Morgunblaðið - 08.09.1944, Blaðsíða 7

Föstudagur 8. sept. 1944
MORGUNBLAÐIÐ
I
FERÐ UM KÍNVERSKA TURKESTAN
VORIÐ 1941 komu fimm
norskir piltar til Svíþjóðar
yfir landamærin frá Noregi.
Eins og hjá svo mörgum
öðrum var sú þrá sterkust
í brjósti þeirra að komast
til Stóra-Bretlands og ganga
þar í hinar vopnuðu her-
sveitir norsku stjórnarinn
ar. En það var ekki um að
rieða nema eina leið, sem
auðið var að komast eftir
frá Svíþjóð til Englands, og
sú leið lá í austurátt — um-
hverfis jörðina. t»essa leið
gátu þó ekki nema fáir kom
ist vegna takmarkaðs rúms
í flugvjelunum, sem voru í
förum milli Svíþjóðar og
Rússlands. Norska sendi-
ráðið í Stokkhólmi varð því
að láta sjer nægja að senda
með flugvjelum þessum sjer
fræðinga og aðra, sem mikil
þörf var fyrir í Englandi.
Það voru því ekki líkur til
þess, að nokkur hinna fimm
fjelaga myndi geta fengið
far með áætlunarflugvjel-
um þessum, og urðu þeir því
að bjarga sjer á annan hátt.
Þeim hepnaðist að tafla
sjer fjár til þess að geta
goldið að minsta kosti nokk
urn hluta ferðakostnaðar-
ins, en ráðagerðir þeirra
strönduðu á þeim erfiðleik-
um að fá leyfi til þess að
ferðast gegnum hin ýmsu
lönd. Ef þeir ætluðu sjer að
bíða. þar til öllum formsatr-
iðum hefði verið komið í
lag, gátu þeir einnig átt á
hættu' að komast alls ekki
frá Svíþjóð, vegna yfirvof-
andi ófriðar í Suðvestur-
Asíulöndum.
Þeir ákváðu því að reyna
að komast í gegnum Kína og
ná þar sambandi við um-
boðsmenn bandamanna, áð-
ur en farareyrir þeirra þryti.
Upplýsingar, sem þeir öfl-
uðu sjer, voru þó ekki sjer-
lega glæsilegar, því að sam-
kvæmt þeim höfðu allir Ev-
rópumenn í Sing Mianghjer
aði — þ. e. a. s. öllu Austur-
Kína — verið reknir á brott
fyrir átta árum síðan. Ekki
var með fullri vissu hægt
að segja um ástæðuna til
þessa brottrekstrar, en álitið
var, að Sheng Shih-tsai,
hershöfðingi, hefði tekið
völdin í þessu hjeraði, eftir
að hann ljet af baráttu sinni
gegn Chiang Kai-shek og
gerðist stuðningsmaður
hans í stríðinu við Japana,
og hefði hershöfðingi þessi
ekki viljað hafa hvíta menn
í landi sínu.
Útlitið var ekki
glæsilegt.
ÞEIM var einnig skýrt
frá því, að breskur ræðis-
maður hefði haft aðsetur í
smábænum Kashgar í suð-
austurhorni kínverska Tur-
kestan. Kyntu þeir sjer þetta
atriði nánar hjá breska
sendiráðinu í Stokkhólmi,
en það gat aðeins gefið þær
upplýsingar, að ræðismað-
urinn hefði verið þar árið
1938, en hvemig nú væri
ástatt, vissi sendiráðið ekki.
Útlitið var því ekki glæsi
legt, en piltarnir ætluðu þó
að treysta því, að ræðismað
Eftirfarandi grein er þýdd úr norska blaðinu „Fram“,
og segir hjer frá æfintýralegu ferðalagi fimm norskra
pilta, sem komust frá Noregi yfir til Sviþjóðar og voru
svo áfjáðir í að komast í norska herinn í Engiandi, að
þeir lögðu upp í ferðalag umhverfis jörðina til þess að
komast til áfangastaðar síns. — Greinin er nokkuð stytt
í þýðingunni.
ui’inn væri enn í Kashgar,
en þangað töldu þeir sig
geta komist með því fje,
sem þeir þá höfðu yfir að
ráða.
