Morgunblaðið - 30.08.1944, Blaðsíða 5

Miðvikudagur 30. ágúst 1944.
MORGUNBLAÐIÐ
5
Sjötugur: ÁRNI ÞORVALDSSON
fyrv. yfirkennari á Akureyri
ARNI ÞORVALDSSON er nú
staddur vestur á Stað á Reykja-
nesi (símstöð Reykhólar) með
konu sinni. — Hann varð
kennari við gagnfræðaskólann
á Akuréyri 1909, og hefir hann
átt þar heima síðan, en á hverju
vorijöll þessi ár hefir hann leit-
að suður og vestur og ekki kom
ið norður fyrr en á áliðnu sumri
og oftast seint í septembeer. —
Einnig nú, sjötugasta sumar
ævinnar, hjelt hann suður til
Reykjavíkur, heilsaði þar upp á
kunningjana, dvaldist með
þeim um hríð og tók svo stefn-
una að vanda vestur að Stað, og
þaðan horfir hann nú í dag yfir
farinn veg, sjötíu ára skeið. —
Síðastliðin 35 sumur hefir hann
dvalist ýmist með móður sinni
og stjúpa á Brjánslæk eða með
foróður sínum að Stað, en nú
eru þau öll þrjú dáin, en ættin
lifir enn vestur þar, en nú
dvelst hann með mágkonu sinni
og bróðursyni, og s.l. vor var
systursonur hans, Jón Árni
Sigurðsson, vígður prestur til
Staðar á Reykjanesi, svo að enn
er Árni þar vestra undir frænd
garði sínum.
Nær því árlega hefir hann
einnig vitjað bernskustöðva
sinna í Norðurárdal, sunnan
Holtavörðuheiðar.
Þrent ber til þess, að Árni
Þorvaldsson hefir svo fast sótt
vestur yfir öll þessi ár um
bjarta vordaga: Ættrækni,
ferðaþrá og átthagaást. Móður
sinni unni hann mjög, og var
hann svo hamin^jusamur að fá
að vera návistum við hana
nær sumarlangt árlega fram á
sjötugsaldur. Stjúpföður sinn
mat hann mikils og þótti vænt
um og með þeim bræðrum var
jafnan einkarkært. Frændrækni
hans er einlæg, og veit jeg ,að
þessi forna dygð íslendinga er
ríkari með honum en flestum
öðrum mönnum, sem jeg hefi
kynst. Henni skyld er trygð
hans við vini sína. Hann fylgir
reglunni: ,,Vin sínum skal maðr
vinr vesa, þeim ok þess vin“. —
Ferðaþrá íslendinga er við
fcrugðið. Árna myndi þykja líf-
ið leitt, ef hann gæti ekki ferð-
ast eitthvað á hverju ári. En
ferðum sínum hefir hann eink-
um beint á þá staði, sem minna
hann á feður og frændur og
þar sem hann hefir slitið barns-
skónum. Þarna rennur saman
ættræknin og átthagaástin og í
þjónustú þeirra hefir hann
neytt ferðaþrár þeirrar, er búið
hefir honum í brjósti alla ævi.
Hann ann mjög náttúru íslands
og margar mestu yndisstundir
lífsins hefir hann átt í skauti
hennar, á fjöllum uppi, í hlíð-
um og dölum, giljum og græn-
um grundum, við hafið og úti
við eyjar blár. Margt ber fyrir
augun við Breiðafjörð um
bjarta sumardaga.
Árni var hinn mesti göngu-
garpur, hefir klifið margt
fjallið og notið útsýnis víða um
lönd og höf. í æsku sinni átti
hann nokkurt skeið heima í
Ytri-Fagradal, svo að þaðan
kann hann líka að meta útsýnið
yfir Breiðafjörð.
Á stúdentsárum sínum í
Kaupmananhöfn var hann sí og
æ á ferðalögum í sumarleyfinu,
og var slíkt þó fátítt á þeim ár-
um meðal íslenskra stúdenta.
