Morgunblaðið - 18.08.1944, Blaðsíða 6

6
MORGUNBLAÐIÐ
Föstudagur 18. ágúst 1944.
Hkwtttmlilðklft
Útg.: H.f. Árvakur, Reykjavík
Framkv.stj.: Sigfús Jónsson
Ritstjórár:
Jón Kjartansson,
Valtýr Stefánsson (ábyrgðarm.)
Frjettaritstjóri: fvar Guðmundsson
Auglýsingar: Árni Óla
Ritstjórn, auglýsingar og afgreiðsla,
Austurstræti 8. — Sími 1600.
Áskriftargjald: kr. 7.00 á mánuði innanlanda,
kr. 10.00 utanlands
í lausasölu 40 aura eintakið, 50 aura með Leabók.
Er nokkur önnur leið?
UM FÁTT er meira skrafað en nauðsyn þess að vinna
bug á hinni geigvænlegu dýrtíð í landinu og um fátt er
minna samkomulag en aðferðirnar til þess að sigrast á
dýrtíðinni.
Núverandi stjórn var beinlínis sett á laggirnar með
þeim höfuðtilgangi að sigrast á dýrtíðinni. Gaf hún um
það skeleggar yfirlýsingar í upphafi. Árangurinn hefir
orðið minni, en samviskunni í þessum málum að vissu
leyti stungið svefnþorn með því að halda niðri dýrtíðar-
vísitölunni með stórkostlegum fjárframlögum úr ríkis-
sjóði.
Framundan eru svo horfur þær, að ekki blæs enn byr-
lega. Á sumri því, sem nú er að líða, hefir framleiðslu-
kostnaður landbúnaðarins verið verulega hærri en áður.
Þá er og hitt, að fyrr en varir getur skort fje í ríkissjóð til
þess að inna af höndum hinar stórkostlegu greiðslur til
þess að halda niðri dýrtíðarvísitölunni með því að greiða
verðuppbætur á landbúnaðarvörurnar. Það sýnist því
óhjákvæmilegt, að stórfeldar hækkanir á verði landbún-
aðarafurða sjeu framundan, ef eigi verður að gert. Sam-
hliða þessu hafa svo verið bornar fram kröfur um miklár
kauphækkanir af hálfu stjettarfjelaga, en þar sem kaup-
gjaldið er stærsti liður framleiðslukostnaðarins í nær
öllum atvinnugreinum, fer ekki hjá því, að af kaup-
hækkunum myndi leiða stórfeldar verðhækkanir, ef at-
vinnureksturinn á að bera sig.
Alt eru þetta næsta einfaldar og augljósar staðreyndir.
Hitt er jafn augljóst, að með stöðugt hækkandi fram-
leiðslukostnaði í landinu, er verið að grafa undan f járhags
afkomu þjóðarinnar í framtíðinni, þar sem hún hættir
þá von bráðar að geta framleitt útflutningsverðmæti með
því verði, sém aðrar þjóðir fást til að greiða fyrir þau.
Er nú nokkur leið önnur en að sameinast um að binda
loksins enda á það geigvænlega öryggisleysi, sem dýr-
tíðinni er samfara? Verða ekki hin smærri og þrengri
sjónarmið að víkja, þegar framtíðarheill þjóðarinnar er
í veði?
Lítið mál en nokkuð
táknrænt
Á BÆJARSTJÓRNARFUNDI í gær var m. a. til um-
ræðu tillaga um lokunartíma brauðsölubúða. Af um-
ræðunum mátti ráða að nokkuð hafði verið um þau mál
rætt milli starfsstúlkna og vinnuveitenda í þessari at-
vinnugrein og ekki fullt samkomulag.
Tillögur voru fram bornar í bæjarstjórninni um að
stytta vinnutíma starfsstúlknanna, loka brauðsölubúð-
unum fyrr en áður, daglega kl. 6 í stað 7 áður, og nokkrar
fleiri breytingar.
