir 1200
menn og konur, sem náð
hafa hundrað ára aldri.
Það er ekki ósennilegt, að
framfarirnar á sviði flug-
tækninnar hafi miklar breyt
ingar á ferðalögum vorum
eftir stríðið í för með sjer.
Margt er það, sem Bolivía
getur boðið ferðamönnun-
um. Án þess að yfirgefa
þægilegt sæti sitt í lestinni,
getur ferðamaðurinn komist
í vfir þriggja mílna hæð yfir
sjávarflöt milli himinhárra
tinda Andesfjallanna, og
komið í tæka tíð um kvöld-
ið til La Paz til þess að virða
fvrir sjer borgina og fjöllin
í kringum hana. Hæsta borg
í heimi hefir strætisvagna,
bifreiðar og öll önnur ný-
tísku þægindi. Á sljettu, sem
liggur 1400 fetum hærra en
höfuðborgin, er ágætur
átján hola golfvöllur. Þang-
að er hægt að komast í raf-
magnssporbraut.
Frá þessari fornfrægu
borg er opin leið til fjall-
anna í grendinni og til 'Titi-
canavatnsins, sem liggur
tvær og hál.fa mílu yfir sjáv
arfleti. í sextíu mílna fjar-
lægð frá borginni eru hinar
miklu rústir Incaborgarinn-
ar Tiahuanaco. Vegir og
járnbrautir liggja milli La
Paz og gömlu spönsku ný-
lendubæjanna Santa Cruz
og Potosi, en þar er hægt að
sjá aldagamlar trjevjelar,
sem notaðar voru við silfur-
námið í gamla daga. Það er
líka vel þess virði að heim-
sækja Calacoto, þar sem
menn geta fengið sjer leir-
böð og horft á bujlandi gos-
hveri. Annað slagið eru veisl
ur og hátíðahöld hjá Indján
unum í bæjum og þorpum
landsins. Ef ferðamanninum
þætti ekki nógu mikil til-
breyting í þessu, getur hann
brugðið sjer til austurhjer-
aða landsins, því að þar er
auðvelt að komast í kynni
við Indjána, sem hafa eitr-
aðar örvar að vopni og safna'
hauskúpum.