Ferðaðist hann fyrir svo lítið
fje, að undrum sætti, og mun
mega fullyrða, að ferðalífið hafi
ekki orðið honum dýrara en þó
að hann hefði setið kyrr í Höfn.
Svo hygginn var hann og spar-
samur á ferðalögum. Hann fór
á Parísarsýninguna miklu árið
1900 með vinum sínum, Guð-
mundi Gamalíelssyni og Sig-
fúsi Blöndal síðar kgl. bóka-
verði. Farið hefir hann a. m. k.
tvisvar suður í Týról, ferðast
með bátum um Rínarfljót og
víða um Þýskaland, Svíjflóð
(vatnaleiðina), Noreg, Frakk-
land, England, hálendi Skot-
lands og um Danmörku. Einnig
hefir hann vitjað St. Pjeturs
suður í Róm, komið til Napoli,
út í Capri og í bláa hellinn og
gengið upp á Vesúvíus. — í
riti sínu „Frá Alpafjöllum“ hef
ir hann lýst ferðum sínum suð-
ur þar og víðar á meginlandi
Evrópu. Bera landa- og þjóða-
lýsingar hans vitni um skarpa
eftirtekt og glöggan skilning á
náttúrunni og mannlífinu. Segir
hann manna best frá þegar
honum tekst upp, og kemur það
þá fram, sem fáum er kunnugt,
að hann er gæddur skáldlegri
andagift. Fyrirtaks kvæði hefir
hann líka samið og hnyttna
gamanbragi. Það er vonandi,
að bráðum komi á prent ýmis-
legt, sem Á. Þ. hefir skrifað frá
ferðum sínum, því að það er
prýðilega frá því gengið og
bráðskemtilegt.
Þegar Á. Þ. hafði lokið em-
bættisprófi og hóf kenslu í Rvk
sem stundakennari við Menta-
skólann og rnikið sóttur einka-
kennari, var svo ástatt, að fáir
einir höfðu fengist hjer við
enskukenslu. — Aðalbrautryðj-
andi um enskukenslu hjer á
landi var hinn merki orðabók-
arhöfundur Geir T. Zoéga, síð-
ar rektor. En eigi að síður hófst
nýtt tímabil í sögu enskukensl-
unnar hjer á landi með Á- Þ.
(og Böðvari frænda hans Krist-
jánssyni). Þeir höfðu báðir lagt
stund á ensku sem aðalnáms-
grein við háskólann í Khöfn hjá
hinum fræga hljóðfræðingi
Otto prófessor Jespersen. •—
Ruddu þeir kenslubókum hans
braut hjer á landi við tvo helstu
skólana, þar sem enska var
kend, sunnan- og norðanlands.
Báðir höfðu þeir dvalist í Eng-
landi og tamið sjer þar góðan
framburð málsins. Þeir þýddu
enska málmyndalýsingu, eftir
Jespersen, og var hún kend í
skólunum. Hófst nú kensla í
enskri tungu með nýju og full-
komnara sniði en áður hafði
tíðkast hjer á landi. Má telja
þá frændur meðal brautryðj-
enda á þessu sviði í skólum
landsins. Þetta kann mörgum
að vera *gleymt nú, og er því
meiri ástæða til að rifja það upp
til maklegrar viðurkenningar
hinum sjötuga heiðursmanni og
frænda hans og vini. ,,Þeim
heiður, sem heiður ber“.
Auk ensku kendi Á. Þ. mörg
ár latínu við Mentaskólann á
Akureyri, og ljet sú kensla

ur í Stafholti, en hann var eitt
hinna mörgu barna sr. Þor-
valds Böðvarssonar, sálma-
skálds í Holti undir Eyjafjöll-
um. Móðir sr. Þorvalds var Ingi
björg Jónsdóttir prófasts í
Steinnesi Pjeturssonar, systir
sr. Halldórs á Hofi í Vopnafirði
og þeirra mörgu systkina. En
mæður þeirra hjónanna, sr.
Stefáns og Ingibjargar, voru
systur, dætur sr. Björns Jóns-
sonar í Bólstaðarhlíð.
