Morgunblaðið - 13.08.1944, Blaðsíða 4

4
W o n o r v ^ t * . r
Sunnudagur 13. ágúst 1944.
I
f
Útg.: H.í. Árvakur, Reykjavík
Framkv.stj.: Sigfús Jónsson
Ritstjórar:
Jón Kjartansson,
Valtýr Stefánsson (ábyrgðarm.)
Frjettaritstjóri: ívar Guðmundsson
Auglýsingar: Árni Óla
Ritstjórn, auglýsingar og afgreiðsla,
Austurstræti 8. — Sími 1600.
Askriftárgjald: kr. 7.00 á mánuði innanlands.
kr. 10.00 utanlands
í lausasölu 40 aura eintakið, 50 aura með Lesbók.
!
Alt veltur á okkur
sjálíum
FULL VIÐURKENNING er nú fengin frá stórveld-
unum fjórum á hinu unga íslenska lýðveldi. En þar
með að engu orðin svartsýni undanhaldsmannanna, sem
gripu þá átyllu fyrir andstöðu sinni gegn lýðveldisstofn-
uninni í ár, að heimsþjóðir myndu tregar á þann velvilja
í vorn garð.
Að sú bölsýni var eigi bygð á rökum, kom strax í ljós
á Þingvöllum sjálfan hátíðardaginn, ekki síst er lesið var
þar kveðjusending frá fyrverandi konungi landsins.
En þrátt fyrir hina styrku aðstöðu hins nýstofnaða lýð-
veldis í þessu efni, kemur það fyrir hvað eftir annað, að
talað er um sjálfstæði þjóðarinnar sem stundar fyrir-
brigði. Ekkert megi út af bera, svo það glatist ekki að
nýju.
Ef ekki fáist alger eining með þjóðinni, þá sje hjer alt
í voða, er sagt. Ef dýrtíðarmálin leysast ekki strax, ef
togstreita milli stjetta eða flokka heldur áfram, ef ekki
verður hægt að fá atvinnu handa öllum um alla framtíð.
og hjer rísi yfirleitt ríki alsælu, friðar og fagnaðar, þá sje
viðurkenning heims á sjálfstæði okkar rokin út í veður
og vind, og þjóðin komin í eitthvert úlfagin. Jafnvel hefir
verið gengið svo langt, að ef gjálííis verður vart á Þing-
völlum í nokkuð stórum stíl, þá er því máli blandað inn
í sjálfstæðismál þjóðarinnar.
Síst er það að lasta, að þjóðin hafi vakandi auga á varð-
veislu sjálfstæðisins. Og að því ber að stefna, að efna til
meiri eindrægni í málefnum landsins og að skapa hjer
meira öryggi fyrir alla og betri lífsafkomu yfirleitt.
En suða um það, í tíma og ótíma, að sjálfstæði landsins
sje hætta búin. er bæði óviðfeldin og getur líka orðið
hættuleg. Því menn verða að skilja það, ungir jafnt sem
gamlir, konur og karlar allra stjetta og flokka, að með
þeirri allsherjar viðurkenning sem fengin er á frelsi okk-
ar, er það algerlega undir okkur sjálfum komið, hvernig
það varðveitist.
í rúmlega þúsund ár hefir landið og hafið umhverfis
landið fætt og klætt þjóðina. Hún hefir að vísu alt of
oft og lengi soltið. Og henni hefir alt of oft og lengi verið
kalt í ljelegum húsakynnum sínum.
Nú hefir þetta breyst mjög til batnaðar, sem betur
fer, Við höfum betri tæki til þess en áður, að færa okk-
ur gæði lands og sjávar í nyt, og til þess að koma afurð-
um okkar á markað. Og þegar við vorum sem allra fá-
tækastir, var það gert að gróðavegi að skifta við lands-
menn.
Ef sú ómælanlega ógæfa ætti að henda þessa þjóð, að
glata sjálfstæði sínu að nýju, verður ekki annað sjeð,
en það væri að einu og öllu leyti okkur sjálfum að
kenna.
Þetta finna menn með sjálfum sjer, þó aldrei betur
en nú. Enginn getur efast um, að alþýða manna, ungir
og gamlir, allir, sem stóðu á Lögbergi 17. júní og allir
íslendingar, sem hlýddu á hljóm tímamótaklukknanna
og raddirnar í eigin brjósti þann dag, standi við hin þöglu
heit, sem þeir unnu þá, um að vera sameinaðir um sjálf-
stæði landsins.
