Morgunblaðið - 25.08.1944, Blaðsíða 7

ÍFöstudagur 25. ágúst 1944
MORGUNBLAÐIÐ
7
Hamingjusnauðustu konur heimsins
„Þær eru slyngar þessar
'íapönsku konur“, sagði jeg
við eiginmann minn, þegar
við stigum á land í Kobe.
„Þær virðast hafa valið sjer
þetta svið, til þess að fegurð
þeirra kæmi enn betur í
ljós, og þær líta út fyrir að
vera svo hamingjusamar“.
í fyrstu var jeg blekt af
augum þessara glæsilegu
kvenna, sem svífa um eins
og fiðrildi í litskrúðugum
skykkjum sínum. Augu
þessi voru blæbrigðalaus
eins og gler, sem sett er í
litla en oft fallega spegla.
í þeim var ekki hægt að lesa
neinar tilfinningar. Og altaf
brostu konurnar. Var mögu-
legt að konur þessar ættu
engar áhyggjur, varð mjer á
að hugsa?
Á því þriggja ára tíma-
bili, sem eiginmaður minn
var sendiherra Pólverja í
Japan, reyndi jeg að skilja
tilfinningar japanskra
kvenna og komst að raun
um það, hvers vegna þær
töluðu brosandi um alt milli
himins og jarðar, hvort sem
það voru blóm eða slysfarir.
Þær virtust Iifa á bak við
þetta bros sem væri það ó-
rjúfanlegur varnarveggur.
Þetta var í senn undravert
og gremjulegt. En smám
saman opnuðust augu mín
fyrir því, að brosið — en þó
einkum hláturinn, sem
fvlgdi því — var alt annars
eðlis en jeg hafði álitið í
fyrstu. í hlátrinum birtast
tilfinningar þeirra. Jeg man
eftir japanskri konu, sem
hló krampahlátri, meðan
hún skýrði mjer frá dauða
sonar síns.
Þær brosa við erfið-
Ieikunum.
EITT sinn ræddi jeg um
það við konu japanska sendi
herrans í Póllandi, að það
virtist vera hlegið á marg-
víslegan hátt í Japan. Hún
leit á mig með skemtilegri
undrun í svipnum.
„Er það raunverulega svo,
að þjer hafið skilið þetta
atriði“? sagði hún og jeg sá,
að jeg hafði glatt hana, en
jeg komst ekki að raun um
ástæðuna til þess, fyrr en
síðar. Fjörgömul kona —
amma gestgjafa okkar í
einni af hinum óendanlega
löngu japönsku móttöku-
veislum — opinberaði mjer
þetta leyndarmál. Dyrnar
opnuðust alt í einu, og hún
kom hokin og skjálfandi í
áttina til mín. Virtist mjer
sem hún væri um hundrað
ára gömul. Með djúpri hneig
ingu rjetti hún mjer silki-
sessu, sem fagurlega um-
búinn böggull lá á. „Þetta
er Búddatrúartákn, sem jeg
hefi útbúið handa yður“,
sagði hún. „Það mun færa
yður hamingju, veita yður
vald yfir mönnunum og
fremur öllu öðru styrk til
þess að mæta með brosi á
vörum öllum erfiðleikum og
þjáningum lífsins".
Þarna var lausnin á gát
unni. Jeg komst brátt að því,
að japanska konan er í hópi
Eftir Helen M oscicki
’W’ / m
Jryrn grem
Engar konur heimsins eru ófrjálsari og kugaðri
en japanskar eiginkonur, en þeirra stærsta dygð er
að geta borið ógæfu sína með brosi á vör. Fljótt á
Iitið virðast þær því mjög ánægðar með lífið, en
höfundur eftirfarandi greinar lýsir því hjer á átak-
anlegan hátt, hversu hamingjusnauðar japanskar
konur eru.
mannvera í heiminum, en í
hennar augum er það hinn
mesti þroski og oft mikil
hetjudáð, að geta borið sjer-
hvert mótlæti og óhamingju
með brosi.
Frá bernskudögum er jap
anska stúlkan þjálfuð í þess-
ari glæstu og áferðarfallegu.
yfirborðshamingju.
Þar sem hlutverk hennar
í lífinu er það að vera ann-
að hvort þjónn eða fallegt
leikfang karlmanna, sem
barnaskap hennar, en hann
kærir sig ekkert um að hún
sje skynsöm. En framar öllu
öðru krefst hann þess, að
hún sýni sjer skilyrðislausa
hlýðni, svo að pll mentun (
stúlkunnar frá upphafi gróp
ar í hug hennar þá stað-
reynd, að hún sje óæðri
vera, nokkurskonar munur,1
sem eignarrjetti sje háður
og hafi engan sjálfstæðan
rjett.
