Morgunblaðið - 09.08.1944, Síða 10

10
MOBGUNBLAÐIÐ
Miðvikudag'ur 9. ágúst 1944.
titluðum útlendingum var sýnt
þar. Hann hafði átt von á því
sama hjer. En hann sá brátt, að
þar hafði honum skjátlast.
Van Ryn var „grand seigne-
ur“, jafn óháður og Talleyrand
eða de Lamballe. Og þó var
hann ekki aðalsmaður. í þessu
landi, er gumaði svo mjög af
fullkomnu lýðræði sínu, gat
enginn orðið aðalsmaður, þótt
hann ætti stóra arfleifð. Greif-
inn horfði dálitla stund á Niku
lás, sem var að ræða við greifa
frúna, á mjög vandaðri frönsku
Hann var vissulega fallegur
maður og hlaut að ganga í aug-
un á kvenfólkinu. En það var
einhver kuldi í svip hans — eng
ktn eldur, engin tilfinning, —
og þó var munnur hans ástríðu
fullur!
Sem eðlilega afleiðingu af
þengingum þessum, athugaði
greifinn Jóhönnu enn einu
sinni. Konan var eins og kýr!
Það myndi áreiðanlega ekki
vera nokkur ánægja af að Sofa
hjá henni. Van Ryn hlaut að
hafa hjákonu, þótt greifinn
hefði þegar komist að því, að
öðrum augum var litið á þessi
máj í Ameríku en Frakklandi.
Hjár eru það teprulegar erfða-
venjur sem ráða. Hið enska og
hollenska blóð þeirra er hæg-
fara og skortir allan ástarhita.
,,Miranda“, sagði Nikulás alt
í einu. „Viltu ekki ná í bók
Coopers, sem þú ert að lesa, fyr
ir greifafrúna eftir matinn?“
Miranda leit upp. „Jú, Niku-
lás frændi“.
Hvert þó í logandi! sagði
greifinn við sjálfan sig. Hjerna
er eitthvað, sem mjer hefir
sjest yfir. Þegar Jóhanna kynti
stúlkuna fyrir honum, hafði
hann haldið, að hún væri eins
konar barnfóstra, og tæplega
annað en barn sjálf. Hún sat
við hinn endann á borðinu, þar
sem skugga bar á og hafði fram
að þessu ekki sagt orð. Þessi
þrjú orð hennar sögðu heldur
ekki mikið, en það gerði aftur
á móti svipurinn í augum henn
ar, þegar hún leit á Nikulás.
Hún er hrífandi, ceitte petite!
hugsaði greifinn með sjer, og
hún er á góðum vegi með að
verða ástfangin af Nikulási
frænda.
Hún veit það ekki ennþá, nje
nokkur annar. Sú feita ætti að
líta betur í kringum sig! Hann
hló með sjálfum sjer, þurkaði
sjer um munninn og sagði:
„Jeg hlakka mjög til þess að
taka þátt í hátíðahöldunum á
morgun. Hvernig er dagskráin,
monsieur?11
Nikulás sneri sjer þegar að
gesti sínum. „í fyrramáli verð-
ur hóf fyrir leiguliða mína, og
jeg er hræddur um, að jeg verði
að leggja á yður, að hlusta á
mig halda ræðu, þar eð það er
venja þjer“.
Hann brosti og greifinn
sagði: „Ræðu, þrungna ættjarð
arást? Það verður vissulega
gaman“.
Nikulás hjelt áfram: „Síðar
um daginn mun svo verð^ ann
að hóf og smá-dansleikur um
kvölclið.
„Það er einnig mjög ánægju-
legt, því að jeg hefi yndi af að
dansa. Að vísu hendist jeg um
eins og lítill gúmmíbolti, en jeg
geri mitt besta. Þjer hljótið
einnig að hafa gaman af að
dansa, ungfrú?“ sagði hann og
beindi orðum sínum til Mir-
öndu.
Hún hrökk við og skipti lit-
um. „Jeg — jeg veit það ekki.
Jeg er hrædd um, að jeg dansi
mjög illa. Jeg kann hvorki
polka nje vals. Jeg býst ekki
við, að jeg verði á dansleikn-
um“.
Hún leit vandræðalega á Jó-
hönnu, sem sagði: „Jeg hjelt að
Miranda yrði hjá Katrínu. Hún
verður óróleg, af öllum hávað-
anum“.
„Það getur einhver þjónanna
verið hjá Katrínu", sagði Niku-
lás. „Auðvitað werður Miranda
'á dansleiknum. Hún verður
ekki lengi að læra danssporin".
Jóhanna svaraði engu, en
beindi allri athygli sinni að
vanilla-ísnum, sem hún var að
borða.