Auðveldasta leiðin vitrist
liggja gegnum rússneska bæ
inn Andidjan, sem stendur
hjer um bil 400 km. norð-
vestur af Kashgar norðan-
megin Pamirfjallanna, sem
hjer mynda landamærin
milli rússneska og kín-
verska Turkestan. Til An-
didjan gátu þeir komist með
járnbraut, en þaðan liggur
æfaforn lestaslóð yfir fjöll-
in til Kashgar.
Ekkert varð þó úr þessari
ætlun þeirra, því að rússn-
eska stjornin vildi ekki
leyfa þeim að ferðast þessa
leið — sennilega af hern-
brugðnir nábúum sínum
bæði fyrir austan og vestan.
Þeir eru hávaxnir og sterk-
legir og líta út sem þeir sjeu
yfir alla aðra hafnir. Þeir
eru sjerstaklega þrifnir og
ber bær þeirra Ijós merki
þess.
Móttökurnar í Kína.
PILTARNIR voru í
nokkra daga kyrsettir í
rússnesku landamærastöð-
inni austur af Dzarkent
vegna smávægilegrar óná-
kvæmni í vegabrjefum
þeirra. Hjer veiktist einn
þeirra fjelaga — sennilega
tveir þeirra svo, að senda
varð þá í sjúkrahús.
Af fjárhagsástæðum
nevddust hinir tveir til þess
að halda áfram för sinni og
revna að ná sambandi við
umboðsmenn bandamanna,
svo fljótt sem auðið væri.
Hjeldu þeir því áfram til
Urumshi. og náði annar
hinna meiddu þeim þar aft-
ur.
Þegar þangað kom, var á
ný settur lögregluvörður
um þá. Sjer til mikillar
gleði fengu þeir þó að vita
það, að innan skams myndi
bifreiðalest fara þaðan alla
leið til Kashgar. Þeir urðu
þó að hýrast i klefa sínum
í mánaðartíma vegna mik-
illa rigninga, sem urðu til
þess að seinka ferð bifreið-
anna. Voru þeir nú orðnir
svo fátækir af fje, að þeir
urðu að láta sjer nægja að
borða eina máltíð á dag.
Nokkru eftir að rigningunni
ljetti, lögðu bifreiðarnar af .
stað í hina 1200 km. ferð,
og urðu þeir f jelagar að sitja
af hitanum — og varð að
hætta við frekara ferðalag j ofan á farmi einnar bifreið-
að sinni. Hinir hjeldu áfram arinnar.
för sinni, og ljetti þeim
mjög í skapi, er þeir fengu
aðarlegum ástæðum — held , far með póstbifreið vfir
ur urðu þeir að fara til
Alma Ata, sem stendur 600
km. norður af Kashgar. Það
an áttu einnig að liggja lesta
slóðir, en þær voru óljósari,
og ekki var hægt að fá neitt
landabrjef af þessari leið,
svo að þeir urðu að treysta
á guð og lukkuna.
Hálfum mánuði eftir að
ferðin hafði verið ráðin,
voru piltarnir komnir til
Alma Ata. Lofaði herstjórn
in þar þeim í fyrstu hjálp
til þess að útvega nauðsyn-
leg matvæli og hesta til ferð
arinnar yfir til Kashgár, en
nokkrum klukkustundum
síðar bárust þeim þau boð
frá lögreglunni, að þeir
gætu farið norður til smá-
bæjar nokkurs, Sari-Ozek,
og myndu þeir þaðan geta
komist flugleiðis til kín-
verska bæjarins Yarkend,
sem væri 200 km. austur af
Kashgar. En þegar þeir
komu til Sari-Ozek, var þar
ekki nokkur flugvöllur sjá-
anlegur, og hafði lögreglan
í hjálpsemi sinni ruglað sam
an kínverska bænum Yar-
kend austur af Kashgar og
rússneska bænum Dzar-
kent, 800 km. lengra til
norðurs. En piltarnir kom-
ust að því, að bílvegur lá
gegnum Dzarkent yfir landa
mærin til Kína, og daginn
eftir tókst þeim að fá að
sitja á flutningabifreið til
Dzarkent.