Við umræðurnar um þetta mál gerði fulltrúi kommún-
ista, sem að vísu hafði sitt hvað við tillögurnar að at-
huga, að lokum þannig grein fyrir atkvæði sínu: ,,Jeg er
með málinu — af því að það er í berhöggi við það, sem
vinnuveitendur vilja vera láta og af engu öðru“.
Hjer er ekki um stórmál að ræða, en þó nokkuð tákn-
rænt. Það háttar svo til, að kommúnistar hafa lagt sig1
mjög eftir því að fara með umboð verkamanna og vinnu-
fólks í stjettarfjelögum og samninganefndum við atvinnu-
rekendur. Góð sambúð og gagnkvæmur skilningur verka-
fólks og vinnuveitenda er eitt þýðingarmesta atriði at-
vinnulífsins í landinu. Nú má nærri geta, hvernig fara
muni í þeim efnum, ef annar aðilinn gengur með því
hugarfari til móts við hinn að vera með einu eða öðru, af
því að hann veit að það er hinum á móti skapi, og af
„engum ástæðum öðrum“.
Er ekki ómerkilegt hlutverk þeirra manna í atvinnulífi
þjóðarinnar, er þannig hugsa? Og það er ekki ófróðlegt
fyrir verkafólk að fá svo berorða yfirlýsingu af hálfu
kommúnista, því að hugarfar fjöldans er ekki í samræmi
við slíkan öfuguggahátt og andlegt óheilbrigði.
Brjef:
Ætti að hefja hús-
byggingar á Landa-
kotstúni og Aust-
urvelli!
SÚ ÓTRÚLEGA saga geng-
ur um bæinn, að einn eða tveir
menn sjeu að reyna að útvega
sjer byggingarlóðir sunnan und
ir Landakotskirkjugaflinum. -
Þessi saga mun ekki vera grip-
in úr lausu lofti, og mun róð-
urinn vera sóttur allfast, en
þó í kyrþei, eftir því sem verða
má, því hætt er við, að almenn
ingi mundi ekki lítast á blikuna,
ef hann ætti þess kost að átta
sig á málinu og gefa um það
sinn úrskurð.
í sjálfu sjer væri ekki nema
meinlaust grín, þó einhver, sem
vanhagaði um byggingarlóð á
þægilegum stað, ljeti sjer til
hugar koma að byggja utan í
Landakotskirkjuna, en að láta
sjer detta í hug að fá skipulagi
höfuðstaðarins breytt til þess,
er hlutur, sem ekki^ margir
mundu vera fíknir í að láta
hafa sig til að gera.
Það sýnist heldur ekki nema
sanngirniskrafa, að bærinn
standi við sett skipulag og gef-
in loforð. Því hvað þýðir að
hafa skipulag, ef það er færan-
legt og breytanlegt hvað ofan
í annað eftir óskum Pjeturs og
Páls?
Landakotstúnið er þegar orð
ið altof lítið. Bæjarbúar eiga
heimtingu á því, að það verði
tekið til afnota sem almennings
garður. Sú ráðstöfun ein er 1
þágu almennings, og önnur
ekki.
Ef svo fer, að Landakotstún
verði bútað niður í byggingar-
lóðir nokkuð meira en orðið
er, þá spyr almenningur: Hve-
nær kemur að Austurvelli?
Tryggvi Ofeigsson.
Svíar leggja 409
milj. kr. lil aljsjóð-
legrar endurskipu-
lagningar
Stokkhólmur:
Eins og nýlega hefir verið
skýrt frá, fór sænski fjármála
ráðherann fram á það við
sænska þingið, að það sam-
þykti aukafjárlög, þar sem
m. a. væri gert ráð fyrir 200
milj. kr. til alþjóðlegrar end-
urskipulagningar eftir stríð,
en áður hafa 100 miij. kr.
verið á fjárlögum til hins
sama.
Sænska stjörnin hefir nú
enn farið fram á 100 milj.
króna til endurskipulagn-
ingar og hefir sænska
þingið þá samþykt fjárlög,
þar sem samtals 400 milj. kr.
skal varið til endurskipulagn-
ingarinnar.
