Morgunblaðið - 02.08.1944, Blaðsíða 4

4
BOBQUNBLAflifi
Miðvikudagur 2. ágúst 1944.
sem þau
MATREIÐSLA
ÞEGAR jeg var 11 ára gam-
all, lýsti faðir minn því yfir,
að jeg hefði hjeðan í frá, full-
an aðgang að bókasafni sínu, og
mætti lesa þar þær bækur, er
jeg vildi. Mjer fannst skylda
mín, að nota mjer leyfi þetta,
og tók því að athuga bækurnar
í bókahillu hans með mikilli
forvitni. Mjer var alveg sama;
hvað bækurnar hjetu, og hverj
ir voru höfundar þeirra. Jeg
gluggaði með jafnmiklum ár
huga í heimspekirit; skáldsög-
ur( kvæði, hagfræðirit og goða-
fræði og uppgötvaði af eigin
rammleik Kipling, Scott, Du-
mas, Dickens, Conrad og marga
fleiri.
Mjer hefir altaf virst þetta
eina eðlilega aðferðin; til þess;
að opna hinn dásamlega heim
bókanna fyrir barninu. En því
fleiri foreldra, sem jeg heyri
ræða um, hvað börnum þeirra
skuli leyft að lesa, og hvað
ekki, því glöggari grein geri jeg
mjer fyrir því, að flestum for-
eldrum finnst það nauðsynlegt
að annast börn sín með jafn-
mikilli nákvæmni andlega, eins
og þau myndu annast þau lík-
amlega, ef þau væru veik. A-
stæðan er sú, að börnin mega
ekki uppgötva neitt af leynd-
ardómum lífsins. Allt, sem þau
lesa, verður að vera fallegt og
gott, þannig að það veki engar
spurningar í hugum barnanna
cg blási þeim í brjóst göfugum
hugsunum. Börnin eiga í raun
rjettri að vera andlega geril-
sneydd.
Jeg hefi mikla samúð með,
og skil vel, áhuga foreldranna
á velferð barna sinna, en jeg er
þeim algjörlega ósammála í
þessum efnum. Til þess að and-
legt heilbrigði getí þroskast,
verðum vjer að meðtaka margs
konar þekkingu. Barnshugur-
inn er ekki síður margbrotinn
en hugur fullorðna mannsins
og öll takmörkun í þessum efn-
um, í barnæsku, getur haft sín
áhrif, síðar í lífinu. Hver veit,
hvaða afskræmdar lífsskoðanir
geta komið af takmarkaðri,
andlegri næringu?
Árin áður en jeg fór í menta
skólann, hafði jeg þroskað með
sjálfum mjer mjög fjölbreyttan
bókmentasmekk. Var þetta
einnig reynsla þeirra vina
minna, sem höfðu haft sömu
lestraraðferðina í æsku. Án efa
hefir margt, af bókum þeim,
sem jeg las á þeim árum, farið
fyrir ofan garð og neðan hjá
mjer. Það getur ekki verið að
jeg hafi skilið þær þá, a. m. k.
ekki eins og höfundurinn ætl-
aðist til. Jeg veit að foreldrar
mínir furðuðu sig oft á bóka-
vali mínu, og þegar jeg nú at-
huga börn, sem alin eru upp á
sama hátt, furða jeg mig einnig
á bókavali þeirra. En aðalat-
riðið er ekki hvað bókin heitir,
heldur að barnið nái einhverju
af andlegri fæðu úr henni.
Jeg myndi ekki mæla með
þessari aðferð, sem virðist
stríða á móti settum rgglum,
eftir D.
ef jeg væri ekki sannfærður
um gildi hennar. Jeg hefi sjeð
mörg börn alast upp, er hafa
fengið að lesa það, sem þau
hafa viljað — að vísu oft vegna
þess, að foreldrarnir voru of
kærulausir til þess að banna
þeim það — og jeg hefi veitt
því athygli, að þau eru yfir-
leitt fjörugri andlega, sjón-
deildarhringur þeirra víðari og
andleg áhugamál fleiri en hjá
börnum þeim, er verið hafa und
ir ritskoðun foreldranna.
Óbeit á bókmentum getur
orsakast af þvingun, til þess að
lesa vissar bækur. Það, sem
eingöngu á að vera ánægja,
verður að vinnu, svo að senni-
legt er að viðkomandi í framtíð
inni hafi óbeit á öllum lestri.
Þetta hefir og sannast. Við
könnumst öll við fólk, sem á
það til að segja: „Jeg get ekki
sest niður til þess að lesa bók“,
og leitar því eirðarlaust skemt
ana annarsstaðar.