Vegur þessi er eini bílveg
urinn frá Rússlandi til Kína
og reyndist vera ágætur yf-
irferðar, enda þótt margar
torfærur væru þar á leið-
inni frá náttúrunnar hendi.
Uppi á Kásljettunni ganga
þúsundir viltra og hálfviltra
hesta á beit. Hestar þessir
eru aldrei notaðir til akst-
urs, en enginn þykir þarna
maður með mönnum, nema
hann eigi reiðhest. íbúarnir
í Dzarkent eru mjög frá-
landamærin til Kína. Virt
ist þeim nú ferðalagið ætla
að reynast mun auðveldara
en þeir höfðu gert ráð fyr-
ir.
En Adam var ekki lengi
í Paradís. í fyrsta kínverska
bænum, sem þeir komu til,
ráku vopnaðir varðmenn þá
út úr bifreiðinni og lokuðu
þá inni í litlum kofa. Þeim
var raunar sýnd hjer að
öðru leyti fylsta kurteisi, en
þeir fengu ekki að fara út,
án þess að varðmaður fylgdi
þeim. Eftir nokkra daga
voru þeir fluttir undir her-
mannaeftirliti til bæjarins
Kuldja. Vegabrjef þeirra
voru afhent herstjórninni
þar, en þeim sjálfum var
fengið húsnæði í nokkurs-
konar gistihúsi þar, og var
enginn vörður haldinn um
þá. Þeir reyndu að gera Kín
verjunum skiljanlegt, að
þeir vildu fá hesta til þess
að komast til Kashgar, en
þeir gátu ekki gert sig skilj-
anlega við neinn. Vegabrjef
in fengu þeir ekki aftur, og
þeir urðu að hýrast þarna
í hálfan mánuð þar til ung
Ömurlegt landslag.
FERÐIN stóð í sautján
daga. og urðu bifreiðarnar
að ryðja sjer braut yfir hin-
ar mestu torfærur. Lá leið-
in fyrst yfir mýrlendi, þar
sem bifreiðarnar festust
hvað eftir annað í forinni.
Síðan tók við stórgrýtt eyði
mörk, þar sem bifreiðarnar
urðu að þræða á milli
stærstu steinanna og fara
gegnum fjallaskörð, þar
sem himinháir klettavegg-
ir voru á báðar hliðar. Bif-
reiðarnar voru mjög sterk-
bygðar, en ein þeirra brotn-
aði þó á leiðinni. Eftir að
þessum torfærum lauk, tóku
við víðáttumiklar sandeyði-
merkur. Eru þar fá leiðar-
merki, en að lokum liggur
vegurinn gegnum lítið
skarð inn til bæjarins Aksu.
Stendur bær þessi sem lítil
grasi vaxin Paradís niðri í
laut, þar sem eru næstum
hundrað metra háir snar-
brattir sandveggir á allar
hliðar. Sjest bærinn ekki í
nokkur hundruð metra fjar
lægð.
Þegar piltarnir loksins
komust til Kashgar, voru
þeir enn fluttir til nokkurs-
ur liðsforingi, sem skildi1 konar lögreglustöðvar og
ensku, kom til bæjarins.
Hann skýrði þeim frá því,
fengu þeir ekki þaðan að
fara. Þeir voru þannig enn
að fararleyfi þeirra um fangar, þótt vel væri með
Kína gilti ekki fyrir hjer- þá farið. Þegar þeir spurðu
aðið Sing-Kiang, sem hefði eftir breska ræðismannin-
sjálfstjórn, og yrðu þeir að um, var þeim tjáð, að eng-
fá levfi hershöfðingjans til inn breskur ræðismaður
að halda áfram för sinni. væri í bænum. Útlitið var
Sagði hann þeim einnig, að því ekki glæsilegt. Þarna
það hefði verið af hreinasta sátu þeir þrír saman með
misskilningi, sem þeim var þrjátíu dollara í vasanum í
hlevpt inn yfir landamær- ; mörg þúsund kílómetra fjar
in. Yrðu þeir nú að bíða og lægð frá fólki, sem gat hjálp
sjá, hverju fram yndi.
