Morgunblaðið - 05.08.1944, Síða 6

6
MORG(JNBLAȣ*>
Laugardagur 5. ágúst 1944.
Ýtg.: H.f. Árvakur, Reykjavík
Framkv.stj.: Sigfús Jónsson
Ritstjórar:
Jón Kjartansson,
Valtýr Stefánsson (ábyrgðarm.)
Frjettaritstjóri: ívar Guðmundsson
Auglýsingar: Árni Óla
Ritstjórn, auglýsingar og afgreiðsla,
Austurstræti 8. — Sími 1600.
Askriftargjald: kr. 7.00 á mánuði innanlanda,
kr. 10.00 utanlands
I lausasölu 40 aura eintakið, 50 aura með Leabók.
ÞING VELLIR
ÞINGVELLIR er helgur staður í huga og hjarta ís-
lensku þjóðarinnar.
Hátt á eldhrauni upp,
þar sem ennþá Öxará rennur
ofan í Almannagjá •—
Alþingi feðranna stóð.
Svo kvað ástsælasta skáld íslendinga. „Hjer hefir
steinninn mannamál og moldin sál“, kvað annað skáld.
En það eru ekki aðeins hinar fornu minningar, sem tengd-
ar eru við staðinn, sem gera hann helgan í huga þjóðar-
innar. í síðastliðnum júnímánuði kom þjóðin saman á
þessum stað og var þar viðstödd þá helgu stund, er lýð-
veldið var endurreist. Enginn gleymir bví hátíðlega
augnabliki, er klukkur hinnar litlu kmtju staðarins
hljómuðu yfir vellina og endurómuðu frá veggjum A1
mannagjár, eftir að forseti Sþ. hafði tilkynt gildistöku
lýðveldisstjórnarskrárinnar.
En hvað er nú að gerast á þessum helga stað, hálfum
öðrum mánuði eftir að lýðveldishátíðin fór þar fram?
Kynnið ykkur frásagnir blaðanna af því, sem nú fer
fram á Þingvöllum. Lesið brjef ungu stúlknanna,
sem birt er á öðrum stað hjer í blaðinu í dag. Enginn
vafi er á því, að frásögn stúlknanna er rjett í öllum
atriðum. Eftir lestur brjefs stúlknanna getur enginn ver-
ið í vafa um, að verið er að saurga Þingvelli, þenna helga
stað þjóðarinnar. __
Hjer verður hið opinbera að skerast í leik tafarlaust.
Það verður nú þegar að setja lögregluvörð að Þingvöll-
um og hafa hann þar að staðaldri, sumarmánuðina.
Þingvallanefnd sýndi það frjálsræði að veita fólki
ókeýpis tjaldstæði á Þingvöllum í sumar. Hart væri það,
ef taka yrði fyrir þetta með öllu vegna þess að til er fólk,
sem enga sómatilfinningu hefir. Enginn staður í nágrenni
höfuðstaðarins er betur fallinn til stundardvalar, til
hvíldar og hressingar, en Þingvellir. En ef þola á slíkt
framferði, sem nú á sjer stað, getur enginn heiðvirður
maður haft ánægju af dvöl þar.
Þess vegna ber nú þegar að setja lögregluvörð á Þing-
völlum, sem vísar brott öllu því hyski, sem vanhelgar
staðinn.
BLESSAÐIR
EINFELDNINGARNIR
MIKLIR blessaðir einfeldningar mega kommúnistar
vera. Altaf eru þeir að reyna að telja fólki trú um, að þar
sem kommúnisminn ræður, ríki hið fullkomnasta lýðræði,
sem til sje í veröldinni.
Hugsum okkur að hjer á íslandi væri ástandið þannig,
að hjer væru bannaðir allir stjórnmálaflokkar, nema
þessi eini, sem kommúnistar trúa á, Sósíalistaflokkurinn.