Kona sr. Jóns Sigurðssonar á
Breiðabólsstað og móðir frú
Kristínar (móður Árna),’ var
Ragnheiður, dóttir Jóns stúd-
ents Friðrikssonar Thorarensení
Víðidalst.og Kristínar Jónsd. pr.
á Gilsbakka Jónssonar. Friðrik
i faðir Jóns stúdents var prest-
ur á Breioabólsstað í Vestur-
hópi, einn hinna mörgu barna
Þórarins Jónssonar, sýslu-
manns á Grund í Eyjafirði
| (ættföður Thorarensenanna) og
Sigríðar Stefánsdóttur systur
er bæði prýðilega vel að sjer
í klassiskum fræðum og ann
þeim af öllum hug.
Á. Þ. er bæoi lærður maður
og mentaður, en svo hljedræg-
ur, að hvorki nemendur fians
nje aðrir hafa fyrir þá sök
notið hans sem skyldi.
Jeg var samkennari hans
nyrðra tuttugu ár, og er mjer Ólafs stiftamtmanns. En kona
sr. Friðriks var Hólmfríður,
dóttir Jóns varalögmanns Öl-
afssonar (frá Eyri í Seyðisfirði
vestra) og Þorbjargar, dóttur
Bjarna sýslumanns Halldórs-
sonar á Þingeyrum, en Bjarni
var tengdasonur Páls lögmanns
Vídalín. Er Árni Þorvaldsson 7.
maður frá þeim fræga lög-
manni. Bróðir Ragnheiðar
ömmu Árna, var Páll Vídalín.
alþm. í Víðidalstungu, faðir
Jóns konsúls Vídalín, Páls í
Laxnesi og frú Kristínar, konu
Jóns Jakobssonar landsbóka-
varðar.
Bróður átti frú Kristín, móð-
ir Á. Þ., er Jón hjet Vídalín.
Hann hafði lokið stúdentsprófi
og verið að námi erlendis, en
lauk eigi prófi, atgervismaður
mikill, en nokkuð drvkkfeldur.
Kona hans var Sigþrúður Rögn
valdsdóttir bónda í Fagradal
Sigmundssonar, en móðir henn-
ar var Guðrún Friðriksdóttir
Jón
Vídalin varð skammlífur (d.
1880). Móðir hans, frú Ragn-
heiður, var í Fagradal, og
nokkru eftir það, að dóttir henn
ar, frú Kristín, hafði mist mann
sinn, fluttist hún að Fagradal
með börnum sínum, og á Árni
skólann í Rvík 1905—1909, en
var skipaður 2. kennari við
gagnfræðaskólann á Akureyri
frá 1. okt. 1909. Gegndi hann
kenslustörfum við þann skóla
til vorsins 1939; tók þá heilsu-
brest, en slepti ekki embættinu
þá þegar. Fjekk lausn frá því
1. febr. 1941. Hann var settur
skólameistari lengst af skóla-
ársins 1919—1920 og einmg
mest af skólaárinu 1920—1921.
Kona hans er Jónasína Elín
Hallgrímsdóttir --sjómanns á
Akureyri Indriðasonar, mynd-
arleg og vel verki farin. Hefir
hún vérið honum styrk stoð,
ekki síst eftir það, að heilsa
hans tók að bila. Þau eru barn-
laus.
Vinir Árna Þorvaldssonar
árna honum allra heilla á sjö-
tugsafmæli hans.
B. T.
hann einkar kær eftir þetta
langa samstarf; því lengúr, sem
jeg vann með honum, því
vænna þótti mjer um hann og
því meira mat jeg hann, fvrir
sakir óvenjulegra mannkosta,
ánægjulegrar og mentandi við-
ræðu og djúptæks lærdóms. —
Sjerstaklega er ánægjulegt að
vera 'með honum einum eða í
hóp fárra manna, sem hann
þekkir vel og unir sjer með. Er
hann þá stundum svo skemti-
legur, að vart verður á betra
kosið.
