Morgunblaðið - 09.09.1944, Blaðsíða 7

Laugardagur 9. S€pt. 1944
MORGUNBLAÐIÐ
7,
Frá Patreksiirð*:
Amerísk þurmjólk reynist vel
Átvinnulíf:
Á UNDANFÖRNUM ánnn
Jiefir atvinnulíf, staðið með
miklum blóma hjer á Patreks-
íirði, og má segja með sanni,
að frá því npkkuð fyrir stríð,
hefír ekki þekst hj.er hugtak-
ið atvinnuleysi.
Tveir togarar, „Gylfi" og
„Vörður“, skipa hjer öndvegi
í afkomumöguleikum, því að
fyrir utan það, að skipshafnir
beggja ski]>a eru eingöngu frá
Patreksfirði og nágrenni, hef-
ir iandvinna verið afarmikil í
kri'ngum þá. Hafa þeir gengið
hvridarlaust öll stríðsérin, fyr-
ir utan nauðsynlegar stöðv-
íinir vegna viðgerða og eftir-
lits'. Þá starfa og tvö hrað-
frystihús, sem bæði hai'a oft-t
ast haft nóg að gera meiri
hluta ársins, en vegna fólks-
eklu hjer, hefir þurft að flytja
að verkamenn bæði frá Reykja
vík og Færeyjum.
Frá Færeyjum komu fyrst,
verkamenn 1942, um 20 að
tölu, en þeim fjölgaði í 30 ár-
ið 1943, en í ár hafa þeir flest
ir verið um 50, og ekki veitt
af. Hai'a þeir aðallega unnið
hjá öðru hraðfrystihúsinu,
„Kaldbakur h.f.“, en auk þess
stundað ýinsa aðra vinnu, svo
sern sjóróðra', húsabyggingar
og fleira. ,
Um sjö vjelbátar, 10 smál.
og stærri, eru gerðir út frá
kauptúninu, auk margra
smærri. vjelbáta og trillubáta.
Húsbyggingar hafa og verið
miklar öll stríðsárin, þrátt
fyrir mikinn tilkostnað, enda
hefir sama sagan verið hjer
og annars staðar, að húsnæð-
isvandræðin hafa keyrt úr
hófi fram. og staðíð eðlilegri
þróun kauptúnsins mjög fyrir
þrifum. Er hjer bæði um í-<
biiðarhús og aðrar byggingar
að ræða. Nú eru í smíðum
stórt sjúkrahús á oltkar mæli-
kvarða, m,un kosta um eina|
miljón króna, einnig sundlaug,
sem bygð er með írjálsumi
framlögum f jelaga og ein-
staklinga, ásamt styrk frá 1-
þróttasjóði. Verður hún hin:
fallegasta og myndarlegasta'
bygging er henni verður lok-,
ið, sem mun verða. innan;
skamms. Hituð verður hiin',
upp með kælivatninu frá hrað-)
frystihúsinu „Kaldbakur h.f.“,,
en sú nýjung hefir tekist vel-
amrars staðar, svo sem kunn-
xigt er.
Afkoma fólksins er því hin
besta yfirleitt, og tekjur
hreppsins undanfarín ár mjög'
miklar. Útsvarsstiginn hefir
veið lækkaður tvisvar undan-
farin ár, og er nú eins og í
Reykjavík, þar sem hann mum
vera einna lægstur, en þrátþ
fyrir það hefir verið safnað
gildum sjóðum til bygginga í
framtíðinni, t. d. nýs skólahús,
sem mjög er aðkallandi, og;
verða mun næsta stórframkv.,
hreppsins, einnig til gamaú
mennahælis, framlög til í-|
þróttasvæðis, skrúðgarðs o. fl.
— Þá hefir og hreppurinn loþ
ið við lagningu skólpræsis íi
rúman helming kauptúnsins,,
í mjólkurleysinu
komið upp skipulagðri sorp-
hreinsun, og veitt miklu fje í
endurbætur og breíkkun gatna
svo og í nýjan veg sem liggur
frá þjóðveginum til Tálkna-
fjarðar að I löfðadal við Tálkna
fjörð, en þar rekur hreppur-
inn kúabú á sumrum, og leigi
ir kýreigendum kauptúnsinsl
beit fyrir ltýr þeirra,, og ann-
ast mjólkurflutninga þaðan,
en sem stendUr eru mjólkur-
málin aðal vandamál kaup-
túnsins.