Engir flokkar aðrir mættu hafa menn í kjöri við alþingis-
kosningar. Enginn þingmaður mætti sitja á Alþingi,
nema hann játaði trú sína á þessum eina flokki og fylgdi
stefnu hans í einu og öllu. Engu blaði væri leyft að koma
út, sem ekki styddi þenna flokk. Og ef eitthvert blað
leyfði sjer að gagnrýna gerðir þeirra manná, sem flokk-
urinn fæli að fara með stjórn landsins, myndi það á sama
augnabliki gert upptækt og aðstandendur blaðsins fang-
elsaðir eða jafnvel líflátnir.
Myndum við kalla þetta fyrirkomulag lýðræði? Nei,
áreiðanlega ekki. Við myndum kalla það einræði og harð-
stjórn.
Við íslendingar ölum þá von í brjósti, að í hinu ný-
stofnaða lýðveldi okkar megi varðveitast fullkomið lýð-
ræði, þar sem fólkið sjálft ræður, en ekki fámennur flokk-
ur manna, sem’ verndaður er af byssustingjum launaðra
hermanna.
A
I Morgunblaðinu
fyrir 25 árum
Sumir hjeldu, að dönsku
knattspyrnumönnunum frá A.
B., sem þá voru í heimsókn
hjer í bænum, hefði verið boð-
ið í útreiðartúr til þess að gera
þá stirðari til kappleikja við
,,landann“.
14. ágúst.
„Misskilningi hefir greinin
um knattspyrnuna valdið hjá
ýmsum bæjarbúum, og vilja
jafnvel sumir halda því fram,
að vjer dróttum því að heim-
boðsnefndinni, að hún hafi
efnt til reiðfararinnar í þeim
tilgangi að spilla leik A.B. —
Heimboðsnefndin mun fara
nær um það, hvort svo muni
hafa verið og skilningi bæjar-
búa treystum vjer nfl. svo vel,
að þeir sæju það á orðalagi
greinarinnar og efni, að þær
bæri eigi að skoða sem heilaga
alvöru. En þar hefir eigi farið
að vonum. ,,Utreiðartúr“, hef-
ir jafnan verið sjálfsagður lið*
ur á dagskrá, þegar hjer hafa
verið heimsóknir af líku tægi
og þessi, og Danir munu hafa
farið nær um það, hver áhrifin
yrðu. Enda stóð þeim til boða
að aka í vagni ef þeim þætti
þreytandi að ríða“. •
★
Þá sótti unga fólkið kaffi-
húsin, jafnvel enn meir en nú.
15. ágúst.
,,A kaffihúsum bæjarins er
nú strax farið að verða líf-
legra en fýrir nokkrum vikum.
Eigna menn það húminu. Ber-
um vjer enga ábyrgð á tilgát-
unni. En um kl. 11 í gærkvöldi
gekk maður um á öllum kaffi-
húsum hjer í bænum og komst
hvergi að borði, svo fult var al-
'staðar. Ungir menn og ungar
meyjar skipuðu þar hvert sæti
og hlustuðu á dillandi hljóð-
færaslátt“.
Á'
15. ágúst.
„Búrhveli 60 álna langt, rak
á Kalmanstjarnarfjöru 1 Höfn-
um 11. þ. m. Er það eign Ólafs
Ketilssonar. Getið er til, að
lýsið úr hausnum einum muni
verða 10 þús. króna virði“.
★
Varðskip gómaði þá sænsk
gufuskip, sem voru að brjóta
tolllögin.
15. ágúst.
„Á mánudaginn sáust tvö
sænsk gufuskip innarlega á
Eyjafirði austanverðum, og
virtist ferð þeirra og háttalag
grunsamlggt. Var símað af bæj
arfógetaskrifstofunni hjer eftir
varðskipinu íslenska og það
beðið að fara á vettfang til at-
hugunar. Kom það næsta dag
með bæði skipin til Akureyr-
ar. Höfðu þau verið að umskip-
un síldartunna, er þótti stríða
á móti tolllögunum. Fengu þau
að greiða um 13 þús. í toll fyr-
ir tiltækið“.
Þá þótti það tíðindi, að lýst
var upp með rafljósi.
16. ágúst.