Allar þjóðir eiga að verja eigið land með blóði og hönd-
um, inn til dala, út með ströndum, óvinum, sem koma
að herja, sagði hinn nýlátni skáldbóndi á Sandi.
Þegar aðstaða þjóðarinnar er orðin þannig, að hún er
tekin sem fullfrjáls í samfjelag heimsþjóða, þó fámenn
sje, þá er ekki öðrum óvinum, sem koma að herja, til að
dreifa, en þeim, sem búa í okkur sjálfum.
I dag er þjóðinni borið andvaraleysi á brýn. Það kann
að vera rjettmætt. En þetta stafar af því, að allur almenn-
ingur hefir ekki komið auga á neinar yfirvofandi hætt-
ur. Þegar að því kemur, og alvaran er öllum ljós, sam-
einast íslendingar til þess að yfirvinna hætturnar, og'
vernda frelsi sitt.
I Morgunblaðinu
fyrir 25 árum
Amerísku trjeskipin, sem
smíðuð voru á heimsstyrjaldar
árunum fyrri, reyndust bráðó-
hýt.
28. ágúst.
„Frá New York er; „Politi-
ken“, símað nýlega að um 50
gufuskip úr trje liggi nú í höfn
um á vesturströnd Ameríku —
og líklega komist aldrei þaðan.
Skip þessi hafa öll verið dæmd
ósjófær, en þau voru smíðuð
meðan á ófriðnum stóð og mest
gekk á fyrir Ameríkumönnum.
Þóttust þeir ætla að smíða skip
fyrir allan heiminn, jafnvel
meira á ári hverju en kafbát-
arnir söktu.
Ameríska stjórnin bíður mik
ið tjón á skipasmíð þessari. —
Skipin hafa verið boðin út en
enginn vill kaupa þau“.
★
Þá var mikil óánægja með
„Miðstöð Reykjavíkur“.
28. ágúst.
„Þegar talsímanotendur áður
fyrr, meðan ófriðurinn stóð yf-
ir, kvörtuðu undan ástandi því
hinu illa, sem ríkti á miðstöð
Reykjavíkur, þá var alla jafn
an svarað því, að afgreiðslan
gæti ekki gengið greiðar og bet
ur með þeim áhöldum, sem fyr
ir hendi væru, en ómögulegt
væri að ná í betri og stærri á-
höld vegna ófriðarins. Menn
sættu sig við það þó bölvað
væri vegna þess að menn trúðu
því að ekki væri unt að bæta
úr vandræðunum þrátt fyrir
góðan vilja landsímastjórans.
En nú hefir það ekki orðið“.
★
Sú skoðun var þá almenn, að
rithöfundunum gengi illa að
koma fyrir sig orði í tækifæris-
ræðum.
29. ágúst.
-„Daginn, sem Hans Andrud
(nafnfrægur norskur rithöfund
ur) var fimtugur. Var haldin
veisla honum til heiðurs og auð
vitað varð hann að heiðra
veislugestina með ræðu. Hann
byrjaði hana þannig:
„Það er kunnugt, að þeir,
sem eru vel ritfærir, eru ekki
góðir ræðumenn. Og þar sem
jeg er mjög vel ritfær, eins og
allir vita, megið þið ekki búast
við góðri ræðu frá mjer“.
Þannig kemur fram sama
skoðunin — að rithöfundar
sjeu ekki góðir ræðumenn —
eins og kom fram hjá Henrik
Ibsen, þegar hann sagði, að
einungis í einrúmi gæti hann
ráðið við hugsanir sínar og
stíl“.
Nýr utanríkisráð-
herra Spánar
Madrid í gærkveldi.
1 dag var skipaður hjer af
Franco, nýr utanríkisráðherra
í stað .Tordana hershöfðingja,
sem er nýlátinn. Hinn nýji
ráðherra nefnist La Cíuerica
og hefir lengi fengist við ut-
anríkismál. Var hann fyrir
styrjöldina sendiherra Spán-
verja í Frakklandi. La Guerica
er sagður vera mjög ífialds-
samur í stjórnmálum og hefir
altaf stutt hægri flokkána.
Nú hafa bandaríkjamenn byrjaS árásir á meginland Jap-
ans með hinum nýju risasprengjuflugvjelum sínum, og var
mynd þessi tekin inni í einni flugvjelanna, þegar hún var á
leið til Japan
Hjer er Churchill að sýna Eisenho'wer hershöfðingja hinn
þægilega klæðnað, sem hann ber á ferðalögum og við herskoð-
anir. Eru föt þessi samfestingur með afármiklum rnnilás.
Flóðhestamóðir með barnið sitt.