Virðing hennar fyrir yfir-
kjósa hið tilbúna bæði í lífi j burðum karlmannsins er svo
og listum, þá verður hún að rík í eðli hennar að hún get
vera í samræmi við smekk
þeirra engu síður en blómin
og trjen. sem oft eru látin
vaxa á óeðlilegan hátt. Hún
verður að venja sig við hár-
nákvæman limaburð, þar
sem engin hreyfíng er henni
eðlileg. Það tekur hana t. d.
fimm ára nám að læra að
ganga rjettilega. Hún verð-
ur að halda hnjánum fast
saman meðan hún gengur,
vegna þess að skykkjur jap-
önsku kvennanna (kinamo-
arnir) eru svo þröngar, en
jafnframt á þetta göngulag
að sýna siðprýði hennar.
Sjerhver hreyfing höfuðs og
handa er útreiknuð, en stúlk
urnar læra þessar hreyfing-
ar svo snemma á æfinni, að
þær verða þeim eins og í
blóð bornar. Jeg hefi sjeð
fimm ára gamlar smátelpur
svo þjálfaðar í þessum hreyf
ingum, að limaburður þeirra
og bros eru jafn eðlileg og
þau væru orðin eðlisbundin
gegnum margar kynslóðir.
Konurnar eru gerðar
að brúðum.
ÞESSI kerfisbundna og á-
kveðna framkoma felur í
sjer vissan yndisþokka og
sumræmi, sem gerir okkur
auðvelt að skilja hvers
vegna Japönum finnast
hreyfingar okkar klunna-
legar og ókvenlegar, en á-
hrif þessarar þjálfunar
verða þau, að hún skapar
leikbrúðulegar verur með
fallega framkomu en litla
hugsun. En þetta telja Jap-
anar hina rjettu kventeg-
und. Japaninn krefst þess,
að konu hans sjeu kunnar
skyldur hennar gagnvart
heimilinu, kunni rjetta fram
komu, kunni að koma fyrir
blómum, mála og leika dá-
lítið á hljóðfæri. Hún á að
hafa tamið sjer fallega siði
og hafa til að bera yndis-
ur ekki gert sjer það ljóst,
hversu hlægileg hún er í
augum vestrænna kvenna.
— Japönsk þjónustustúlka
einnar vinkonu minnar
blettaður um alla æfi, án
tillits til þess, hvort hjón-
anna á sök á skilnaðinum. Ef
kona er send heim, af því að
hún verður ekki barnshaf-
andi, en það er ein tíðasta
skilnaðarástæðan, þá er hún
skoðuð sem þjóðfjelagslegt
úrhrak. Sökin er ætíð henn-
ar, því að engum myndi hug
kvæmast að láta fara fram
vísindalega athugun á
m.anni hennar! Þetta er á-
stæðan til þess1, að musterin
sækir fjöldi kvenna, sem
fara þangað í pílagrímsferð-
ir til þess að biðja guðina að
gefa sjer börn — einkum
svni, því að dæturnar eru
ekki til neinnar hamingju
fyrir heimilin. Margoft hefi
jeg sjeð þær fórna höndum
til þess að vekja athygli guð-
anna á sjer.
Meðan jeg dvaldist í Tokio
gekk keisarainnan með
barn, og orðrómur gekk um
það, að hún kynni að glata
lífinu, ef hún fæddi aðra
dóttur. Til allrar hamingju
fyrir hana, þá eignaðist hún
son. Hin skelfda, vesæla og
feimna litla keisarainna lifir
ætíð í heimi, þar sem allir
eru henni ókunnir, og hún
er þess ekki megnug að
brjótast í gegnum vegg sinn-
Prinsessurnar, sem stóðu
í röð í nánd við hásæti keis-
arans, með hina löngu kjól-
slóða vandlega útbreidda
fyrir framan sig, nutu svo
fárra skemtana, að þær
höfðu gaman af þessum
þreytandi móttökuathöfn-
um. Þær horfðu með eftir-
væntingu á konur hinna er-
lendu sendimanna ganga í
röð fyrir keisarann og von-
uðu. að þær flæktust í kjól-
slóðunum. þegar þær gengu
aftur á bak og fjellu í arma
skelfdra hirðþjóna eða jafn-
vel flatar á gólfið. Ungu
prinsessurnar veðjuðu á
þessi bakföll eins og þær
væru á skeiðvelli.
En hvort sem um er að
ræða prinsessu eða ambátt,
ríka konu eða fátæka, þá
nýtur japanska konan fárra
skemtana í lífinu. í þessu
landi, þar sem ástin er aldrei
viðurkend, þar sem trúlof-
anir eru venjulega rofnar, ef
unga fólkinu hepnast að hitt
ast og fella hugi saman fyrir
brúðkaupið og þar sem hin
æðsta ástarjátning er tvöfalt
sjálfsmorð, mætti ætla, að
feynt væri að gera hjúskap-
inn varanlegri með lítilshátt
ar blíðmælum og ástaratlot-
um. En það er fjarri því.