Stjórnin hefir þegar fengið
til umráða 100 milj. kr. af
upphæð þessari, og hefir mik-
ill hluti þess fjár verið lánað-
ur norsku stjórninni í London
til að kaupa á sænskum af-
urðum eftir stríð.
\Jílverji óbripar:
|,,»T,»T ,»tijifr i^i i*i i*i r*ii*i^ * |
f
U Á
aaieaa
Íí^inu
<t<> ♦ ♦ ♦ ♦
Á ferö og flugi.
FÓLKIÐ er að spóka sig um
landið í góða veðrinu. Sumar-
leyfin standa enn sem hæst, sem
sjá má hjá mörgum fyrirtækj-
um í bænum, þar sem víða er
ekki nema hálfskipað í sæti, eða
við afgreiðslu. Alt er á ferð og
flugi. Farartækin, yfirfull, þeysa
um þjóðvegina um landið þvert
og endilangt og dagleiðirnar
_verða langar hjá sumum, því nú
er hægt að komast í bílum á
tveimur klukkustundum það
sem áður voru tvær dagleiðir á
hestum. Það sem einkum ein-
kennir ferðalög á þessu sumri
er hve erfitt er að fá veitingar
og gistingu. Það er varla til það
gistihús á landinu, sem ekki er
fullskipað og þar sem panta
þarf með margra vikna fyrir-
vara til að fá rúm.
Veitingastaðir eru fáir og
mjög er misjafnlega framreitt.
Veitingamenn kenna um fólks-
eklu. Dæmi eru til þess, að kunn
ir veitingastaðir, sem reknir
hafa verið árum saman, hafa
verið lokaðip í sumar vegna þess
að ekki hefir fengist fólk til að
vinna.
0
„Allir sofandi, sem
ráða“.
VISSULEGA eru það óþæg-
indi fyrir ferðamenn að geta
ekki fengið keyptan greiða, en
hitt er þó verra, að mæta kujda
og jafnvel ókurteisi, þó leitað
sje hófanna um kaup á kaffi-
sopa, brauðbita eða gistingu.
Fyrir nokkrum dögum kom ferða
fólk í slæmu veðri að næturlagi
á landskunnan sögustað. Þar er
vel húsað, enda hefir ríkissjóð-
ur greitt tugþúsundir króna til
húsabygginga á þessum stað.
Menn voru á ferli, þó liðið væri
á nóttu, er ferðafólkið bar að
garði. En þegar spurt var kurt-
eislega, hvort nokkur von væri
um gistingu, voru tilsvör heima-
manna alt að því hrottaleg, eins
og aumingja fólkið hefði stór-
móðgað mennina með spurning-
um sínum. Eina svarið sem
fjekst var, að „allir væru sof-
andi, sem rjeðu“, og svo ekki
meira um það.
Það þarf þó ekki að vera í
vandræðum að hýsa fólk á
sveitabæjum á þessum tíma árs,
er hlöður allar eru fullar af ilm-
andi töðu. Hreint ekki í kot vís-
að að leyfa ferðamönnum að
fleygja sjer í hlöðu yfir eina
nótt.
o
Ónæði af ferðalöng-
um.
SEM BETUR FER ríkir ekki
alstaðar sami þursahátturinn í
íslenskum sveitum eins og hjer
hefir verið lýst. Víðast hvar rík-
ir enn hin gamla, góða og róm-
aða íslenska gestrisni. Gestum
er tekið af alúð og veitt er eftir
föngum.
Hin hliðin á þessu máli er svo
ónæði, sem ferðalangar gera í
sveitum landsins. Það er skilj-
anlegt, að sveitafólkið hafi ann-
að að gera um hábjargræðistím-
ann, en að sitja yfir gestum, og
það ættu ferðamenn að skilja og
gera sjer að reglu að gera sveita
fólki sem allra .minst ónæði.
m
Sjálfum sjer nógir.