Mjólkurmálin:
ÞAR SEM PatreksfjÖi’ður er
frá náttiirunnar hendi hrjóstiM
ugastur allra Vestfjarða, enS
á hiim bóginn næst-fjölmenn-
asti og athafnamesti hlutii
þeirra, ásamt Ísafjarðarkaup-
stað, hefir kauptúnið hin síð-
ari ár átt við hina mestu örð-
ugleika að stríða í sambandi'
við mjólkurmálin. Um 30
kýr eru í kanptúninu, en þar:
sem graslendi er sama og ekk-
ert, hafa fjölmargir kýreig-'
endur þurfa að eyða dýrmæt-
Það kom greinilega fram í
tilraunum þessum, að með'
misjafnlegri mikilii vatns-'
blöndun mátti alveg ráða gæð'
unum. og gat þitrmjólkin orð-
ið sem liesti rjómi, et’ hún var
minna blönduð vatni.
Er hjer vafalaust um merkaj
nýjung áð ræða, og' ekki að
efast um, hvað viðvíkur okk-/
ar þorpi mun hún eflaust eiga
framtíð fyrir sjer.
Sem stendur munu þó verai
hin mestu vandkvæði á út,-
vegun hennar, þar sem her-
inn fær mest af framleiðsl-
unni, en eftir stríð ætti það
að reynast. auðveldari. i
Þar sem jeg veit ekki til að>
þurmjólk hafi verið reyndSf
jafn almennt og hjer nú, datt,
mjer í hug að lofa folki að|
heyra um árangurinn, og gætij
það jafnvel orðið til þess. að*
aðrir staðir, sem eiga við lík*
erfiðleika að stríða, gætu tek-
ið sjer reynslu þessa til hlið-
sjónar, er þeir ráða fram úi*
sínum vandamálum.
Gjepje.
77
Zonta“-kvenna klúbbur
FYRIR RUMUM 20 árum
komu saman í Buffalo borg í
Bandaríkjunum nokkrar kon- j
ur til þess að fjalla um mynd-
un fjelagsskapar á borð við
fjelagsskap karlmanna t. d.
Rotary klúbbinn og Kiwario.
Stríðið hafði gert að verkum,
að konur höfðu fengið tæki-
færi til að sýna hvers þær
væru megnugar í ábyrgðamikl-
um stöðum. Verksvið kvenna
hafði víkkað og margar konur
víðsvegar um heim bjuggu sig
undir að geta tekið við störfum
um tíma snmarsins í öflun j sem konum höfðu ekki verið
heys í nærliggjandi hreppum, falin áður. Hugmyndinni um
eða þá að þeir hafa þurft aði myndun slíks fjelagsskapar á
kaupa heilu kýrfóðrin frá’ meðal kvenna sem ráku at-
Norðurlandi, og borga undir;
það dýr flutningsgjöld hing-
að, og er þet.ta orðið algengt,
hin síðari ár. Sjá allir hvílík-
vinnu eða gegndu embætlum,
var mjög vel tekið og innan
skamms var stofnað fjelag nær
hundrað kvenna snemma á ár-
an kostnað það hefir í för 'meðtj inu 1919 í Buffalo borg. Sams-
aðir í ýmsum borgum Ameríku
og 8. nóvember 1919 var mynd
að „Samband Zonta klúbb-
anna“.
Á fundi í Seattle 1930, þegar
fjelagsskapnum hafði vaxið
fiskur um hrygg, var nafninu
Samband Zonta klúbba breytt
í „Zonta International“ og lögð
voru fram til samþyktar eftir-
farandi atriði, sem meðlimir
„Zonta“ skyldu keppa að að
framfylgja:
1. Að styrkja siðferðislegan
grundvöll í viðskiftum, em-
bættum og atvinnugreinum.