Eftir þrjár vikur komu
lögregluþjónar í lítilli op-
inni bifreið og fluttu pilt-
að þeim, og hjer var eng
inn, sem skildi. mál þeirra.
Eftir viku tíma kom það
samt í ljós, að breski ræð
ana til höfuðborgarinnar ismaðurinn var í bænum, en
Urumshi. En nú virtist gæf
an vera búin að yfirgefa þá
fjelaga, því að bifreiðin valt
út af veginum og slösuðust
Kínverjarnir höfðu Viljað
koma í veg fyrir, að þeir
næðu sambandi við hann,
því að þeir óttuðust, að pilt-
arnir væru njósnarar. Ræð-
ismaðurinn aftur á móti
heimtaði að fá að tala við
þá, áður en hann gæfi út
ferðaleyfi til Indlands
handa þeim — en það hafði
kínverska lögreglan beðið
hann um.
Bretar höfðu aðallega
vegna álits síns haldið uppi
ræðismannssetri sínu í
Kashgar, enda þótt erfiðleik
arnir á því væru miklir.
Ræðismannsbústaðurinn er
kastalalagað hús, umgirt
grasgörðum og smáhýsum
fyrir starfslið ræðismanns-
ins. Úmhverfis allar þessar
byggingar er sterklegur múr
veggur, þar sem indverskir
hermenn standa vörð. Raf-
magnsljós er ekki í bústaðn
um, en að öðru leyti er hann
skrautlega búinn, og eru þar
djúpir hægindastólar og
legubekkir og meira að segja
slagharpa, sem flutt var 4*.
hestum 1200 km. leið frá
Kashmir í Indlandi.
Ræðismaðurinn vildi láta
piltunum í tje hesta og
fylgdarmann yfir Karakor-
um tii Kashmir, en kín-
verska lögreglan vildi ekki
leyfa það — sennilega af því
að hún vildi hafa aðstöðu til
að geta haft eftirlit með
þeim.
En út úr Sing-Kianghjer-
aðinu áttu þeir að fara svo
fljótt, sem auðið væri, og
fengu þeir innan fárra daga
hesta handa sjálfum sjer og
undir farangur sinn. Voru
þeir síðan sendir af stað í
áttina til indversku landa-
mæránna og fylgdu tveir
lögregluþjónar þeim.
Eftir því sem piltarnir
komust næst, munu þeir
hafa ferðast utan við venju
legar lestaleiðir. Fóru þeir
gegnum há fjallaskörð, og
var hitamismunur dags og
nætur mjög mikill uppi í
fjöllunum. Þarna uppi í
fjöllunum hefst ekki nokk-
ur mannvera við, að undan-
teknum nokkrum hjarð-
mönnum, sem liggja þar við
á sumrin með hjarðir sínar.
Þegar til landamæranna
kom, voru hestarnir teknir
af þeim, og urðu þeir því að
ganga yfir skarðið með far-
angur sinn á bakinu. Var
þetta Mintaka-skarðið á
landamærum Kashmirhjer-
aðs.
Ferðin yfir indversku
fjöllin.
SJÓNIN, sem hjer blasti
við augum þeirra. var að
litlu leyti í samræmi. við
þær hugmyndir, sem þeir
höfðu gert sjer um lands-
lagið í Indlandi. Hve ’t sem
litið var, gat einungis að líta
himinháa fjallatinda. Min-
taka skarðið sjálft er 4700
metra fyrir ofan sjáfarmál,
og beggja vegna við það
liggja risahá fjöll, alt að
7000 metra há, og eru að-
eins fá þeirra könnuð og
kortlögð.
Fyrstu nóttina í Indlandi
höfðust þeir við í lit’um
steinkofa, cg daginn eftir
hjeldu þeir af síað niður dal
Framhald á 8. síðu.