Hver sem staða fjölskvldu-
konunnar er í þjóðfjelaginu,
þá verður hún sjálf aldrei
annað en ambátt.
sýndi eitt sinn þetta viðhorf ar eigin feimni og minnimátt
japanskra kvenna á skemti-
legan hátt. Hún var að gefa
tveimur hundum vinkonu
minnar. Valdi hún bestu
bitana handa hundinum en
gaf tíkinni leifarnar, enda
þótt hún hefði hvolpa á
spena.
Þegar vinkona mín spurði
hana, hvers vegna hún gerði
þetta, svaraði hún alvarlega:
„Þetta er karldýr, frú, Hann
er svo miklu meira virði“.
Eftir því sem jeg komst
næst, ber trúin að mestu
levti ábyrgð á hinni ömur-
legu aðstöðu þessara
kvenna. Shinto, hin upphaf-
lega trú Japana, sem enn er
hin opinbera ríkistrú, gerir
karla og konur jafnrjettháa
aðila, en áhrif frá Buddha-
trú og Confucianusi ollu
hjer mikilli breytingu, því
að þessi trúarbrögð for-
dæma konuna sem óæðri
veru. Hennar eina von er sú,
að hún endurholdgaðist sem
karlmaður.
hinna hamingjusnauðustu1 þokka, sem einkum birtist í
Að lögum er konan
rjettlaus.
AÐ lögum er konan ekki
skoðuð sem persóna. Þegar
stúlka giftist, veita lögin
henni engan rjett, enda þótt
hjúskapurinn sje eini hugs-
anlegi frami stúikunnar,
nema því aðeins að hún ger-
ist Geisha- eða gleðikona.
Hún getur ekki skilið við
eiginmann sinn, en hann get
ur sagt skilið við hana hve
nær sem er, á þann óbrotna
hátt, að senda hana heim aft
ur til fjölskyldu hennar. —
Orðalag laganna um þetta
atriði er „að leggja konuna
til hliðar“. Ef kona er „lögð
til hliðar“, er sómi hennar
arkendar.
Þegar jeg fyrst kom til
keisarahallarinnar, hlakkaði
’jeg mjög til að sjá keisara-
innuna, því að jeg bjóst við
að kona „sonar sólarinnar“
væri á að líta sem hinar
fögru litlu álfameyjar í
gömlu ævintýrunum. Við
biðum í hinum ríkulega mót
tökusal, meðan japanskir em
bættismenn í gullskrýddum
einkennisbúningum skipuðu
sjer í eina röð og japanskar
konur í dásamlega máluðum
skykkjum í aðra og hneigðu
sig öll svo djúpt, að höfuð
þeirra námu næstum við
gólfið.
nn gekk inn í sal
mn og í nokkurri fjarlægð
á eftir honum kom keisara-
innan með hirðmeyjum sín-
um. Hvílík vonbrigði. Keis-
arinnan leit út sem feimin
lítil sveitastúlka, gekk
klaufalega í vestrænum bún
ingi, sem valinn var af hinu
mesta smekkleysi, og var
svo órótt innanbrjósts, að
jafnvel hinir ströngu hirð-
siðir gátu ekki hulið tauga,-
óstvrk hennar.
Enn settir borgara-
verðir i Oslo
Quislingslögreglan hefir ú
ný tekið til við að setja Oslo-
búa í borgaravörð. Lögreglu-
mennirnir ráðast inn í hús og
verslunarstaði til þess að ná
í fólk.
Um daginn rjeðust lögreglu-
menn til daemis inn í stærstu
veitingahúsin í Oslo og skip-
uðu fjölda manns að mæta
á lögreglustöðinni um daginn.
Þar var þeim sagt, að þeig
væru skipaðir í borgaravörð.
Flestum var skipað á vörð'
við bensínstöðvar í Oslo og
nágrenni borgarinnar. Ástæð-
an er sú. að mikið hefir l)orið
skemmdarverkum á slíkum
stöðum.
Jafnvel keisarainnan
er hrædd og feimin.
ÞEGAR jeg var kynt fyr-
ir henni, spurði hún mrg
einnar eða tveggja mark-
lausra spurninga, sem þýdd-
ar voru á frönsku af einni
hirðmeynni, sem var álíka
smekktevsislega klædd og
keisarainnan. Jeg svaraði á
sama hátt — aldrei má á-
varpa keisarann eða keisara
innuna beint — og dróg mig
síðan í hlje. Gekk jeg aftur
á bak og fylgdi þannig regl-
um hirðsiðabókarinnar.
Alvariegur mal-
vælaskortur
í Noregi
Frá norska blaðafull-®
trúanum :
MATVÆLA SKORTURINISr
í Noregi er nú orðinn mjög’
alvarlegur, einkum upp á síð-
kastið, og húsmæðrum veitist
illkleift að fá nauðsynlega.
matarskammta.
Síðustu vikuna í júlí var
’t. d. ógerlegt að lútvega sjer
fisk. Fólk, sem getur náð í
kartöflur og kál, er sagt hafa;
dottið í lukkupottinn.