Aha! hugsaði greifinn. Sú
feita er þá ekki eins heimsk og
jeg hjelt! Hún reynir að bæla
þá litlu niður! En þá kemur
Nikulás frændi til hjálpar, og
fær að launum aðdáandi augna
ráð ungfrúarinnar. En annars
veit jeg auðvitað ekkert um
þetta. Frúin er ef til vill of löt
og grandalaus til þess að gera
sjer grein fyrir því, sem er að
ske. Herrann hugsar svo mikið
um stöðu sína, að hann leyfir
sjálfum sjer ekki að gera sjer
grein fyrir því. Og litla ungfrú
in — hún er ekki vöknuð enn-
þá.
Nú var staðið upp frá borð-
um og greifinn athugaði Mir-
öndu í laumi með augum sjer-
fræðingsins. Hann dáðist að
löngum og grönnum handleggj
um hennar, háum brjóstunum
og björtum yfirlitnum. Og enn
meir dáðist hann að litla, dökka
fæðingarblettnum, sem var við
hægra munn vik hennar og nef
inu, sem var örlítið bogið. —
Hann andvarpaði og óskaði
þess um leið, að það væri hann,
sem ætti eftir að vekja hana!
Hann virti fyrir sjer fagran
vöxt hennar, þegar hún gekk á
eftir hinum konunum út úr
borðsalnum, og hann hreifst af
æsku hennar og sakleysi. Aum-
inginn litli! Hann gæti kent
henni listina að elska með blíðu,
sem hún myndi aldrei finna hjá
þessum Nikulási, þótt hann
væri fallegur og myndarlegur.
En svo fjekk kímnigáfa hans
aftur yfirhöndina. O, jamm og
jæja! Svona var lífið. Tilfinn-
irígalíf húsbændanna hjer kom
honum í raun rjettri ekkert
við.
Hann settist nú niður og fór
að ræða við Nikulás, og komst
brátt að því að hann var víð-
lesinn og sannmentaður mað-
ur. Þeir ræddu utanríkismál, og
þar var Nikulás miklu betur að
sjer en greifinn. Síðan fóru
þeir að ræða vísindi, en þar
stóð Frakkinn honum nokkurn
veginn á sporði.
„Þvílík undur, sem við höf-
um kynst síðustu árin“, sagði
Nikulás. „Gufuvjelin, ritsíminn,
Daguerre-ljósmynd, og þessi
nýju gasljós, sem mjer finst
raunar bæði Ijót og óþægileg‘.‘.
„Rjett er nú það“, sagði greif
inn, og leit í kringum sig. Kerta
ljósin vörpuðu vinalegri birtu
um salinn. „Þjer hafið ekkert
af þeim hjer, þótt halda mætti
að þjer vilduð hafa öll nýtísku
þægindi í slíkri höll, sem þessi
er“.
Nikulás hristi höfuðið. „Mjer
finst engin fegurð án leyndar-
döms og skugga. Það er ungur,
amerískur rithöfundur, Edgar
Allan Poe, sem hefir tekist að
tjá tilfinningar mínar til fulln
ustu í ritum sínum. Kannist
þjer við hann?“
Greifinn hristi höfuðið og
Nikulás hjelt áfram: „Einhvern
tíma heyrið þjer hans getið.
Hann er án efa snillingur. Ein-
hverntíma ætla jeg að heim-
sækja hann, og segja honum
það. Hlustið þjer á —“. Og
Nikulás fór með eitt af kvæð-
um Poe.
Rödd hans varð dýpri og titr
aði örlítið, á meðan hann fór
með kvæðið, og greifinn gat
ekki að því gert, að hann
hreifst með.
„Tiens“, sagði hann, þegar
Nikulás hafði lokið kvæðinu.
„Þetta getur í rauninni hrifið
mann. Það er ekki skemtilegt,
en sjerkennilegt,'mon ami, —
mjög sjerkennilegt. En jeg verð
að játa, að jeg botna lítið í því,
um hvað er það eiginlega?“
Nikulás hallaði sjer aftur á
bak, krosslagði fæturna og
bauð gesti sínum vindil.
„Ne me demandez pas des
énigmes!“ vitnaði hann glað-
lega. Hann sá eftir því að hafa
látið í ljós, þótt ekki væri nema
örlítinn vott af tilfinningum
sínum. Hann.hafði freistast til
þess vegna þess, að það var
mjög sjaldan, sem hann fann
andlegan jafningja sinn og
hann hafði, í heimsku sinni,
haldið að greifinn myndi skilja
sig.
„Hvernig er litið á þessar
nýju tilraunir með eter í Fra^k
landi?“ spurði þiann, og skipti
um umræðuefni.
„Það er kraftaverk! Ef þæf
heppnast mun það linna ótal
þjáningar“.
„Og gefa þeim, sem eiga það
skilið, auðveldan dauðdaga“.