„Iðnó var í gærkveldi allýst
Delco-ljósi eins og á dansleik
íþróttamánnafjelagsins forðum.
En nú hverfur það ekki þaðan
aftur, því að hr. Haakansen
hefir keýpt stöðina og látið
setja upp rafljós í öllu húsinu“.
z
'Uílverji ilri^o

I
'lyfr clagíecja Ííjinu
Bílferja yfir
Akranes.
NÝLEGA var frá því skýrt
hjer í blaðinu í frjettagrein, að
mikil áhugi ríkti meðal manna
á Akranesi fyrir því, að fengin \
yrði bílferja milli Reykjavíkur
og Akraness, sem gæti farið á
milli á svo sem 45 mínútum. —
Hjer er í'ferðinni góð og þörf
hugmynd, sem ekki má þegja í
hel með þögninni.
Bifreiðin er og verður okkar
aðalfarartæki. Það er að vísu lík
legt, að í framtíðinni verði lagð-
ar rafmagnsjárnbrautir á nokkr-
um aðal umferðarleiðum, eink-
um í nágrenni Reykjavíkúr. En
það mun ekki að ráði draga úr
bifreiðanotkun manna. Fleiri og
fleiri einstaklingar munu geta
veitt sjer þau þægindi að eignast
bíl og þá verður þörf fyrir betri
vegi og brýr um landið alt. En
það er einnig mikið atriði, að
hægt verði að stytta leiðirnar,
fara yfir flóa og firði í bátum, í
stað þess að krækja fyrir þá. —
Akranes er nú að verða ein að-
alsamgöngumiðstöð landsins
milli Suður- og Norðurdlands,
enda vel í sveit sett.
•
Betra en ferja yfir
Hvalfjörð.
ÞAÐ þarf ekki mikla útreikn-
inga, eða vangaveltur til að sjá
það, að bílferja milli Reykjavík-
ur og Akraness, sem gæti farið á
milli á 45 mínútum, yrði í alla
staði hentugri og betri, en t. d.
bílferja yfir Hvalfjörð, sem mik
ið hefir verið talað um, en aldrei
lagt út í að koma upp. Leiðin frá
Reykjavík, um Mosfellssveit,
Kjalarnes og Kjós, að þeim
ferjustað, austan Hvalfjarðar —
myndi aldrei verða styttri en 30
—40 km. Eða með öðrum orðum,
það tæki jafnlangan tíma, að aka
frá Reykjavík að ferjustað aust-
an Hvalfjarðar, eins og það tæki
að bílferjuna að komast frá Rvík
til Akraness.
Bílferja til Akraness er því aug
ljós lausn á því vandamáli, hvern
ig stytta eigi hina löngu og þreyt
andi leið fyrir Hvalfjörðinn. Bíl-
ferjan yrði að vera það stór að
hún gæti tekið 15 bíla að minsta
kosti í hverri ferð. Ennfremur
ætti að vera svo um búið, að
hægt væri að aka bílum um borð
í ferjuna og af henni aftur.
Það skal játað, að kostnaðar-
hlið málsins hefir ekki verið at-
huguð, en í fljótu bragði er ekki
að sjá annað, en að slík ferja
hlyti að borga sig og það á
skömmum tíma.
•
Drykkjupeningar.
ÞAÐ VAR gaman að lesa grein
ina hjer í blaðinu í gær, sem birt
var úr 25 ára gömlu Morgunblaði
og fjallaði um þjórfje. Greinar-
höfundur vill láta leggja niður
þann ósið, að viðskiptavinir á
veitingahúsum gefi þjónustufólki
drykk j upeninga.
Einu sinni í vor mintist jeg lít
ilsháttar á þetta mál hjer í dálk-
unum. Jeg sagði þá frá því eftir
góðum heimildum, að það eru
allir aðiljar á móti drykkjupen-
ingaaðferþinni. Þjónustufólkið
veitingamenn og viðskiptavinir.
