Morgunblaðið - 29.08.1944, Blaðsíða 6

6
M0B6UNBLAÐIÐ
Þriðjudagur 29. ágúst 1944.
Útg.: H.f. Árvakur, Reykjavík
FraroJiv.stj.: Sigfús Jónsson
Ritstjórar:
Jón Kjartansson,
Valtýr Stefánsson (ábyrgðarm.)
Frjettaritstjóri: ívar Guðmundsson
Auglýsingar: Árni Óla
Ritstjórn, auglýsingar og afgreiðsla,
Austurstræti 8. — Sími 1600.
Askriftargjald: kr. 7.00 á mánuði innanlands,
kr. 10.00 utanlands
í lausasölu 40 aura eintakið, 50 aura með Lesbðk.
Ofureíli hinna kúgúðu
ÞJÓÐHÁTÍÐARDAGUR Dana 29. ágúst er og verður
sjerstæður í sögu landsins. Á þeim degi hrintu þeir af
sjer í einni svipan öllu ámæli heims, um undanlátssemi
við ofbeldi nasismans. f>eir áttu aldrei það ámæli skilið.
Þeir sýndu það best í verki þann dag.
Sigur hinnar fámennu, að heita mátti vopnlausu þjóð-
ar í viðureigninni við hið stálbrynjaða ofurefli, mun ekki
aðeins varpa ljóma á framtíð Ðana. Þau viðskipti vopn
anna og andan's greindu skilmerkilega frá, að barátta
hinna vopnum búnu Þjóðverja gegn frelsisunnandi
þjóðurn álfunnar er og verður alla daga vonlaus.
Þjóðverjar ætluðu að gera yfirráð sín í Danmörku að
fyrirmynd, hjeldu að þeir gætu sannfært heiminn um,
að lýðræðissinnuð, frjálshuga menningarþjóð, með alda-
grónar hugsjónir um persónufrelsi og rjettaöryggi, gæti
þolað sambýli við Nasismann.
Þetta var og er ógerlegt. Danska þjóðin, og þá fyrst
og fremst danskur æskulýður sýndi heiminum á virkan
hátt sannleiksgildi orðanna að „jafnvel úr mekkjunum
svíða má sverð — í sannleiks og frelsisins þjónustu-
gerð“.
Stund frelsisins nálgast. Heitasta ósk Dana í dag,
ungra og gamalla, allra stjetta er að taka sem yirkastan
þátt í því, að hrinda ófögnuði Nasismans af höndum sjer.
Að lyfta merki frelsis og þjóðareiningar hátt við hún,
eins og aðrar undirokaðar þjóðir Evrópu og ekki síst
frændþjóðin norska. Að hlynna að loga fórnfúsrar ætt-
jarðarástar sem lýst hefir frá ströndum Danmerkur und
anfarið ár og vermt hugi þjakaðra manna og kúgaðra um
víða veröld. ,
Hjer á landi, sem annarsstaðar er iv tlsisbaráttu
dönsku þjóðarinnar fylgt með óskiptu athygli, með þeirri
einlægu von, að Danmörk megi sem fyrst fá endurheimt
frelsi sitt, og við hlið hinna sameinuðu þjóða fá að taka
upp hið mikla alþjóðlega starf, sem nú er fyrir höndum.
að tryggja heiminum frelsi og frið og almenningi allra
Janda aukna farsæld.
Enn syrtir að
ÞAÐ HORFIR EKKI friðsamlega í kaupgjaldsmálun-
um nú, fremur en oft endranær. Iðjuverkfallið hefir senn
staðið mánaðartíma, en ekki verður sjeð að menn sjeu
að neinu leyti nær lausn deilunnar en í upphafi. Þvert
á móti. Deilan virðist fara harðnandi. Þannig hefir Dags
brún fyrirskipað samúðarverkfall hjá öllum fyrirtækj-
um í Fjelagi ísl. iðnrekenda og hefst það frá 3. sept. n.
k. En hjá fyrirtækjum þessum vinna nokkrir verka-
menn, sem eru í Dagsbrún og ráðnir áamkvæmt samn-
ingi þess fjelags. Samúðarverkfallið nær einnig til allrar
vinnu sem unnin er fyrir fyrirtæki í Fjelagi ísl. iðnrek-
enda, t. d. við flutninga og þessháttar. Það horfir því
engan veginn friðsamlega um lausn þessarar deilu.