Árni Þorvaldsson er fæddur
30. ágúst 1874 í Hvammi í Norð
urárdal. Voru foreldrar hans
Gunnlaugur Þorvaldur Stefáns
son, þrestur þar, og seinni kona
hans, Kristín Jónsdóttir. Eru
aðeins sjö ár síðan hún and-
aðist. Faðir frú Kristínar var
Jón prestur á Breiðabólsstað í
Vesturhópi Sigurðsson stúdents
í Varmahlíð undir Eyjafjöllum
Jónssonar. Bróðir hans var Páll pr. í Akureyjum Eggerz.
alþm. í Árkvörn, faðir Páls
alþm. í Dæli í Víðidal, en hann
var faðir frú Vigdisar, konu
Gísla Einarssonar, prófasts í
Stafholti, en hann var áður í
Hvammi. Voru þau frú Vigdís
og Árni því þremenningar að
frændsemi, og þær frænkurnar, j þaðan fagrar æskuminningar.
frú Kristín, móðir Árna, og frú Þykir honum töfrandi útsýn yf-
Vigdís hinar mestu vinkonur,! ir Breiðafjörð úr Tjaldaness-
báðar gervilegar, góðar og dug- hlíðinni.
Hjelt hann væri
undanþeginn
FYRIR skömmu var breskur
þingmaður sektaður fyrir a3
fara inn á bannsvæði við
ströndina. Fyrir rjetti sagðist
þingmaðurinn hafa haldið, afl
hann sem þingmaður væri untl
anþeginn slíku banni og mætti
fara hvar hann vildi. — Þessn
hafnaði rjetturinn, en þingmað
urinn kvaðst mundu vekja
máls á þessu á þingi. — Reuter
Aladdin-lampar
með glóðarneti
Handluktir
Luktarglös
Lampaglös
8”’, 10”’
VERZLUN
O. ELLINGSEN hi.
andi konur. Atti Ami margar
Þegar börn frú Kristínar
ánægjustundir hjá frænku sinni stálpuðust, tók hún heimilis-
og sr. Gísla í Hvammi og æ kennara handa þeim og fleirum
síðan, en þar ólst Árni upp með ungum mönnum þar veslra að
foreldrum sínum til 10 ára ald-
urs; dó þá faðir hans, aðeins
48 ára gamall. —*Stóð móðir
hans uppi með þrjú ung börn:
Árna, Jón. (síðar pr. á Stað á
Reykjanesi) og Valborgu Elísa-
betu (ér síðar átti frænda sinn,
Sigurð Pálsson frá Dæli, bjuggu
á Auðshaugi. Þeirra sonur.m. a.
Jón Árni, núverandi prestur á
Stað). Fyrri kona sr. Þorvalds
var Valborg Elísabet Svein-
bjarnardóttir rektors Egilsson-
ar, og var þeirra sonur Bene-
Fagradal, Bjarna stúdent Sím-
onarson frá Iðunnarstöðum 1
Lundarreykjadal. Kendi hann
þeim bræðrum, Árna og Jóni,
undir skóla. Þegar þeir fóru í
Latínuskólann, fluttist móðir
þeirra búferlum til Reykjavík-
ur og dvaldist þar, þangað til
hún giftist í annað sinn Bjarna
Símonarsyni árið 1897. Varð
hánn síðan mérkisprestur á
Brjánslæk og hjeraðsprófastur.
Ári áður en frú Kristín giftist
í annað sinn varð Árni stúdent.
r-KIST
við öll tækifæri. Ljúf-
fengur og hressandi gló-
aldindrykkur.
dikt Gröndal, bæjarfóg.skrifari Cand- mag. varð hann frá Kaup
og skáld í Rvík. Lifir Árni nú mannahafnarháskóla árið 1905
einn þv:irra systkina. (enska aðalgrein, en aukagrein
Faðir sr. Þorvalds í Hvammi ar franska og þýska). Stunda-
honum einnig vel, því að hannvar Stefán Þorvaldsson, prófast kerínari var hann við Menta-