Greifinn starði á hann. „Hvað
í ósköpunum eigið þjer við
með þessu: „þeim sem eiga það
skilið?“
Tompkins kom nú inn til þess
að hella meiru víni í glös
þeirra. Þegar, hann var farinn,
svaraði Nikulás: „Jeg trúi því,
að dauðinn sje okkur meðskap
aður og við hljótum þann
dauða, sem er í samræmi við
eðli vort. Miðlungsmennirnir
deyja í rúmi sínu, þar sem þeir
hófu líf sitt, en þeir hugrökku
deyja hetjudauða“.
Ef Loftur getur bað ekki
— þá hver?
Konungsdóttirin,
sem ekki gat hlegið
Æfintýri eftir P. Chr. Asbjörnsen.
6.
runnu niður kinnar hennar, og konungurinn varð að
styðja hana og var hann þó varla maður til þess, því hon-
um var líka heldur betur skemt.
Svo fjekk Hans konungsdóttur og mikil var sú veisla,
sem haldin var, þegar þau giftust_ og þar hló brúðurin
hæst allra.
ENDIR.
Hjalti húsmannssonur
Æfintýr eftir P. Chr. Asbjörnsen.
1.
EINU SINNI VAR fátækur húsmaður, sem átti einn
einasta son og hann hjet Hjalti, en hann var svo latur
og kærulaus, að hann vildi ekkert gera og ekki mannast
neitt.
Ef jeg á ekki að þurfa að fæða þanna langa slána hjeðan
í frá, hugsaði faðir hans, þá verð jeg að senda hann langt
í burtu, þar sem enginn þekktir hann og þar sem ekki er
auðvelt fyrir hann að komast heim aftur, ef hann hefir
það í hyggju.
Svo lagði maðurinn af stað með piltinn, hann Hjalta
sinn, og hvar sem þeir fóru, þá bauð hann Hjalta í vinnu-
mensku, en ekki nokkur maður vildi nýta hann. Eftir
langt ferðalag komu þeir til ríks manns, sem hafði ekki
sem best orð á sjer; það var sagt að hann sneri hverjum
peningi þrisvar, áður en hann slepti honum. Þessi maður
bauðst til þess að taka Hjalta fyrir vinnumann, en hann
átti að vinna kauplaust í þrjú ár. En þegar árin væru
liðin, áttf maðurinn að fara til bæjarins og kaupa það
fyrsta, sem hann hitti þar og það átti Helgi að fá í kaup.
Maðurinn átti að fara tvo morgna í röð, en Hjalti svo
sjálfur þriðja morguninn og það sem þeir þá keyptu, átti
Hjalti að fá.
Hjalti var nú hjá ríka manninum og hagaði sjer betur
en nokkur gæti hafa haldið, sem þekti hann, þótt hann
væri vissulega enginn fyrirmyndar vinnumaður, en þá
var nú húsbóndi hans heldur engin fyrirmynd á sínu-
sviði, því hann ljet Hjalta vera allan tímann í sömu föt-
— Sjáið þjer til, kæra frú,
þessi hattur gerir yður tíu ár-
um yngri.
— Það eru nú dálítið vafa-
söm meðmæli. Jeg verð þá, eft
ir því að dæma, tíu árum eldri,
þegar jeg tek hattinn af mjer.
★
Veitingastúlkan: „Maðurinn
þarna segir, að það hafi verið
tvö hár í súpunni, sem hann
fjekk“.
Veitingamaðurinn: „Tvö hár!
Hann ætlast þó líklega ekki til
þess, að fá héila hárkollu fyrir
eina, skitna krónu?“
*
Hann: „Þú mátt ómögulega
gráta svona, elskan mín“.
Hún: „Hvað kærir þú þig um
það? — Þjer stendur alveg á
sama“.
Hann: „Nei .' Það gerir mjer
ekki, því að prjónavestið mitt
hleypur, þegar það vöknar“.
★
— Heyrðu, Þórður minn! —
Þetta er nú í fimta skiptið, sem
jeg bið þig um að borga mjer
peningana, sem jeg lánaði þjer.
— Góði vinur! Þú ert alveg
búinn að gleyma, hve mörgum .
sinnum jeg varð að biðja þig
um þá, áður en jeg fjekk þá.
*
Svik.
Prófessorinn: — Hvað eru
svik?
Kandídatinn: — Svik, það
eru .... það eru t. d. svik, ef
prófessorinn lætur mig falla við
prófið.
.Prófessorinn: — Hvað eigið
þjer við?
Kandídatinn: — Jú, því að í
hegningarlögunum stendur, að
sá geri sig sekan í svikum, sem
notar sjer þekkingrírleysi ann-
ars til að skaða bann.
★
— Hver ætli það sje, sem er
að gifta sig?
— Hafið þjer ekki heyrt það?
Það er maður, sem er nýslopp-
inn út úr betrunarhúsinu, þar
sem hann hefir setið í átján
mánuði.
— Nú, rjett, já! Það eru til
menn, sem hafa merkiiega
skrítnar hugmyndir um frelsið.