2. Að styrkja lagalega, stjórn
málalega, viðskiftalega og at-
vinnulega aðstöðu kvenna.
sjer, og* það er a.ðeins hin, konar klúbbar voru nú stofn-
brýna þörf nýmjólkur sem
knýr þá til þessa örþrifaráðs.
Mjólkurbú starfar hjer, og
berst því mjólk aðeins ann-
an hvern dag, og er húú sótt1
sjóleiðis yfir fjörðinn til Ör-
lygshafnar. Hún hi'ekkur þó’
hvergi nærri til að futlnægja’
eðlilegri eftirspurn, og á vetr-
um geta oft liðið nokkrir dag-
ar á milli, þar sem ókleift er
að sækja hana vegna óveðxirs.
Fyrir nokkru leitaði þvíi
hófanna um öflun þurmjólkur
Versl. Ö. Jóhannesson h.íý
frá Ameríku, og þrátt fyrir
ýrnsa örugleika, barst þeim nú
fyrir skömmu reýnslusending
af þurmjólk, nokkur hundruðj
pundsdósir. Ákveðið var afjl 3. Að ýta undir og hafa eft_
versluninni að senda einal' irlit með stofnun „Zonta“
reynsludós á hvert beimili í | klúbba á öllum viðskiftalega
kauptúninu, asamt leiðarvisi j míkílvægum stöðum í heimin-
um notkun hennar, og óskað; um.
svars viö nokkrum spurning-, 4. Að kynna sjer starf
um, sem fylgdu einnig með. ,.Zonta“ klúbba og gildi þess
Nú eru komin svör frá þaiH fyrir meðlimina og þá staði sem
mörgum heimilum, að óhætti þeir störfuðu á, og nota þá þekk
er að skapa sjer ákveðna skoð1 ingu til almenningsheilla.
5. Að vinna að auknum skiln
ingi, vinsamlegri sambúð og
friði með alheimsfjelagsskap
kvenna, sem reka sjálfstæða
atyinnu eða gegna embættum.
Auk þessara atriða getur
hvert einstakt fjelag tekið
hvert það starf fyrir, sem það
kýs sjer.
í Bandaríkjunum hafa
„Zonta“ klúbbar veitt ýmsa
styrki til að styðja stúlkur til
náms, til dæmis hefir verið
stofnaður „Amelia Earhart
un um framtíð þurmjólkui*
hjer, og jeg hvgg, annars--
staðar þar sem nm mjólkur-
skort er að ræða.
Yfii’gnæfandi meiri liluti
taldi þurmjólkina hina prýði-i
legustu í alla staði, hvorti
heldur sem var til matargerð-
ar, útálát eða í kaffi. Tili
drykkjar taldi fólk hana að-
eins sæmilega, og gerir það
eflaust, að greinilegt „past-
euriserings“ bragð er af
henni, þannig notaðri.
Scholarships“ og er sá styrkur
veittur stúlkum til flugnáms.
Árið 1941 höfðu verið stofn-
aðir 141 „Zonta“ klúbbar í
Bandaríkjunum, einn í Hono-
lulu, sex í Canada, tveir i Sví-
þjóð, tveir í Danmörku og einn
á íslandi.
Var verið að undirbúa stofn-
un „Zonta" klúbba í fleiri lönd
um og verður það gert að striðs
lokum.