Þjónustufólkið er á móti þjór-
fjenu vegna þess, að því finst
það niðurlægjandi að taka við
því og vill heldur fá ákveðið
gjald fyrir sitt verk. Veitinga-
menn vilja alveg eins leggja á-
kveðið gjald á veitingarnar, sem
rynnu til þjónustufólksins sem
kaup og viðskiptavinirnir vilja
fyrir hvern mun losna við
< >
♦ >
drykkjupeningana, vegna þess,
að þeir eru sífelt í vandræðum
hvað sje rjett að gefa.
Nokkur veitingahús hjer í bæn
um hafa þegar afnumið drykkju
peningana og hafa orðið vinsælli
fyrir. Það ættu fleiri að koma á
eftir og það sem fyrst.
• .
Grænmeti.
„BORÐIÐ MEIRA GRÆN-
METI“. — „Grænmeti eru ávext
ir okkar á ófriðartímum". Eitt-
hvað á þessa leið hljóðar auglýs-
ing, sem lesa má í breskum blöð
um og sem birt er, að mjer skilst
á ríkisins kostnað til þess að fá
menn til að neýta meira græn-
metis af heilbrigðisástæðum.
Hvað snertir nýja ávexti erum
við íslendingar líkt settir og Bret
ar. En hjer á landi þarf ekki að
hvetja fólk til að borða græn-
meti, því eftirspurnin er meiri,
en framboðið, þrátt fyrir óheyri
lega hátt verð á öllu, sem græn-
meti getur kallast.
Það getur enginn trúað, nema
sá sem reynir, hvað það lítilfjör
lega grænmeti, sem hjer er á boð
stólum, kostar. Örlitlir kálhaus-
ar, sem ekki standa út úr hnefa
— 4 til 5 krónur taka. Næpur,
eða gulrætur — fjórir dvergstert
ar í búnkti, 4 krónur!
Hvað haldið þið, að varla finst
af því bragð í súpu fyrir 4—5
manns? 8—10 krónur, og þetta
eru engar ýkjur.
9
íslenskir ávextir.
EINU SINNI var það siður hjá
okkur íslendingum, er við vild-
um raupa dálítið við útlendinga
um gæði landsins, að við sögð-
um frá ávaxtarækt í gróðurhús-
unum. Sumir gengu svo langt,
að þeir sögðu: Þið skuluð sanna
til, að það verður ekki langt þang
að til að við förum að selja ís-
lensk vínber, appelsínur og önn-
ur suðræn aldini á heimsmark-
aðnum.
Hugsið ykkur. Vínber og
appelsínur ræktað á íslandi!
Vissulega fallegir draumar. En
veruleikinn hefir orðið annar,
eins og dæmin sanna.
í verslunum í Reykjavík er
hægt að fá sitt af. hverju sem
kitlar braðglauka manna, um
þessar mundir. Þar á meðal eru
íslensk vínber. Þau eru að vísu
ekki fullþroskuð öll, en það er
innlend framleiðsla — okkar
stolt.
í sömu verslunum eru til sölu
amerískar döðlur, gómsætár ekki
síður en vínberinn. Hvorttveggja
lostætið er í fallegum umbúðum
og álíka mörg stykki í hvorum
pakkanum fyrir sig, en verðið er
það sama.
Hvað ætli þau myndi kosta
vínberin íslensku, þegar búið
væri að flytja þau vestur til
Kaliforníu og greiða af þeim háa
innflutningstolla.
•
Hversvegna þenna
leikaraskap?
ÞAÐ BER öllnm saman um, að
grænmeti sje nauðsynjafæða og
sumir heilbrigðisfræðingar ganga
svo langt, að þeir segja, að það
sje íslendingum nauðsyn, að
borða meira grænmeti.
En hversvegna er þá ekki eitt-
hvað gert til þess að framleiða
meira grænmeti og við skaplegu
verði til að allir geti veitt sjer
þessa nauðsynlegu fæðu. Til
hvers er verið að eyða vinnuafli
og hita og gróðurhúsarými í rækt
un vínberja, sem eru svo dýr, að
það geta ekki nema örfáir menn
leyft sjer að kaupa þau?