' FERÐAMENN ættu að gera
sjer að reglu að vera sem mest
sjálfum sjer nógir á ferðalög-
um um landið. Taka með sjer
nesti, svo þeir þurfi ekki að
vera upp á aðra komnir í þeim
efnum. Þeir, sem þannig ferð--
ast, munu og komast að raun
um, að ferðalagið verður skemti
legast á þann hátt. Á þetta eink-
um við þá, sem ferðast í eigin
farartækjum.
Það, sem hjer að framan hef-
ir verið drepið á, eru sundurlaus
þankabrot eftir stutt ferðalag.
En það er margt fleira, sem ger-
ist í daglegu lífi ferðamannsins,
sem minnast mætti á og verður
ef til vill einstökum atriðum
gerð betri skil síðar.
•
Vegamerkingár.
VEGAMERKINGAR eru væg-
ast sagt ákaflega ómerkilegar
víðast hvar hjer á landi, þó nokk
uð hafi verið úr bætt hin síðari
árin. í nágrenni við stærstu þorp
og bæi hafa bæði íslendingar og
setuliðsstjórnin merkt vegi
sæmilega vel, bæði hvað snert-
ir hættumerki við torfærur og
leiðarvísa. En þegar kemur út í
sveitirnar eða á fjallvegi, þekkj-
ast vegamerki varla.
Síðan hin glöggu og vel gerðu
landabrjef danska herforingja-
ráðsins urðu ófáanleg, hefir ver
ið erfitt að fá íslandskort, sem
nokkuð gagn er í til að ferðast
eftir. Leiðarvísar á þjóðvegun-
um eru því nauðsynlegri en áð-
ur. —
Það er hægt að aka tugi kíló-
metra án þess að sjá einn einasta
leiðarvísi á fjölförnum þjóð-
brautum. Það þekki&t ekki, eða
varla, að merki sjeu við afleggj-
ara heim að bæjum.
Víða háttar svo til, sjerstak-
lega þar sem ekki eru upphleypt
ir vegir, að svonefndir „afleggj-
arar“ eru alveg eins og aðal-
þjóðbrautin, enda kemur það
oft fyrir, að menn villast inn á
þessa afleggjara og lenda langt
úr leið.
Ómerktir vegastubbar
KALDADALSVEGURINN er
gott dæmi um, hve ómerktir
vegarstubbar geta valdið ferða-
mönnum, sem um veginn fara í
fyrsta sinn, óþægindum, töfum
og leiðindum. Víða eru „blind-
ir“ vegarkaflar út frá aðalveg-
inum, en vegna þess, hve umferð
er lítil um þenna veg, sjást hjól
för ógreinilega og er ilt, eða ó-
mögulegt að átta sig á, hvað er
aðalvegur og hvað er „blindur“
vegur. En ekki hefir vegagerð-
armönnum dottið í hug að setja
merki til að leiðbeina bílstjór-
um í þessum efnum. Aðeins á
einum einasta stað á þessum
langa vegi hefir verið hlaðið
fyrir slíkan vegarkafla.
En það er ekki einungis á
Kaldadal, sem þessu er þannig
hagað. Meira að segja þar sem
vegagerðarmenn eru að vinna,
dettur þeim ekki í hug að- setja
merki við ófullgerðan veg, enda
kemur það oft fyrir, að bílstjór-
ar villast inn á nýja vegi, sem
ekki eru fullgerðir. — Hjer er
sannarlega. verkefni fyrir vega-
málastjórnina og sýslustjórnir
víða um land. Ef vel væri, ætti
að vera leiðarvísir við hver ein-
ustu vegamót.
0
Þökk fyrir brjefin.
Á MEÐAN jeg hefi verið í
sumarfríi hafa lesendur mínir
sent mjer kynstrin öll af brjef-
um. Því miður hefir mjer ekki
unnist tími til að lesa þau öll,
en á næstunni mun jeg birta þau
og ræða um þau málefni, sem
drepið er á. Vil jeg nota tæki-
færið til að þakka öllum brjef-
riturunum kærlega fyrir til-
skrifin.