Aðalástæðan sem liggur á
bak við þessa takmörkun á
lestri barnanna er ótti foreldr-
anna við, að börnin spillist á
að lesa um kynferðismál. Jeg
hygg, að ótti þessi sje ástæðu-
laus. Það eru mörg skilnings-
svið á lífsleiðinni, og eftir því
sem maðurinn eldist, fer hann '
af einu sviði á annað. Börn
geta lesið bækur um margvís-
leg tilbrigði tilverunnar, bæk-
ur sem ræða margt það, sem
lítt er talið sæmilegt. En þar
eð hugir þeirra beinast ekki að
kynferðismálum, hlaupa þau
yfir. þá kafla, sem leiðinlega.
Þá hafa slík mál ekki fengið
þá þýðingu, sem tíminn og auk
inn þroski leiðir í ljós. Þennan
skilnings þroska er einnig að j
finna hjá fullorðnu fólki, því j
að mörgum finnst t. d. lestur
andlegra og trúarlegra rita leið
inlegur framan af æfinni, en
breyta um skoðun seinna á lífs-
leiðinni. Þessi mismunandi
skilningssvið eru næg verndun
fyrir barnið.
Jeg veit um foreldra, sem
leyfa börnum sínum ekki að
lesa um skuggahliðar lífsins,
svo sem fátækt, glæpi og sjúk-
dóma. Þeir vilja að börnin lifi
í óraunhæfri veröld. Er það vit
anlega hin mest firra, sem hver
einasti skynsemi gæddur maður
hlýtur að sjá og viðurkenna.
Þegar barnið fer að verða
kynþroska, ætti heldur ekki að
setja nein bönd á það, sem það
les.
Ef barnið er forvitið um eitt-
hvert efni, sem því er neitað
um fræðslu á, leitar það henn-
ar annars staðar. Og þá er
betra að það íræðist af góðum
bókum, þar sem málin eru
rædd af virðingu og skilningi,
heldur en af bakdyra pískri.
Hver veit, hvaða andlegar
afskræmingar geta hlotnast af
slíkri þvingun í æsku, þótt hún
C. Russel
sje gerð í góðum tilgangi? Það
er ómögulegt fyrir nokkurn
mann að vita, nema mjög ó-
ljóst, hvers konar þekkingu
börnin eru reiðubúin til þess að
meðtaka. Öruggast er að veita
þeim aðgang að allri þekkingu.
Ef þjer komið að barni yðar„
þar sem það er að lesa bók,
sem yður virðist of „fullorð-
insleg“ handa því, þá látið það
afskiftalaust. Það sem yður
virðist hættulegt; mun það senni
lega hlaupa yfir. Það tekur að-
eins við því, sem er á skilning-
arsviði þess, sem það er reiðu-
búið og hæft til þess að skilja.
Þá munuð þjer ekki neita því
um, það sem nauðsynlegt er
andlegum þroska þess. Veröld-
in hefir sannað oss, að meira
tjón hefir hlotist af andlegum
kyrkingi en líkamlegum.
Eggjateningar:
125—150 gr. egg,
125 gr\ mjólk,
salt.
Eggin eru hrærð vel í skál.
Mjólkinni smáhellt út í, salt-
að. Kökumót eða eldfast mót
smurt innan með smjöri, eggja
hvítunum hellt r og lok sett
yfir. Soðið við gufu þar til
eggin eru hlaupin, vatnið má
ekki ná nema upp á mitt mót-
ið og það verður að sjóða við
hægan hita. Þegar eggin eru
hlaupin er þeim hvolft á fat
og látin kólna.. Síðan slcorin
í teninga eða lengjur, sem
notað er í tærar súpur eða til
}ress að skreyta með smurt
brauð.
Blæjuegg:
6 egg
1 1. vatn,
1 msk. edik,
hónsk salt.
Salt og edik er látið í vatn-
ið, þegar sýður eru eggin brot
in og hvolft iir þeim á undir-
skál, síðan rennt af skálinni
ofan í vatnið. Stór matskeið
er svo notuð til þess að sveipa
hvítunni utan úm ráuðuna.
Rauðan þarf að vera í miðj-
unni, og eggin soðin í 2—4
mínútur.
Kartöflugratin.
1% kg. kartöflur
1—2 laukar
4 msk. smjörl.
1—2 tsk. salt
svol. pipar
4—5 dl. mjólk
3—4 msk. brauðmylsna.
Kartöflurnar afhýddar hráar
og sneiddar ásamt lauknum.
Eldfast mót smurt. Kartöflur og
laukur lagt í það; stráð yfir salti
og svol. pipar. Mjólkinni hellt
yfir; brauðmylsnu stráð ofan á.
Smjörið flokkað og lagt yfir.
Bakað í heitum ofni; þar til
kartöflurnar verða meyrar.
SUMARBLUSSUR
Sjaldan hafa blússur verið eins 1 tísku og í ár. Þær eru hafðar í öllum regnbogans-
lítum og eru mjög margbrey tilegar í sniðinu. Þær eru me ð löngum ermum og stuttum,
háar. í hálsinn, með V löguð hálsmál, útáliggjandi hornum o. s.frv.