Sama er að segja um verkfallið hjá olíufjelögunum.
Þar eygja menn enga lausn og deilan fer harðnandi.
Þetta eru verkföllin, sem hafin eru. En ekki er ann-
að sjáanlegt en að ný verkföll bætist við í náinni fram-
tíð. Þannig hefir Sveinafjelag skipasmiða hjer í Reykja-
vík sagt upp kaupsamningi frá 1. sept. n. k., Þvotta-
kvennafjelagið Vörn (deild úr Iðju) frá 1. sept., Fjelag
járniðnaðarmanna frá 3. sept.. Verklýðsfjelag Akraness
frá 5. sept. og Hlíf í Hafnarfirði frá 10. sept. Þetta eru
fjelögin, sem bætast við í hópinn, nú alveg á næstunni
En svo hafa einnig prentarar og bókbindarór sagt upp
samningum frá 1. okt. n. k.
Af þessu er ljóst, að hjer horfir engan veginn friðsam-
lega. Stefnir í raun og veru í fullkomið óefni. Ef vel væri.
ætti þjóðfjelagið nú að vera önnum kafið við að búa þann
ig í haginn, að allir gætu verið öruggir um framtíð sína.
En í þess stað logar hjer allt í illindum og deilum. Rifið
er ákaft niður, í stað þess að byggja upp.
Náifúrulækninga
fjelag slofnað á
Akureyri
Akureyri í gær
\Jílverji áhríj^ar:

'IjJr clagíegci Íífinn
♦♦♦♦♦♦

Frá frjettaritara vorum:
STOFNFUNDUR Náttúru-
lækningafjelags Akureyrar
var haldinn í starfsmannasal
KEA s. 1. sunnudag. Á fund-
inum mætti Jónas Kristjánsson
læknir og Björn L. Jónsson,
veðurfræðingur.
Björn L. .Jónsson gat þess
í fundarbyrjun að fyrir til-
mæli manna á Akureyri væri
Jónas Kristjánsson mættur til
þess að stofna fjelagsdeild
þar. Fundarstjóri var Sigurð-
ur L. Pálsson, mentaskóla-
kennari, en ritari Þorsteinh
Stefánsson, bæjargjaldkeri.
Björn L. .Tónsson skýrði síð-
an frá tilgangi N. L. F. 1. og
starfssemi þess í Reykjavík.
Eru íslendingar þjóf-
gefnir?
HVERNIG ætli það yrði tekið
upp hjer á landi, ef amerískur
hermaður, eða hermenn, sem
dvalið hafa á íslandi, ljetu hafa
það eftir sjer, er þeir koma heim,
að íslendingar sjeu þjófgefnir og
óábyggilegir. Þeir steli öllu steini
ljettara og ekkert megi vera í
friði fyrir þeim.
Mikil ógurleg móðgun yrði
þetta talin, sem von er.
En því miður gæti þetta komið
fyrir án þess, að gengið væri
svo mjög á snið við staðreyndirn
ar. Það hefir einkum farið í vöxt
upp á síðkastið, að Islendingar
hafa gerst ágengir á eignir setu-
liðsins. Einkum eru það hjólbarð
ar og stykki úr bílum, sem stol-
ið er. Ameríkumenn segja, að
það megi ekki skilja eftir bíl
mannlausan augnablik, án þess
að búið sje að rífa hann í sund-
á morgnana, en það vill líka oft
dragast að jeg komist í rúmið á
kvöldin vegna heimilisanna.