Sumarið l939 kom hingað til
landsins frá Bandaríkjunum
ungfrú Guðrún Carlsson, af ’
norsku bergi brotin, til að und-
irbúa stofnun slíks klúbbs
hjer. Var hr. konsúll Carl Ol-
sen þá formaður Rotary klúbbs
ins og veitti konsúllinn ung-
frúnni aðstoð með því að vísa
henni á ýmsar konur, sem hon-
um fanst líklegastar til að hafa
áhuga fyrir þessum fjelagsskap,
og 16. nóvember 1941 var fje-
lagið myndað á stofnfundi
heima hjá frú Helgu Sigurðs-
son, Garðastræti 39. Var þá
kosinn formaður frú Helga Sig-
urðsson. Varaformaður frú Ell-
en Hallgrímsson. Ritari frú Jó-
hanna Magnúsdóttir. Gjaldkeri
frú Anna Friðriksson. Stallari
frú Margrjet Árnadóttir og
meðstjórnandi ungfrú Emilía
Borg. í núverandi stjórn eru:
Formaður frú Ellen Hallgríms-
son. Varaformaður ungfrú Arn
dís Björnsdóttir. Ritari frú
Katrín Söebeck. Gjaldkeri frú
Anna Friðriksson. Stallari frú
Margrjet Árriadóttir og með-
stjórnandi ungfrú Anna Sig-
urðardóttir. Fundir eru haldnir
í Oddfellowhúsinu annan hvern
föstudag og snæða þá konur
hádegisverð áður en fundir
hefjast. Meðlimir eru nú 25.
Á einstaka fundum eru
skemtiatriði og segja þá fje-
lagskonur frá ýmsu uppbyggi-
legu eða skemta með upplestri
eða hljómlist. Auk þess hafa
þeir dr. Cyril Jackson, sendi-
kennari, og Lieut. Valdimar
Björnsson, úr ameríska sjóhern
um, haldið fyrirlestra og báðir
talað á íslensku.
Klúbbnum hafa borist mörg
brjef og greinar um frú Helgu
Sigurðsson. Frú Helga er nú
meðlimur í „Zonta Internation-
al Relations Commiltee“ og hef
ir ferðast víða um í Ameríku
og haldið fyrirlestra í ýmsum
klúbbum, bæði kvenna og
karla.
Eru fjelagskonur þar vestra
mjög hrifnar af erindum frá
Helgu.
í Kaupmannahafnar klúbbn-
um er frú Anna Borg Reumert
meðlimur.
Klúbbnum hefir veist sú á-
nægja að eiga frú Margrjeti
Rasmus í sínum hóp. Sökurrv
þess að frúin er nú að hætta
störfum, hefir klúbburinn gert
hana að fyrsta heiðursfjelaga
sínum.
Samkvæmt lögum klúbbsins
geta aðeins starfandi konur
gerst meðlimir, en ef einhver
kona skarar fram úr í sinni
starfsgrein, má gera. hana að
heiðursfjelaga. Eins og flestir
vita, hefir frú Margrjet sýnt
frábæran áhuga, dugnað og
mannkærleik í starfi sínu.
Var frú Margrjeti falið af
International Service Comm-
ittee að athuga hvort fjelagið
vildi beita sjer fyrir hjálpar-
eða liknarstarfsemi og stakk
frúin upp á því að starfað yrði
í þágu málleysingja að afloknu
skólanámi þeirra, en til hjálpar
því fólki er hjer engin slík starf
semi rekin, svo vitað sje. Fje-
lög eru til hjer á landi sem
eru blindum og heyrnarlaus—
um til hjálpar.
„Zonta" fjelagið vonast til
þess að geta styrkt þetta fólk
á , ýmsan hátt eftir þörfum,
ekki einungis fjárhagslega,
heldur öllu fremur með þvi
að veita því atvinnu og leið—
beina því.
„Zonta" fjelagið hefir ákveð-
ið, að í heiðursskyni við frú
Margrjeti Rasmun skuli styrkt
arsjóðurinn bera hennar nafn_
Ef einhver skyldi vilja
styrkja þenna sjóð, veita þær
frú Anna Friðriksson, Hljóð—
færahúsinu, Bankastræli, og frú
Hólmfríður Baldvinsson, Tískr*
húsinu, Laugaveg 5, þeim gjöf—
um móttöku.
Ellen Hallgrímsson.
Svifsprengja fellur
í Svíþjóð
SÆNSKA útvarpið skýrði frú
því í kvöld, að flugsprengja
hafi fallið í dag í Skaane. —
Þetta er þriðja flugsprengjan,
sem fellur á sænskt land. Þ.
11. maí síðastliðinn fjell svif—
sprengja í Svíþjóð og var þa<$
áður en Þjóðverjar byrjuðu a<J
senda slíkar sprengjur til Eng-
lands. —Reuter.