Mjer þykir því ergilegt að fá
ekki frið til að sofa fyrir fólki,
sem gengur syngjandi og galandi
um götur um og eftir miðnætti.
Hvað er hægt að gera til að
kenna þessum nátthröfnum að
virða svefnfrið fólks hjer í borg-
inni?
Væri ekki reynandi að breyta
vinnutímanum hjer í bænum?
Láta fólk byrja fyrr daginn en
alment er gert. Því má ekki
byrja vinnudag í skrifstofum og
verslunum klukkan 8 að morgni,
eins og gert er í sumum lönd-
um og hætta þess fyrr á kvöld-
in? Það gæti verið, að fólk væri
þá fyrr í rúmið á kvöldin og frið
ur fengist til hvíldar um blá-
nóttina“.
Stofnendur Akureyrardeild
arinnar voru 58, en ýmsir
gátu ekki mætt, sem hafa lýst
yfir að þeir muni gerast fje-
lagar. Frestað var til næsta
fundar að kjósa stjórn.
Þegar gengið hafði verið;
frá fjelagsstofnun flutti Jón-
as Kristjánsson, læknir, mjög1
ýtarlegt og fróðlegt erindi unT
læknisfræðileg efni en fund-
urinn þakkaði með, lófataki.
Sjóbardagar við
Brefagnestrendur
London í gærkveldi:
Flotamálaráðuneytið breska
tilkynti í dag, að sökkt hefði
verið tveim þýskum flutninga
skipiun í morgun í skærum,,
sem urðu á sjó út af Bretagne1
skaga, en þar eru hersjdp
bandamanna á verði, til þess
að gæta að ekki sleppi skip,
Þjóðverja í höfnum Vestur-
Frakklands.
Snarpasti bardaginn varð
síðar í dag út af Dantifer-
höfða, en þar lenti frönskum;
tundirspilli og breskum smá-
herskipum saman við þýska,
skipalest, varða vopnuðum;
togurmn, og nokkrum hrað-
bátum. Var þar sökkt tvelm
skipum þýskum, en eittjaskað.
Öll bresku skipin og franski
tundurspillirinn komu aftur
heim, en manntjón varð nokk-
urt á þeim. — Reuter.
Vopnahljesskil-
málar Búlgara
Vopnahljesskilmálar banda-
manna Búlgurum til handa
eru nú fullbúnir og munu
verða lagðir fyiúr fulltrúa
Bfilgara einhvern næstu daga,
að líkindum í Cairo. Evrópu-
nefndin svokallaða gekk frá
skilmálunum, en síðan voi’u
þeir samþyktir af stjórnum
Bandaríkjanna og Rússlands,
áður en Búlgörum yrði kunn-
gert um að þeir væru reiðu-
^ bimir. — Reuter.
ur og stela af honum hjólbörð-
unum eða öðru.
Af þessum sökum fáum við Is-
lendingar á okkur það orð, að
við sjeum þjófgefnir og það er
gamla reglan, að þó ekki sje
nema um fáa menn að ræða, sem
stunda þenna „business", þá fær
öll þjóðin óorðið á sig.
Skammgóður vermir.
ÞETTA HNUPL frá setulið-
inu er oftast nær skammgóður
vermir fyrir þjófana. Bílbarðar
setuliðsins eru það frábrugðnir
hjólbörðunum, sem seldir
eru til borgaranna, að það er
ekki um að. villast. Það er hægt
að þekkja hjólbarða af herbíl-
um hvar sem er og það kemur
fyrir svo að segja daglega, að
menn eru kærðir fyrir að vera
með hjólbarða frá hernum á bíl-
um sínum.
Setuliðsmenn eru þar að auki
farnir að verða varari um sig en
áður. Þeir skrifa upp númerin á
hjólbörðum undir bílum sínum
og það er hægt á stundinni að
sjá, hvar herhjólbarða hefir ver-
ið stolið og hvenær.
Islendingar, sem lagt hafa fyr-
ir sig þessa óheiðarlegu og vafa-
sömu atvinnugrein, ættu að
leggja hana niður hið, bráðasta.
í flestum eða öllum tilfellum
kemst upp um verknað þeirra,
en þar að auki koma þeir slæmu
orði á landa sína.
Hættulegt sport.
ÞÁ MÁ minna bílbarðaþjóf-
ana á eina staðreynd enn í þessu
sambandi, en hún er sú, að við
hverja einustu herbúð og birgða
stöðvar hersins eru vopnaðir
verðir dag og nótt. Þeir hafa
fengið fyrirskipun um að skjóta
á menn, sem eru að snuðra í
kringum eignir hersins, eða fara
inn fyrir herbúðagirðingar. Hjer
er alvarleg hætta á ferðum fyrir
þá bjána, sem læðast inn í her-
búðir til að stela.
Hjólbarðaþjófnaðir eru að
verða hin mesta plága hjer í bæn
um, ekki aðeins hvað snertir setu
liðið, heldur af íslenskum bíl-
um. Hver einasti bíleigandi ætti
að gera sjer að reglu að skrifa
upp hjá sjer númerin á hjólbörð
um sínum og verður þá auðveld
ara að hafa upp á þeim, ef þeim
verður stolið.
©
Ónæði að næturlagi.
HÚSMÓÐIR skrifar mjer á
þessa leið: „Jeg er ein þeirra
mörgu þreyttu húsmæðra, sem
þurfa að fara snemma á fætur
Verst- um helgar.
„LANGMEST eru ólætin um
helgar og það er blátt áfram
fyrirkvíðanlegt fyrir marga að
eiga von á því um hverja ein-
ustu helgi að fá ekki svefnfrið.
Við húsmæður og margir aðrir
verðum að rísa árla úr rekkjum
jafnt sunnudaga sem aðra daga.
Það er illa farið, ef óreglumenn-
irnir eiga altaf að hafa forrjett-
i'ndi til að níðast á rjettindum
hinna“.
Kvartað um hávaða
sorphr einsunar -
manna.
NÚNA UM helgina bárust
mjer þrjú brjef, þar sem kvart-
að er um hávaða, sem sorp-
hreinsunarmenn valda, sem
vinna að sorphreinsun að nótt-
inni. I einu brjefinu segir, að
sorphreinsunarmennirnir taki
ekkert tillit til þess, að það sje
nótt, því þeir skelli tunnulok'um
og kasti frá sjer ílátum, sem þeir
safna sorpinu í, og sjeu með alls
konar óþarfa hávaða.
Það má gera ráð fyrir, að
sorphreinsunarmenn, sem að
næturlagi vinna, taki þessar að-
finslur til greina og reyni að
vinna störf sín eins hávaðalaust
og frekast er unt.
Umferðarmerkin á
götunum.
MIKLAR UMBÆTUR hafa
verið gerðar á umferðarmerkj-
um hjer í bænum síðustu árin.
En þó stendur vafalaust margt til
bóta í þeim efnum ennþá. Undan
farin ár hefir setuliðið sett upp
merki fyrir sína menn viða í
bænum. Þau merki eru eins og
hver önnur stríðsfyrirbrigði og
ekki er líklegt, að við þurfum að
merkja götur okkar með umferð
armerkjum á ensku, þegar stríð
inu er lokið.
í fyrra haust sýndi setuliðs-
stjórnin okkur þá hugulsemi, að
setja upp hættumerki við skóla
bæjarins og hafði meira að segja
herlögregluvörð við suma skól-
ana til þess að gæta þess, að bíl-
stjórar færu varlega framhjá
skólunum.
Getum gert þetta
sjálfir.
NÚ ER að líða að því, að skól-
arnir byrji á ný og setja þarf
upp umferðarmerki við þá til að
minna bílstjóra á að aka varlega
framhjá skólunum.. En nú ætt-
umum við að geta gert þetta
sjálfir, úr því búið er að sýna
okkur aðferðina.